Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
FUOO 4-10
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 16-17
‘Dɛnɛ o Dɛnɛ Kɛndɛ Ya I Sɔla Chɛhowa ke Ya Ndu Ni’
Feleŋguaa, La Nɔla Mi La Wa a Kɔl Hiniaa Kpeekpeiyo o Yoomoo Niŋ
TOSA CHAŊYAŊ SƆVIƆŊ
11 Nuawɔ Sam 16:3. Deeve ndoo sina mɛɛ ndoo saaluŋ chaŋyaŋ sɔviɔŋ yɛ. Mbo hɛli chaŋyaŋ ŋ kaala Chɛhowa woŋ nduyɛ, mi hei ke ndu ‘kɔl hiniaa.’ Mbo dimi maa chaŋyaŋ ndɔŋ cho “wanaa Mɛlɛkaa” ni kanifuule, nda wa kindiŋndo le sawala diandaala Chɛhowalaŋ tolɔɔ kɔɔli ni. Yiyaŋ pilɛ koŋ kpe wana ŋchondu cheleŋ ndoo nɔ ni. Mbo dimi aa, “Wanaa nɔ siooŋii numnde wa kinɛi, nda cho chaaŋaa niaa ni, wanaa chua sawala numndaŋ nda.” (Sam 119:63) A mɛɛ naŋ yaasiaa o buŋgɛi hiou ve niŋ yɛ, num bɛɛ nɔla ma saaluŋ chaŋyaŋ sɔviɔŋ wanaa kaala Chɛhowa vɛlɛ ma wa ndu diikɔŋndo wa tɛɛŋ. Nduyɛ, o cho naa maa chaŋyaŋ numndoŋ nɔ miŋ wa sulaŋaa numnda kinɛi le.
w14-E 2/15 29 ¶4
‘Tofa ma Che Naŋɔɔ Kɔndɔfili Chɛhowaa’
“Kɛ num Mɛlɛka Yaawɛɛ, num cho nyɛm kɛŋ nuŋ ni, nduyɛ, nyɛ o nyɛ ya I hau ba, num ke ya ni.” Chondii Deeve soli ve. “Num nɔ siɔdii lachi nuu o ba ni. Nyɛm ŋ ke ya woŋ ŋ naŋ bɔɔ, ŋ cho bɔɔ nyɛm kɛndɛŋ bɛndu” (Sam 16:5, 6) Deeve ndoo nɔ balika melaa le “nyɛm kɛŋ” ndoo nɔ woŋ. Muŋ cho chaŋyɛi kpɛɛluŋ ndoo nɔ a Chɛhowa ve, vɛlɛ a dikeŋnaŋ ndoo nɔ le ndu piɛiyo wo ni. Maa Deeve, mi sɔɔŋ kindilaŋ komal naa o yoomoo niŋ, kɛ a koŋ kpou, miŋ sɔla salalaŋ tau o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Lelaŋ, maa naa kpou hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ o piɛile tonyaleŋ niŋ, nduyɛ miŋ nɔ balika melaa le mɛɛ naŋ cho o Chiɛi bɛndu Mɛlɛkaa o wana chi hoo a lehɔl te wo niŋ yɛ.
w08-E 2/15 3 ¶2-3
Le Teleŋ o Teleŋ Chɛhowa wa Wana Tasoo o Yoomu Numndo Niŋ
2 Naa kpou tiuba miŋ pɛɛku o sɔɔŋ yɔŋnaŋ wanaa naŋ sina nduyɛ mi Baabuiyo suaa tau a nda okɔɔ wa niŋ. Nda cho yɛ, Ebilaham, Sela, Muuse, Lutu, Deeve, Ɛsita, kiilanɔɔ Pɔɔl, a acheleŋnda ni. Kɛ a koŋ kpou, ŋ tiuba vɛlɛ miŋ sɔla tɔnɔɔ o sɔɔŋ yɔŋnaŋ wanaa Baabuiyo suu tau a nda okɔɔ le wa niŋ. Yiyaŋndo a bundɔŋ Baabuiyoŋ mala naa le miŋ tosa sɔɔŋ ŋ chɛlaŋ a diomnda wana ŋchondoo dimilaŋ. Mbo dimi aa: “I sina maa le lɔɔ lɔɔ Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a ya latulu. Le pɛŋgu o pɛŋgu o cho ya ikɛi, le hei, nyɛ o nyɛ hiiluu ya le.” (Sam 16:8) Vɛɛ naŋ looku yɛ miŋ bii diomndaŋ ndaŋ bila?
3 Mi sovɛinɔɔ bii muɛi nduɛi chɔu ve o ba ndɔ kɛndɔɔ choo teleŋ o teleŋ. Nduyɛ mbo bii boo bɛndu puaa chɔuwa soliŋ kpeku wo o ba ndɔ miallo choo. Kɛ a koŋ kpou, te chaŋndɔ wa pɛ sɔŋgɔɔ o ba ndɔ kɛndɔɔ choo, mbo manda ndu kpeŋgii keŋ. Te ŋ wa pɛ yiyaŋndo a Chɛhowa okɔɔ teleŋ o teleŋ, nduyɛ miŋ tosa hɛnaŋ ndɔɔ, o cho naa manda. Ŋ yaasiaŋndɔ niko bundɔŋ Baabui luei naa yoomuaŋ nduyɛ miŋ kindi tiindaŋ naa, le Chɛhowa kɛsioo wana tasoo o yoomu naa niŋ, le teleŋ o teleŋndo.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-2-E 714
Hɔlte kulteŋ
Diom maHibuluiyo hoo ʼi·shohnʹ (Di 32:10; Pulɔ 7:2), te a mɔsɔŋa ndu pɛ soliŋndo kpeku a ʽaʹyin (hɔlteŋ) o sim le “poombɔ pɔmbɔɔ o hɔlteŋ niŋ.” Nyɛ pilɛ koŋ kpe cho a bath (chuaambɔ pɔmbɔɔ) ni. Mi Chaŋ Imɔnɛ Chɛluimaya Wo 2:18 bɛɛ suaa a nyɛ pilɔɔ hoo kpe okɔɔ. Ndu cho ni, “chuaambɔɔ pɔmbɔɔ o hɔlteŋ niŋ.” Tɛɛsiaala tiɔɔŋndaŋ ndaŋ kpou la sim le hɔlte kulteŋ. Sɔɔŋ sala tiɔɔŋndoŋ muŋ cho ŋ mɔɔsaa naapilɛ o Sam 17:8 (ʼi·shohnʹ bath-ʽaʹyin) le suɛi kulle kindilaa. Sɔɔŋ muŋ sim le “poombɔ pɔmbɔɔ, chuaambɔ pɔmbɔɔ o hɔlteŋ niŋ,” (“hɔlte kulteŋ”). Tɛɛsiaa hoo cho chɔmndo mɛɛ wana chaŋnuŋ o pɔmbuiinii o hɔlte wana cheleŋ niŋ yɛ.
Hɔlteŋ le cho bɔɔ nyɛ kɔndɔfili bɛndu. Mi le keleŋa sina chɔchɔ te yiiŋndeŋ ɔɔ bilteŋ le hiŋ pɛ le luɛiyɔɔ o kooŋgo le hɔllo tɛɛŋ a hɔlte kulteŋ. Ŋ nɔ miŋ manda nyɛ vɛmtu vɛmtu cho o hɔlteŋ choo wo, kanifuule, te le nyasuŋ pɛ ɔɔ mi le yɔŋnuŋ pupulaa, mi keŋ tosa ŋ chi lɛ lapi le ɔɔ miŋ suma. Mi che bɛɛ teleŋnda lapum miŋ soliŋ tiŋ yoomuaŋ kpeku le hɔlteŋ chiimiaa kɛ ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ. Kanifuule, mɛɛ Baabuiyo soliŋ diomndaŋ ndaŋ kpeku ‘hɔlte kulteŋ mandaa,’ o wa suɛi a nyɛ naŋ nɔ miŋ manda yɛlɛkɛlɛɛ wo okɔɔ. Lende ko naŋ nɔ miŋ bii sawala Mɛlɛkalaŋ ni. (Pulɔ 7:2) Mi Ditɔnɔmii 32:10 tuu mɛɛ Mɛlɛka ndoo buulaŋ a Isɔluɛiya okɔɔ yɛ. Mbo dimi maa mbo manda nda, ‘mɛɛ waŋndo manda nuaa hɔlte ndɔle kulteŋ yɛ.’ Mi Deeve dimi maa Mɛlɛka cho ndu manda, mbo buulaŋ a ndu ‘mɛɛ waŋndo manda nuaa hɔlte ndɔle kulteŋ yɛ.’ (Sam 17:8) Ndoo yeema mi Chɛhowa ndoo keleŋa nyɛ tosa le ndu mandaa yaamɔɔwa nduaa o ba. (Tuuwɔ Sɛk 2:8 naa nda soliŋ diom maHibuluiyo hoo ba·vathʹ ʽaʹyin “hɔlte kulteŋ” kpeku wa.)—Tofa HƆLTEŊ.
