„Piumatussutsip ukiui“

NAPPAAT nalinginnaalluinnartoq nuannermik taaneqartartoq taama ajugaaffigiuminaatsitsigalugu, taava piumatussutsimik, nappaammik, perulunnarnerungaartumik nungutitsinissamut qanoq periarfissaqartigaagut?

Piumatussuseq namminissarsiussuserlu ilinniartariaqannginnguatsiarpavulluunniit — meeraanitsinniit pigisareqqooqaavut. Meeqqat marluk pinngussaminnik pinnguartut tusarnaaginnariakkit!

Inuit nalinginnaasumik piumatugaangata ingasattarpoq, nunamili tamarmi silarsuarmilu tamarmi atuuttumik piumatuuneqaraangat inunnut millionilinnut ajoqutaasarpoq. Assersuutigalugu, silarsuaq tamakkerlugu ikiaroornartunik tuniniaaneq eqqarsaatigeriaruk. Atuagassiaq Spaniamiusooq allappoq ikiaroornartut silarsuarmi nioqqutaanerpaasut — ukiumut dollarinik 300 milliartinik kaaviiaartitaqarfiullutik. Inuit millionilippassuit inuunerat aserorneqartarpoq, inuppassuillu ikiaroornartumik atornerluinertik pissutigalugu toqujaartarput. Soorli taama ikiaroornartut nioqqutaalluartigaat? Qularutissaanngilaq piumatussuseq pissutaammat.

World Press Review-mi tamanna itisilerneqarpoq. Atuagassiaq nutaarsiassanik saqqummiussisartoq Madridimilu saqqummersartoq, Cambio 16, issuaaffigalugu nalunaarutigisaasoq malillugu „ikiaroornartunik tuniniaanermi aningaasarsissutaasut 10-20 procentiinnai nunanut ikiaroornartuliorfiusunut pisarput. 10 procentit allat laboratorianik, angallannermik sakkunillu aningaasalersuinikkoorlutik ikiaroornartunik tuniniaaqatigiinnut utertarput. . . . Sinneri nunanut atuiffiusunut aammalu aningaasatut qernertutut silarsuarmi aningaaseriveqarfinnut pisarput.“

Piumatussutsip ajornartoorfimmik pissuteqarneragaaneranut, aammalu piitsut pilimanngitsullu kisimik piumatuunerarneqarnerannut tamanna akerliuvoq. Ersarippoq piumatussuseq inunni inuiaqatigiinni assigiinngitsumik inissisimaffeqartuni tamani, aammattaaq ajornartoorfiunngilluinnartuni, sanngiissutaasoq. Piumatussuseq malunnanngilluinnartumik pilersarpoq — allaat inuit atukkaminnik naammagisimaarinnittut periarfissaqaleraangamik piumatuunngorsinnaasarput.

Aaqqissuisoq Meg Greenfield anersaamivoq: „Tuniniaasartunut tunuliaqutaasunut unnerluussutinullu immikkut ittunut, periaatsinut nalorninartunut, salloqittaanernut uukapaatitsinernullu tunngasunik aviisi imaqanngitsoorneq ajorpoq. Tamanna isumatsannartorujussuuvoq. Naak unnerluussissutigisat ilaasa pissutissaqanngitsuunerat ilaasalu ingasattajarinerunerat naatsorsuutigineqartaraluartut uannut ersarippoq inuppassuit akuerineqanngisaannartariaqaraluartumik pinngitsuutitaasartut. . . . Ima ingasatsigilersimavugut allaat ajunngitsuliorniarnitta ilarujussua piumatussutsimik namminissarsiussutsimillu tunngaveqalersimalluni.“

Qanoq siaruarsimatigaa?

Piumatussuseq nutaajunngilaq, naak qularnanngitsumik ukiuni 1900-kkunni makkunani tamaviaarnartut pissutaallutik annertunerulersimagaluarluni. Piumatussuseq ima annertutigilersimavoq The Christian Century-mi pingaarnerutillugu allaaserinnittup 1980-ikkut makkununnga assingusunik taaguusersimallugit: 1950-ikkut taaguutaat „Isumaalunnerup ukiui“ (The Age of Anxiety) 1970-ikkullu taaguutaat „Namminissarsiussutsip ukiui“ (The Me Decade). 1980-ikkut taavai „Piumatussutsip ukiui“ (The Age of Greed)!

Piumatussuseq tamanna sumi tamaani nassaassaavoq — sullivinni, atuarfinni inuiaqatigiinnilu tamani. Piumatussutsip sunniutai ajortunngornartut niuernermi naalakkersuinermilu, allaallu silarsuarmi upperisarsiornerni angisuuni, sunniussimapput.

Piumatussuseq amerlasuutigut peqquserlunnermik salloqittaanermillu kinguneqartarpoq. Assersuutigalugu, The Canberra Times-imi eqqaaneqarpoq Australia biilinik sillimmasiisarnermi peqquserluttuliorneq eqqarsaatigalugu ingasannerpaasoq. Australiami atuagassiap Law Society Journal-ip tamanna uppernarsannguatsiarpaa: „Sillimmasertittartunit taarsiivigineqarnissamik piumasaqaatit/nalunaarutit salloqittaataasut sillimmasiisarfinnut, sulissutaannullu toqqaannanngitsumik, ukiumut dollarinik millionilippassuarnik annaasaqaataasarput.“ Atuagassiaq ilanngussivoq „ingammik ikuallatsitsisarneq, aammalu biilinut, umiatsianut atortunullu sillimmasiissutigut peqquserlunnerit ajornartorsiutaapput annertusiartuinnartut.“

Tupinnanngilaq piumatussutsip qaquguluunniit nungunnissaa inuppassuit takorlooruminaatsimmassuk. Isumaqarput piumatussuseq inummut atalluinnartuusoq, takorloorsinnaanngilaallu silarsuup piumatuffiujunnaarnissaa.

Piumatussuseq peerneqarumaarpoq

Suna tunngavigalugu taama ilimananngitsigisoq pisussaanerarparput? Ullumikkut inoqarpoq piumatuffiunngitsumik ilungersorlutik inooriaaseqarniarsarisunik, tamannalu tunngavigaarput. Soorunami ullumikkut naammalluinnartumik piumatuujunngitsoqarsinnaanngilaq, inuilli taakku maligassiamikkut ersersippaat piumatunngissuseq ajoqersorneqarnikkut periaatsikkullu anguneqarsinnaasoq. Ilanngutassiami tulliuttumi ersersinneqassaaq qanoq ililluni silarsuaq tamakkerluni piumatuffiujunnaarumaartoq. (wD 15/2 90)