BUŊGƐI PƐƐKƐI 16
CHONDII 87 Huŋ! Ma Miiŋgu Yoomuaŋ Sɔla
I Cho Bɔɔ Suɛi Kɛndɛ le Waa o Chaŋyɛi Niŋ a Puaapiliaa a Ndepiliaa Naa!
“Nuawɔ se mɛɛ i cho suɛi kɛndɛ bɛndu, le mi puaapiliaa wa naapilɛ o diompilɔɔ niŋ yɛ!”—SAM 133:1.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho pɛɛku nɛila mala naa le miŋ wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa laŋ, vɛlɛ a salala naŋ sɔla le hei tosaa wo.
1-2. Yɛɛ cho yɛ o sɔvɛ le Chɛhowa, nduyɛ yɛɛ o yeema yɛ naa le miŋ tosa?
MƐƐ naŋ bii acheleŋnda yɛ cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le Chɛhowa. Mi Chiisu pɛɛku maa ŋ nɔ miŋ kaala wanaa naŋ chiɛɛliaŋnda mɛɛ naŋ kaala naapila yɛ. (Mat. 22:37-39) Hei sim ni maa ŋ nɔ miŋ tosal acheleŋnda kɛndɛi, hali wanaa naŋ nɔ bɛɛ laalaŋ pilɛ le wa. Te ŋ tosa pɛ kɛndɛi waa nuaa, mɛɛ tamasi Chɛhowa Mɛlɛka wo naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni. “Kanifuule, ndu ndu, o wa wana kɛndɛ, o wa wana wɔɔŋ, nda fau mbo ke nda paaleŋ. Nduyɛ wanaa cho sakpo wa a wanaa cho sakpo le wa, mbo yɔŋgu piɔɔ le nda kpou.”—Mat. 5:45.
2 Mi che bɛɛ Chɛhowa kaala waŋnda chieeya kpou, kɛ wanaa diikuŋ sawala ndɔlaŋ nda o hiou kaala. (Chɔŋ 14:21) O yeema naa miŋ tol tamasi ndɔɔ kɔɔli. Le hei, mbo dɛɛniaa naa le miŋ ‘kaala’ puaapiliaa a ndepiliaa naa a kɔllo kpou, nduyɛ miŋ ‘chɔm nda nyiɛɛye.’ (1 Pit. 4:8; Luom. 12:10) Kaala waa nuaa a nyiɛɛye le puaapiliaa a ndepiliaa naa cho ko mɛɛ naŋ kaala wanayɛi nɛi ɔɔ chaaŋ naa kpɛɛluŋndo yɛ.
3. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ loonuŋ a kaalaa okɔɔ?
3 Mɛɛ naŋ pɔɔliaa tɔlɔɔlaŋ o kpele naa niŋ le mi la hindu yɛ, lende koni naŋ nɔ ni miŋ hiou lachi a wallo tosaa, le mi kaala naŋ nɔ le acheleŋnda wo hiou lachi. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl sila Kilisiɔŋnda aa: “La hiou lachi a kaaliaŋndo vellaa velle maa pɔmbɔ a bɛndu.” (Hibu. 13:1) Chɛhowa yeema naa miŋ hiou lachi a kaalaa nɔɔ le acheleŋnda. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku mɛɛ naŋ wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa yɛ, vɛlɛ a mɛɛ naŋ hiau lachi a ndi tosaa yɛ.
LE YƐƐ I CHO YƐ SUƐI SƆVƐ LE WAA O CHAŊYƐI KPƐƐLUŊNDE NIŊ A PUAAPILIAA A NDEPILIAA NAA?
4. A mɛɛ Sam 133:1 dimi yɛ, vɛɛ naŋ hiau yɛ lachi a balika melaa chɔmndo le puaapiliaa naa? (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
4 Nuawɔ Sam 133:1. Ŋ chɛl nyɛ wana ŋchondoo poonyiaa hoo wo maa, waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a wanaa kaala Chɛhowa wa cho bɔɔ “suɛi kɛndɛ bɛndu.” Mɛɛ waŋndo wa nuaa yɔm bɛndoo chɔɔ isisi lepaa o lepaa kɛ o chi ndu o sɔvɛ le yɛ, lende koni i yɔŋnuŋ lepum ni, ŋ chi sɔvɛyɛi diompilɛ naŋ nɔ a puaapiliaa a ndepiliaa naa wo le. Miŋ che puaapiliaa a ndepiliaa naa palɛi bɔɔbɔɔ o lɔɔ bɛŋgu. Vɛɛ naŋ hiau yɛ lachi a balika melaa chɔmndo le nda? Kaala naa le puaapiliaa a ndepiliaa naa cho hiouwɔɔ lachi, te ŋ chua pɛ teleŋndo miŋ yiyaŋ a mɛɛ nda cho wanaa sɔvɛ le naa a kunda leKilisiɔŋndo yɛ.
