March

Ntanda ipya ikyangye kufika. Nangwa byonkabyo, langulukai pa bintu bimo bijiko nabiji tubangabanga, bichi, banyama ne bakwenutu bantu. Bonse bakonsha kuswa’mba bino bintu kine ko biji nangwa kya kuba pa kimye kimo kechi byajingako ne. Bino bintu biji konka mambo Yehoba wibilengele. (Nte. 1:1, 26, 27) Kabiji Lesa wetu witulaya’mba nkalula ino ntanda kwikala ke ipya. Ukafikizha mulaye wanji. Mu ntanda ipya bantu bakekala na butuntulu bwa mubiji bwawama myaka ne myaka. Twafwainwa kushiinwa’mba ntanda ipya ikafika pa kimye Lesa mwine kyo atongola. (Isa. 65:17; Lum. 21:3, 4) Ano moba mwafwainwa kubanga bintu byakonsha kukosesha lwitabilo lwenu. Sanchilainga Yehoba pa bukuzhi. Langulukainga pa bulume bwa Yehoba. Ubainga bintu byakonsha kwimulengela kufwenya kwipi ne Yehoba. Inge mwauba bino, mukekala pa “boba baswana bintu byo alayile Lesa na mambo a lwitabilo ne na butekanye bwabo.”—Hebe. 6:11, 12. w23.04 31 ¶18-19

Yesu atajile mwiulu ne kulomba pa mvula bantu. Wakebelenga kupa Yehoba lukumo pa bintu byonse byamwekele byalondejilepo. Kepo Yesu abijikile’mba: “Lazalasa, lupukamo!” (Yoa. 11:43) Kabiji Lazalasa walupukilemo mu kilende. Yesu waubile kintu kyalangulukilenga bamo kuba’mba kechi kyakonsheka ne. Jino jishimikila jikosesha lwitabilo lwetu mu lusanguko. Mu ñanyi jishinda? Vulukai byambo Yesu byo ambijile Mata amba: “Nkasobe usakusanguka.” (Yoa. 11:23) Yesu ukebesha kufikizha uno mulaye, byonkatu bikeba Shanji, kabiji uji na bulume bwa kuba bino. Byo ajijile wamwesheshe kuba’mba ukebesha bingi kusangula bafwa ne kufumyapo lufu lulengela bantu kwikala na bulanda. Kabiji Lazalasa byo asangwilwe ne kufuma mu kilende, Yesu wamwesheshe kuba’mba uji bingi na bulume bwa kusangula bafwa. Akilangulukai Yesu byo avulwilemo Mata byambo biji mu kinembelo kya lelo. Tuji na bishinka byakonsha kwitulengela kwitabila’mba Lesa ukafikizha mulaye wanji wa kusangula bafwa. w23.04 11-12 ¶15-16

Inge twayuka bulongo kyaswa muchima wa Yehoba kechi tukalombangatu pa bintu bimo ne. Twafwainwa kuvulukanga’mba Yehoba ukafikizha milaye yanji pa kimye mwine kyo atongola. Milaye yanji yavwangamo kufumyapo ne kupwisha makatazho onse alengela bantu kuyanda. Makatazho nabiji bya malwa biyakotu bine, bikola, ne lufu. Yehoba ukoba bino byonse kwingijisha Bufumu bwanji. (Da. 2:44; Lum. 21:3, 4) Kimye kya kufumyapo bino bintu byatama saka kikyangye kufika, Yehoba waswisha Satana kulama ino ntanda. (Yoa. 12:31; Lum. 12:9) Inge Yehoba wafumyapo makatazho abena kupitamo bantu pa kyonka kino kimye, kyakonsha kumweka nobe Satana ubena kulamatu bantu bulongo. Onkao mambo, byo tubena kutengela Yehoba, kechi kilumbulula’mba kechi ubena kwitukwasha ne. w23.05 8 ¶4; 9-10 ¶7-8

Twakonsha kukwasha byepi bantu kumwenamo mu Kivuluko? Kintu kitanshi kyo twafwainwa kuba ke kwibeta kwiya na kutaanwako. Kununga pa bantu bo twisamba nabo mu mwingilo, twafwainwa kunemba ne mutanchi wa bantu bo twayuka bo tukeba kwita kuba’mba bakeye na kutaanwako. Bano bakonsha kwikala balongo betu, bo twingila nabo ku nkito, bo tufunda nabo ku sukulu ne bantutu bakwabo bo twayuka. Nangwa kya kuba kechi tuji na tupepala twa kwichilapo bantu ku Kivuluko twavula ne, twakonsha kwibatumina misabilo pa kiñambañamba kyabo. Inge twauba bino, bavula bakonsha kwiya na kutaanwako ku Kivuluko. (Sapwi. 11:6) Vulukainga kuba’mba bantu beya na kutaanwa ku Kivuluko bakonsha kwikala na mepuzho kikatakata inge kyo kimye kitanshi kutaanwako ku kupwila kwetu. Onkao mambo, twafwainwa kulanguluka pa mepuzho o bakonsha kwitwipuzha ne kwinengezhezha jimo kwiakumbula. Bantu bataanwa ku Kivuluko bakonsha kwikala na mepuzho akwabo. Tukeba kwingila papelela bulume bwetu kukwasha bantu bonse baji “na michima ya bukishinka” kumwenamo mu kuno kupwila. Twafwainwa kuba bino Kivuluko saka kikyangye kufika, kimye kya Kivuluko ne panyuma ya Kivuluko.​—Byu. 13:48. w24.01 12 ¶13, 15; 13 ¶16

