April

Bantu ba Yehoba banembwa mu Baibolo bapichilenga mu makatazho o babujilenga ne kuketekela. Akilangulukai pe Yakoba. Bamubuujile kwi bashanji kuba’mba wafwainwa kusongola mu baana ba bakazhi ba mulongo wanji wapopwelanga Yehoba aye Labanyi. Kabiji bashanji bamutundaikile’mba Lesa ukemupesha bingi. (Nte. 28:1-4) Onkao mambo, Yakoba waubile kintu kyawama. Wafumine ku kyalo kya Kenana ne kuya kwi Labanyi wajinga na baana ba bakazhi babiji abo ba Liya ne Lechela. Yakoba watemenweko mwanyike mwana Labanyi aye Lechela kabiji waswile kwingila myaka itanu na ibiji pa kuba’mba a musongole. (Nte. 29:18) Bino kino kechi kyo kyamwekele ne. Labanyi wamujimukijile ne kumupako mwananji mukulumpe aye Liya. Kepo Labanyi alayile Yakoba kuba’mba ukamupa Lechela inge papita mulungu umo. Bino wakonsheshe kumwingijila myaka ikwabo itanu na ibiji na mambo a Lechela. (Nte. 29:26, 27) Kabiji Labanyi wamujimukijilenga Yakoba mu busulu bo baubilenga. Labanyi wamujimukijilenga Yakoba mu byonse byo baubile pa myaka 20.​—Nte. 31:41, 42. w23.04 15 ¶5

Bañanyi bo twakonsha kwisamba nabo inge tubena kukeba lutekenesho ne bukwasho? Mukumbu twamuyuka. Twakonsha kulomba kwi Yehoba Lesa. Yehoba ukeba’mba tulombenga kwi aye. Kabiji Baibolo witubuula’mba: “Lombainga kimye kyonse.” Onkao mambo, twayuka’mba ukeba’mba tulombenga kwa kubula kuzhikilwa. (1 Tesa. 5:17) Twakonsha kulomba kwi Yehoba kwitukwasha mu bwikalo bwetu bonse. (Maana 3:5, 6) Na mambo a kuba Yehoba mpanyi, witubuula kulombanga kwi aye kimye kyonse kyo tukeba. Yesu wafunjile kuba’mba milombelo yetu yanema bingi kwi Yehoba. Kabiji saka akyangye kwiya pano pa ntanda wamonanga Shanji byo akumbulanga milombelo ya banabalume ne banabakazhi ba kishinka. Yesu wajinga ne Shanji byo akumbwile milombelo ya kwa Hana, Davida, Elaija ne bantu bakwabo ba kishinka bavula. (1 Sam. 1:10, 11, 20; 1 Mfu. 19:4-6; Sala. 32:5) O ene mambo Yesu o atundaikijile baana banji ba bwanga kulombanga kimye kyonse ne kuketekala kuba’mba milombelo yabo isakukumbulwa.​—Mat. 7:7-11. w23.05 2 ¶1, 3

Ñanga Mwine Mukatampe aye Yehoyada waakamwanga Yehoba. Kino kyamwekele kimye mwana wamukazhi wa kwa Yezebeli aye Ataliya kyo aangachile bufumu mu Yuda. Wakanamine bingi kabiji na mambo a kukebesha bulume wakebelenga kwipaya bonse ba mu kikota kya bufumu ko kuba’mba bankana banji babalume bonse. (2 Moba 22:10, 11) Pa bano baana pajinga ne Yehoashi ye bapulwishe ku muka Yehoyada aye Yehoshabeata. Yehoshabeata ne mwata wanji bafile uno mwana ne kumulama bulongo. Na mambo a kuba bino, Yehoyada ne Yehoshabeata bazhikijile kikota kya kwa Davida mwafumanga bamfumu. Yehoyada wajinga wa kishinka kwi Yehoba kabiji kechi wamuchiine Ataliya ne kuleka kuba kyawama ne. Kabiji Yehoyada wamwesheshe’mba wajinga wa kishinka kwi Yehoba, kimye Yehoashi kyo afikizhe myaka ya kusemwa itanu na ibiji. Wanengezhezhepo jishinda jimo. Jino jishinda inge jaingijile, Yehoashi inge waikele mfumu, nswanyi wa mu kikota kya kwa Davida. Umvwe jino jishinda kechi jaingijile ne, Yehoyada inge bamwipayile. Na bukwasho bwa Yehoba, jino jishinda jaingijile. w23.06 17 ¶12-13

