Janvier

Yesu “talaka” mama yayi, mpe na manima “yandi kumaka na kyadi ya kulutila” samu na yandi.” (Luke 7:13) Kasi Yesu suká ve kaka na kutala mama yayi kyadi. Yandi lakisak’ yandi ntima ya kyadi. Yandi kindisak’ yandi mpe yandi zonzá na yandi: “Kudila ve!” Na manima yandi salá kima samu na kusadisa yandi. Yandi vumbulá mwana ya yandi mpe “vutulaka yandi na mama ya yandi.” (Luke 7:14, 15) Wapi kileso beto lenda benda na kimangu yina Yesu salá ntangu yandi vumbulá mwana ya mufwidi? Beto ke na longoká ti beto me bonga kulakisa ntima ya kyadi na bampangi yina ke na mpasi. Mutindu Yesu, beto lenda kulisa kifu ya kulakisá ntima ya kyadi na ba yina ke na mpasi. Na kusala yawu, beto me bonga kufungula meso samu na kuzaba banani ke na nsatu ya lubakusu ya beto. Samu na kulakisa ntima ya kyadi, beto lenda zonza mambu yina lenda kindisa bawu to kusala kima samu na kusadisa bawu. (Bin. 17:17; 2 Ko. 1:3, 4; 1 Pi. 3:8) Ata mambu ya fioti yina beto lenda zonza to yina beto lenda sala, ya lenda kindisa bawu mingi. w23.04 5-6 §13-15

Ata ti Yesu zaba ti ndiku ya yandi Lazare kufwaka, yandi lutisá dyaka bilumbu zole tekila yandi kwenda na Betani. Na yawu, ntangu Yesu kumá, ya salá bilumbu 4 Lazare kufwaka. Kasi, Yesu ke sala mambu samu na bandiku ya yandi mpe samu na kupesa nkembo na Nzambi. (Yoa. 11:6, 11, 17) Disolo yayi ke na longá beto kileso mosi na yina me tadila kuvanda ndiku ya mbote. Kanisa fioti: Ntangu Maria na Marta filisá Yesu nsangu, ba zonzá ve na yandi na kukwiza na Betani. Ba zonzá kaka ti ndiku ya yandi vandá beela. (Yoa. 11:3) Ntangu Lazare kufwá, Yesu vandá ve na nsatu ya kukwiza kuna samu na kuvumbula yandi. Yesu vandá na ngolo ya kusala yawu na kisika yina yandi vandaka. Kasi, yandi baká mukanu ya kukwenda na Betani samu na kuvanda na bandiku ya yandi, Maria na Marta. Nge ke na ndiku yina nge zaba ti yandi lenda sadisa nge ata ti nge me lomba ve yandi? Kana nge ke na yawu, nge zaba ti nge lenda tula ntima ti yandi ke sadisa nge na “bantangu ya mpasi.” (Bin. 17:17) Yesu vandá ndiku ya mbote mingi. Bika ti beto vanda mpe bandiku ya mutindu yayi samu na bampangi. w23.04 10 §10-11

Na kati ya mpasi beto lenda banda kutala ti yinza ya malu-malu ke kwiza ata fioti ve. Ya zola zonza kwandi ti kiminu ya beto me lemba? Ntangu ya nkaka ve. Beto baka kifwani mosi. Kana ya me sala bilumbu mingi mvula ke kaka na noka, beto lenda banda kukanisa ti ntangu ke basika dyaka ve. Kasi na Manima ntangu ke basika kaka. Mutindu mosi mpe ntangu bamambu ke lembisá beto, beto lenda banda kukanisa ti yinza ya malu-malu ke kwiza dyaka ve. Kasi kana kiminu ya beto ke ngolo, beto ke vanda ya kundima ti bansilulu ya Yehova ke lungana. (Nku. 94:3, 14, 15; Ebr. 6:17-19) kukwikila na bamambu yayi ke sadisa beto na kutula lusambu ya Yehova na kisika ya ntete na luzingu ya beto. Kisalu ya kusamuna ke mambu ya nkaka yina ke lombá ti beto vanda na kiminu ya ngolo. Bantu mingi ke kanisá ti “nsangu ya mbote” na yina me tadila yinza ya malu-malu ke kaka luvunu. (Mat. 24:14; Ezk. 33:32) kuvanda ve mutindu bawu na kusalá ntembe na bansilulu ya Nzambi. Samu ya kumina ve beto, beto me fwana ntangu nyonso kukumisa ngolo kiminu ya beto. w23.04 27 §6-7; 28 §14