Mu Baibolo muji mashimikila a bantu batanu na basatu bo basangwile. Mwafwainwa kutanga bulongo ano mashimikila. Inge mubena kutanga ano mashimikila monai byo mwakonsha kufunjilako. Langulukai pa ano mashimikila byo amwesha’mba Lesa ukebesha kusangula bafwa kabiji uji na bulume bwa kuba bino. Kabiji mwafwainwa kuvulukanga ne kulangulukapo pa lusanguko lwa kwa Yesu. Vulukai’mba Yesu byo asangwilwe bantu bamweneko bavujile bingi, kabiji kino kitulengela kukosesha lwitabilo lwetu. (1 Ko. 15:3-6, 20-22) Tumusanchila bingi Yehoba pa mulaye wanji wa lusanguko. Twaketekela kuba’mba uno mulaye wanji ukafika, mambo ukebesha bingi kusangula bafwa, kabiji uji bingi na bulume bwa kuba bino. Twayai tutwajijile kukosesha lwitabilo lwetu mu lusanguko. Inge twauba bino, tukafwenya kwipi ne Lesa, kabiji witulaya pa muntu pa muntu kuba’mba, ‘Batemwe benu bakasanguka.’—Yoa. 11:23. w23.04 8 ¶2; 12 ¶17; 13 ¶20

Kwipelula kulumbulula kubula kwitota nangwa kwijantula. Inge twipelula kechi tukalangulukilanga kukila po twafwainwa kwilangulukila ne. Kabiji tukayuka kuba’mba kuji bintu byo tukankalwa kuba. (Fili. 2:3) Tukanemekanga bakwetu ne kwibamona’mba banema kwitukila. Gidiona wajinga mwanamulume wipelwile bingi. Malaika wa Yehoba byo abuujile Gidiona kuba’mba bamusala kupokolola bena Isalela ku bena Mijanyi bajinga bingi na bulume, uno mwanamulume wipelwile wakumbwile’mba: “Mukoka wami ye mukoka mucheche mwi Manase, kabiji yami nabula kunema pa bonse ba mu nzubo ya batata.” (Mito. 6:15) Walangulukilenga’mba kechi wafikijilemo kwingila uno mwingilo ne, pano bino Yehoba wayukile’mba wakonsheshe kwingila. Na bukwasho bwa Yehoba Gidiona waingijile mwingilo wanji bulongo. Bakulumpe mu kipwilo bebikako kwikala bepelula mu bintu byonse. (Byu. 20:18, 19) Kechi betota pa bintu byo bakonsha kuba nangwa byo bauba ne. Kabiji kechi belengulula inge balubankanya ne. w23.06 3 ¶4-5

Satana bakamufumpa ku mutwe myaka 1,000 byo ikapwa. (Lum. 20:7-10) Kino saka kikyangye kumweka, Baibolo yaambijile jimo bino bintu bilengesha moyo. Kitanshi, bisaka bikabijika’mba “mutende ne luzhikijilo!” (1 Tesa. 5:2, 3) Ponkapotu malwa akatampe akatendeka inge bisaka bikalukuke bupopweshi bonse bwa bubela. (Lum. 17:16) Kepo Yesu ukachibila bantu mambo byo akabanya mikooko ne bambuzhi. (Mat. 25:31-33, 46) Nangwa byonkabyo, Satana ukatwajijila na kukanya kyaswa muchima wa Yehoba. Na mambo a kushikwa bantu ba Lesa, ukalengela bisaka bya bantu kukwatankana Baibolo bo itela amba Gogi wa mu ntanda ya Magogi kulukuka bantu ba Yehoba. (Ezi. 38:2, 10, 11) Mu kyonkakya kimye, bashingwa bashalapo bakebakonkanya mwiulu ne kwinunga kwi Kilishitu ne nzhita yanji ya mwiulu pa kuba’mba bakalwe nkondo ya Amagedonyi. Ino nkondo yo ikapelako mu kimye kya malwa akatampe. (Mat. 24:31; Lum. 16:14, 16) Kepo myaka kiumbi ya bukalama bwa kwa Kilishitu ikatendeka pano pa ntanda.​—Lum. 20:6. w23.10 20-21 ¶9-10

Lelo jino, bakalume ba Yehoba bavula bekala mu byalo mo bakanya mwingilo wetu. Banemeka bantangi balama byalo. Bino byonka byaubile Obadiya, bano balongo ne banyenga kechi baleka kupopwela Yehoba ne. (Mat. 22:21) Bamwesha moyo wa kwakamwa Lesa kupichila mu kumukookela kukila kukookela bantu. (Byu. 5:29) Batwajijila na kusapwila mambo awama ne kupwila mu bufyamfya. (Mat. 10:16, 28) Bamona kuba’mba balongo ne banyenga babena kutambwila kajo ka ku mupashi. Langulukai pa byaubile ba Henri bekala mu kyalo kimo mu Africa mo bakainye mwingilo wetu pa kimye kimo. Kimye kyo bakainye mwingilo wetu, ba Henri bepaine kutwajila Bakamonyi bakwabo mabuku alumbulula Baibolo. Banembele’mba: “Nji bingi na bumvu. . . . Yehoba . . . wandengejile kuchinchika.” Nanchi ne anweba mwakonsha kuchinchika byonka byachinchikile ba Henri nyi? Mwakonsha inge mwaikala na moyo wa kwakamwa Lesa. w23.06 16 ¶9, 11