Bino byambo byafwainwe kulengela Mfumu Nebukaneza kulanguluka’mba Danyela nsatuki kabiji inge wamwipayile. Bino Danyela wachinchikile ne kumulumbulwila mwatajile kiloto kyanji. Ñanyi kintu kyakwashishe Danyela kuchinchika mu bwikalo bwanji bonse? Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, Danyela wafunjile ku byaubanga bainanji ne bashanji saka aji mwanyike. (Mpitu. 6:6-9) Danyela wayukile Mikambizho Jikumi ne byo yalumbulwilenga nabiji kajo kajanga bena Isalela ne ko babulanga kuja. (Levi 11:4-8; Da. 1:8, 11-13) Kabiji Danyela wayukile byamwekejile bantu ba Lesa bakala ne byo bapitangamo inge babula kumukookela. (Da. 9:10, 11) Byapichilemo Danyela mu bwikalo bwanji bonse byamulengejile kushiinwa’mba Yehoba ne bamalaika banji ba bulume bakamukwasha.—Da. 2:19-24; 10:12, 18, 19. w23.08 3 ¶5-6

Libeka wajinga mwanamukazhi wa maana kabiji mu bwikalo bwanji bonse wachinchikanga ne kufuukula bintu bulongo. Kabiji wayukanga kimye ne jishinda ja kubilamo bintu. (Nte. 24:58; 27:5-17) Pano bino, wajinga na mushingi kabiji wanekenenanga. (Nte. 24:17, 18, 65) Ne anweba inge ke mukookele lunengezho lwa Yehoba byonka byaubile Libeka, mukekala bakumwenako bawama mu kisemi ne mu kipwilo. Bena Kilishitu bonse bafwainwa kuyuka mwakubila bintu. Eshita wayukile bulongo mwakubila bintu kabiji wajinga wa kishinka kwi Lesa. Kuyuka mwakubila bintu bulongo kwamulengejile kubula kwitota byo aikele muka mfumu. Waumvwijile byamukambizhe kolojanji aye Modekai. (Esh. 2:10, 20, 22) Ne anweba mwakonsha kuyuka mwakubila bintu bulongo inge ke mulondele bintu byawama bimubula bakwenu. (Titu. 2:3-5) Eshita wamwesheshe mu jishinda jikwabo kuba’mba wayukile mwakubila bintu bulongo. “Walambile bingi kabiji wamwekanga bingi bulongo.” Pano bino, kechi witotanga ku bakwabo kuba’mba walamba kwibakila ne.—Esh. 2:7, 15. w23.12 19-20 ¶6-8

Yehoba kechi ukeba atweba kutwajijila kwizhachisha ne. Inge twasolola mambo etu, kulapila ne kwibikangako kuchinuzhuka kulenga mambo jikwabo, tukashiinwa’mba Yehoba witulekelako mambo. (Byu. 3:19) Yehoba kechi ukeba’mba tutwajijile kwizhachisha inge twauba bino ne. Wayuka’mba mufuma bintu byatama inge twatwajijila kwizhachisha. (Sala. 31:10) Umvwe twakizhamo kwikala na bulanda tukaleka kunyema bulongo kapela ka ku bumi. (2 Ko. 2:7) Umvwe mwatwajijila kwizhachisha, vulukainga’mba Lesa “ulekela [mambo] kya kine.” (Sala. 130:4) Umvwe Lesa walekelako mambo muntu walapila kya kine walaya’mba: “Kechi nkeavulukapo jibiji ne.” (Yele. 31:34) Kino kibena kulumbulula’mba Yehoba kechi ukavuluka mambo o mwalengele kala ne. Kechi mwafwainwa kuzhingila na mambo a kuba’mba mwaleka kwingilapo mingilo imo yo mwaingilanga mu kipwilo ne. Yehoba kechi utwajijila kulanguluka pa mambo o mwalengele kala ne. Ne anweba byo byo mwafwainwa kuba. w23.08 30-31 ¶14-15

Mu kimye kya mwalo wa COVID-19 bantu baambilenga bintu byavula bya bubela. Bakamonyi ba kwa Yehoba balondejilenga mikambizho kufuma ku jibumba ja Lesa kechi bajinga na bijikila byajingapo na bantu balondejilenga byambo bya bubela ne . (Mat. 24:45) Twafwainwa kuta muchima ku “bintu byanemesha.” (Fili. 1:9, 10) Bya kwituvulañanya inge byavula byakonsha kwitupwishisha kimye ne bulume bwa kuba bintu byanema. Bintu byo tuba mu bwikalo, nabiji kuja, kutoma, bya kisangajimbwe, ne nkito, byakonsha kwitusendela kimye kyabaya ne bulume inge twibinemekesha. (Luka 21:34, 35) Kabiji pa juba pa juba tumvwa ne kutanga masawakya a bantu bemena kafulumende ne kwipachika kwa bipanyi bya bumulwila ntanda. Twafwainwa kumona’mba ano mapata kechi etuvulañanya ne. Inge twabula kujimuka, tukatendeka kutundaika kipanyi kimo nangwa kikwabo mu muchima wetu. Satana wingijisha mashinda apusana pusana kuba’mba etulengele kubula kutwajijila kuba kyawama. w23.07 16-17 ¶12-13

