နာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤကလုၢ်ကထါန့ၣ်​ “မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” ၂၀၂၃ လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ တနံၣ်အဂီၢ်–

၁. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤအါဂၤတနာ်န့ၢ် လံာ်စီဆှံလၢၤဘၣ်လဲၣ်.

ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ်​ နာ်န့ၢ်ပှၤဂၤ တဘူၣ်ဘၣ်. အဒိ အဝဲသ့ၣ်​ ကဆိမိၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤလၢအဝဲသ့ၣ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ကဲဝဲ ဒ်သိးဒီး ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်, ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိ ဒီးတၢ်မၤခိၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ သးအိၣ်အဝဲသ့ၣ်​ နီၢ်ကီၢ်ကၠ့ၤဧါ. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တနာ်န့ၢ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်လၢ အတဲလီၤသးလၢ အကဲခရံာ်ဖိဘၣ်. တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အံၤ တအိၣ်မူ ဒ်သိးဒီး လံာ်စီဆှံတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်. အဃိ ပှၤအါဂၤန့ၣ်​ နာ်န့ၢ်လံာ်စီဆှံ တဘူၣ်လၢၤဘၣ်.

၂. ဒ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၆၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပကဘၣ်နာ်န့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၂ ပကဲယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ ပနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤကဲ “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီကစၢ်.” ဒီးအဘၣ်သးဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်လၢအဂ့ၤကတၢၢ်ထီဘိ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၁:၅; ယၡါယၤ ၄၈:၁၇) တကးဒံးဘၣ်​ “[ကစၢ်ယွၤ] ကလုၢ်ကထါခဲလၢာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” အဃိ ပသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်လၢပဖးဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ ပနာ်န့ၢ်အီၤသ့. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၆၀.) ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢလံာ်စီဆှံတကပၤတဂၤ တဲဝဲလၢ “တၢ်လၢကစၢ်ယွၤတဲဝဲန့ၣ်​ အတကမၣ်နီတဘျီဘၣ်. ဒီးအဟဲလၢပှဲၤထီၣ်​ ထီဘိ. အဃိ တၢ်လၢကစၢ်ယွၤတဲဝဲန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် နာ်ဝဲသ့ခဲလၢာ်.”

၃. လၢတၢ်မၤလိတခါအံၤ ပကတဲသကီး တၢ်သံကွၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ ပမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကနာ်န့ၢ် လံာ်စီဆှံဒ်သိးဒီးပှၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကတဲသကီး တၢ်အုၣ်သးသၢခါလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်န့ၢ် လံာ်စီဆှံသ့လဲၣ်. တၢ်အုၣ်သးသၢခါအံၤ အကဲဝဲ တၢ်ကွဲးအသးလၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အဘၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, တၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ထီဘိ ဒီးလံာ်စီဆှံန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးအစိကမီၤလၢ ကဆီတလဲ ပတၢ်အိၣ်မူ.

တၢ်ကစီၣ်​ လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အဘၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးအတဆီတလဲဘၣ်

၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤတနီၤဆိမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အတဒ်သိးဒီး လံာ်စီဆှံလၢ ပှၤကွဲးအီၤလၢ အခီၣ်ထံးတဘ့ၣ်န့ၣ်ဘၣ်လဲၣ်.

^၄ ယဟိဝၤယွၤ မၢဝဲ ပိာ်ခွါလၢ အသးတီ ကအိၣ်ဝဲအဂၤ ၄၀ လၢကကွဲးဝဲ လံာ်စီဆှံ. နာ်က့ လံာ်စီဆှံလၢ အဝဲသ့ၣ်ကွဲးဝဲတဘ့ၣ်န့ၣ်​ တအိၣ်တုၤလၢ ပစိၤခဲအံၤလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ လံာ်စီဆှံလၢ ပဖးဘၣ်အီၤခဲအံၤန့ၣ်​ ကဲဝဲ လံာ်စီဆှံလၢ ပှၤကွဲးကူက့ၤအီၤ အဘျီအါမးလံ. အဃိ ပှၤတနီၤ ဆိမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဖးဘၣ်ဝဲ လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး လံာ်စီဆှံလၢ ပှၤကွဲးဝဲ လၢအခီၣ်ထံးတဘ့ၣ်န့ၣ်ဒံးဧါ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢ အလီၤဂာ်ဒံးလဲၣ်.