Fɛɛŋ bɛɛ pɛɛsa diompilɛ naŋ nɔ o kunda leKilisiɔŋndo niŋndo le (Tofa pɛl 4)
5. Vɛɛ kaala cho naa tɛɛŋ vellaa velle wo piiliaŋ yɛ acheleŋnda?
5 Mi nyɔɔ hɛnaŋ wanaa bɔɔbɔɔ bii bɔŋaŋnda naalaŋ le teleŋ tasoo wa te a che pɛ kaala cho naa tɛɛŋndo. Mi keŋ mala nda le sinaa maa a saaluŋ tonyaa. Mi Chiisu dimi aa: “Te la kaaliaŋ pɛ vellaa velle, waŋnda kpou cho sina maa buɛiyaa niaa nya cho ni.” (Chɔŋ 13:35) Ŋ yaasiaŋndɔ tamasi chua pilɛ diolaŋ aa Chatilua. O wa kɔlaŋ o sukuu bɛndoo niŋ, mbo wa pɛɛkoo a Seiyaa Chɛhowaa. Mbo sɔla yau veelaa le kɔlaŋ o bɔŋaŋ bɛndoo nduyɛ mbo chɛl. Mɛɛ o kuɛ paale taseleŋ, mbo dimul wana wa ndu Baabuiyo pɛɛkoo wo aa: “Kani mi vialuŋ, wanaa velu ya wa kɔmaŋndɔ ya le. Kɛ o bɔŋaŋ nya bɛndoo hoo, mi waŋnda kɔmaŋ ya bɛmbɔɔ 52 o paaleŋ le pilɛ niŋ kpe! Mi sinaŋ kaala Chɛhowa wo o yuŋgu ndɔɔ hoo niŋ, nduyɛ I yeema mi wa o yuŋgoo hoo tɛɛŋ.” Okoŋ mi Chatilua tosa hiouwɔɔ lachioo, mbo sɔla yiŋɔɔ a wɔsi 2024. Te wanaa sɛnɛiya che pɛ walta naala kɛndɛlaŋ vɛlɛ a kaala cho naa tɛɛŋ vellaa velle wo, mi keŋ nyindu nda le ma piɛi Chɛhowa.—Mat. 5:16.
6. Vɛɛ waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa manda yɛ naa?
6 Waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa nɔla mbo manda naa. Mi Pɔɔl sila chaaŋaa nduaa Kilisiɔŋnda aa: “La hiou lachi a dɛɛniaŋndo vellaa velle, yɔŋii wana wa nya tɛɛŋ mi kpaaya hakioo tiu ndu ba, mbo kinda kɔl ndɔɔ.” (Hibu. 3:13) Te ŋ tambu kɔl pɛ okoŋ miŋ kandu faŋaŋndo o nɛi tonyaa choo, mi Chɛhowa yɔŋ chaaŋ naa laalaŋndo, le mbo ke naa mala naŋ yeema wo. (Sam 73:2, 17, 23) Kɔl dɛɛniaa waa nuaa cho bɔɔ suɛi kɛndɛ le naa.
7. Chiɛɛliaŋ yɛɛ cho yɛ kaalaa a diompilɔɔ tɛɛŋ? (Koloosiaŋnda 3:13, 14)
7 O kunda wanaa tosa wallo kalaŋ le kaalaa chɔmaŋndo vellaa velle wo niŋ naŋ cho ni. Le hei, miŋ tuei salala bɔɔbɔɔ yeela. (1 Chɔŋ 4:11) Le tamaseliiyo, kaalaa nyindu naa miŋ hiou lachi a “biuwaŋndo vellaa velle” nduyɛ hei tosa mi diompilɔɔ wa o kunda leKilisiɔŋndo niŋ. (Nuawɔ Koloosiaŋnda 3:13, 14; Ɛfi. 4:2-6) Lelaŋ, miŋ tuei kɔl nyulu kpeekpeiyo yeela o bɔŋaŋnda naalaŋ, o wanaa cheleŋ tui yeela o lɛŋndeŋ choo le wo.