FUOO 11-17
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 18
1. ‘Chɛhowa . . . Cho Wana Manda ya wo Ni’
w09-E 5/1 14 ¶4-5
Kɔl Kɛndɛ Chɛhowa ke Nyaa wo Ndu Cho Yoomuma Nyaŋ Ni
Mi Baabuiyo tuu Chɛhowa a nyɛm nɔ yoomu le woŋ. Mbo tɛɛsiaa a Chɛhowa okɔɔ maa “Pou Kpoowaa o Isɔluɛi niŋ” a ‘naa naŋ viaŋnuŋ lebɛŋgu wa.’ (2 Saamiɛɛ 23:3; Sam 18:2; Ditɔnɔmii 32:4) Yɛɛ cho yɛ suɛi kulle a nyɛm nda tuu Chɛhowa woŋ? Mɛɛ pouwo o wa nuaa o kala poŋ o feŋaŋ o foofo ndɔɔ le yɛ, lende koni Chɛhowa nɔ kpaayaa ni le num manda.
5 Yau Sam ndo cho o piaa cha a sɔɔŋ yɛ yɛ nda tɛɛsiaa a suliŋnda Chɛhowalaŋ okɔɔ wo. Le tamaseliiyo Sam 84:11 soo a Chɛhowa okɔɔ maa, ‘ndu cho paaleŋ, a boo bɛndu manda sovɛiya wo ni.’ Kanifuule ndu cho puundule nyɛ wawoŋndo, yoomoo, yoomuma naŋ, vɛlɛ a wana manda naa wo ni. O baa pilɔɔ choo, mi Sam 121:5 dimi aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ, o cho isisi nya choo, paale loo nya le.” Mɛɛ wunduleŋ le mala naa paale loo naa le yɛ, lende Chɛhowa manda wanaa cho ndu piɛiyo a kɔl ndaa kpou o kpundɛlaŋ niŋ ni. O cho naa manda naŋ yeema wo ke sanaa a naa “baa handɔɔ choo” ɔɔ mbo ‘kuumbuŋ’ naa choo.—Aisaya 51:16; Sam 17:8; 36:7.
it-2-E 1161 ¶7
Diomndo
Mi Mɛlɛka tuei diomnda buɛiyaa nduaa. Wanaa cho Mɛlɛka piɛiyo o tonyaa choo nduyɛ mbo wa o chɛlaŋ a nyina ndɔɔ wa, tiuba ma nɔ tiindaŋndo maa mbo tuei nda diom. Mi che bɛɛ o sɔɔŋ maŋgalaŋ yɛ yɔŋ niŋ nda cho suɛi o ndulo ni. A koŋ kpou, miŋ suu bɛɛ choo choo wakpa le, ke te ŋ piɛi pɛ o Mɛlɛka lo toolo toolo, Mɛlɛka o sina waŋnda chieeya o kɔllo niŋndo tiuba mbo “tuei” naa diom, nduyɛ mbo tosa nyɛ le naa malaa. (Sam 66:19; 86:6; 116:1; 1Sa 1:13; Nɛh 2:4) Mi Mɛlɛka yaŋ nilaŋ o wanaa cho a kɔlta tambɛilaŋ nda, te a chaŋ pɛ o ndulo le malaa. Mbo tuei diom wanaa nɔ yiyaŋ wɔɔŋndo nduyɛ ma kɛsiaa le buɛiyaa nduaa sɔɔŋ wɔŋndoŋ tosallo wa.—Chɛ 21:17; Sam 55:18, 19; 69:33; 94:9-11; Chɛlui 23:25.
Yɛɛ Mala yɛ Num Ma Biunuŋ Te a Wa pɛ o Nyɛkindilaa Bɛŋgu?
2. Yiyaŋ. Te a yiyaŋ pɛ a nyɛ yɔŋnuŋ num o paandoo niŋndo okɔɔ, baa a loonuŋ pa teleŋnda Chɛhowa mala num ma biunuŋ nyɛkindilaa laŋ? Te ŋ yiyaŋ pɛ a mɛɛ Chɛhowa mala naa niŋ vɛlɛ a buɛiyaa nduaa o paandoo niŋ yɛ okɔɔ, keŋ mala naa miŋ sɔla yoomuaŋ nduyɛ miŋ chɔɔlu ndu tiindaŋ. (Sam 18:17-19) Mi bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Chɔɔsuaa dimi aa: “I poonyiaa niŋ sɔɔŋ Chɛhowa tosalla niŋndoŋ o yau choo mi kɛsi. Nduyɛ hei mala ya niŋ le loonɔŋndo teleŋnda ya nyuna Chɛhowa le nyɛ kpeekpei yaa hauba, mbo ke ya ndu wo.” A tonya, te ŋ yiyaŋ pɛ a sɔɔŋ Chɛhowa tosal naa niŋndoŋ okɔɔ, keŋ mala naa miŋ chɔɔlu yoomuaŋ sɔla le nyɛkindilaa biuwɔŋndo.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-1-E 432 ¶2
Nyaa Lakumbaŋnda [Chɛlɔbiiya NWT]
Nyaa lakumbaŋnda [Chɛlɔbiiya] ve nyɛm waŋnda ndaa tuuliaŋ o teleŋ masindɔɔ niŋ le Mɛlɛkaa lachoowaa piɛiyo ma nɔ bɔɔlaŋ nda le. A mɛɛ naamula Chuuwa o sindɔɔ niŋ chɔm yɛ (Baabuiyo suu a hei okɔɔ kposoŋ te), nyaa lakumbaŋnda haa nɔ velaŋ wanachioo. Nyɛm waŋnda ndaa chaa toosiaa a la ba woŋ nda wa ni. Nduyɛ a chɔm mɛɛ maalikɛiyaa cho a toosiaa o naŋɔɔ kɔndɔfili bɛndoo niŋ yɛ. Ma ‘toosiaa nda a nyɛ o nyɛ fee’ mɛɛ Muuse ndoo sɔla nɛi chɔmaa Chɛhowa o ba yɛ. (Ɛsɔ 25:9) Mi Kiilanɔɔ Pɔɔl tɛɛsiaa a nda okɔɔ maa nyaa lakumbaŋnda [Chɛlɔbiiya] a ŋiɔɔŋ wa a tuuliaa o kumbu kɔfoo hoo choo. Chɛlɔbiiya haa ndaa chɔm maa Chɛhowa wa a nda latulu. “I cho num chɔɔmɔŋ o kumbu koŋ choo, nduyɛ mi soo o num ndo . . . o chɛlɔbiiya ŋiɔɔŋaa cho o kɔfoo choo wa tɛɛŋ ya cho num laŋ chɔm ni.” (Ɛs 25:22; Nɔ 7:89) Wana che pɛ maa Chɛhowa ‘cho ichali o kpeŋgbei ndɔ leMasaa choo ɔɔ chɛlɔbiiya [tɛɛŋ].’ (1Sa 4:4; 2Sa 6:2; 2Ma 19:15; 1Ko 13:6; Sam 80:1; 99:1; Ai 37:16) Chɛlɔbiiya haa sim lewundu le kandu Chɛhowa cho nyaanɔŋndo lechoo wo. (1Ko 28:18) Nduyɛ kumbaŋnda chɛlɔbiiya haa la cho le wana cho kɔlaŋ lechoo wo mandaa vɛlɛ a le ndu nɛiyo chɔmndo. O chondii Deeve soli ve niŋ, mbo tɛɛsiaa mɛɛ Chɛhowa keleŋa ndu sɔɔŋguu ikɛi yɛ, i wa ko mɛɛ ‘waŋndo wa nuaa hunɔɔ o Chɛlɔbiiyo choo o hueiye niŋ choo choo fuku fuku bɛndu yɛ.’—2Sa 22:11; Sam 18:10.
FUOO 18-24
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 19-21
“Halaa Cho Chɔmndo Kɔndɔfiliyɛi Mɛlɛkɛi”
w04-E 1/1 8 ¶1-2
Naa Kpou nɔ Miŋ Saŋgala Kɔndɔfiliyɛi Chɛhowɛi
MI DEEVE po Chɛɛse wo sul maa wana manda lasaa o tanda Bɛtilɛhɛm ndo niŋ. A boondii o wa saa finyaa nduaa mandaa o pollo niŋ ndupilɛ kpe wo, mbo mɛɛndaŋ nyɛm kɔndɔfiliŋ cho o halaa niŋ choo choo woŋ. Mi sɔɔŋ muŋ kpou lo ndu o kɔl. Sanaa a nyina diandaa Mɛlɛkaa, mbo poonyiaa nduyɛ mbo soli chondii cho o Sam 19 niŋnde. Mbo dimi aa: “Halaa o chɔm kɔndɔfiliyɛi Mɛlɛkɛi, o cho dimioo a walta Mɛlɛka tosa a bala ndɔlaŋ ndaŋ okɔɔ. Kɛ nduyɛ nyɛ ŋ dimi wo tiuwo chieeŋndo kpou. Yooŋgu koŋ kɔlaŋ ba o ba fee o chieeŋndo choo.”—Sam 19:1, 4.