Adama ne Evwa byo basatukile, kino kyamwesheshe nobe kechi kukekalapo bantu balumbuluka bakakookelanga Yehoba ne kuyuzha ntanda ne. Satana walangulukilenga’mba Yehoba kechi ukafikizha kyaswa muchima wanji ne. Satana walangulukilenga’mba Yehoba ukepaya Adama ne Evwa ne kulenga bantu bakwabo balumbuluka bakafikizha kyaswa muchima wanji kwesakana na byo akebelenga ku bantu. Lesa inge waubile bino Satana umvwe waambile’mba Lesa wa bubela. Mambo ka? Mambo kwesakana na Ntendekelo 1:28, Yehoba waambijile Adama ne Evwa kusema baana ne kuyuzha ntanda. Nangwa kampe walangulukilenga’mba Adama ne Evwa bakasema baana babula kulumbuluka kabiji amba bano baana kechi bakalumbuluka kulutwe ne. (Sapwi. 7:20; Loma 3:23) Inge kyaikele bino Diabola inge waambile’mba Yehoba wa bubela. Mambo ka? Mambo kino inge kechi kyafikizhe kyaswa muchima wa Lesa ne, ko kuba’mba kuyuzha Paladisa pano pa ntanda na baana balumbuluka kabiji ba lukookelo ba kwa Adama ne Evwa. w23.11 6 ¶15-16

Yehoba witupa mikambizho kwingijisha Mambo anji ne jibumba janji. Kechi tunungako mizhilo yetu ne. (Maana 3:5-7) Onkao mambo, kechi tupitaila pa bintu byanembwa mu Baibolo nangwa kulengela mizhilo balongo ne banyenga pa bintu byo babula kwambapo mu Baibolo ne. Satana wingijisha “bujimbijimbi” ne “bya bwanyike bya pano pa ntanda” kutwala mungi bantu ne kwibalengela kwabenamo. (Kolo. 2:8) Mu myaka kitota kitanshi, kino kyavwangilemo buntemwamaana bwa milanguluko ya bantu, ne mafunjisho a Bayudea abujile kwimena pa Binembelo, ne kufunjisha’mba bena Kilishitu bafwainwa kulondelanga Mizhilo ya Mosesa. Buno bwajinga bujimbijimbi mambo bwalengejilenga bantu kubula kukookela Nsulo ya maana aye Yehoba. Ano moba, Satana ubena kulengela bantu kwamba bintu byo babulapo bishinka ne masawakya a bubela amba bantangi ba bumulwila ntanda kwingijisha Intaneti, mapepala a byambo, ne bintutu bikwabo. w23.07 16 ¶11-12

Satana kechi wayukile bintu bikoba Yehoba ne. Yehoba waingijishe jishinda jawama kufikizhizhamo kyaswa muchima wanji, nangwa kya kuba Satana, Adama ne Evwa basatukile. Yehoba waswishishe Adama ne Evwa kwikala na baana. Kino kimwesha’mba bintu byaambile Yehoba bya kine, kechi bya bubela ne. Kabiji kino kimwesha’mba inge Yehoba wafuukula kuba kintu kafwako kintu nangwa kimo kyakonsha kumulengela kubula kwikifikizha ne. Pa kuba’mba afikizhe kyaswa muchima wanji, wanengezhezhe ‘mwana’ wa kupulusha baana ba lukookelo ba kwa Adama ne Evwa. (Nte. 3:15; 22:18) Uno mwana wapaine bumi bwanji kwikala kitapisho pa kuba’mba akuule bantu. Satana kechi wayukile’mba jino jo jishinda jikengijisha Yehoba ne. Mambo ka? Mambo buno bukuzhi bwaimena pa butemwe. (Mat. 20:28; Yoa. 3:16) Satana kechi uji na kino kyubilo ne, pakuba aye witemwa. Onkao mambo, ñanyi bintu bikamweka na mambo a bukuzhi? Ku mpelo ya Myaka Kiumbi Kimo ya Bukalama bwa Kilishitu, baana ba kwa Adama and Evwa balumbuluka kabiji ba lukookelo bakaswana paladisa pano pa ntanda byonkatu Yehoba byo akebelenga patanshi. w23.11 6 ¶17

Tukookela muzhilo wa Yehoba waamba’mba bumi ne mashi byazhila. Mambo ka? Mambo Yehoba waamba’mba mashi emenako bumi, kabiji bumi ke bupe bwanema bingi bo etupa. (Levi 17:14) Yehoba byo aswishishe bantu kutendeka kuja nyama, wibakambizhe’mba kechi bafwainwe kuja mashi ne. (Nte. 9:4) Uno mukambizho wamwambilepo ne jikwabo mu Mizhilo ya Mosesa yo apele bena Isalela. (Levi 17:10) Kabiji watangijile jibumba jatangijilanga mu myaka kitota kitanshi kukambizha bena Kilishitu bonse “kukana . . . mashi.” (Byu. 15:28, 29) Tukookela uno mukambizho kimye kyo tufuukulapo mashinda a kubukilwamo. Kabiji tukookela muzhilo waamba pa kuchinuzhuka bulalelale. Mutumwa Paulo witutundaika ‘kwipaya’ binungwa bya mibiji yetu. Kino kibena kulumbulula’mba twafwainwa kubanga bintu byakonsha kwitulengela kubula kwikala na milanguluko yatama. Twafwainwa kuchinuzhuka kutala nangwa kuba bintu byakonsha kwitulengela kuba bulalelale.—Kolo. 3:5; Yoba 31:1. w23.07 15 ¶5-6