၅. ဖဲပှၤကွဲးကူ လံာ်စီဆှံလၢဧ့ၤဘြံၤကျိာ်တကတြူၢ် အခါန့ၣ်​ ပှၤမၤဝဲဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်.)

^၅ ဒ်သိးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ကထါ တလီၤမၢ်တဂ့ၤအဂီၢ် အမၢ အခ့အပှၤ ကွဲးကူလံာ်စီဆှံ. ယဟိဝၤယွၤ မၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အစီၤပၤတဖၣ်​ ကွဲးကူလံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ် ဒီးဟ့ၣ်လီၤမူဒါလၢ ပှၤလ့ၤဝံဖိတဖၣ်​ ကသိၣ်လိ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ လံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ. (၅ မိၤၡ့ ၁၇:၁၈; ၃၁:၂၄-၂၆; နဃ့မယၤ ၈:၇) ဖဲပှၤယူဒၤဖိ ဟးထီၣ်ဘၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်​ ဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဒူၣ်​ လၢအကွဲးကူလံာ်န့ၣ်​ စးထီၣ်ကွဲးကူဝဲ လံာ်စီဆှံလၢ ဧ့ၤဘြံၤကျိာ်တကတြူၢ်န့ၣ်​ ဒီဒူၣ်ညါ. (ဧ့စြၤ ၇:၆) ဒ်သိးဒီး တၢ်ကတိၤ တအိၣ်တ့ၢ် နီတဖျၢၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကွဲးကူတၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, အဝဲသ့ၣ်ဒွးကွၢ်ဝဲ တၢ်ကတိၤ ဒီးလံာ်အဖျၢၣ်​ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. သနာ်က့ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဲ ပှၤတလၢတပှဲၤ အဃိ ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ ကွဲးကူလံာ်အခါ တၢ်ကမၣ်အိၣ်ဒံးတစဲးတမွဲး. ခီဖျိလၢ ပှၤကွဲးကူလံာ်တဘ့ၣ်န့ၣ်​ အိၣ်အါမးအဃိ လၢခံ တၢ်ကမၣ်အိၣ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်​ ပှၤသ့ၣ်ညါထီၣ်က့ၤဝဲ. ပှၤသ့ၣ်ညါထီၣ်က့ၤဝဲဒ်လဲၣ်.

၆. ပှၤကွဲးကူလံာ်စီဆှံ မ့ၢ်ကမၣ်န့ၣ်​ ပှၤဃုသ့ၣ်ညါက့ၤဝဲ သ့ဒ်လဲၣ်.

^၆ ပှၤကွဲးကူ လံာ်စီဆှံ အကမၣ်အိၣ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်​ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ဃုကွၢ်ဝဲသ့. အဒိ ပှၤကမၢ ပိာ်ခွါအဂၤ ၁၀၀ ကွဲးကူဝဲလံာ်တကဘျံး. ဘၣ်ဆၣ်​ ပိာ်ခွါတဂၤ ဖဲအကွဲးကူလံာ်အခါ အကွဲးကူတၢ်ကမၣ်တစဲး. အဃိ ဒ်သိးပှၤကသ့ၣ်ညါလၢ အကွဲးကူတၢ် ကမၣ်ဖဲလဲၣ်တတီၤလဲၣ်အဂီၢ် ပှၤကဘၣ်ထိၣ်သတြီၤအလံာ်က့ ဒီးပှၤကွဲးကူတၢ်အဂၤတဖၣ်​ အလံာ်က့. ဒ်န့ၣ်အသိး ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ထိၣ်သတြီၤဝဲ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ကွဲးကူအါဘ့ၣ်​ အဃိ ပှၤကွဲးကူတၢ် ကမၣ်ဖဲလဲၣ်​ ဒီးပှၤပာ်တ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ် မနုၤလဲၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ.

၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပသ့ၣ်ညါလၢ ပှၤကွဲးကူ လံာ်စီဆှံတဖၣ်န့ၣ်​ ကွဲးကူတၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလဲၣ်.