2 Hali miŋ soliŋ bɛɛ diomnda naalaŋ kpeku le, mi nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ chɔm kɔndɔfiliyɛi nduɛi lepaa o lepaa. Nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ pɛŋgi kɔndɔfiliyɛi nduɛi chɔmndo le. O nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ tɛɛŋ ŋ pum suu le. Kɛ ŋ cho hau seileŋ timbioo a kɔndɔfiliyɛi nduɛi okɔɔ o chieeŋndo choo kpou le mi waŋnda che. Kɛ a koŋ kpou, seile nyɔɔŋ muŋ cho timbioo leŋ le cho le tuule. Lelaŋ, wanaa cho Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo wa, cho a dɛɛniaa le ma soliŋ diomnda ndalaŋ kpeku le seileŋ timbioo a kɔndɔfiliyɛi nduɛi okɔɔ. Mi wana ŋchondu pilɛ tɛɛsiaa a wanaa cho Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo wa mɛɛ o poonyiaa diomndaŋ ndaŋ aa: “La saŋgala naŋɔɔ ndɔ bɛndoo a kpaaya ndɔ bɛndoo. La ke Mɛlɛka Yaawɛɛ bɛɛle o nɔ le sɔlaa leŋ.” (Sam 96:7, 8) Wanaa nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa wa, cho a kɔl kɛndɛ le hei tosaa. Yɛɛ yeemaŋ yɛ naa o ba le kɔndɔfiliyɛi Chɛhowɛi saŋgalaa?
w04-E 6/1 11 ¶8-10
Nyɛm Mɛlɛka Toosiaa Woŋ Cho Kɔndɔfiliyɛi Nduɛi Saŋgalaa
8 Mi Deeve tɛɛsiaa vɛlɛ tɔɔmayɛi cheleŋ o nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ niŋ. “Mi Mɛlɛka toosial paaleŋ fondaŋ le wa wo o hala. Te le fula naa nduaa kaŋ idii pɛ, naŋ chaa aa wana pɔnɔ cho lanɔɔ chuaa sɛnɛiyo cho fulaa o ndulo chiɛiniŋ a kɔl kɛndɔɔ ni. Kɛlɛŋgaa le wa ko mɛɛ wana nyaanuŋ nyaanɔŋ labɛɛlaa wo o wa nuaa a kɔl kɛndɛ le nyaanɔŋndo nda chaaŋaa nduaa yɛ. Te paaleŋ le chɛŋ idii o halaa niŋ baa pilɔɔ pɛ, le lo kɔlaŋ kpolototo mi le fuuluu o halaa kumboo pilɔɔ di. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ nɔla haŋgulu ndɔɔ vioŋnɔŋ te.”—Sam 19:4-6.
9 Looŋ cho tau nduyɛ miŋ wa hiŋnɔŋndo o halaa niŋ dɛndɛkɛlɛɛ, kɛ paaleŋ le cho tuuleŋ nduyɛ le cho o fondaŋ ndɔɔ. Luei tɔɔmɛi bɛnduɛi pila paaleŋ le cho ni, nduyɛ mi nyɛm cheleŋndoŋ wa ndi balɔɔ. Mi yau yaasiaa ŋsɔɔ pilɛ dimi maa kpaaya paaleŋ le nɔ wo cho le biiliɔŋndaŋ o biiliɔŋndaŋ niŋ. Te a chɔm pɛ le kɛmɛ o kɛmɛ mi 99.9 wa le nyɛm cheleŋ hiŋnuŋ o paaleŋ ndo. Nduyɛ kpaayaa hoo cho chieeŋndo malaa ni le mbo wa naa o cho wa. Tiŋ cho paaleŋ tɛɛŋ a chieeŋndo wo cho le mɛɛliilaŋ miiliɔŋndaŋ 93 koŋ cho ni [kilolaŋ miliɔŋndaŋ150]. Hei cho tosaa ni, mi chieeŋndo wa hiŋnɔŋndo o yɛkpaŋ te kɛlɛŋgaa niŋ te mbo kunduŋ o nyɛ le. Biiliɔŋndaŋ tɛndaa tɛɛŋ kpaaya lepaa wo fuuluu o chieeŋndo choo niŋ. Kɛ le cho tuuleŋ le nyɛm yoomaŋ cho o chieeŋndo choo woŋ.
10 Mi wana ŋchondoo suaa a kpaaya paaleŋ okɔɔ maa mɛɛ, “wana kpaaya bɛndoo” nyaanuŋ nuaa tiŋ vilɛiyoŋ paaleŋ kpeŋ, nduyɛ mbo saŋga a paaleŋ yɔŋgaŋndeŋ okoŋ mbo pɛŋgi o “tɛndii” ndɔɔ niŋ yɛ, lende koni luei kpaaya bɛnduei hei cho ni. Te o yɔŋ pɛ mi le wa yɔŋgɔŋndo le wa ko naŋ chaa a o “tɛndii” ndɔɔ niŋ le cho kɔlaŋ ni, ɔɔ o fondaŋ ndɔ pɛŋgiaa. Idii puŋ miŋ cheleŋ naŋ chaa fuulaa le cho o nyɛ niŋ ni. Okoŋ mi le wa teŋgaa o pɔm pɔmbɔɔ a naŋɔɔ bɛndoo, naŋ chaa “wana pɔnɔ cho lanɔɔ chuaa sɛnɛiyo cho fulaa o ndulo chiɛiniŋ a kɔl kɛndɔɔ ni.” Maa wana manda ŋ saa, mi Deeve sinaŋ mɛɛ hueiye wa ichɔl lɛ. (Chɛnɛsee 31:40) Mbo sinaŋ vɛlɛ mɛɛ haŋgul fula o paaleŋ ndo ndoo tuulu ndu kpɛɛkpɛi yɛ o fondaŋ ndoo manda saa wo. A tonya, te paaleŋ le fula pɛ o fondaŋ le cho wo, mi le lo kɔlaŋ haa o fondaŋ ndɔ pɛŋgiaa le saŋga le. Mɛɛ “wana kpaaya” bɛndoo wa nuaa nyaanɔŋndo o saŋga le yɛ.
g95-E 11/8 7 ¶3
Wana Chaa Nyɛ Toosiaa a Laba Wo, Kɛ a Chi Ndu Wana Sɔvɛ le Wo
Te ŋ nɔ pɛ balika melaa yiŋgoloŋndo le wana toosiaa nyɔɔŋ miŋ wa naa ŋ balaa silɔ wo, mi hei mala naa miŋ sina ndu nyɛkɛndɛi. A teleŋ pilɛ mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa le mi ndaa tofa bilta peeŋgela wa nda la balaa silɔ Kalili laŋ. “La yiyaŋndɔ a bil lapeeŋgoo yondoo niŋ mɛɛ o naŋ yɛ.” Mbo hiau lachi a dimioo aa: “O tosa wali le, nduyɛ o sondu lanyɛ le. Kɛ mi dimul nya, mi che bɛɛ mi Sɔlɔmɔŋ ndoo sul sullo pila, kɛ chuɛɛnɔŋ ndɔɔ ndoo fuuluu naŋɔɔ maa bil lapeeŋgoo le.” (Maatiu 6:28, 29) Mi che bɛɛ ŋ chi bilta peeŋgela kɛndɛ kɛndɛlaŋ la sɔvɛ le, kɛ mi la loonuŋ naa maa Chɛhowa nɔ kaa hɛliaa le waŋchieeya nyɛm nda hau ba woŋ kioo le.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-1-E 1073
Hibuluiya II
Mɛɛ ndaa poonyiaa chondoŋ o sindɔɔ niŋ yɛ. Mi Pulaŋ maa vela velaŋ. Te pulale taseleŋ le kandu pɛ suɛi kulle solioo, mi le pilɛleŋ le siou suɛi kulii keŋ soli. O cho le leŋ bɛndi le, ɔɔ mi le hiŋ a suɛi kulii sɛnɛi cheleŋ te. Tamaseliiyo a hei okɔɔ cho o Sam 19:7-9 niŋ.
Sawala Mɛlɛka Yaawɛɛ laŋ la cho sakpo,
La luei naa dialuŋ kalaŋ sɛnɛiyoŋ.
Sɔɔŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul naa le tosaa woŋ ŋ cho sɔɔŋ wana tiindaŋ,
Sɔɔŋ ndɔɔŋ ŋ ke wanaa nɔ kɔl kalu le wa taasioo.
Pɛɛkula Mɛlɛka Yaawɛɛ laŋ la cho sanaa,
La ke wana kɔl kɛndɔɔ;
Sawala Mɛlɛka Yaawɛɛ laŋ la cho sakpo,
La ke naa sina pɛŋgoo o yoomula naalaŋ niŋ.
O cho suɛi kɛndɛ mi wana sooluu Mɛlɛka Yaawɛɛ,
Waŋnda cho lo ndu sooluuwo le fɛɛŋ a fɛɛŋ.
Sɔɔŋ o dimi maa waŋnda a tosa woŋ ŋ cho sɔɔŋ tonya;
Lakafa o lakafa la cho leniŋ te.