Nanchi Samisonyi wakankelwe kukwatakanya kyakebelenga kuba Delila mambo wamutemenwe bingi nyi? Delila wakanjikizhe Samisonyi kuba’mba amubuule ene mambo o aikejile na bulume. Kabiji kino kyalengejile Samisonyi kumubuula. Kino kintu kyatama kyafuukwilepo Samisonyi kyalengejile Yehoba kuleka kumukwasha kabiji bulume bwanji bwapwile. (Mito. 16:16-20) Samisonyi wapichile mu bintu byatama mambo waketekejile Delila kukila byo aketekejile mwi Yehoba. Bena Filishitiya bakwachile Samisonyi ne kumusaba meso. Bamutayile mu kaleya mu Gaza. Bano bantu bamwalwile ke wa kwibapelelako kajo. Kepo bena Filishitiya bamuletele ko bakonkene na kutapisha bitapisho kwi lesa wabo Dagona. Mambo baketekejile’mba Dagona ye wibapele Samisonyi mu maboko abo. Kabiji bamuletele Samisonyi kufuma mu kaleya kuba’mba ebasekesheko.​—Mito. 16:21-25. w23.09 5-6 ¶13-14

Kimye kimo muntu ye twingila nanji ku nkito nangwa ye tufunda nanji ku sukulu wakonsha kwitwipuzha ene mambo o tukookela mizhilo ya mu Baibolo. Twafwainwa kumulumbulwila bulongo ene mambo mizhilo ya mu Baibolo o yawamina. Kabiji twafwainwa kunemeka bintu byo aitabilamo. (1 Pe. 3:15) Kechi twafwainwa kulangulukanga’mba ubena kulengulula byo twaitabilamo ne. Pakuba bwipuzho bwanji bwakonsha kwitukwasha kuyuka bintu byo anemeka. Nangwa kya kuba kechi twayuka kine kintu kyalengela muntu kwipuzha bwipuzho ne, twafwainwa kutekanya ne kumukumbula bulongo. Mukumbu wetu wakonsha kumulengela kulangulukapo bulongo pa mulanguluko wanji. Inge muntu ye mwingila nanji wimwipuzha ene mambo o mubujila kuvuluka moba a kusemwa, mwafwainwa kukilanguluka pa buno bwipuzho: Nanchi ukeba kuyuka inge atweba twikalapo na bimye bya kusangalala nyi? Patanshi twafwainwa kumusanchila pa byo ata muchima bakwetu mo twingijila. Kino kyakonsha kwitulengela kwisamba nanji Baibolo byo aamba pa moba a kusemwa. w23.09 17 ¶10-11

Twayai twingijishenga kino kimye kyashalako kusapwila ku bantu bonse mwaya ntanda yonse. Mutumwa Petelo ubena kwitutundaika “kukebesha” kwiya kwa juba ja Yehoba. (2 Pe. 3:11, 12) Twakonsha kuba byepi bino? Pa juba pa juba twafwainwa kulanguluka langulukanga pa mapesho akekala mu ntanda ipya. Fwanyikizhai’mba mubena kupeema mwela wawama bingi, kuja kajo kawama, kutambwila ba mu kisemi ne balunda nenu bakasangulwa ne kufunjisha bantu bavula bafwile kala kene pa byafikile bungauzhi bwa mu Baibolo. Kulanguluka languluka pa bintu bya uno mutundu kukemukwasha kutengelanga juba ja Yehoba ne kushiinwa’mba tuji mu moba a kupelako. Inge ‘twayukila jimo bino bintu’ bikamweka kulutwe, kechi ‘baketutwala mungi’ na mafunjisho a bubela ne. w23.09 27 ¶5-6

Javula banyike bataanwa na bakwabo “babula kukookela bansemi” babo. (2 Timo. 3:1, 2) Pano mambo ka bano bakwabo o babujila kukookela bansemi babo? Banyike bamo balanguluka’mba bansemi babo bakamfutumfutu. Bansemi bakeba baana babo kuba bintu abo bene byo bakankalwa kuba. Bakwabo balanguluka’mba ntanda yapimpulwa. Onkao mambo, bintu bibabuula bansemi babo bebimona’mba bya kala kabiji kechi byakonsha kwibakwasha ne. Umvwe mwi banyike, nanchi ne anweba byo byo mulanguluka nyi? Banyike bavula kibakatazha bingi kulondela mukambizho wa Yehoba uji pa kinembelo kya lelo. Ñanyi bintu byafwainwa kwibakwasha kuba bino? Mwafwainwa kufunjila kwi Yesu mambo aye wakookelanga. (1 Pe. 2:21-24) Aye wajinga walumbuluka, pakuba bansemi banji bajinga bambulwa kulumbuluka. Nangwa byonkabyo, Yesu wanemekanga bansemi banji nangwa kya kuba pa bimye bimo balubankanyanga nangwa kumumona’mba ye walubankanyanga.​—Lupu. 20:12. w23.10 7 ¶4-5