Bantu ba Yehoba bamona Kivuluko kya lufu lwa kwa Kilishitu kuba’mba ke juba janema bingi mu mwaka. Kino kyo kintu kyonkatu Yesu kyo akambizhe baana banji ba bwanga kuvulukanga. (Luka 22:19, 20) Kituvululamo mashinda o twafwainwa kumwesheshamo lusanchilo pa kitapisho kya kwa Yesu. (2 Ko. 5:14, 15) Kabiji kitulengela kwikala na kimye kya kwikosesha atweba bene na bene. (Loma 1:12) Bamo babwela kwi Yehoba na mambo a kwibatambwila bulongo ku balongo ne banyenga. Bantu bavula beya ku Kivuluko, batendeka kufunda Baibolo na mambo a bintu byawama byo bamona ne kumvwa. Akilangulukai ne pa Kivuluko byo kitukwatankanya pamo mwaya ntanda yonse. Abino byonse bitulengela kumona Kivuluko kwikala kintu kyanema bingi mu bwikalo bwetu. w24.01 8 ¶1-3

Kulanguluka languluka pa kintu kyanema kitubila Yehoba ne Yesu kuketulengela kuyuka’mba betutemwa bingi atweba bonse pa muntu pa muntu. (Nga. 2:20) Yehoba wapaine bukuzhi na mambo a butemwe. Yehoba wamwesha’mba witutemwa bingi byo apaine kintu kyanema bingi kwi aye, ko kuba’mba Yesu. Yehoba waswishishe Mwananji kwiya na kumanama ne kwitufwila. Yehoba kechi umweshatu’mba witutemwa ne, bino witubuula ne kuba’mba witutemwa bingi. (Yele. 31:3.) Yehoba witukokela kwi aye mambo witutemwa bingi. (Esakanyaiko Mpitulukilo ya mu Mizhilo 7:7, 8.) Kafwako kintu nangwa muntu wakonsha kwitwabanya na butemwe bwanji ne. (Loma 8:38, 39) Pano nga buno butemwe bwimulengela kumvwa byepi ku muchima? w24.01 28 ¶10-11

Bena Kilishitu bashingwa banemeka bingi luketekelo lwabo lwa kuya mwiulu. Umo wa bano bashingwa ke mulongo Frederick Franz. Waambile kufuma panshi ya muchima amba: “Luno luketekelo lwa kine kabiji lukafika. Kabiji atweba bonse ba 144,000, tukatambula kintu kitulaya Lesa. Mfweto yetu ikawama bingi kukila ne kintu kyonse kyo twakonsha kufwanyikizha.” Mu 1991 Mulongo Franz waambile’mba: “Ne lunotu twanemeka bingi luno luketekelo lwetu. . . . Twatwajijila kwikala na lusekelo byo tubena kupembelela ino mfweto yetu. Tukatwajijila kupembelela kino kintu kyanema kitulaya Lesa . . . Nanemeka bingi luketekelo lwetu kukila ne byo nelunemekele kala.” Nangwa kya kuba tukekala na bumi bwa myaka ne myaka mwiulu nangwa pano pa ntanda, atweba bonse tuji na luketekelo lwawama bingi lwitulengela kwikala na lusekelo. Kabiji luno luketekelo lwetu lwakonsha kukoselako. Bintu byalondelapo byanembele Paulo byalumbulula byo twakonsha kuba kino. Twayai twisambe pa bintu byo anembele byaamba pa luketekelo lwetu. Kuba bino kuketulengela kukosesha luketekelo lwetu lwa kuba’mba bintu byonse byalaya Lesa bikafika. w23.12 9 ¶6; 10 ¶8

Ku kibelo kya tente wa lusambakeno wa kala kwajinga kya kusokelapo bitapisho kya mukuba kyo basokelangapo bitapisho bya banyama bya kupana kwi Yehoba. (Lupu. 27:1, 2; 40:29) Nangwa byonkabyo, bino bitapisho kechi byakonsheshe kukuula bantu ku mambo abo myaka ne myaka ne. (Hebe. 10:1-3) Onkao mambo, bitapisho bya banyama byo bapananga pa mwaka pa mwaka ku tente wa lusambakeno byaimenejilengako kitapisho kimo kyapainwe pa kuba’mba bakuule bantu ku bundengamambo myaka ne myaka. Yesu wayukile’mba Yehoba wamutumine kwiya pano pa ntanda na kupana bumi bwanji kwikala kitapisho kya bukuzhi bwa kukuula bantu. (Mat. 20:28) Onkao mambo, Yesu byo abatizhiwe wipaine kuba’mba obenga kyaswa muchima wa Yehoba. (Yoa. 6:38; Nga. 1:4) Yehoba wakebelenga’mba Mwananji apane bumi bwanji bwalumbuluka kwikala kitapisho. Yesu wapaine bumi bwanji “jimotu” kuba’mba aba bonse baitabila mwi Kilishitu bakuulwe ku bundengamambo bwabo myaka ne myaka.​—Hebe. 10:5-7, 10. w23.10 26-27 ¶10-11