Ya me kuminá nge na kuyufula kana Yehova ke pesá mvutu na balusambu ya nge? Kana ni yawu, nge ke ve nge mosi. Bampangi mingi ya kento na ya bakala ke zonzá ti ya ke kuminá bawu, mingi-mingi ntangu ba ke kutaná na bamambu ya mpasi. Kana beto ke na kutaná na bamambu ya mpasi, ya lenda vanda mpe mpasi na beto na kutala ti Yehova ke na pesá mvutu na balusambu ya beto.Samu na yinki beto lenda vanda na kundima ti Yehova ke pesá mvutu na balusambu ya bisadi ya yandi? Biblia ke zonzá na beto ti Yehova ke zolá beto mingi mpe beto ke mfunu na meso ya yandi. (Aga. 2:7; 1 Yoa. 4:10) Ni na yawu, yandi ke lombá na beto na kusosa lubakusu ya yandi na lusambu. (1 Pi. 5:6, 7) Yandi zola ti beto bikana pene-pene na yandi, mpe ti beto lenda kukanga ntima na mantwala ya bampasi yina beto ke na kutaná na yawu. Na Biblia, beto ke tangá ti Yehova pesá mvutu na balusambu ya bisadi ya yandi. Wapi kifwani ke na kwizilá nge? w23.05 8 §1-4

Maria vandá salá bamambu samu na kubongisa kindiku ya yandi na Yehova. Yandi vandá sikidilá ve kaka na Yozefi samu kiminu ya yandi vanda ngolo. Maria zabá mbote mambu ya Yehova. Yandi vandá baká mpe ntangu ya kuyindula na bamambu yina yandi vandá tangaka. Ntembe ve, kimpeve ya mbote ya Maria sadisak’ yandi na kuvanda kento ya mbote. Bubu yayi, bakento mingi ya kukwela ke salá bangolo ya kulanda kifwani ya mbote ya Maria. Na kifwani, mpangi mosi ya kento na nkumbu ya Emiko me zonza: “Ntangu mu vandá ve ya kukwela, mu vandá salá bamambu ya kimpeve munu mosi. Ntangu mu kwelá, mu kwizá tala kiminu ya munu kumá na maboko ya bakala ya munu, samu ti ni yandi vandá sambilá samu na beto mpe vandá twadisá kulongoka ya dikanda. Mu vandá na nsatu ya kukipe kindiku ya munu na Yehova samu ya vanda ngolo. Na yawu, mu bandá kubongisa ntangu samu na kusala bamambu ya kimpeve munu mosi mutindu kusambila, kutanga Biblia mpe kuyindula na yawu.” (Gal. 6:5) Beno bakento ya kukwela, kana beno tatamama na kukumisa ngolo kindiku ya beno na Yehova, ya ke sala ti babakala ya beno zola dyaka beno mingi mpe pesa beno lukumu.—Bin. 31:30. w23.05 22 §6

Beto ke butuká ve na boma ya Yehova, kasi beto ke longoká kuvanda na yawu. Mosi ya bafaso ya kulongokak’ yawu, ni kukanisa na bima yina yandi yidikaka. Ntangu beto ke talá “bisalu ya [Nzambi],” beto ke talá na manima ya yawu, ndwenga ya yandi, ngolo ya yandi, mpe luzolo ya yandi samu na beto. Nyonso yayi ke sala ti beto pesa yandi buzitu mpe beto zola yandi mingi. (Rom. 1:20) Kima ya nkaka yina lenda sadisa beto na kukulisa boma ya beto samu na Nzambi, ni kusambila ntangu nyonso. Kusambila mingi, ke natá beto na kubakila Yehova mutindu muntu yina beto lenda tala. Ntangu nyonso beto ke lombá na Yehova na kupesa beto ngolo ya kukanga ntima, ya ke bambulá beto ti yandi ke na ngolo mingi. Ntangu beto ke vutulak’ yandi matondo na yina yandi pesá Mwana ya yandi samu na beto, ya ke natá beto na kubambuka moyo luzolo ya yandi samu na beto. Mpe ntangu beto ke bondilá Yehova na kusadisa beto na mantwala ya mambu, ya ke bambula beto ndwenga yina ke na yandi. Balusambu ya mutindu yayi ke kulisa dyaka buzitu ya beto samu na Yehova. Ya ke lutila kupesa beto ngolo ya kumanga kusala yina lenda bebisa kindiku ya beto na yandi. w23.06 15 §6-7

Yehova ke Muntu yina Ke Pesá beto Misiku. Ya ke ve mpasi na kuzaba yina yandi zola beto sala. Na kifwani, na siècle ya ntete, kimvuka ya bantwadisi zonzilá bima tatu yina bakristo me fwana kuvanda ya kukangama na yawu: 1) kusambila kaka Yehova kasi muntu, biteki to kima ya nkaka ve, 2) kuzitisa musiku ya Yehova na yina me tadila menga, mpe 3) kulanda dikanisi ya Yehova na yina me tadila kuvukisa nzutu. (Bis. 15:28, 29) Bubu yayi, wa’ faso bakristo lenda kangama ngolo na bamambu tatu yayi? Na kusambila Yehova mpe na kutumamaka na yandi. Yandi zonzá na bantu ya Izraele na kusambila kaka yandi. (Kul. 5:6-10) Mpe ntangu Satana vandá sosa kunata Yesu na kusambila yandi, Yesu lakisá pwelele ti kaka ni Yehova beto me fwana kusambila. (Mat. 4:8-10) Na yawu beto zolá sambila ve biteki. Beto me lunga mpe ve kusambila bantu. Na kifwani, beto zolá bakila ve bamfumu ya mabuundu, bamfumu ya yinza, bantu yina ke ya kuzabana mingi to bansaka mutindu banzambi ya beto. Beto sambila kaka yandi samu ti ni yandi “yidikaka bima nyonso.”—Luz. 4:11. w23.07 14-15 §3-4