LA CHƆMAŊ BƐƐLEŊ VELLAA VELLE
8. Yɛɛ Chɛhowa cho yɛ tosaa le naa malaa miŋ wa o diompilɔɔ niŋ?
8 Chɛhowa cho tosaa ni miŋ wa diompilɔɔ hoo tueiyɔɔ yeela. Mi che bɛɛ wanaa lahakiaa naŋ cho ni, kɛ o cho tosaa miŋ wa o diompilɔɔ niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa. (1 Kɔl. 12:25) Diom Mɛlɛkaa dimi maa “la sɔla niŋ pɛɛkoo Mɛlɛka pila o ba le kaaliaŋndo vellaa velle.” (1 Tɛsa. 4:9) O dimi niŋ, Chɛhowa dimul naa sanaa o Baabuiyo niŋ, nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le miŋ wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa wo. Ŋ sɔla ‘pɛɛkoo Mɛlɛka o ba’ te ŋ wa pɛ Diom ndɔɔ pɛɛkoo nyɛkɛndɛi, nduyɛ miŋ dɔu nyɛ naŋ cho pɛɛkoo wo o wali niŋ. (Hibu. 4:12; Chemi. 1:25) Hei kpeekpei Seiyaa Chɛhowaa kindiŋ le tosaa ni.
9. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Luomaŋnda 12:9-13 niŋ te o hiŋ pɛ le acheleŋnda bɛɛleŋ kioo?
9 Vɛɛ Diom Mɛlɛkaa cho yɛ naa pɛɛkoo le miŋ wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa? Ŋ yaasiaŋndɔ nyɛ Pɔɔl dimi a hei okɔɔ wo, o Luomaŋnda 12:9-13 niŋ. (Nuawɔ.) Kɛsiŋ diomnda o dimilaŋ ndaŋ o kɔl. Mbo dimi aa: “Wa wana tasoo le waŋnda bɛɛleŋ kioo.” Yɛɛ keŋ sim yɛ? Ŋ nɔ miŋ nuuviaa nɛilaŋ le acheleŋnda “kaalaa a nyiɛɛye” chɔmndo o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ. Lapum la cho ni, ŋ nɔ miŋ mal nda haki te a benduŋ pɛ a naa, nduyɛ miŋ tosal nda kɛndɛi. (Ɛfi. 4:32) Sabu kɛ kɛ cho le chumndo mi puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ numndo sɔɔŋguu num ikɛi le. Kɛ num nɔ ni ma wa wana tasoo le hei tosaa. Mi Chiisu dimi aa: “Waŋndo nyɔɔ kioo wana hiau wa a kɔl kɛndɛ, a waŋndo num nyɔɔ kioo.”—Walta. 20:35.
10. Vɛɛ naŋ tosa yɛ wallo kalaŋ le waa wana tasoo le waŋnda bɛɛleŋ kioo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
10 I cho suɛi sɔvɛ le sinaa maa, dimioo nuaa Pɔɔl dimi le waa wana tasoo le acheleŋnda bɛɛleŋ kioo, mbo dimi vɛlɛ aa, “tosa wallo kalaŋ, wa wana isiɛlɛi le.” Wana tosa wallo kalaŋndo, sɛmbɔɔ pila o nɔ ni nduyɛ wallo pila o tosa ni. Te a ke ndu wallo le tosaa pɛ, mbo tosa ndu nyɛkɛndɛi. Polowaa 3:27, 28 dimul naa aa: “Te a nɔ pɛ kpaayaa le malaa yɔŋgoo, kɛɛ le wanaa cho o bahawɛiyo niŋnda malaa le.” Te ŋ saaluŋ pɛ maa waŋndo cho o bahawɛiyo niŋ, ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ le ndu malaa. Ŋ nɔ miŋ kɛsu kɛsu sɔɔŋ ɔɔ miŋ yiyaŋ maa wana cheleŋ cho wana koŋ mala le le.—1 Chɔŋ 3:17, 18.
Ŋ nɔ miŋ yɔŋguŋ le puaapiliaa a ndepiliaa naa malaa te a wa o bahawɛiyo niŋ pɛ (Tofa pɛl 10)