Kechi twakonsha kwikuula atweba bene ku bundengamambo ne lufu ne. (Sala. 49:7, 8) Na mambo a butemwe, Yehoba wanengezhezhe Mwananji kwiya na kwitupulusha kabiji Yesu naye wipaine kwiya na kwitufwila. Kulanguluka languluka pa bintu byawama bitubila Yehoba ne Yesu, kwitulengela kutwajijila kunemeka lunengezho lwa bukuzhi. Adama byo alengele mambo, wielejile bumi bwa myaka ne myaka aye mwine ne baana banji bonse pamo. Yesu wapaine bumi bwanji bwalumbuluka kwikala kitapisho kuba’mba apote kintu kyanema kyaelele Adama. Mu bwikalo bwanji bonse pano pa ntanda, Yesu “kechi walengelepo mambo ne, kabiji mu kanwa kanji kechi mwalupukilepo byambo bya bujimbijimbi ne.” (1 Pe. 2:22) Yesu byo afwile, wapaine bumi bwanji bwalumbuluka bwaesakene na bobwa bwaelele Adama.​—1 Ko. 15:45; 1 Timo. 2:6. w24.01 10 ¶5-6

Yesu byo bamusangwile, watwelele Mwazhijisha mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi. Kino kyalumbulula bulongo buneme bwa lunengezho lwa Yehoba lwa mpopwelo ya kine yaimena pa kitapisho kya bukuzhi ne pa mwingilo wa buñanga wa kwa Yesu Kilishitu. Ñanga mukatampe mu Isalela watwelanga mu kibamba kya mwazhijisha na mashi a bitapisho bya banyama, bino Yesu watwelele “mwiulu mwine” mwazhijisha bingi ne kumweka ku meso a Yehoba. Wamwekele kwi Yehoba ne kupana mubiji wanji walumbuluka kwikala kitapisho na mambo a atweba kuba’mba “afumyepo bundengamambo kupichila mu kwitapisha aye mwine.” (Hebe. 9:24-26) Atweba bonse tuji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda nangwa mwiulu twakonsha kupopwela Yehoba mu nzubo yanji ya ku mupashi. w23.10 28 ¶13-14

Langulukai pa bintu bibena kwitubila Mfumu wetu aye Yesu kabiji Ñanga Mukatampe uji na kifyele. Kupichila mwi aye, twakonsha kusolomoka Lesa “ku jitanda ja lusa lukatampe” ne kumulomba kwitubila kifyele ne kwitukwasha “pa kimye kyafwainwa.” (Hebe. 4:14, 15) Pa juba pa juba twafwainwa kusanchilanga Yehoba ne Yesu pa bintu byo betubila kala ne byo babena kwitubila. Butemwe bo betumwesha bwafwainwa kwitulengelanga kwibengijila na mukoyo. (2 Ko. 5:14, 15) Jishinda jimo mo tumweshesha’mba tusanta ke kukwasha bantu kwikala Bakamonyi ba kwa Yehoba kabiji baana ba bwanga ba kwa Yesu. (Mat. 28:19, 20) Abino byo byaubile mutumwa Paulo. Wayukile kuba’mba kyaswa muchima wa Yehoba ke kya kuba’mba “bantu bonse bapuluke ne kuyukisha bulongo bukine.”​—1 Timo. 2:3, 4. w23.10 22-23 ¶13-14

Atweba bavula tutanga bino byepelo inge tubena kutekenesha bantu bo tusapwila kabiji inge tukeba kwibamwesha bwikalo byo bukekala mu Paladisa. Twakonsha kuba ka pa kuba’mba tukwashe bantu kuketekela’mba mapesho o baamba pa Lumwekesho 21:3, 4 akafika? Kabiji ñanyi bintu byo twakonsha kuba pa kuba’mba tutwajijile kuketekela mwi Yehoba ne mulaye wanji? Yehoba witubuula bishinka byakonsha kwitulengela kushiinwa’mba ukafikizha uno mulaye. Pa byepelo byalondelapo tutangapo bishinka bitulengela kuketekela mulaye wa Yehoba waamba pa Paladisa bya kuba’mba: “Awa waikele pa jitanda waambile’mba: ‘Tala! Mbena kulenga bintu byonse kwikala ke bipya.’ Kabiji waamba’mba: ‘Nemba, mambo bino byambo bya kishinka kabiji bya kine.’ Kabiji wañambijile’mba: ‘Byonse byaubiwa! Amiwa yami Alefwa ne Omeka, yami ntendekelo ne mpelo.’”​—Lum. 21:5, 6a. w23.11 3 ¶3-5