^၇ ပှၤလၢအကွဲးကူ လံာ်စီဆှံအကတြူၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ ကျဲးစၢးကွဲးကူဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပကကွၢ်သကီး တၢ်အုၣ်သးတခါ. အဒိ လံာ်လၢၤနကြဲၤ ခိၣ်ဒဲးန့ၣ်​ ပှၤကွဲးကူဝဲဖဲ ခ.န ၁၀၀၈ မ့တမ့ၢ် ၁၀၀၉. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ အကဲဝဲ လံာ်စီဆှံလၢ ဧ့ၤဘြံၤကျိာ်ဒီတကတြူၢ် လၢပှၤကွဲးကူက့ၤဝဲ ဒီးအအိၣ်ဝဲ အနံၣ်ယံာ်ကတၢၢ်. နာ်က့ ပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ကွဲးကူလံာ်စီဆှံလၢပျၢၤ အကတြူၢ် ဒီးအက့အခီ လၢအအိၣ်ယံာ်န့ၢ်ဒံး လၢၤနကြဲၤ ခိၣ်ဒဲး အနံၣ်​ ၁,၀၀၀ ညါ. အဃိ ပှၤတနီၤကဆိမိၣ်ဝဲလၢ လံာ်တၢ်ကွဲးကူလၢ ပှၤထံၣ်န့ၢ်အီၤ လၢအသီတဘ့ၣ်အံၤ အအိၣ်ယံာ်န့ၢ်ဒံး လၢၤနကြဲၤ ခိၣ်ဒဲး အနံၣ်​ ၁,၀၀၀ ညါဒု တၢ်ကွဲးတဖၣ်န့ၣ်​ ကဘၣ်လီၤဆီလိာ်သး ဖးဒိၣ်ညါ. ဘၣ်ဆၣ်​ နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ ဖဲပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ထိၣ်သတြီၤဝဲ လံာ်ခံခါအံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကတိၤလီၤဆီလိာ်သး အိၣ်ပူၤဖျၢၣ်ပူၤဖျၢၣ်​ သနာ်က့ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ကစီၣ်​ လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ်​ တဆီတလဲ နီတမံၤဘၣ်.

၈. ပှၤကွဲးကူ လံာ်စီဆှံလၢ ကြံးကျိာ်တကတြူၢ် ဒီးလံာ်လဲၢ်အဂၤလၢ ပှၤကွဲးကူဝဲ ဖဲခရံာ်ဖိလၢညါအစိၤန့ၣ်​ အလီၤဆီဒ်လဲၣ်.

^၈ ခရံာ်ဖိလၢညါတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကွဲးကူလံာ်စီဆှံကၠ့ၤ. အဝဲသ့ၣ်ကွဲးကူ လံာ်စီဆှံ ၂၇ ဘ့ၣ်​ လၢကြံးကျိာ်တကတြူၢ်န့ၣ်​ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. ဒီးအဝဲသ့ၣ်သူဝဲ လံာ်တကတြူၢ်အံၤ လၢကထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဒီးကဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်. ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ ထိၣ်သတြီၤဝဲ လံာ်စီဆှံ လၢကြံးကျိာ်တကတြူၢ် ဒီးလံာ်လဲၢ်အဂၤလၢ ပှၤကွဲးကူဝဲ ဖဲခရံာ်ဖိလၢညါအစိၤ ဝံၤဘျီအတဲဝဲလၢ “လံာ်စီဆှံလၢ ပှၤကွဲးကူအီၤလၢ ကြံးကျိာ်တကတြူၢ်န့ၣ်​ အအိၣ်တီၢ်တုၤလၢခဲအံၤ အါန့ၢ်လံာ်လဲၢ်အဂၤလၢ ပှၤကွဲးကူအီၤဒံး ဒီးအဘၣ်လီၤတံၢ်ဒိၣ်န့ၢ် လံာ်လဲၢ်လၢ ပှၤကွဲးကူအီၤ လၢအဂၤတဖၣ်ဒံး.” တကးဒံးဘၣ်​ လံာ်တဘ့ၣ်​ (Anatomy of the New Testament) ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ကြံးအလံာ်စီဆှံတကတြူၢ်လၢ ပှၤကွဲးကူဝဲ ဒီးအအိၣ်တုၤလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ ပနာ်သ့လၢ အဘၣ်လိာ်သးဒီး ကြံးအလံာ်စီဆှံတကတြူၢ်လၢ ပှၤကွဲးဝဲလၢ အခီၣ်ထံးကတၢၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ်.”