Kɛsiŋ o kɔl maa pulale diiŋ ndɔleŋ le siou suɛi kulii pulale taseleŋ le kandu wo ni. Sinapɛŋgu maa bolle Baabuileŋ leŋ le chɔm mɛɛ ndaa poonyiaa chondoŋ o sindɔɔ niŋ yɛ. Nduyɛ pulale diiŋ ndɔleŋ le siou suɛi kulle soli ni. Le tamaseliiyo, pulama diiŋ nduaa maŋ, “La luei naa dialuŋ kalaŋ sɛnɛiyoŋ,” “Sɔɔŋ ndɔɔŋ ŋ ke wanaa nɔ kɔl kalu le wa taasioo” Maŋ ma siou sɔɔŋ kuluŋ pulama tasiaŋ ma kandu wo ni. Baa wana cho diomndaŋ veeloo wo nɔla pa mbo bii bila mɛɛ “Sawala Mɛlɛka Yaawɛɛ laŋ la cho sakpo”, nduyɛ mi “Sɔɔŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul naa le tosaa woŋ ŋ cho sɔɔŋ wana tiindaŋ” yɛ? Te o hiŋ pɛ a mɛɛ ndaa poonyiaa chondoŋ o sindɔɔ niŋ yɛ okɔɔ, fondaŋ ndaŋ tiɔɔŋnda cho o pulaŋ maŋ tɛɛŋ ndaŋ la sim mɛɛ ndaa heelu diomndo o chondei niŋ ɔɔ ma tusi yɛ ni. Mɛɛ sɔɔŋ kulloŋ kua a fulaa o pulaŋ maŋ niŋ yɛ, chɔm kɛsɛ maa bolii Baabuiye hei vela velaŋ. Le saboo hoo nda tɛɛsiaa ndu ni aa chonduŋ ma sindɔŋ poonyiaa o nɛi pulaŋ ma velaŋ ndoŋ ni.
FUOO 25-31
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 22
Mi Baabuiyo Suaa Nyɛ o Nyɛ a Piɔm Chiisu wo Okɔɔ
w11-E 8/15 15 ¶16
A Saaluŋ Mɛsayanɔɔ
16 Waŋnda cho yiyaŋ maa Mɛlɛka kɛɛ Mɛsayanɔɔ. (Nuawɔ Sam 22:1) A mɛɛ huluŋ Baabuiyoŋ dimi yɛ, “a lɔɔ 3:00 ipalaa, mi Chiisu deŋi choo choo kpeleŋ aa: ‘Ila, Ila, lama sabatani?’ Koŋ cho ni, ‘Mɛlɛka nuu, Mɛlɛka nuu, le yɛɛnɛ ŋ mal lɛ ya?’ ” (Maki 15:34) O cho naa maa Chiisu ndoo nɔ tiindaŋ o Finya ndɔ niŋ te le. Mi Mɛlɛka mal Chiisu yaamɔɔwaa nduaa o ba sanaa a ndu kiɔɔ manda ndoo yeema a teleŋ koŋ ndo kioo, le halikpeŋ mi lo lechoo ndɔɔ sɔla tofaa. Nduyɛ mɛɛ o Chaŋ o finya ndɔ lo, mbo peelu nyɛ dimiŋ o Sam 22:1 niŋndo.
w11-E 8/15 15 ¶13
A Saaluŋ Mɛsayanɔɔ
13 Mi Deeve dimi huuluei maa a choo Mɛsayanɔɔ saalɔŋ. (Nuawɔ Sam 22:7, 8) A teleŋ Chiisu wa saŋgaa o yɔm imɔnɔɔ choo wo, nda sina kpeekpei ni maa ndu wa Mɛsayanɔɔ ni. Mi Maatiu dimi a ndu okɔɔ aa: Mi wanaa wa hiouwɔɔ wa wa ndu yioulaŋ, ma hiiluu bolle, ma dimi aa: “Num te dimi maa a cho chiɛi Mɛlɛkaa piɔlɔɔ ma miŋgi ndu taŋgul o palɛi yaa bɛŋgu le? Piŋi niko numpila! Te po Mɛlɛkaa lekɛndɛi ŋ cho ni, mɛɛ tollɔ naa ŋ cho kaŋ o yɔm imɔnɔɔ choo wa!” Mi masaa wanaa soliaa lasalaa, a wanaa pɛɛku waŋnda sawala Mɛlɛkalaŋ nda bɛɛ kandu ndu mamɔɔ aa: “Chaanda o nɔla piŋioo ni, kɛ o nɔla mbo piŋi ndupila le! Ndu cho Masaa le Isɔluɛi ni, mɛɛ o tollɔ o yɔm imɔnɔɔ choo. Te o tol pɛ, ŋ laalaŋ a ndu. O dɔu tiindaŋ ndɔɔ o Mɛlɛka niŋ. Te Mɛlɛka hini kɔl a ndu pɛ, mɛɛ o piŋi wɔ ndu. Kanifuule o dimi aa, ‘Po Mɛlɛkaa ya cho ni.’”(Maa 27:39-43) A koŋ kpou, mi Chiisu biunuŋ sɔɔŋ muŋ kpou o nɛi lebɛɛ niŋ. Nuawɔ sei tamasi kɛndɛ le naa kpou!
w11-E 8/15 15 ¶14
A Saaluŋ Mɛsayanɔɔ
14 Ma wuu kooŋ le nyɛla Mɛsayanɔɔ piɔuviaŋndo. Mi Wana ŋchondoo poonyiaa aa: “A wuu kooŋ le nyɛla nilaŋ, ma piɔuviaŋ ndaŋ nda pila tɛɛŋ.” (Sam 22:18) Hei kpeekpei yɔŋnuŋ ni, Mɛɛ [sovɛiya maLuomaŋnda] nda baŋ ndu o yɔmndo choo, ma wuu kooŋ le ma piɔuviaŋ nyɛla ndɔlaŋ.—Maa 27:35; nuawɔ Chɔŋ 19:23, 24.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 11/1 29 ¶7
Chɔm Bɛɛleŋ le Chuuŋgiaŋnda Naalaŋ
7 Nɛilaŋ la cho tau la naŋ chɔm bɛɛleŋ le chuuŋgiaŋnda naalaŋ ndaŋ. Nɛiyo opilɛ cho keleŋaa kɔlaŋ o bɔŋaŋnda naalaŋ le chonduŋ leMasaŋ solioo diompilɛ ni. Diomnda cho o chondoŋ muŋ niŋndaŋ la cho a piɛileŋ okɔɔ, nduyɛ ŋ nɔ miŋ soliŋ muŋ a lebɛɛ. Mi Pɔɔl miŋgi sondo o nyɛ dimiŋ o Sam 22, mɛɛ o wa suɛi a Chiisu okɔɔ mbo dimi aa: “I cho puaapiliaa niaa dimul a diola numndaŋ okɔɔ, nduyɛ mi saŋgala num o chondoŋ niŋ kundaa tɛɛŋ.” (Hibuluiya 2:12) Lelaŋ ŋ nɔ miŋ kɛsi kpeleŋndo le waa o fondaŋnda naala challa laŋ tuupa mi wana cho bɔŋaŋndo kumbioo wo hel o biŋndo choo. Nduyɛ miŋ kɛsi kɔllo o nyɛ diomnda naŋ cho wa solioo laŋ, la simndo choo. Maa chonduŋ naŋ soli woŋ chɔm mɛɛ wana ŋchondoo ndoo sinaŋ yɛ, mɛɛ o poonyiaa aa: “Saŋgalaa o cho le Mɛlɛka Yaawɛɛ. Te wanaa cho sakpo Mɛlɛka o hɔl la a chuuŋgiaŋ pɛ le ndu sooluuwo, I sim niŋ nda tɛɛŋ mi mel Mɛlɛka Yaawɛɛ balikaa a kɔl nuu kpou.” (Sam 111:1) A tonya, chondoŋ solioo le Chɛhowa saŋgalaa o bɔŋaŋnda naalaŋ cho bɔɔ suɛi sɔvɛi bɛndu. Lelaŋ ŋ nɔ miŋ keleŋa lakɔ nduyɛ miŋ lo loŋ haaa mi la chuu.
w03-E 9/1 20 ¶1
Ŋ Saŋgalaŋ Chɛhowa ‘a Kundaa Latulu’
Maa paandu, hau bɛɛ wanaa laalaŋnda nɔ dikeŋnaŋndo le suɛi a laalaŋ ndaa okɔɔ o ‘kundaa niŋ.’ Naa kpou nɔ dikeŋnaŋndo le mulilaŋ yɔŋgoo o bɔŋaŋnda naalaŋ. Fɛŋ bɛɛŋ ŋ nɔ miŋ pɛɛsa fulamakɔɔlila naŋ sɔla le mulila naŋ yɔŋgu o bɔŋaŋnda naalaŋ ndo le. Le tamaseliiyo, ŋ yɔŋgu mulilaŋ la chɔm mɛɛ naŋ sɔla batiuwaa ɔɔ miŋ kpakpala bahawɛi wa naa choo wo yɛ. Yɔŋgu muli luei puaapiliaa numnda yoomuaŋ le sawala manda la Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli laŋ. Mi diomndaŋ lapum la wa o mulioo niŋ o Baabuiyo niŋ nda soli laŋ ni, kɛ bolle Baabuile ve loŋ te. Lelaŋ yaasiaa tosaa a sɔɔŋ waa nuaa okɔɔ dɛɛniaa wanaa bɔɔbɔɔ le mi nda bɛɛ nɔ yeemɛi le yaasiaa tosaa a ba nda.