Jishinda jimo mulongo mwanyike jo amwesheshamo’mba uji na maana a kupima bintu bulongo ke kufuukula bulongo mu mvwajilo ne mmwekelo. Javula mafwashonyi a bivwalo bealeta ku bantu babula kwingijila Yehoba nangwa boba baji na byubilo byatama. Ndangulukilo yabo yatama imwekela mu mafwashonyi a bivwalo bikwata ku mubiji nangwa bivwalo byo balenga bilengela banabalume kumweka nobe banabakazhi. Pa kusala bya kuvwala, mulongo mwanyike ubena kukosesha bulunda bwanji ne Yehoba, wafwainwa kulondela mafunde a mu Baibolo ne kulondela balongo bavwala bulongo mu kipwilo. Iipuzhai’mba: ‘Nanchi byo mfuukula bimwesha’mba nji na maana a kupima bintu bulongo kabiji ndangulukilako bakwetu nyi? Nanchi mvwajilo yami ilengela bantu kungyuka bukiji kuba’mba kine ne kalume wa Lesa nyi?’ (1 Ko. 10:31-33) Mulongo mwanyike uji na maana a kupima bintu bulongo bakamunemeka ku balongo ne banyenga. Kabiji ne kyakilamo kunema, bakamunemeka kwi Shetu wa mwiulu. w23.12 26 ¶7

Kala, “mfumu wa ku kabeta ka ku bulenge” wamanyikanga bingi bantu ba Lesa. (Da. 11:40) Mu nkondo itanshi ne ya bubiji ya ntanda yonse, balongo bavula bebakashile na mambo a kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda. Kabiji baana ba Bakamonyi bamo bebapangile sukulu. Myaka yalondejilepo, bantu ba Lesa bebamanyikilenga ne mu mashindatu akwabo ku uno yenka mfumu wa ku kabeta ka ku bulenge na mambo a kuba’mba bajinga bakishinka kwi Yehoba. Kimo kimye mwina Kilishitu kechi wakonsha kuvotako ne, bino wakonsha kutendeka kutundaikapo muntu umo waimana. Kechi twafwainwa kulangulukanga pa bya bumulwila ntanda nangwa kwivwangamo ne.​—Yoa. 15:18, 19. w23.08 12 ¶17

Byo tubena kunyema kapela ka ku bumi, ‘tunyemenga na mulanguluko wa kuba’mba tukatambule’ kilambu. (1 Ko. 9:24) Yesu waambile’mba: ‘Jimukai na mambo a kukizhamo kuja, kupendwapendwa ne bijikila bya mu buno bwikalo.’ (Luka 21:34) Bino binembelo ne bikwabo byakonsha kwitukwasha kuyuka bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba tutwajijile kunyema bulongo kapela ka ku bumi. Twashiinwa’mba tukashinda mu kapela ka ku bumi mambo Yehoba uketukwasha. (Isa. 40:29-31) Onkao mambo, kange muleke kunyema bulongo kapela ka ku bumi ne. Nyemainga byonka byanyemenenga mutumwa Paulo, wazanzhile meso pa kilambu. (Fili. 3:13, 14) Kafwako ukemunyemenako ne. Pakuba Yehoba ukemukwasha kunyema bulongo pa kuba’mba mukatambule kilambu. Kabiji Yehoba ukemukwasha kusenda bisendwa byenu ne kwimukwasha kutaya bintu bimunemena. Na bukwasho bwa Yehoba, mukanyema kapeela ka ku bumi saka mwachinchika ne kutambula kilambu. w23.08 31 ¶16-17

Yesu byo ajinga na myaka 12 wayile na bansemi banji ku Yelusalema. Pano bino, pa kubwela bansemi banji kechi bayukile’mba washala ku Yelusalema ne. (Luka 2:46-52) Yosefwa ne Maliya bafwainwe kumona’mba baji na baana babo bonse pa kubwela ku nzubo. Yosefwa ne Maliya byo bataaine Yesu, bamupelemo mambo pa kushala ku Yelusalema. Yesu wafwainwe kukaana’mba kechi walubankenye ne. Pano bino, wakumbwile bansemi banji na mushingi. Nangwa byonkabyo, Yosefwa ne Maliya “kechi bakwatankenye byo ebambijile ne.” Bino Yesu “watwajijile kwibanekenena.” Anweba banyike, nanchi kimukatazha kukookela bansemi inge balubankanya nangwa bemumona’mba yenu mwalubankanya nyi? Inge byo byo kiji, ñanyi kintu kyakonsha kwimukwasha? Akilangulukai pa byumvwa Yehoba ku muchima. Baibolo waamba’mba inge kemukookele bansemi benu, “kino kitokesha Nkambo ku muchima.” (Kolo. 3:20) Yehoba uyuka inge bansemi benu ke bemumone’mba yenu mwalubankanya nangwa inge bemulengela mizhilo yakatazha kukookela. Bino mukasangajikanga bingi Yehoba inge saka mwibakookela. w23.10 7 ¶5-6