၉. ဘၣ်ဃးဒီး လံာ်စီဆှံအတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်​ ယၡါယၤ ၄၀:၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၉ ပူၤကွံာ် အနံၣ်လၢအကယၤတဖၣ်န့ၣ်​ ပှၤကွဲးကူတၢ်ဖိတဖၣ်​ ကျဲးစၢးကွဲးကူဝဲ လံာ်စီဆှံ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. အဃိ လံာ်စီဆှံလၢ ပဖးဒီးမၤလိဘၣ်အီၤလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ အဘၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.b ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သးဝဲလၢ ပှၤကဖးဘၣ်လံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်​ ကဘၣ်ဘၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. (ဖး ယၡါယၤ ၄၀:၈.) ပှၤတနီၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ လံာ်စီဆှံအတၢ်ကစီၣ်​ တဆီတလဲသးဘၣ်​ နာ်က့ လံာ်စီဆှံအံၤန့ၣ်​ တဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်ဘၣ်. အဃိ ခဲအံၤ ပကကွၢ်သကီး တၢ်အုၣ်သးတနီၤလၢ လံာ်စီဆှံန့ၣ်​ အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်.

ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ ပနာ်န့ၢ်အီၤသ့

Left: C. Sappa/​DeAgostini/​Getty Images; right: Image © Homo Cosmicos/​Shutterstock

၁၀. ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ အဟဲလၢပှဲၤထီၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ အဘၣ်လိာ်သးဒီး ၂ ပ့းတရူး ၁:၂၁ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤ.)

^၁၀ လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ အဟဲလၢပှဲၤထီၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲအါမး. ဝံအတၢ်စံးပာ်တနီၤန့ၣ်​ ပှၤကွဲးပာ်ဝဲ အနံၣ်လၢအကယၤဘျဲၣ်​ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဟဲလၢပှဲၤထီၣ်. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤစ့ၢ်ကီး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်နီၢ်ကီၢ်. ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အဟဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်​ အဃိ ပနာ်သ့ သပှၢ်တၢၢ်လၢ အကဟဲလၢပှဲၤထီၣ်. (ဖး ၂ ပ့းတရူး ၁:၂၁.) အဒိ ပကတဲသကီး ဝံအတၢ်စံးပာ် ဘၣ်ဃးဒီး ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်လၢပျၢၤ လီၤပှီၢ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်. ကဘၣ်ဖဲ ချ.ခ.န ၇၇၈ တုၤ ၇၃၂ န့ၣ်ဝံယၡါယၤ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်​ လၢအစိကမီၤဒိၣ်န့ၣ်​ ပှၤကဟဲမၤနၢၤအီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ အတဲဝဲလၢ ပှၤလၢကမၤနၢၤ ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်​ အမံၤမ့ၢ်စီၤကိရ့ၣ်​ ဒီးအကမၤနၢၤဝ့ၢ် လၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ဝံယၡါယၤ တဲဖျါထီၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး. (ယၡါယၤ ၄၄:၂၇–၄၅:၂) ဝံယၡါယၤ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်​ ကဟးဂီၤ ဒီးပှၤတအိၣ်လၢအပူၤ နီတဂၤလၢၤဘၣ်. (ယၡါယၤ ၁၃:၁၉, ၂၀) တၢ်ကဲထီၣ်သး ဒ်သိးဒီး ဝံယၡါယၤတဲဝဲလီၤ. မၤဒဲ ဒီးဖၢၡၢၣ်​ မၤန့ၢ်ဝဲ ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်​ ဖဲ ချ.ခ.န ၅၃၉. ခဲအံၤ ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်န့ၣ်​ ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ဒီးပှၤတအိၣ်လၢ အပူၤနီတဂၤလၢၤဘၣ်.—ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူလၢအမ့ၢ် လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲဘၣ်ဃး ဘၤဘူၤလိၣ်​ ကလီၤပှီၢ်အဂ့ၢ် လၢလံာ် အိၣ်မူလီၤထူလီၤယိာ် ပှဲၤဒီးတၢ်သးခု, တၢ်မၤလိ ၃ တၢ်ဂ့ၢ် ၅.