NYAAKUƐIYO 1-7
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 23-25
‘Chɛhowa Ndu Cho Wana Manda ya wo Ni’
w11-E 5/1 31 ¶3
‘Chɛhowa Ndu Cho Wana Manda ya wo Ni’
Chɛhowa chɔm saa nduaa nɛiyo ni. Saa nɔ wana mandaa le wo, chɔ chɔ mbo luusiaŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ yeema wana chɔm naa nɛiyo o yoomoo niŋndo. (Chɛluimaya 10:23) Mi Chɛhowa tɛɛsial Deeve le mbo bii wanaa nduaa, “mɛɛ wana mandaa lasaa o tosa nuaa, o bii pɛ o yɛɛ saa nduaa o bil puiyaa niŋ naa chɔluaa dia wa, a de pɛ a hini, a pɛŋgi yɛ.” Mbo chɔm nda nɛiyo le ma “tosa nyɛ cho sakpo ndu o hɔl lo.” (Sɔɔŋ 2, 3) Fondaŋnda saa dia nyɛdiaa laŋ la luei naa yoomuaŋ le tiindaŋ naa kindioo o Mɛlɛka niŋ. Te ŋ wa pɛ nɛila chɔmaala nyina diandaa ke naa sanaa o Baabuiyo niŋndaŋ tolɔɔ kɔɔli, miŋ sɔla nyɛ mala naa le miŋ bii yoomu naa o nɛi naŋ hini kɔllo, miŋ sɔla pɛŋgioo, vɛlɛ a manda sɔviɔɔ.
w11-E 5/1 31 ¶4
‘Chɛhowa Ndu Cho Wana Manda ya wo Ni’
Chɛhowa manda saa nduaa ni. Te wana mandaa lasaa ve saa nduaa ikɛi le, ma nɔ siooŋnde nduyɛ a nɔla nyɛ tosa a ba nda le. Mi Chɛhowa dimul wanaa nduaa maa a nɔ ma yɔŋ isiooŋ te. O yɔŋ bɛɛ ma wa ‘keekoo o kpundɛlaŋ niŋ, siooŋii ve nda maa nyɛ cho nda yɔŋnɔŋ te.’ O yɔŋ bɛɛ a teleŋ kala kalaa o yoomoo niŋ. (Sɔɔŋ 4) Mi Hɔlte Chɛhowaleŋ le wa nda choo, nduyɛ mbo wa o bɛɛndiaŋ le nda mala nda yeema wo kioo. Mbo ke wanaa cho ndu piɛiyo o laalaŋndo choo wa taasioo vɛlɛ a yoomuma nda yeema le tɔɔndaŋndaŋ biuwɔŋndo wo.—Filipiaŋnda 4:13; Chemisi 1:2-5.
w11-E 5/1 31 ¶5
‘Chɛhowa Ndu Cho Wana Manda ya wo Ni’
Chɛhowa ke saa nduaa nyɛdiaa ni. Saa tiindaŋ wana manda nda wo le nda nyɛdiaa kioo. Naa bɛɛ ŋ yeema nyɛ mala naa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo, nduyɛ Chɛhowa kinɛi ke naa ndu ni. (Maatiu 5:3) Ŋ cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le sinaa maa Chɛhowa cho wana ikɛndɛ, nduyɛ mbo ke buɛiyaa nduaa nyɛdiaa tau tau. (Sɔɔŋ 5) Baabuiyo a yaula tɔlnuŋ o Baabuiyo choo laŋ, mɛɛ o naŋ cho hoo diomndaŋ veelu wo cho nuaa yɛ, kpou cho nyɛm mala naa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndoŋ ni. Nduyɛ miŋ mala vɛlɛ naa miŋ nɔ kɔl hiniaa le sinaa sabu yoomoo, a tuu Mɛlɛka nɔ le naa wo.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w11-E 2/15 24 ¶1-3
Kaala Sakpoyɛi a Kɔl Numndo Kpou
SANAA a Diom ndɔɔ vɛlɛ a nyina ndɔ diandaa Chɛhowa cho wanaa nduaa nɛi “sakpo” chɔmndo ni. (Sam 23:3) Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, mi hei tosa miŋ kandu nɛiyo hoo malɔɔ. Le miŋ miiŋgu nyɛ cho sakpo wo tosaa sɛmbɔɔ pila yeemaŋ niŋ le ndi tosaa. Yɛɛ cho yɛ naa mala le miŋ sɔla batiuwaa? Maa Chiisu ŋ nɔ miŋ kalaa le nyɛ cho sakpo wo tosaa.—Nauwɔ Sam 45:7.
2 Yɛɛ cho yɛ “nɛila sakpo” laŋ? Nɛila ŋpelulaŋ la cho sɔɔkɛnyɛɛ. Nduyɛ “nɛilaŋ” ndaŋ la tɔlnuŋ o sawala Chɛhowa cho sakpolaŋ choo. O Hibuluiye a Kilikiiye niŋ diomndo hoo “sakpoyɛi” sim le “tonyaa” ndu cho ni sawala mandaa la cho a kaa naa okɔɔ laŋ tolɔɔ kɔɔli o nɛi sakpoo choo. Le mɛɛ Mɛlɛka buulaŋ a naa yɛ, mi wanaa cho ndu piɛiyo o laalaŋndo choo wa, wa a kɔl kɛndɛ le ndu nyunaa mbo chɔm nda nɛila sakpo la nda nɔ ma kuɛ choo laŋ.—Chɛlui. 50:7.
3 Te o yɔŋ pɛ miŋ kindiŋ le Chɛhowa nyunaa a kɔl naa kpou le sawala ndɔlaŋ tolɔɔ kɔɔli, mi keŋ tosa mbo naŋ kɔl tau a naa. (Di 32:4) Ŋ tosa hei te ŋ wa pɛ pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ sanaa a diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ. Mɛɛ naŋ pɛɛku fau a ndu okɔɔ, lende naŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi lepaa o lepaa ni. Nduyɛ mi hei tosa miŋ chɔɔlu sakpoyɛi nduɛi kaala. (Che 4:8) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ chɛl nɛi chɔmaa naŋ sɔla o diom ndɔɔ niŋndo te o yɔŋ pɛ miŋ wa kɛɛsiaala sɔvɛ sɔvɛlaŋ tosaa o yoomoo niŋ.
NYAAKUƐIYO 8-14
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 26-28
Vɛɛ Deeve Kindi yɛ Laalaŋ Ndɔɔ le Loo o Pimbi Ndɔ Simiaa Choo
w04-E 12/1 14 ¶8-9
Lo o Pimbi num Simiaa choo
8 Mi Deeve piɛi aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ, mɛɛndiaŋ o kaa nuu niŋ ma fula ya kɔɔli, toofiaa o kɔl nuu niŋ ma che yiyaŋnda cho ya o kɔltaŋ.” (Sam 26:2) Kɔl keluŋ cho o dialloŋ niŋ di. O dimi niŋ kɔl keluŋ sim le yiyaŋ yiŋgoloŋ waŋndo nɔ wo, vɛlɛ a mɛɛ o sinaŋ yɛ. Kɔl Baabuiyo soo hoo a ndu okɔɔ wo cho wana suu waŋndo cho kpeekpei o kɔllo niŋndo ni. Kɔllo sim le yiyaŋnda naalaŋ, yeemaŋ naŋ, vɛlɛ a kɛɛsiaala naalaŋ. Mɛɛ Deeve nyuna Chɛhowa le mbo mɛɛndaŋ ndu, mbo piɛi maa Chɛhowa yaasiaa yiyaŋnda ndɔlaŋ vɛlɛ a yeemaŋ ndɔŋ.
9 Mi Deeve nyuna Chɛhowa le mbo mɛɛndiaŋ kɔl keluŋ ndɔŋ vɛlɛ a kɔl ndɔɔ. Vɛɛ Chɛhowa mɛɛndiaŋ yɛ naa mɛɛ naŋ cho kpeekpei yɛ? Mi Deeve soli chondei aa: “Saŋgalaa cho o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, kanifuule, ndu chɔm ya nɛi ya nɔ mi kuɛ choo wo ni. Manyum o manyum te I hini pɛ, ndu Mɛlɛka o luɛi o kɔl nuu niŋ, o miŋgi ya o nɛi.” (Sam 16:7) Yɛɛ hei sim yɛ? Hei sim ni maa, mi Deeve chɛl mi diom Mɛlɛkaa pilaŋ ndu kɔllo di mɛɛ mɛɛ pouwo chal nuaa o mɛŋndaŋ bɛŋgu yɛ. Nduyɛ nyɛ pilɔɔ hoo kpe i wa a naa ni, te o yɔŋ pɛ miŋ chɛl sila naŋ cho sɔla o Baabuiyo niŋndo, wanaa cho chilaŋ chuaa wa, kɔɔna ndɔɔ, mɛɛ i wa ko mɛɛ pouwo chal nuaa o mɛŋndaŋ bɛŋgu yɛ. Piɛileŋ o Chɛhowa lo lepaa o lepaa o nɛi waa nuaa choo mala naa miŋ lo o pimbi naa simiaa choo.
w04-E 12/1 15 ¶12-13
Lo o Pimbi num Simiaa choo
12 Mɛɛ Deeve wa suɛi a nyɛ cheleŋ mala ndu mbo lo o pimbi ndɔɔ simiaa choo wo, mbo dimi aa: “Ŋ dou labali naa wana lachoowa le, nduyɛ I yee naaŋaŋ a wana sondo yeelɛi le. I tul wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda leyɛ, nduyɛ, I sɔɔŋguu wanaa kɔl vesɛiya choo kposoŋ te.” (Sam 26:4, 5) Deeve ndoo tul chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ leyɛ, lelaŋ ndoo nɔ teleŋ le waa latulu a waŋnda haa le.