Mukwetu ye tufunda nanji ku sukulu wakonsha kwamba’mba anweba Bakamonyi ba kwa Yehoba mwafwainwa kupimpula byo mumona kwilaala kwa banabalume nangwa banabakazhi bonka bonka. Twakonsha kumubuula’mba tunemeka luusa lwa muntu lwa kwisajila byo abena kukeba aye mwine. (1 Pe. 2:17) Kepo twafwainwa kumulumbulwila Baibolo byo aambapo ne kulondela mafunde a mu Baibolo byo kwakonsha kumukwasha kwikala bwikalo bwa lusekelo. Inge muntu wakanatu nsalansala, kechi twafwainwa kufikenatu kulanguluka’mba twayuka byo aitabilamo ne. Nanchi mukwenu ye mufunda nanji ku sukulu wamba’mba ke bumbulwamaana kwitabila mwi Lesa nyi? Nanchi waitabila’mba bilengwa bilengeletu abyo bine kabiji wayuka byavula pa uno mutwe nyi? Wakonsha kwamba bino kampe na mambo a kuba’mba ulondelatu bintu byo omvwa. Kampe mwakonsha kumutumina ka musabilo kakonsha kumutwala pa jw.org po baamba pa bilengwa. Kimo kimye wakonsha kuswa kwisamba nanji pa kibaaba nangwa pa vidyo ye ataanapo. Inge twamwesha’mba twamunemeka, tukamulengela kukeba kufunjilapo byavula. w23.09 17 ¶12-13

Twafwainwa kushiinwa’mba Yehoba uketupa mingilo jikwabo ne kwitupesha nangwatu inge twalubankenye kabiji twapimpula byubilo byetu ne kutwajijila kumuketekela. (Maana 28:13) Samisonyi wajinga mbulwakulumbuluka kechi walekele kwingijila Yehoba nangwa kya kuba Delila wamulengejile kulubankanya ne. Kabiji Yehoba watwajijile kwingijisha Samisonyi. Lesa wamulengejile Samisonyi kuba kyaswa muchima wanji mu jishinda ja kukumya. Yehoba wamumwene’mba wajinga mwanamulume wa lwitabilo, kabiji wamubajila pa bantu bajinga na lwitabilo mu buku wa Bahebelu kitanga 11. Kitutundaika bingi kuyuka’mba Shetu wa mwiulu ye twingijila witutemwa bingi kabiji witukwasha kikatakata inge tubena kupita mu makatazho. Twayai tutwajijile kulomba kwi Yehoba byonka byalombele Samisonyi kuba’mba: “Napopwela mvulukai, ne kunkosesha.”​—Mito. 16:28. w23.09 7 ¶18-19

Kuyuka kuba’mba juba ja Yehoba jijitu pepi, kwitulengela kusapwila mambo awama ku bantu bonse. Nangwa byonkabyo, kimye kimo twakonsha kukankazhama kwamba. Mambo ka? Tuchiina bantu byo bakonsha kulanguluka pe atweba nangwa byo bakonsha kwituba. Petelo naye kino kyamumwekejilepo. Bufuku Yesu bo bamutotolweshenga, Petelo wachiine kwamba’mba wajinga mwana wa bwanga wa kwa Yesu. Kabiji pa bimye byavula wakaine’mba kechi wamuyuka Yesu ne. (Mat. 26:69-75) Bino Petelo wikilekele kuba moyo. O ene mambo o aambijile na kushiinwa’mba: “Kange muchinenga kintu kyo bachiina nangwa kulukusha muchima ne.” (1 Pe. 3:14) Byambo byaambile Petelo bimwesha’mba ne atweba twakonsha kuleka kuchiina bantu. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kubula kwikala na moyo wa kuchiina bantu? Petelo witubuula’mba: “Saka muzhijika Kilishitu aye Nkambo mu michima yenu.” (1 Pe. 3:15) Kino kituvululamo kuba’mba Yesu Kilishitu ye Mfumu wetu kabiji uji bingi na bulume bukatampe. w23.09 27-28 ¶6-8

Ne atweba twafwainwa kutwajijila kwibikako kubula kwingila “mingilo yatu ya mu mfishi.” (Efi. 5:11) Inge muntu keatale, kuteleka ne kwamba pa bintu byatama, kipeela bingi kwibyuba. (Nte. 3:6; Yako. 1:14, 15) Ino ntanda ya kwa Satana ikeba’mba atweba tumonenga byubilo byatama byakanya Yehoba amba bijitu bulongo. (2 Pe. 2:19) Ino yo milanguluko ya bantu, mambo jino jo jishinda jimo Satana jo aingijisha pa myaka yavula kongwelamo bantu pa kuba’mba babule kuyuka kyawama ne kyatama. (Isa. 5:20; 2 Ko. 4:4) O ene mambo mu mafilimu avula lelo jino, mitanchi ya pa TV ne byo batambisha pa Intaneti o bibena kulengela bantu kulengulula mizhilo ya Yehoba. Satana ukeba atweba kuba’mba tulangulukenga’mba byubilo ne miteetotu ikwabo yatama bijitu bulongo.​—Efi. 5:6. w24.03 22 ¶8-10