၁၁. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၁-၄၃ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ် ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်​ ဒီးဆၢကတီၢ်ခဲအံၤစ့ၢ်ကီး ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ် ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ကၠ့ၤ. အဒိ ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်စံးပာ် ဘၣ်ဃးဒီး ဘြံးတၢၤဒီးအမဲရကၤ ဘီမုၢ်လၢအဒိၣ်စိ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်. (ဖး ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၁-၄၃.) ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဆိပာ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ဘီမုၢ်အံၤ တနီၤန့ၣ်​ “ကဆူၣ်ဝဲ” ဒ်သိးဒီးထး ဒီးတနီၤန့ၣ်​ “ကစၢ်ဝဲ” ဒ်သိးဒီးကပံာ်. ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်နီၢ်ကီၢ်. ဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤ ဖၣ်ဘၣ်ညါ. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီလၢာ်န့ၣ်​ ဘြံးတၢၤဒီးအမဲရကၤ မၤနၢၤတၢ် အဃိ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ လီၤဂာ်လၢ အဂံၢ်ဆူၣ်ဒ်သိးဒီးထး. ဒီးခဲအံၤစ့ၢ်ကီး အဝဲသ့ၣ်​ အသုးမုၢ်န့ၣ်​ အဂံၢ်ဆူၣ်ဖးဒိၣ်ဒံး. သနာ်က့ ခီဖျိလၢ အထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်​ ဃ့ထီၣ်ဝဲ ထံဖိကီၢ်ဖိခွဲးယာ်, ပှၤမၤတၢ်ဖိခွဲးယာ်, ထီဒါဝဲ တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်​ အကျိၤအကျဲ ဒီးပဒိၣ်တဖၣ်​ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤမၢ်မၢ် အဃိ ဘီမုၢ်အံၤ အဂံၢ်စၢ်စ့ၢ်ကီး. ဖဲတယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်တဂၤ တဲဝဲလၢ “လၢထံကီၢ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သဘျ့အကျါ တၢ်လီၤမုၢ်လီၤဖး လၢထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်အဃိန့ၣ်​ အိၣ်အါကတၢၢ် လၢကီၢ်အမဲရကၤအပူၤ.” ဒီးပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ်​ လၢဘြံးတၢၤဘီမုၢ်အပူၤန့ၣ်​ ခီဖျိလၢ အထံဖိကီၢ်ဖိ တဘၣ်သးဆဲးအိၣ်လၢ ယူရပၤစၢဖှိၣ်ကရၢ အကျါလၢၤဘၣ်​ အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲ. ခီဖျိလၢ ပဒိၣ်ဒီးထံဖိကီၢ်ဖိ တဃူတဖိး ဒ်အံၤအဃိ ဘြံးတၢၤဒီးအမဲရကၤ ဘီမုၢ်လၢအဒိၣ်စိ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ ဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘၣ်သး တသ့ဘၣ်.

၁၂. ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အမၤအါထီၣ်​ ပတၢ်နာ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဝံအတၢ်စံးပာ်အါမးလၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ ဟဲလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲလံ အဃိ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ခါဆူညါအဂီၢ် ကဟဲလၢပှဲၤထီၣ်န့ၣ်​ ပနာ်သ့သပှၢ်တၢၢ်. ပအိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ် ဒ်သိးဒီး ပှၤကွဲးထါ စံးထီၣ်ပတြၢၤတဂၤ တဲယဟိဝၤယွၤလၢ “ယမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ နကလုၢ်ကထါပူၤအဃိ ယခိးကွၢ်လၢ် နတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၈၁) လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအၢၣ်လီၤပှၤ အဘျီအါမး လၢအကဟ့ၣ်ပှၤ “တၢ်မုၢ်လၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်မူလၢ အဂ့ၤလၢ ခါဆူညါ.” (ယံးရမံယၤ ၂၉:၁၁) ပတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါ ပတၢ်အိၣ်မူ ကဂ့ၤထီၣ်က့ၤန့ၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ မၤလၢပှဲၤထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တသ့ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အၢၣ်လီၤပှၤအဃိ အကဟဲလၢပှဲၤထီၣ်. အဃိ ပကဘၣ်​ မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်​ ပတၢ်နာ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ ဒီးမၤလိအါထီၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤ.

လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်​ မၤစၢၤ ပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ်

၁၃. ဒ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၆၆, ၁၃၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်န့ၢ် လံာ်စီဆှံသ့လဲၣ်.