11. Yɛɛ mala yɛ naa le waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa?
11 Nɛi cheleŋ naŋ chɔm bɛɛleŋ le acheleŋnda wo cho waa chɔ chɔ le nda malɔɔ haki ni, te a benduŋ pɛ a naa. Ɛfisiaŋnda 4:26 dimi aa: “Lo o tumbe koŋ niŋ haaa mi paaleŋ le del te.” Le sabu yɛ? Kanifuule sɔɔŋ 27 dimi aa, “La ke Setana fondaŋ o fondaŋ o kuŋgulaŋ te.” Chɛhowa dimul naa o Diom ndɔɔ niŋ lediiŋ lediiŋ maa ŋ malnaŋ lahaki. Koloosiaŋnda 3:13 dimul naa aa, “la malnaŋ haki fasɛi.” Puaapiliaa a ndepiliaa naa malɔɔ haki le biondɔŋnda nda tosal naa laŋ cho nɛi sɔviɔɔ o pilɛ le waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a nda. Hei tosaa mala le hiouwɔɔ lachi a waa o diompilɔɔ niŋ, nduyɛ mi kɔl nyuloo wa naa tɛɛŋ vellaa velle. (Ɛfi. 4:3) Le suɛi vilɛiye kiolɔɔ i biŋgi, acheleŋnda malɔɔ haki tosa miŋ wa o diompilɔɔ niŋ, nduyɛ miŋ wa o kɔl nyulu niŋ.
12. Vɛɛ Chɛhowa mala yɛ naa le miŋ wa wanaa malaa haki?
12 A tonya, miŋ che ndi lepum ikala kpoke le wanaa pilaŋ naa tana wa malɔɔ haki. Kɛ a mala nyina Mɛlɛkaa, ŋ nɔla miŋ sɔla batiuwaa. Mɛɛ Baabuiyo dimul naa maa naŋ nɔ “kaalaa a nyiɛɛye” naapila wanaa laalaŋnda tɛɛŋ nduyɛ miŋ “tosa wallo kalaŋ,” mbo chɔɔlu vɛlɛ dimi aa: “Chɛl mi nyina Mɛlɛkaa tosa ma nɔ dialuŋ fulaŋ.” Hei sim ni maa, nyina Mɛlɛkaa tosa miŋ nɔ sɛmbɔɔ a dialuŋ fulaŋ. Le hei, nyina Mɛlɛkaa mala naa miŋ chɔm acheleŋnda kaalaa a nyiɛɛye, nduyɛ miŋ mal nda haki fasɛi. Lelaŋ, le sabu koŋ kpeekpei naŋ nyɔɔlu Chɛhowa ni le mbo mala naa.—Luku 11:13.
“PIƆUWAŊ WA NYA TƐƐŊ TE”
13. Yɛɛ huŋ yɛ a piɔuwaŋndo naa tɛɛŋ?
13 “Waŋnda kpou” o kundaa niŋ, o kɔɔlima yɛ yiaŋ niŋ nda fula ni. (1 Tim. 2:3, 4) Le hei, mi wana o wana tosa kɛɛsiaa a bandɔ te o hiŋ pɛ a sɔɔŋ o yeema tosaa o yoomu ndɔɔ niŋndoŋ mɛɛ o chuɛɛnuŋ yɛ, dandaa, ɔɔ yelelaŋ suu o yeema wo. Te ŋ ve yekeŋ te, mi sɔɔŋ muŋ kuɛ le hunɔɔ a piɔuwaŋndo naa tɛɛŋ. (Luom. 14:4; 1 Kɔl. 1:10) Le mɛɛ Mɛlɛka pɛɛku naa le kaaliaŋndo vellaa velle yɛ, ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ yɔŋii naŋ yiyaŋ maa yeemaŋ naŋ cho ŋ sɔvɛ mbo hiau yeemaŋ acheleŋnda.—Filip. 2:3.
14. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa kindiŋndo le tosaa teleŋ o
14 Ŋ nɔla vɛlɛ miŋ kɛɛ hunɔɔ a piɔuwaŋndo o kunda leKilisiɔŋndo niŋ te ŋ kindiŋ pɛ le acheleŋnda yoomuaŋ lueiyo, vɛlɛ a nda kɔllo dɛɛniaa teleŋ o teleŋ. (1 Tɛsa. 5:11) O teleŋnda laŋga hiou laŋ bɛŋgu, wanaa bɔɔbɔɔ ndaa vi dialloŋ ɔɔ ma sɔla solioo o kundaa niŋnda miiŋgu niŋ. Miŋ naŋ kɔl tau le mɛɛ nda miiŋgu yɛ! (2 Kɔl. 2:8) Tofawɔ nyɛ ndepilɛnɔ pilɛ, o ndoo vi ŋdial o Chɛhowa piɛiyo niŋ le wɔsilaŋ tɔ wo dimi wo mɛɛ o hiŋ o Toŋgo leMasaa. Mbo dimi aa: “Wana o wana fee wa ya yilɔɔ a ba, nduyɛ mbo mam a ya latulu.” (Walta. 3:19) Vɛɛ kɛndɛi taaniŋ nda tosal ndu hei ve piiliaŋ yɛ ndu? Mbo dimi aa: “Mi keŋ tosa mi sinaŋ kɛsɛ maa ba Chɛhowa wo cho ya mandaa le mi miiŋgu o kɔl nyuloo niŋ.” Te ŋ wa pɛ wanaa dɛɛniaa acheleŋnda kɔllo wa, Kiliti nɔla mbo soliŋ naa kpeku le miŋ luei ‘wanaa cho a yɔkpaa nduyɛ ma wa a wolɔɔla lusulɛilaŋ nda’ yoomuaŋ.—Mat. 11:28, 29.