Mutumwa Paulo walumbulwile kuba’mba bitapisho byo bapananga kwesakana na mwayijile Mizhilo ya Mosesa kechi byapwishanga bundengamambo bonse ne. O ene mambo Mizhilo ya Mosesa o yalekejile kwingila nangwa’mba o ‘beifumishijilepo.’ Paulo wafunjishe bukine bwazhika bwa mu Mambo a Lesa. Wavulwilemo bakwabo bena Kilishitu pa “luketekelo lwakila mu kuwama” lwaimena pa kitapisho kya kwa Yesu lwibalengejile kufwenya “kwipi kwi Lesa.” (Hebe. 7:19) Paulo waambijile balongo banji Bahebelu kuba’mba jishinda jo bapopwelangamo Lesa pa kyokya kimye jawamine kukila jo bapopwelangamo Lesa kala. Jishinda Bayudea jo bapopwelangamo Lesa mwayijile Mizhilo ya Mosesa jajinga “kimvuletu kya bintu bikeya, bino bintu bya kine ke bya Kilishitu.” (Kolo. 2:17) Kimvule kechi kilumbulula kine kintu ne. Kyo kimotu, jishinda Bayudea jo bapopwelangamo Lesa kala jajingatu kimvule mambo jishinda jawama ja kupopwelamo Lesa jajinga kulutwe. Twafwainwa kumvwisha lunengezho lwa Yehoba lwa mpopwelo kabiji kuba bino kuketulengela kumupopwela mu jishinda monka mo akebela. Aluno lunengezho po paimena kulekelwa mambo etu. w23.10 25 ¶4-5

Buku wa Danyela kitango 11 waamba pa Bamfumu babiji nangwa’mba makafulumende abiji atemwa kulwa nkondo. Inge twaesakanya buno bungauzhi ku bungauzhi bukwabo buji mu Baibolo tukatana’mba “mfumu wa kukabeta ka ku buyeke” ne bamutundaika ke Russia kabiji “mfumu wa ku kabeta ka ku bulenge” ke Anglo-America. Bantu ba Lesa bo babena kulama ku “mfumu wa ku kabeta ka ku buyeke” babena kwibamanyika ku buno bufumu. Bakamonyi ba kwa Yehoba bamo bebapuma ne kwibataya pa kazhima na mambo a lwitabilo lwabo. Kumanyikwa na uno “mfumu wa kukabeta ka ku buyeke” kwakosesha lwitabilo lwabo mwi Yehoba ne mu Mambo anji. Mambo ka? Mambo balongo betu bayuka’mba kumanyikwa kwa bantu ba Lesa kubena kufikizha bungauzhi buji mu buku wa Danyela. (Da. 11:41) Kuyuka bino kwitulengela kwikala na luketekelo ne kutwajijila kwikala ba kishinka. w23.08 11 ¶15-16

Na mambo a kuba’mba Yehoba witutemwa, uyuka biji mu michima yetu kabiji ukebesha kwituzhikijila. Umvwa bingi kutama ku muchima inge tubena kupita mu makatazho. Onkao mambo, twafwainwa kuketekela kuba’mba ukakumbula milombelo yetu inge twamulomba’mba: “Ndamai nobe kantu ka pa jiso jenu.” (Sala. 17:8) Jiso ke kinungwa kya ku mubiji kyanema bingi kabiji kechi jikeba kwijitowa ne. Onkao mambo, Yehoba witwesakanya ku kantu ka pa jiso janji. Kijitu nobe ubena kwamba’mba, ‘Muntu yense wakonsha kwimuba kyatama, anweba bantu bami, ko kuba’mba ubena kukeba konauna kintu kyami kyanema bingi.’ Yehoba ukeba’mba tushiinwe kuba’mba witutemwa atweba bonse pa muntu pa muntu. Pano bino wayuka’mba na mambo a bintu byo twapichilemo kala, twakonsha ke tuzhinauke inge wakonsha kwitutemwa nangwa ne. Nangwa kampe luno tubena kupita mu bintu byakonsha kwitulengela kubula kushiinwa’mba Yehoba witutemwa. Ñanyi kintu kyafwainwa kwitulengela kushiinwa’mba Yehoba witutemwa? Ke kufunda pe Yehoba byo atemwa Yesu, bashingwa ne atweba bonse. w24.01 27 ¶6-7

Ezela wimwenejile aye mwine Yehoba byo akwashishe bantu banji mu kimye kya meseko. Mu 484 B.C.E., kyamweka Ezela waikelenga mu Babilona kimye Mfumu Ahaselusa kyo apaine mukambizho wa kuvizha Bayudea baikelenga mu bibunji byonse bya mu bufumu bwa bena Pelisha. (Esh. 3:7, 13-15) Bumi bwa kwa Ezela bwajinga mu kizumba. Na mambo a uno mukambizho, Bayudea baikelenga mu bino bibunji byonse bazhikijilwenga na nzala ne kujila mabingo kabiji balombelenga kwi Yehoba kuba’mba ebakwashe. (Esh. 4:3) Fwanyikizhai Ezela ne Bayudea bakwabo byo baumvwine ku muchima kimye bintu kyo byaalukile. Bano bantu bakebelenga kwibepaya, bebepayile. (Esh. 9:1, 2) Byapichilemo Ezela byamukwashishe kwinengezha ku makatazho akwabo ajinga kulutwe kabiji kino kyamulengejile kuketekela bingi mwi Yehoba kuba’mba uzhikijila bantu Banji. w23.11 17 ¶12-13