^၁၃ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတခါလၢ ပနာ်န့ၢ်လံာ်စီဆှံသ့န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲခီဖျိလၢ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်​ မၤစၢၤပှၤအါဂၤ ဒ်သိးအတၢ်အိၣ်မူကဂ့ၤထီၣ်. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၆၆, ၁၃၈.) အဒိ ပှၤဒီမိၢ်ဝၤခံဂၤ ဘူးကမၤလီၤဖးသးညါ. နာ်က့ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ မၤထွဲလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ ခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ်​ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ်ဒီးတၢ်သးခု. မ့မ့ၢ်လၢ အဖိတဖၣ်န့ၣ်​ န့ၢ်ဘၣ်အမိအပါ အတၢ်အဲၣ်​ ဒီးတၢ်ကဟုကယာ်.—အ့းဖ့းစူး ၅:၂၂-၂၉.

၁၄. ပှၤလၢအမၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်​ အတၢ်အိၣ်မူဂ့ၤထီၣ်​ သ့ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ.

^၁၄ ပှၤမၤတၢ်ကမၣ်လၢ အအၢအသီနာ်က့ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ ဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူသ့ကၠ့ၤ. ပကကွၢ်သကီး လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်​ မၤစၢၤဝဲ ပှၤဃိာ်ဖိတဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ်ကၠဲၣ်​ အဂ့ၢ်.c ကၠဲၣ်န့ၣ်​ အမၤကမၣ်တၢ် အၢအၢသီသီ, အကဲပှၤလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုး ဒီးပှၤစံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ အကဘၣ်သံ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဘၣ်တနံၤ ဖဲပှၤဟဲမၤလိလံာ်စီဆှံလၢ ဃိာ်ပူၤအခါ အဝဲလဲၤဆ့ၣ်နီၤ ကနၣ်ဝဲကၠ့ၤ. ကၠဲၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်​ လၢအဟဲသိၣ်လိ လံာ်စီဆှံန့ၣ်​ အသးဂ့ၤဒိၣ်မး အဃိ ထုးန့ၢ်ကၠဲၣ်အသးညါ ဒီးကၠဲၣ်စးထီၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ. တၢ်လၢကၠဲၣ်မၤလိဘၣ်ဝဲ လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ အမၤထွဲဝဲ. အဃိ အဆီတလဲက့ၤအသး ဒီးအတၢ်ပာ်သး ဂ့ၤထီၣ်က့ၤဝဲ. လၢခံ အကဲထီၣ်​ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ ဒီးအဘျၢထံ. အစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဆူၣ်မး ဒီးအတဲဘၣ်​ ပှၤဃိာ်ဖိတဖၣ်​ ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ်အဂ့ၢ်. ကၠဲၣ်မၤစၢၤဘၣ်​ ပှၤအစှၤကတၢၢ် လွံၢ်ဂၤလၢ ကသ့ၣ်ညါထီၣ်​ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ. ကၠဲၣ်ကဲထီၣ်​ ပှၤလၢအဂ့ၤတဂၤလံ အဃိ ဖဲမုၢ်နံၤလၢ အကဘၣ်သံ တနံၤန့ၣ်​ တုၤဝဲအခါ ပီၢ်ရီတဂၤ တဲဝဲလၢ “ကၠဲၣ်န့ၣ်​ အတကဲပှၤလၢ ယသ့ၣ်ညါ အီၤလၢ အပူၤကွံာ်အနံၣ်​ ၂၀ တဂၤန့ၣ်လၢၤဘၣ်. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ သိၣ်လိအီၤ လံာ်စီဆှံအဃိ အဆီတလဲက့ၤအတၢ်အိၣ်မူလံ.” လၢခံကၠဲၣ်ဘၣ်သံဝဲ. နာ်က့ အဒိအတဲာ်န့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးအစိကမီၤ လၢကဆီတလဲ ဒီးမၤဂ့ၤထီၣ်​ ပှၤတၢ်အိၣ်မူသ့.—ယၡါယၤ ၁၁:၆-၉.

၁၅. ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ မၤထွဲ လံာ်စီဆှံတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ လီၤဆီဒီးပှၤဂၤဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤ.)