Tente wa lusambakeno wajinga tente bena Isalela ye bavilukanga nanji kuya ku mpunzha ikwabo. Bamwingijishe pa myaka 500 kufikatu ne kimye kyo bashimikile nzubo ya Lesa mu Yelusalema. (Lupu. 25:8, 9; Bala. 9:22) Ku uno tente wa lusambakeno ko kwaiyanga bena Isalela bonse pa kuba’mba bapane bitapisho ne kumupopwela. (Lupu. 29:43-46) Kabiji uno tente wa lusambakeno waimenejilengako kintu kyanema bingi. Wajinga “kimvule kya bintu biji mwiulu,” kabiji waimenejilengako nzubo ikatampe ya Yehoba ya ku mupashi. Mutumwa Paulo waambile’mba “uno tente [nangwa’mba tente wa lusambakeno] ke kimwesho kya pa kino kimye kyo tujimo.” (Hebe. 9:9) Onkao mambo, kimye Paulo kyo anembejilenga ino nkalata Bahebelu, nzubo ya Lesa ya ku mupashi yajinga konka. Ino nzubo ya Lesa yatendekele kwingila mu 29 C.E. Mu uno mwaka, Yesu mo mo bamubatizhe ne kumutongola kwikala “ñanga mwine mukatampe” wa Yehoba mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi.​—Hebe. 4:14; Byu. 10:37, 38. w23.10 25-26 ¶6-7

Ne atweba twafwainwa kwalula milanguluko yetu inge kya kuba bintu mu bwikalo bwetu byapimpulwa. Ñanyi kintu kyo twafwainwa kuba pa kuba’mba tutwajijile kwingijila Yehoba na lusekelo mu bwikalo bwetu? Twafwainwa kukooka muchima ne kupimpulako bintu kwesakana na byapimpulwa bwikalo bwetu kabiji twafwainwa kunemekanga milanguluko ya bakwetu ne bintu byo bafuukula. Atweba bantu ba Yehoba twafwainwa kukooka muchima. Kabiji twafwainwa kwikala bepelula ne kubila bakwetu kifyele. Yehoba utelwa’mba “Jibwe” mambo washikimana kechi utelengela ne. (Mpitu. 32:4) Nangwa byonkabyo, wakooka muchima. Bintu byo bibena kupimpulwa mu ino ntanda, Yehoba wafuukula bya kuba kabiji ukamona’mba wafikizha byonse byo alaya. Yehoba witulengele mu kipasha kyanji. Onkao mambo, ne atweba witupa bulume bwa kuyuka bya kuba inge bintu mu bwikalo byapimpulwa. Mu Baibolo muji mafunde etukwasha kufuukula bintu bulongo inge tubena kupita mu makatazho. Bintu byuba Yehoba ne mafunde anji o etupa bitukwasha kuyuka’mba nangwa kya kuba Yehoba “Jibwe,” wakooka muchima. w23.07 20 ¶1-3

Mu Baibolo, Yehoba wiesakanya aye mwine ku mwanamukazhi wa kifyele. (Isa. 66:12, 13) Akilangulukai pa inetu wa butemwe byo ata muchima mwananji wa lukeke ne kumubila bintu byonse byo abena kukeba. Ne atweba inge paji kibena kwitukatazha, twakonsha kuketekela Yehoba kwitukwasha. Aye kechi witusankilapo nangwa inge twauba kintu kyatama ne. (Sala. 103:8) Kisaka kya Isalela kyafichishanga bingi Yehoba ku muchima pa bimye byavula. Pano bino na mambo a butemwe bwanji, walekelangako mambo bantu banji balapilanga ne kuleka bintu byatama byo baubanga. Waambijile kisaka kya Isalela amba: “Wanemene bingi kwi amiwa, nakunemekele kabiji nakutemenwe bingi.” (Isa. 43:4, 5) Butemwe bwa Lesa kechi bwaaluka ne. Nangwatu inge twalenga mambo akatampe, kabiji twalapila ne kubwela kwi Yehoba, aye ukatwajijila kwitutemwa. Walaya’mba ‘uketulekelako mambo etu onsetu.’ (Isa. 55:7) Baibolo walumbulula’mba kwitulekelako mambo kukalengela Yehoba ‘kwitukokolosha.’​—Byu. 3:19. w24.01 27 ¶4-5