Mutumwa Paulo Waambilenga kikatakata pa “mingilo yaamba pa mizhilo,” ko kuba’mba Mizhilo ya Mosesa Lesa yo apele bena Isalela. (Loma 3:21, 28) Kyamweka mu moba ajingako Paulo, bena Kilishitu Bayudea bamo kibakatezhe bingi kuleka kulondela Mizhilo ya Mosesa. Onkao mambo, Paulo waambile pe Abalahama kuba’mba amweshe’mba muntu kechi wafwainwa kulondela Mizhilo ya Mosesa pa kuba’mba etabilwe kwi Lesa ne. Pa kuba’mba etabilwe, muntu wafwainwa kwikala na lwitabilo. Kino kitutundaika bingi mambo kitufunjisha kuba’mba inge twaikala na lwitabilo mwi Lesa ne Kilishitu, Lesa uketubila bibusa. Pa kuba “mingilo” yo baambapo mu Yakoba kitango 2 kechi ibena kwamba pa “mingilo yaamba pa mizhilo” yaambilepo Paulo ne. Yakoba waambilenga pa mingilo nangwa bintu byuba bena Kilishitu pa juba pa juba mu bwikalo bwabo. (Yako. 2:24) Ino mingilo yo imwesha inge mwina Kilishitu uji na lwitabilo lwa kine mwi Lesa nangwa ne. w23.12 3 ¶8; 4-5 ¶10-11

Inge mukeba kusongolwa, mwafwainwa kusala bulongo muntu wa kutwela nanji mu masongola. Vulukainga kuba’mba mwanamulume ye mukasongolwako ye ukekala mutwe wenu mu kisemi. (Loma 7:2; Efi. 5:33) Onkao mambo, iipuzhai’mba: ‘Nanchi uji na byubilo bijipo ne Yesu nyi? Abya utako muchima kwingijila Yehoba mu bwikalo bwanji nyi? Nanchi ufuukula bintu bulongo nyi? Abya uswa inge watamisha nyi? Nanchi unemeka banabakazhi nyi? Nanchi wafundapo mingilo imo ya kunkwasha kukosesha bulunda bwami ne Yehoba, kunkebelanga bintu bya ku mubiji ne kuntekenesha inge nji na bijikila nyi?’ Nangwa byonkabyo, inge mukeba kutaana mwanamulume wa kusongolwako uji na byubilo byawama, ne anweba mwafwainwa kwikala na byubilo byawama. Mwanamukazhi wawama ke “nkwasho” wamufwainwa mwatawanji. (Nte. 2:18) Kabiji na mambo a kuba’mba watemwa Yehoba, wingila na ngovu kukwasha mwatawanji kwikala na byubilo byawama. (Maana 31:11, 12; 1 Timo. 3:11) Mwakonsha kwikala mwanamukazhi walumbuluka inge mwatemwa bingi Yehoba ne kukwasha ba mu kisemi kyenu ne balongo ne banyenga mu kipwilo. w23.12 22-23 ¶18-19

Yehoba walaya kwitupa maana afwainwa kwitukwasha kufuukula bulongo. Pa kufuukulapo bintu bimo byanema mu bwikalo bwetu. Kabiji witupa bulume bwa kuchinchika. Yehoba witupa bulume bwa kuchinchika makatazho o tupitamo, byonkatu byo aubile kwi mutumwa Paulo. (Fili. 4:13) Wingijisha balongo ne banyenga. Bufuku bwapeleleko Yesu saka akyangye kupana bumi bwanji kwikala kitapisho, walombele bingi. Walombele kwi Yehoba kuba’mba alengele bantu kubula kulanguluka’mba waubilenga Lesa mwenga. Yehoba kechi wafumishepo mambo o bamupelengamo ne, bino watumine malaika kwiya na kumukosesha. (Luka 22:42, 43) Kabiji Yehoba wakonsha kwitukwasha kwingijisha balongo ne banyenga byonka byo aubile kwi Yesu. Bakonsha kwitufwakesha kuba’mba betukoseshe nangwa kwitutuminatu foni. Atweba bonse twafwainwa kwambanga “byambo byawama” ku bapopweshi bakwetu pa kuba’mba twibatundaike.​—Maana 12:25. w23.05 10-11 ¶9-11