13 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Baa mi naa bɛɛ kɛɛ pa chaŋyɛi tosaa a wanaa lachoowaa o tɛlivisiɔŋndo, vidueilaŋ, fotueila chua waŋndo yeemɛi laŋ, intanɛtiiyo, ɔɔ nyɛm cheleŋ choo? Baa miŋ fafaŋ pa wanaa sondo yeelɛiya? O sukuulaŋ niŋ a o foŋndaŋ naa wallo, mi wanaa chɔm maa chaaŋaa naa nda cho ni wa holnuŋ naa le ma hui naa. Baa ŋ yeema pa kpeekpei chaŋyɛi tosaa a wanaa cho Chɛhowa piɛi le wa? O kpeekpei niŋ, mi wanaa simul tonyaa wa hui naa sanaa a vioŋɔɔ wanaa suu nda cho wa le halikpeŋ miŋ mal Chɛhowa piɛiyo. Te o yɔŋ yɛ mi waŋnda apum wa o kunda leKilisiɔŋndo niŋ ma ve sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo le? Mi nda bɛɛ veŋ wanaa suu kpeekpei nda cho wa. Cheŋsiŋ cho niŋ buɛi malalaŋndo wo ndoo nɔ chaŋyaŋ waa lende o feleŋgɔyɛi nduɛi niŋ. Mbo dimi a nda okɔɔ aa: “Paale pilɛ mi opilɛ dimul la aa: I cho suɛi sɔvɛ a mɛɛ naŋ bii yoomu naa suŋ suŋ yɛ le, kanifuule, naa kpou cho piɔmndo sɔla te mɛɛlula chieeŋndo hoo la fuuluu pɛ.” ‘Nduyɛ pesiŋ bɛɛ ŋ cho yiyaŋ nuaa maa nyɛ o nyɛ hɛluŋ naa le.’ Suɛi hei wa ko maa mɛɛ nda pena nuaa waŋndo tindioo o luaa yɛ. “Te chieeŋndo fuuluu pɛ o mɛɛlulaŋ I yeema mi sɔla piɔmndo te.” Mi Cheŋsiŋ kialu holiaŋndo a chaaŋaa nduaa kaŋ o nɛi taasi niŋ. “La hui nyapila le.” Mi kiilanɔɔ Pɔɔl sila naa aa: “Chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ tɛɛmbuu kaala kɛndɛlaŋ.” (1 Kɔliŋtiaŋ 15:33) Nuawɔ se le sabu i cho suɛi sɔvɛ le chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo wo!
w04-E 12/1 16 ¶17-18
Lo o Pimbi num Simiaa choo
17 Tɛndii Mɛlɛkaa, a maaŋndo le salalaŋ solioo, wa fondaŋ Isɔluɛiya ndaa piɛi Chɛhowa wo ni. Mɛɛ Deeve wa suɛi a mɛɛ ndoo hini kɔl a fondaa hoo yɛ, mbo dimi aa: “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, I kaala bɔɔ waa o chiɛi numndo niŋ, chiɛi num cho hoo mi naŋɔɔ numndo o wa leniŋ ndo.”—Sam 26:8.
18 Baa ŋ kaala pa chuuŋgiaŋndo o fondaŋnda naŋ pɛɛku a Chɛhowa okɔɔ laŋ niŋ? O Toŋgola leMasala kɛ kɛ niŋ, a nɔ kɛɛsiaala yɛ yɛlaŋ a teleŋnda nda bii bɔŋaŋndaŋ ndo, le pɛɛkoo a sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ. Nduyɛ o tanda kɛ kɛ niŋ, fondaŋ kinɛi naŋ piɛi Chɛhowa wo cho koŋ ni. Le handɔɔ lechoo, ŋ nɔ bɔŋaŋnda bɛŋnda naŋ bii o wɔsioo niŋndaŋ, bɔŋaŋnda ibuŋgalaŋ, a bɔŋaŋ paale pilɔɔ. O bɔŋaŋndaŋ ndaŋ, ma “loonuŋ” naa a sawala Chɛhowalaŋ okɔɔ. Te o yɔŋ pɛ miŋ pɛɛku sawalaŋ ndaŋ nduyɛ miŋ ‘kaala laŋ a kɔl naa kpou,’ ŋ cho nɔ yeemɛi tau le bɔŋaŋndaŋ biyɔɔ nduyɛ miŋ yaŋ nilaŋ yekeŋ. (Sam 119:167) I cho bɔɔ suɛi kɔl kɛndɛ le waa a chaaŋaa naa laalaŋnda latulu a nɔ yeemɛi o naa niŋ, nduyɛ ma wa a bɛɛndiaŋ le naa malaa miŋ lo o pimbi naa simiaa choo wa!—Hibuluiya 10:24, 25.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 7/15 28 ¶15
Mi Chɛhowa Manda Wanaa Cho a Kɔlta Tambɛilaŋ Nda
15 Mi Deeve soli chondei aa: “Te o wa pɛ mi finya nuu nda kala nuu a kɛɛ ya, Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu nɔla mbo chua ya mbo manda ya.” (Sam 27:10) Nuawɔ se suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa Chɛhowa kaala naa mbo hiau wanaa velu naa wa! Mi che bɛɛ mi i wa suɛi kɔl tambɛi te wanaa velu naa wa kɛɛ naa pɛ, ɔɔ ma chiee naa biyɔɔ le. Kɛ kposoŋ bɛɛ keŋ piiliaŋ mɛɛ kpɛ Chɛhowa buulaŋ a naa yɛ le. (Luomaŋnda 8:38, 39) Loonuŋ maa mi Chɛhowa sɔɔŋguu wanaa o kaala wa ndu ikɛi kpɛɛluŋ. (Chɔŋ 3:16; 6:44) O yɔŋ bɛɛ mi waŋchieeya chiee naa biyɔɔ le, kɛ loonuŋ maa finya naa cho o choo choo niŋndo kaala naa tau!
NYAAKUƐIYO 15-21
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 29-31
Silaa—Nɛiyo Opilɛ o Mɛlɛka Chɔm Maa o Kalaa Naa wo o Cho Ni
it-1-E 802 ¶3
Hɔlla
Hɔlla vioŋɔɔ nɔ tɛɛsiaalaŋ tau, o lo a mɛɛ suɛi cho yɛ. Te a dimi pɛ maa Chɛhowa veŋ hɔlla, mɛɛ keŋ sim ni maa, kiɔɔ waŋndo mandaa ɔɔ faŋaa ndu kpaaya ndɔɔ choo. Sabu hei yɔŋnuŋndo cho ni, te waŋndo ɔɔ waŋnda kɛɛ pɛ Chɛhowa diikɔŋndo, mɛɛ i yɔŋnuŋ nuaa a kaaleŋ Isɔluɛi yɛ. (Choobu 34:29; Sam 30:5-8; Ai 54:8; 59:2) Kɛ, o sɔɔŋ pum niŋ mi Chɛhowa kɛɛ le naa chɔmndo nyɛ o nɔ le tosaa wo ɔɔ mbo chua tiŋ teleŋndo le naa mulullo, kanifuule o wa chumndo le teleŋ bɛnda wo. (Sam 13:1-3) Mi Deeve nyuna Chɛhowa aa: “Kei hɔlteŋ o yɔŋnda nila wɔɔŋndaŋ choo.” Mɛɛ nyɔɔloo o wa Mɛlɛka ni le mbo faŋa ɔɔ mbo mal ndu haki le yɔŋnda ndɔla wɔɔŋndaŋ.—Sam 51:9; tuuwɔ Sam 10:11.
w07-E 3/1 19 ¶1
Wa a Kɔl Kɛndɛ le Chɛhowa Chumndo
Ŋ tuu tɔnɔ naŋ sɔla o sila Chɛhowa cho naa kioo wo niŋ, a mɛɛ tɔlɔɔ hindu nuaa mbo sul lɛ. Te o hiŋ pɛ a sila fuula Chɛhowa o ba wo, mi Baabuiyo dimi aa: “Mi wanaa dɔu sila koŋ o wali niŋnda sɔla kɔl nyuloo. Koŋ cho ni, ma wa sakpo.” (Hibuluiya 12:11) Mɛɛ teleŋndo yeemaŋ le mi tɔlɔɔ hindu yɛ, lende koni teleŋndo yeemaŋ naa o ba ni le kaa naa siŋgaa le mbo chɛlaŋ a sila Chɛhowa cho naa kioo wo. Le tamaseliiyo, te o yɔŋ pɛ miŋ tosa hakioo okoŋ mi dilakeŋnaŋndaŋ la hɛluŋ naa o kundaa niŋ, biuwɔŋ naŋ cho wa Chɛhowa chumndo wo cho tosa ŋ tembu kɔl tau okoŋ miŋ vi ŋdial te. O sɔɔŋ waa nuaa niŋ, mi Deeve poonyiaa diomnda kɔl dɛɛniaa la mala naa laŋ. Mbo dimi aa: “Tumbe [Mɛlɛka] duaunuŋ ndo, le teleŋ biŋgi koni, kɛ dɛnɛ kɛndɛ o tosal waŋndo wo ndu ndu, haaa a wana koŋ yoomu ndɔɔ, dɛnɛ kɛndɛ koŋ cho ndu choo. Mi suɛi chɛŋi wana ve i yɔŋnuŋ naa, pii pii ŋ lɔl chaŋndo, kɛ le kɔlaŋ a paaleŋ siɔɔ mi ŋ sɔla kɔl nyɔɔlaa.” (Sam 30:5) Te ŋ nɔ pɛ kaa biuwaŋndo nduyɛ miŋ dɔu sila naŋ cho sɔla o Baabuiyo niŋ vɛlɛ a kɔɔna ndɔɔ o ba wo o wali niŋ, mɛɛ nyɛkɛndɛ naŋ wa chumndo wo cho hoo ni.