15. Ɔɔ nɛi cheleŋ naŋ huŋ a diompilɔɔ wo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
15 Nɛi cheleŋ naŋ huŋ a diompilɔɔ wo cho a nyɛ naŋ dimi wo ni. Choobu 12:11 dimi aa: “Mɛɛ diɔɔmuleŋ le dembi nuaa nyɛdiaa yɛ, lende koni nileŋ le tuɛi suɛi ni mi le sina ndi pɛŋgu.” Mɛɛ wana chaa yauwo wo toosiaa nuaa nyɛdiaa nyɛkɛndɛi tuupa mbo ke acheleŋnda yɛ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ nyɛkɛndɛi a nyɛ naŋ nɔ le dimioo wo, tuupa miŋ soo. (Sam 141:3) Kpeleŋ naa le teleŋ o teleŋ cho ni maa, nyɛ naŋ nɔ le dimioo wo nɔ mbo dɛɛniaa waŋnda, mbo luei nda yoomuaŋ, nduyɛ mbo mala nda.—Ɛfi. 4:29.
Yiyaŋ a nyɛ ŋ nɔ ma dimi wo tuupa ma soo (Tofa pɛl 15)
16. Nɛɛ yaa kpeekpei nɔ yɛ ma kindiŋ le acheleŋnda kɔllo dɛɛniaa o nyɛ nda dimi wo niŋ?
16 Piaanduaa a kalaŋ chuauwa nɔ ma wa yekeŋ a nyɛ nda dimi wo le acheleŋnda kɔllo dɛɛniaa. (Kolo. 3:19, 21; Tai. 2:4) Bɛnduaa kundaa bɛɛ nɔ ma wa fondaŋ saa Chɛhowaa sɔla yoomuaŋ ndo. (Aisa. 32:1, 2; Kale. 6:1) Baabuiyo loonuŋ naa aa: “I wa bɔɔ suɛi kɛndɛ te waŋndo dimi pɛ nyɛ o nɔ le dimioo wo a teleŋ o nɔ le dimiŋndo wo!”—Polo. 15:23.
Ŋ NƆ MIŊ CHƆM KAALAA “A NYƐ NAŊ TOSA WO”
17. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ kaala kpeekpeiyo le puaapiliaa a ndepiliaa naa?
17 Mi kiilanɔɔ Chɔŋ dɛɛniaa naa maa “kaala naa wa ko dimioo a sondo le. Kɛ ŋ nɔ miŋ chɔm ndu a nyɛ naŋ tosa wo, nduyɛ mbo chɛŋ naa o lakɔl di.” (1 Chɔŋ 3:18) Ŋ yeema mi kaala naŋ nɔ le puaapiliaa a ndepiliaa naa wo chɛŋ naa o lakɔl di. Vɛɛ naŋ tiu yɛ ba le keŋ tosaa? Mɛɛ naŋ chua teleŋndo fau a puaapiliaa a ndepiliaa naa latulu yɛ, lende koni naŋ wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a nda ni, nduyɛ mi kaala naŋ nɔ le nda wo kendu poŋ. Lelaŋ, nuuviaa nɛilaŋ le teleŋndo chuaa a puaapiliaa a ndepiliaa numnda latulu o bɔŋaŋndaŋ a o wali pollo niŋ. Nuuviaa teleŋndo le kɔlaŋ acheleŋnda yilɔɔ. Te ŋ tosa lende pɛ, ŋ cho chɔm kɛsɛ maa ŋ “sɔla niŋ pɛɛkoo Mɛlɛka pila o ba le kaaliaŋndo vellaa velle.” (1 Tɛsa. 4:9) Nduyɛ ŋ cho hiouwɔɔ lachi a chɔɔ “mɛɛ i cho suɛi kɛndɛ bɛndu, le mi puaapiliaa wa naapilɛ o diompilɔɔ niŋ yɛ.”—Sam 133:1.
CHONDII 90 Ŋ Dɛɛniaŋ Vellaa Velle