Baleka kusapwila nangwa kupwila inge bataanwa ku Kivuluko kampe bakonsha kutendeka kulanguluka’mba balongo ne banyenga mu kipwilo kechi bakonsha kwibatambwila bulongo ne. Onkao mambo, twafwainwa kuchinuzhuka kwibepuzha mepuzho akonsha kwibalengesha bumvu nangwa kwamba bintu byakonsha kwibakozha ku muchima. Bano balongo ne banyenga ke bakwetu ba mu lwitabilo. Kitusangajika bingi kupopwela Yehoba nabo pamo jikwabo. (Sala. 119:176; Byu. 20:35) Yesu witukambizhe kuvulukanga lufu lwanji pa mwaka pa mwaka kabiji kino kitusangajika bingi. Inge twauba bino, tumwenamo bintu byawama atweba bene ne bakwetu pamo mu mashinda avula. (Isa. 48:17, 18) Kino kitulengela kutwajijila kutemwa Yehoba ne Yesu. Tumwesha lusanchilo pa byo betubila. Bulunda bwetu na bakwetu bena Kilishitu bukoselako. Kabiji twakonsha kukwasha bantu bakwabo kumwenamo byawama mu bukuzhi. Twayai twibikeko kuba bintu byakonsha kwitulengela kwinengezha kutaanwa ku Kivuluko, juba janema bingi mu mwaka. w24.01 14 ¶18-19

Mu ñanyi mashinda Yehoba mo etutangijila? Jishinda jitanshi jo engijisha ke Mambo anji Baibolo. Kabiji wingijisha ne bantu banji bamwimenako. Wingijisha “kalume wa kishinka kabiji wa maana” kwitunengezhezha kajo ka ku mupashi ketukwasha kufuukula bintu bulongo. (Mat. 24:45) Kabiji Yehoba wingijisha ne banabalume bakwabo bafikilamo kwitutangijila. Bano banabalume bakwabo bo engijisha ke bakalama ba mwanzo ne bakulumpe mu kipwilo betutundaika ne kwitufunjisha pa kuba’mba tutwajijile kuchinchika mu ano moba akatazha. Tusanchila bingi Yehoba pa byo etutangijila bulongo mu ano moba akupelako akatazha. Kino kikosesha bulunda bwetu ne Yehoba ne kwikala bwikalo bwawama luno ne bumi bwa myaka ne myaka kulutwe. Nangwa byonkabyo, kimye kimo kyakonsha kwitukatazha bingi kulondela lutangijilo lwa Yehoba kikatakata inge lwafuma ku banabalume bambulwa kulumbuluka betutangijila. Pa bimye bya uno mutundu, twafwainwa kuketekela’mba Yehoba ye ubena kutangijila bantu banji ne kushiinwa’mba kulondela lutangijilo lwanji mufuma bintu byawama bingi. w24.02 20 ¶2-3

Twafwainwa kutwajijila kutemwa Yehoba inge saka tutanga Mambo anji. Inge mubena kutanga Baibolo, kwatakanyai byo mubena kutanga byo byaambapo pe Yehoba. Ishikishai’mba, ‘Jino jishimikila jamwesha byepi’mba Yehoba wantemwa? Kabiji ñanyi bishinka byakonsha kundengela kutemwa Yehoba?’ Kintu kikwabo kyakonsha kwitukwasha kutwajijila kutemwa Yehoba ke kulomba kimye kyonse. (Sala. 25:4, 5) Yehoba naye ukakumbula milombelo yetu. (1 Yoa. 3:21, 22) Kabiji twafwainwa kutemwa bakwetu. Mutumwa Paulo byo aalukile ke mwina Kilishitu pa kupitapo myaka, wamonañene ne Timoti nsongwalume wawamine bingi muchima. Timoti watemenwe bingi Yehoba ne bantu. Paulo waambijile bena Filipai amba: “Kechi njipo na muntu mukwabo wa kwimutumina uji na muchima nobe aye ukateshako muchima ku bijikila byenu ne.” (Fili. 2:20) Bipwilo Timoti byo aingijile byakebeshenga bingi aye kwibifwakesha jibiji.​—1 Ko. 4:17. w23.07 9 ¶7-10

Mosesa wafwile bena Isalela saka bakyangye kutwela mu Ntanda ya Mulaye. Nanchi Lesa walekele kutangijila bantu banji uno mwanamulume wa kishinka byo afwile nyi? Ine. Yehoba watwajijile kwibakwasha mambo batwajijile kwikala ba kishinka. Mosesa saka akyangye kufwa, Yehoba watongwele Yoshua kutangijila bantu banji. Mosesa wafunjishenga Yoshua pa myaka yavula saka akyangye kufwa. (Lupu. 33:11; Mpitu. 34:9) Kununga pe Yoshua, kwajinga banabalume bakwabo bafikilamo batangijilenga, ko kuba’mba bakulumpe ba pa biumbi, bakulumpe ba pa bitota, bakulumpe ba pa makumi atanu ne bakulumpe ba pa makumi. (Mpitu. 1:15) Bantu ba Lesa batwajijile kwibatangijila. Kabiji twayai twambe ne pe Elaija. Waingijile pa myaka yavula kukwasha bena Isalela kupopwela Yehoba. Pano bino kimye byo kyafikile, Yehoba wamutwajile kuya na kwingijila ku kabeta ka ku bulenge mu Yuda. (2 Mfu. 2:1; 2 Moba. 21:12) Nanchi bantu ba kishinka ba mu bufumu bwa mikoka jikumi bwa bena Isalela bebasankijilepo nyi? Ine. Elaija wafunjishe Elisha pa myaka yavula. Yehoba watwajijile kufikizha kyaswa muchima wanji ne kukwasha bantu banji kutwajijila kumupopwela. w24.02 5 ¶12