18 Le mi wana sɔla solioo wo chɔm maa o mal yɔŋndɔ wɔɔŋndo, o nɔ mbo wa kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ teleŋ o teleŋ, nduyɛ mbo tol sila bɛnduaa kɔɔli le waa piɛileŋ a pɛɛkɔŋndo teleŋ o teleŋ. Nduyɛ o nɔ mbo fafaŋ sɔɔŋ tosa mbo luei balaŋ o kaa nɔɔlɛiyo niŋndo. O nɔ mbo tosa wallo kalaŋ le mbo miiŋgu o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a Chɛhowa, nduyɛ o nɔ mbo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho ndu malɔɔ haki vɛlɛ maa bɛnduaa cho ndu miŋgi o kundaa niŋ, te o mal pɛ yɔŋndɔ wɔɔŋndo. I cho tonya maa, te bɛnduaa chal pɛ o suɛi waŋndo choo, a nɔ ma sina maa suɛi kɛ kɛ cho teŋgeŋ. Le hei, a nɔ ma bii sɔɔŋ kpou o nɛi pilɔɔ choo le. Nduyɛ a nɔ ma keleŋa waŋndo yamɛi kilul te.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 5/15 19 ¶13
Sɔɔŋ Kulloŋ le Buŋgɛi Tasei o Yau Sam Ndo Niŋ
31:23—Fulamakɔɔli kuɛɛ wana heelaŋndo sɔla yɛ? Fulamakɔɔli o sɔla wo cho nyɛpalaa ni. Mi wana laalaŋndo sɔla fulamakɔɔlioo le suɛi wɔɔŋ o tosa ve mi che bɛɛ o ve o sina choo le. Mi fulamakɔɔli koŋ wa maa sila fula Chɛhowa o ba wo. Le mɛɛ wana heelaŋndo kɛɛ yɔŋndɔ wɔɔŋndo kɔɔ mulullo yɛ, tosa ni mbo sɔla fulamakɔɔli wɔɔŋ wɔɔŋndo.—Pulɔwaa 11:31; 1 Pitɛ 4:18.
NYAAKUƐIYO 22-28
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 32-33
Le Yɛɛ Naŋ nɔ yɛ Miŋ Chɔɔmuu Haki Wɔɔŋ Naŋ Tosa Wo?
w93-E 3/15 9 ¶7
Nyɛiyii Chɛhowa ve Manda Naa a Teleŋ Kɔl Tambɛiyo
7 Te o yɔŋ pɛ miŋ tosa haki wɔɔŋndo nduyɛ miŋ tɛɛmbuu sawa Chɛhowaa, miŋ chi ndi ikala le miŋ chɔɔmuŋ, hali o Chɛhowa lo bɛɛ. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ naa a teleŋnda waa lende? O Sam 32 niŋ, mi Deeve chɔɔmuŋ aa: “Boondii ya ii chɔɔmuu wɔ yɔŋnda nila wɔɔŋndaŋ te ve, kpɛŋ ya ii niilu chaŋndo, nduyɛ mayoomu bɛɛ ya ii nɔ le. Kanifuule, le paaleŋ a nyumndaŋ num Mɛlɛka Yaawɛɛ a wa ya nyɛ palaa tusioo choo. Mi yɔŋnuŋ niŋ nuaa tafolo tafolo, mɛɛ wɔɔleŋ le veesiaa nuaa nyɔɔ yɛ.” (Sɔɔŋ 3, 4) Mɛɛ Deeve wa kindiŋndo le haki ndɔɔ vioŋɔɔ, mi keŋ wa kɔl ndɔ iyamaa paaliaŋndo. Mi saŋga o wa wo tosa mbo yɔŋnuŋ tafolo tafolo, mɛɛ wɔɔleŋ le veesiaa nuaa nyɔɔ yɛ. O kpeekpei niŋ mbo sɔla kɔl tambɛiyo tau nduyɛ mbo yɔŋnuŋ fofolo. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi kɔl kɛndɛ ndɔɔ hialuŋ ndu. Te o yɔŋ pɛ mi naa bɛ wa o bahawɛi waa nuaa niŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?
Yɛɛ Naŋ Pɛɛku yɛ o Tamasi Masaa Deeve wo Niŋ?
8 Piɛi Chɛhowa le mbo mal num haki. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi Deeve sina maa o tɛɛmbuu a Chɛhowa nduyɛ mbo kial suei le nyɛ o tosa wo. Okoŋ, mbo chɔɔmuu yɔŋndɔ wɔɔŋndo o Chɛhowa lo o piɛileŋ niŋ. (Nuawɔ Sam 51:1-4.) Yiyaŋndɔ a mɛɛ o sinaŋ paaleleŋ yɛ! (Sam 32:1, 2, 4, 5) Te o yɔŋ pɛ ma tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, del pɛŋ kɔl le nyɛ ŋ tosa wo vioŋɔɔ le. Chɔɔmuu yɔŋ num wɔɔŋndo o Chɛhowa lo o piɛileŋ niŋ. Te a tosa lende pɛ, kɔl iyama numndo cho num pɛŋgi paaliaŋndo nduyɛ ma pɛŋgi vɛlɛ buulaŋndo. Kɛ te a yeema pɛ mi chaŋyɛi kɛndɛi miiŋgu nya tɛɛŋ nya Chɛhowa, a nɔ ma tosa nyɛ cheleŋ o piɛileŋ kɔɔli.
w01-E 6/1 30 ¶1
Yɔŋ Wɔɔŋndo Chɔɔmuuwo Cho ko Maa Kooma Siŋgi Wana Waŋ
Mɛɛ Deeve chɔɔmuu yɔŋndɔ wɔɔŋndo, o kil iso ɔɔ mbo yiyaŋ maa o cho lɛ wana sɔvɛ le le. Nyɛ o poonyiaa o Sam niŋndo chɔm mɛɛ hei cho tonyaa yɛ. Nduyɛ i wa ko mɛɛ nda faŋa nuaa waŋndo wolɔɔla lusulɛilaŋ o lebol lɛ. Le hei mbo kɛɛsiaa le Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo. Le tamaseliiyo, Sam 32:1 dimi aa: “Wana Mɛlɛka Yaawɛɛ faŋa hoo yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo, nduyɛ nyɛ o nyɛ wɔɔŋ o tosa mbo mal ndu le ndu wo, wana koŋ o pɛl tɔnɔɔ.” Mɛɛ mɛɛ hakioo o wɔu, te o yɔŋ pɛ mi waŋndo chɔɔmuu ndu nduyɛ mbo wookuŋ, o nɔla vɛlɛ mbo wa a kɔl kɛndɛ. Nɛiyo o pilɛ o waŋndo chɔm maa o wookuŋ ndo cho sɔlɔlaŋ ndo nyɛ o tosa wo ni, mɛɛ Deeve tosa yɛ. (2 Saamiɛɛ 12:13) O kindiŋ le kɔɔsaa a Chɛhowa le, kɛlɛŋgaa mbo bii wana cheleŋ tɔɔyaŋ le nyɛ o tosa wo le. Sɔɔŋ 5 dimi aa: “Mi Chɔɔmuu yɔŋnda nila wɔɔŋnda naa num chua.” Mi dimi aa: ‘I cho yɔŋnda nila wɔɔŋnda chɔɔmuu naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua.’ “Nduyɛ ma faŋa yɔŋnda nila wɔɔŋndaŋ ma mal la le yɔŋ wɔɔŋ o yɔŋ wɔɔŋ ya I tosa.” Te waŋndo chɔɔmuu pɛ yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo a kɔllo kpou, mbo waŋnuŋ fɛɛsɛŋ. Mi hei tosa o biinuŋ lɛ tɔɔyaŋ ɔɔ mbo wa yiyaŋndo a nyɛ o tosa wo teleŋ o teleŋ te.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
Sɔɔŋ Kulloŋ le Buŋgɛi Tasei o Yau Sam Ndo Niŋ
32:7; Mi kaala Mɛlɛka cho le teleŋ o teleŋndo manda naa. Vɛɛ Deeve tuu yɛ hei? Mi kaala Mɛlɛka cho le teleŋ o teleŋndo manda naa o ndu piɛiyo niŋ. Mɛɛ Deeve wa piɛileŋ o Chɛhowa lo, mbo dimi aa: “Num cho naa niaa ya I viaŋnuŋ nda ni. Te kpundɔɔ hiŋ pɛ num manda ya ni. Te a baŋa yɛ ya pɛ, I chondu choo choo a kɔl kɛndɛ. . . . Wanaa dɔu tiindaŋndo o Mɛlɛka Yaawɛɛ niŋ nda, o kaala nda tau tau, nduyɛ o cho nda manda nyɛ yɔnuŋ nda le.” (Sam 32:7, 10) Mɛɛ kpaki kala kalaa wa chioo o balaa wo manda wanaa wa o chiee koŋ niŋnda yɛ, lende kaala Chɛhowa cho le teleŋ o teleŋndo manda naa ni, ŋ wou laba o sɔɔŋ tɛɛmbuu chaŋyɛi naŋ nɔ a ndu ve niŋ te. Le handɔɔ lechoo, mi kaala ndɔ cho le teleŋ o teleŋndo nyindu ndu le naa sɔɔŋguuwo ndu ikɛi.—Chɛlui. 31:3.