Yehoba uketukwasha inge ketupite mu makatazho. Kampe tukeba kulomba luusa ku mukulumpe wetu wa nkito kuba’mba tukatanwe ku kushonkena nangwa kupimpulako ñingijilo ku nkito pa kuba’mba tutanwenga ku kupwila konse. Tukemwena atweba bene kuboko kwa Yehoba nangwa’mba Yehoba byo aketukwasha. Kino kiketulengela kutwajijila kuketekela mwi Yehoba. Ezela walombele kwi Yehoba amba amukwashe. Ezela umvwe waikala na bijikila pa kwingila mwingilo wanji, walombanga kwi Yehoba. (Eze. 8:21-23; 9:3-5) Na mambo a kuba’mba Ezela waketekelanga mwi Yehoba, kino kyalengejile bakwabo nabo kumutundaika ne kukosesha lwitabilo lwabo. (Eze. 10:1-4) Umvwe twaikala na bijikila na mambo a kukajilwa kwa bintu mu bwikalo nangwa kukeba kuzhikijila kisemi kyetu, twafwainwa kulomba kwi Yehoba kuba’mba etukwashe. w23.11 18 ¶15-17

Yehoba kechi waambilenga’mba pa kuba’mba twitabilwe kwi aye kana twaubatu bintu sukasuka byonka byaubile Abalahama ne. Kabiji kuji bintu byavula bingi byo twakonsha kuba bikamwesha’mba tuji na lwitabilo. Twakonsha kutambwila baiya mu kipwilo, kukwasha balongo ne banyenga bakajilwa ne kubila byawama ba mu kisemi kyetu. Abino byonse bikatokesha Yehoba ku muchima kabiji uketupesha. (Loma 15:7; 1 Timo. 5:4, 8; 1 Yoa. 3:18) Jishinda jimo janema bingi jimwesha’mba tuji na lwitabilo ke kusapwila mambo awama na lwitabilo. (1 Timo. 4:16) Byubilo byetu byakonsha kumwesha’mba twaitabila kuba’mba milaye ya Yehoba ikafika kabiji amba jishinda jo obilamo bintu jo jawama. Inge twauba bino, tukashiinwa kuba’mba Lesa uketumonanga’mba twaoloka kabiji tukekala balunda nanji. w23.12 2 ¶3; 6 ¶15

Byo kwashajiletu pacheche kuba’mba afwe, Mfumu Davida waambijile Solomone byambo biji mu kinembelo kya lelo. (1 Mfu. 2:1, 3) Banabalume bena Kilishitu lelo jino nabo bafwainwa kulondela luno lujimuno. Pa kuba’mba bobe bino, bafwainwa kukookelanga mizhilo ya Lesa ne kulondela mafunde a mu Baibolo mu bwikalo bwabo. (Luka 2:52) Mambo ka balongo banyike o bafwainwa kwikela banabalume bena Kilishitu baji na bulunda bwakosa ne Yehoba? Mwanamulume mwina Kilishitu uji na mingilo yavula bingi mu kisemi ne mu kipwilo. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, anweba balongo banyike mulanguluka pa mingilo yo mukeba kwingila kulutwe. Mwakonsha kwibikila kikonkwanyi kya kutwela mu mwingilo wa kimye kyonse, kwikala nkwasho ne kwikala mukulumpe mu kipwilo kulutwe. Kabiji mwakonsha kukeba kusongola ne kwikala na baana. (Efi. 6:4; 1 Timo. 3:1) Pa kuba’mba mukengile ino mingilo bulongo, mwafwainwa kwikala bena Kilishitu baji na bulunda bwakosa ne Yehoba. w23.12 24 ¶1-2

Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kulama bulongo mikooko ya Yehoba. Bano banabalume ba kishinka banemeka bingi uno mwingilo wa kukwasha balongo ne banyenga kabiji bebikako bingi kwikala ‘bakafunga bakwibalama.’ (Yele. 23:4; 1 Pe. 5:2) Tusanta bingi pa kwikala na bano banabalume mu kipwilo. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kufunjilako kwi Mutonyi aye Gidiona. (Hebe. 6:12) Gidiona wajinga kalama kabiji kafunga wa bantu ba Lesa. (Mito. 2:16; 1 Moba 17:6) Bakulumpe mu kipwilo bebatongola kulama bantu ba Lesa mu kino kimye kyakatazha byonka byo kyajinga kwi Gidiona. (Byu. 20:28; 2 Timo. 3:1) Twakonsha kufunjilako kwipelula ne kukookela kwi Gidiona. Wachinchikile bingi pa kwingila mingilo yo bamupele. Inge twibakulumpe mu kipwilo nangwa ne, twafwainwa kusanchilanga bakulumpe mu kipwilo. Twafwainwa kutundaikanga bano balongo bengila na ngovu kwitulama ne kwitukwasha mu kipwilo.​—Hebe. 13:17. w23.06 2 ¶1; 3 ¶3