^၁၅ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ အဃိ အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်ဃူဃူဖိးဖိး. (ယိၤဟၣ်​ ၁၃:၃၅; ၁ ကရံၣ်သူး ၁:၁၀) ပအိၣ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢ ပှၤနီၤဖး ထံကီၢ်, ကလုာ်ဒူၣ်​ ဒီးပှၤအပတီၢ် သနာ်က့ မ့ၢ်လၢပဝဲန့ၣ်​ ပအိၣ်ဃူအိၣ်ဖိး အဃိ ပလီၤဆီဒီးအဝဲသ့ၣ်ဖးဒိၣ်. အဒိ ပိာ်ခွါသးစၢ်တဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ်ကၠံန့ၣ်​ အထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဃိ လီၤကမၢကမၣ်ဘၣ်အီၤဖးဒိၣ်. ကၠံဒိၣ်ထီၣ်လၢ ကီၢ်အၤဖြံၤကၤ. ဒီးဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ အထံကီၢ်ပူၤအခါ အလဲၤကဲသုး ဘၣ်ဆၣ်​ လၢခံန့ၣ်​ အလဲၤကၠံၣ်လၢ ထံကီၢ်အဂၤတဘ့ၣ်. ဒီးဖဲန့ၣ်​ အထံၣ်လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး. ကၠံတဲဝဲလၢ “ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အမ့ၢ်အတီအပူၤန့ၣ်​ တမၤဘၣ်ဃးအသးဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ် ဒီးတလီၤမုၢ်လီၤဖးဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ အဲၣ်လိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤ. ယၤန့ၣ်​ ယဟ့ၣ်လီၤယသးလၢ ယထံကီၢ်အဂီၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ လၢခံယမၤလိဘၣ်​ လံာ်စီဆှံဘျီ ယဟ့ၣ်လီၤက့ၤ ယသးလၢ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်.” ကၠံ ဆီတလဲကွံာ် အတၢ်အိၣ်မူလၢာ်ပျီ. အတဒုးတၢ်လၢ အပှၤကလုာ်အဂီၢ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤန့ၣ်​ အတဲပၠးပှၤဂၤလၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိး. ဖဲအံၤ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်​ မၤစၢၤဝဲပှၤအါကလုာ် အဃိ ပနာ်န့ၢ်လံာ်စီဆှံသ့.

ဆဲးနာ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

၁၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်​ ပတၢ်နာ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါလဲၣ်.

^၁၆ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်အိၣ်သး နးထီၣ်မၣ်နးထီၣ်​ အဃိ ပကနာ်န့ၢ် လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဂီၢ်န့ၣ်​ ကကီထီၣ်ကၠ့ၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဒ်သိးပတနာ်န့ၢ် လံာ်စီဆှံအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးတနာ်န့ၢ် ကုၢ်လၢအတီ ဒီးအကူၣ်တၢ်သ့လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဃုထၢထီၣ်ဝဲတဂ့ၤအဂီၢ် ပှၤအါဂၤကမၤဒ့ဒီပသး. ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်နာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကလုၢ်ကထါ ကဲဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ်​ ပှၤမ့ၢ်မၤဒ့ဒီပသး နာ်က့ ပတၢ်နာ်တလီၤစှၤဘၣ်. အဃိန့ၣ်​ ‘ပဆၢတဲာ်လီၤပသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ပကဒိကနၣ်​ [ယဟိဝၤယွၤ] တၢ်ဘျၢတဖၣ်​ တစိၤလၢပသး တုၤလၢအကတၢၢ်.’ (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၁၂) တကးဒံးဘၣ်​ ဒ်သိးပကတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကအိၣ်မူမၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဂီၢ် ပ “တမဲာ်ဆှးဘၣ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၄၆) ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးကီခဲ ဒီးတၢ်မၤအၢမၤနးနာ်က့ ပကအိၣ်ဒီး “တၢ်ဝံသးစူၤ ဒီးတၢ်သးခု” ဒီးပလဲၤခီဖျိတၢ်ကန့ၢ်.—ကလီးစဲ ၁:၁၁; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၄၃, ၁၅၇.

၁၇. လံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ၂၀၂၃ အဂီၢ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဃိ ပစံးဘျုးအီၤဖးဒိၣ်. ခဲအံၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအါဂၤ ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိးဘၣ်. မ့မ့ၢ်ပှၤန့ၣ်​ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ တခါအံၤ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခု, ပကပာ်ပသးမုာ်မုာ် ဒီးပကမၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတခါအံၤ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါ လၢကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ်တၢ်ပၢန့ၣ်​ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်မူလၢအဂ့ၤ. အဃိ ပလံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ၂၀၂၃ အဂီၢ်အံၤ ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ကလုၢ်ကထါခဲလၢာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၆၀.