NYAAKUƐIYO 29–BUKULOO 5
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAM 34-35
“Saŋgala Chɛhowa le Teleŋ o Teleŋ”
w07-E 3/1 22 ¶11
Ŋ Saŋgalaŋ Diola Chɛhowalaŋ Diompilɛ
11 “I cho hiouwɔɔ lachi a Mɛlɛka Yaawɛɛ balikaa mello le lɔɔ lɔɔ, pɛŋgu o pɛŋgu chandɔɔla ndɔlaŋ la cho ya wa o sondo.” (Sam 34:1) Teleŋ Deeve wa o fondaŋ yololiɔɔ wo, ndoo nɔ sabulaŋ tau le kɔllo handɔɔ o nyɛm ndoo hauba woŋ choo. Kɛ diomnda o dimilaŋ la chɔm maa o chɛl mi nyɛ o nyɛ kuuna ndu Chɛhowa saŋgalaa le. Nuawɔ se tamasi kɛndɛ le naa te ŋ wa pɛ o nyɛkindilaa bɛŋgu! O yɔŋ aa o sukuu naŋ cho ni, naa walla, chaaŋaa naa laalaŋnda, ɔɔ o wali pollo niŋ, yeemɛi nɛi nɔ mi i wa le Chɛhowa saŋgalaa ni. Yiyaŋndɔ a sabula naŋ nɔ tau le hei tosa laŋ! Le tamaseliiyo, mɛɛlula cho o nyɛm naŋ saaluŋ nduyɛ miŋ tuei yeela o nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ niŋ te. Yiyaŋndɔ vɛlɛ a batiuwaa o sɔla niŋ o kumbuii kɔɔna ndɔ cho o chieeŋndo choo wo niŋ yɛ! Mi che bɛɛ wanaa lahakiaa nda cho ni, kɛ Chɛhowa cho wanaa laalaŋnda haa soliŋndo kpeku o teleŋ naa hoo niŋ ni. Vɛɛ naŋ tuu yɛ nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ a nyɛm waŋnda chieeyaa toosiaa o chieeŋndo niŋndoŋ? Baa num bɛɛ chɛl nyɛ Deeve poonyiaa wo le? Mbo dimi aa: “Nyɛm waŋnda sooluu maa Mɛlɛkaa nda woŋ, o pilɛ bɛɛ cho maa num te, Masanɔɔ Mɛlɛka. Wana o wana cho mbo tosa walta kɔndɔfilta ŋ tosalaŋ o pilɛ bɛɛ le.”—Sam 86:8.
w07-E 3/1 22 ¶13
Ŋ Saŋgalaŋ Diola Chɛhowalaŋ Diompilɛ
13 “I cho Mɛlɛka Yaawɛɛ lisaa le nyɛ o tosal la wo. Nya nda cho nyɛ kindilaa handɔɔ choo wa bɛɛ la yaŋ ya nilaŋ, nduyɛ nya bɛɛ mi la lisa ndu.” (Sam 34:2) O cho lisaŋ te Deeve wa le batiuwaa kɛ kɛ o sɔla wo le. Le tamaseliiyo, mɛɛ o hui Masaa Kaati, o lisaŋ le nɛi o soliŋ kpeku le batiuwaa waa lende sɔlaa wo le. Mbo bii bila maa Chɛhowa manda ndu ni a teleŋ o wa Kaati wo, nduyɛ a mala Chɛhowa mbo nyaanuŋ yaamɔɔwaa nduaa. (Pulɔwaa 21:1) Mi Deeve lisa Chɛhowa le batiuwaa o sɔla wo, kɛ o lisaŋ te. Le hei, mi wanaa tusiaŋnda sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi. Chiisu bɛɛ mbo lisa diola Chɛhowalaŋ nduyɛ mi wanaa tuisiaŋaa chɛl le pɛɛku wa sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi. Hau bɛɛ, wanaa tuisiaŋnda chieeŋndo balɔɔ silɔ, cho hunɔɔ o kɔɔna Chɛhowaa niŋ o Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda cho niŋndo, nduyɛ mi Chiisu wa ndu bolleŋ ndo. (Kolosiaŋnda 1:18) Te wanaa tuisiaŋnda tuei pɛ mi buɛiyaa laalaŋnda wa diola Chɛhowalaŋ saŋgalaa, mi hei pilaŋ nda kɔllo tau. Nduyɛ te a tuei vɛlɛ pɛ yooŋgu cho o Baabuiyo niŋndo, o nyina diandaa mala nda ma bii bila wo, ma naŋ kɔl tau.—Chɔŋ 6:44; Walta Kiilaa 16:14.
w07-E 3/1 23 ¶15
Ŋ Saŋgalaŋ Diola Chɛhowalaŋ Diompilɛ
15 “Mɛɛ ya I piɛi Mɛlɛka Yaawɛɛ le ya malaa, mbo muli ya diom, mbo baŋa ya wanaa ya I nɔ siooŋii ndɛi ya o ba.” (Sam 34:4) Mi Deeve cha suɛi yɔŋnaŋnde hei isɔvɛ. Le hei, mbo hiau lachi a dimioo aa: “Te wana cho o nyɛ palaa niŋ ndo piɛi ndu le ndu malaa pɛ, mbo muli ndu diom, mbo soli ndu o nyɛm ndɔɔŋ palaŋ niŋ kpou.” (Sam 34:6) Te ŋ wa pɛ a chaaŋaa naa laalaŋnda latulu, miŋ sɔla teleŋndo tau le suɛi a sɔɔŋ yɔŋnaŋ luei nda yoomuaŋ ndoŋ, vɛlɛ a mɛɛ Chɛhowa mala naa miŋ biuŋ simultaŋ yɛ. Mi hei kindi tiindaŋ chaaŋaa naa laalaŋnda mɛɛ diomnda Deeve laŋ la luei chaaŋaa nduaa yoomuaŋ yɛ. Mi Deeve dimul chaaŋaa nduaa aa: “La piɛi [Chɛhowa] le nya malaa, o cho nya mala mi la naŋ kɔl. Nduyɛ o cho tosa siɔmbula bii nya le.” (Sam 34:5) A teleŋ nda wa Sɔɔl nyaanɔŋndo wo, siɔmbula bii nda kposoŋ te. Ndaa nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa wa Deeve kɔɔli, nduyɛ a wa a kɔl kɛndɛ. O nɛi pilɛ koŋ choo, wanaa chɔm yeemɛi sɛnɛi ya vɛlɛ a wanaa vioŋ niŋ Chɛhowa piɛiyo le teleŋ vilɛi ya kpou, nɔ ma tiindaŋ Chɛhowa le malaa. Mɛɛ nda sina niŋ mala Chɛhowaa o paandoo niŋ yɛ, mi keŋ tosa ma wa a kɔl kɛndɛ nduyɛ ma kɛɛsiaa le loo o laalaŋ ndaa choo.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 5/15 20 ¶2
Sɔɔŋ Kulloŋ le Buŋgɛi Tasei o Yau Sam Ndo Niŋ
35:19—Le yɛɛ Deeve nyuna yɛ Chɛhowa maa o chɛl mi wanaa tul ndu haa leyɛ wa “kanyal ndu hɔlteŋ te”? Kanifuule, mi yaamɔɔwaa Deeve wa tosa kɛɛsiaala wɔɔŋndaŋ le ndu. Mɛɛ te ndaa kanyal ndu hɔlteŋ pɛ, nyaaloo nda wa koŋ wa dɔɔnɔŋndo ni le batiuwaa nda sɔla o kɛɛsiaa nda wɔɔŋ koŋ niŋndo ni. Le hei mi Deeve nyuna Chɛhowa maa o chɛl mi i wa nuaa yɔŋnuŋ ndu le.