Bena Kilishitu bajinga mu Efisesa batendekele kwikela mwayijile bintu byo bafunjile mu Mambo a Lesa byajinga nobe kyeya kibatangijilanga. (Sala. 119:105) Bena Efisesa balekele kulondela byubilo byatama byajinga mu bupopweshi bwa bubela. Batendekele kulondela Lesa kabiji bebikilengako kupopwela Yehoba ne kumutookesha ku muchima. (Efi. 5:1) Kyo kimotu, saka tukyangye kufunda bukine twajinga mfishi mambo twajinga mu bupopweshi bwa bubela kabiji twajinga na byubilo byatama. Atweba bamo twasekelelanga moba a kukokoloka a bupopweshi bwa bubela. Bakwabo nabo bajinga na byubilo byatama. Pano bino, byo twafunjile mizhilo ya Yehoba yaamba pa kuyuka kyawama ne kyatama, twapimpwile byubilo byetu. Twatendekele kwikala bwikalo butookesha Yehoba ku muchima kabiji twamwenamo bintu byawama bingi. (Isa. 48:17) Nangwa byonkabyo, kechi kyapeela kutwajijila kwenda mu kyeya ne kubula kubwela mu mfishi ne. w24.03 21 ¶6-7

Kimye kimo mwakonsha kemulanguluke’mba kechi mwinengezha kwipana ne kubatizhiwa ne. Kampe mukeba kupimpulako byubilo byenu pa kuba’mba mulondelenga mizhilo ya Yehoba nangwa kampe mukeba kupembelelako pa kuba’mba mukoseshe lwitabilo lwenu. (Kolo. 2:6, 7) Bantu bo tufunjisha kechi batemwa Yehoba pa kimye kimo ne, kabiji banyike bonse kechi bafuukulapo kwipana ne kubatizhiwa pa jifumbi jimo ne. Yukai byubilo byo mwafwainwa kupimpulako ne kuba byawama kwesakana na papelela bulume bwenu, kechi kwiesakanya na bakwenu ne. (Nga. 6:4, 5) Nangwatu inge mwamona’mba kechi mwinengezha kwipana kwi Yehoba ne, twajijilai kwibikila kino kikonkwanyi. Lombai kwi Yehoba kuba’mba emukwashe kupimpulako byubilo byenu pa kuba’mba mukepane. (Fili. 2:13) Yukai’mba Yehoba ukateleka milombelo yenu ne kwimukwasha.​—1 Yoa. 5:14. w24.03 5 ¶9-10

Pa kimye kimo, Sala wazhingijile bingi kabiji wabuujile Abalahama kyamulengejile kuzhingila ne kumupamo mambo amba ye wamulengejile kwikala mu lukatazho. Wayukile’mba Sala wajinga mwanamukazhi wa lukookelo kabiji watundaikanga bintu byo afuukulanga. Abalahama waumvwine byo aambile kabiji wamwenepo mashinda mwa kupwishisha lukatazho. (Nte. 16:5, 6) Tubena kufunjilako ka? Anweba banabalume basongola, muji na luusa lwa kufuukula bintu mu kisemi. (1 Ko. 11:3) Nangwa byonkabyo, kintu kyawama kuba ke kuteleka ne kwipuzhako benakwenu saka mukyangye kufuukulapo bintu bimo, kikatakata inge bibakunza. (1 Ko. 13:4, 5) Pa kimye kimo, Abalahama wafuukwilepo kutambwila benyi bo babujile kuketekela. Waambijile Sala kuleka byo aubilenga pa kuba’mba anengezhe shinkwa wavula bingi. (Nte. 18:6) Ponkapotu Sala waubile byaambile Abalahama. Anweba banabakazhi basongolwa mwakonsha kwikala byonka byajinga Sala inge ke mulondele bifuukulapo bamwatawenu. Inge mwauba bino, mukakosesha masongola enu.​—1 Pe. 3:5, 6. w23.05 24-25 ¶16-17

Gidiona byo bamupeele mwingilo wa kutangijila bena Isalela wafwainwe kukookela ne kuchinchika. Bamupeele mwingilo wakonsheshe kubika bumi bwanji mu kizumba wa konauna kya kusokelapo bitapisho kya kwa Baela kya bashanji. (Mito. 6:25, 26) Kabiji Gidiona byo akonkenyenga pamo nzhita, Yehoba wamwambijile jibiji kukepeshako kibelengelo kya bashilikale. (Mito. 7:2-7) Kepo bamubuujile kulukuka kampu wa balwanyi pakachi ka bufuku. (Mito. 7:9-11) Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kwikala ba “lukookelo.” Mukulumpe mu kipwilo wa lukookelo ulondela byaamba Binembelo ne mikambizho ifuma ku jibumba ja Lesa. Onkao mambo, wikala wa kumwenako bakwabo. Kimo kimye wakonsha kukankalwa kukookela. Kampe mikambizho yakonsha kuvula bingi nangwa kupimpulwa bukiji kya kuba wakakankalwa kwiilondela. Kimo kimye wakonsha kutatula kulanguluka’mba ino mikambizho kuba yaingila bulongo ne. Nangwa kampe bakonsha kumupa mwingilo wakonsha kulengela bamukwata. Ñanyi bintu bakulumpe byo bakonsha kufunjilako kwi Gidiona inge babena kupita mu bintu bya uno mutundu? Mwafwainwa kumvwina mikambizho ne kwiilondela. w23.06 4-5 ¶9-11