Kutala bafoto to bavideo ya bantu yina ke kimpene to yina ke na vukisá nzutu ke ya kufuluka na yinza ya Satana yayi. (Ef. 4:19) Na yawu, beto me lunga kukulisa boma ya Nzambi mpe kukima bamambu ya yimbi. Bingana kikapu 9 ke zonzilaka bifwani ya bakento zole: mosi ke kifwani ya buzoba, ya nkaka ke kifwani ya ndwenga. Bawu zole ke na bokilá bantu ya kukondwa mayela to ‘yina me kondwa mabanza ya mbote.’ Ba ke na zonzilá mambu yayi: ‘Kwiza na yinzo ya munu, mu ke na madya.’ (Bin. 9:1, 4-6) Kasi yina ke kumina bantu yina ke kwenda na kento ya ndwenga ke ve faso mosi na bantu yina ke kwenda na kento ya zoba. Beto tala faso ‘kento ya zoba’ ke na bokilá bantu. (Bin. 9:13-18.) Yandi ke na bokilá na ngolo bantu ya kukondwa mabanza ya mbote: ‘Kwiza awa’ samu na kusala feti. Yinki ke salama na manima? ‘Bantu yina me kondwa ngolo na lufwa kele kuna.’ Ba me kebisa mpe beto na yina me tadila ‘kento ya yintu ngolo’ mpe ‘kento ya kinsuza.’ Beto ke tangaka: ‘Yinzo ya yandi ke kulumuka na lufwa.’ (Bin. 2:11-19) Bingana 5:3-10 ke na kebisá mpe beto na yina me tadila ‘kento ya yintu ngolo’ yina ‘makulu ya yandi ke kulumukaka na lufwa.’ w23.06 21-22 §6-7

Bakuluntu me lunga kupesa kifwani ya mbote na yina me tadila kukangama ve kaka na makanisi ya bawu. (1 Tim. 3:2, 3) Na kifwani, kuluntu zolá kanisa ve ti bakuluntu ya nkaka ke ndima faso ya yandi ya kutadila bamambu kaka samu yandi ke ya kukula. Yandi me bonga kuzaba ti mpeve ya Yehova lenda twadisa kuluntu ni kuluntu na kuzonza mambu yina ke nata na kubaka mikanu ya mbote. Yinki kuluntu ke sala, kana mingi ya bakuluntu me ndima mukanu mosi mpe ya ke ve na dilongi ya Biblia yina ke niminak’ yawu? Kuluntu yina ke kangamá ve kaka na dikanisi ya yandi, ke ndima mukanu yayi ata ti yandi ke ve na dikanisi mosi na bampangi. Kukangama ve kaka na dikanisi mosi mpe kundima kusoba ke natiná beto bambote mingi. Ya ke salá ti beto sepela na kuvanda na kindiku ya mbote na bampangi mpe kizunu na kati ya kimvuka. Beto ke sepelá kukembila Yehova na bampangi nyonso. Ya kulutila mfunu, ya ke salá beto kilengi na kuzaba ti beto ke na landá kifwani ya Yehova, Nzambi ya beto yina ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi mpe ke ndimá kusoba. w23.07 25 §16-17

Danyele longoká bambikudulu samu yandi vandá na nsatu ya kuzaba matsyeleka. Yandi vandá mpe ya kukuluka. Yandi zabá ti Yehova zolá sadisa yandi na kuzaba bambikudulu, kana yandi bikana pene-pene na yandi mpe yandi tumama kaka na yandi. (Dan. 2:27, 28) Danyele lakisá ti yandi vandá ya kukuluka ntangu yandi lombá lubakusu ya Yehova. (Dan. 2:18) Danyele baká mpe ntangu ya kufyongonina bambikudulu. Yandi vandá sosa bamvutu na bisoni ya Biblia yina vandá na ntangu ya yandi. (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Wa’ faso nge lenda landa kifwani ya Danyele? Ya ke kwandi nsatu ya kuzaba matsyeleka ke na natá nge na kulongoka bambikudulu ya Biblia? Kana ni yawu, Yehova ke sadisa nge. (Yoa. 4:23, 24; 14:16, 17) Bantu ya nkaka ke longoká ve bambikudulu samu na kuzaba matsyeleka. Ba ke salak’ yawu samu ba ke na sosá kima yina ke lakisa bawu ti Biblia ke ve buku ya Nzambi. Ba ke kanisá ti kana ba lenda kulakisa ti Biblia ke ve buku ya Nzambi, ba lenda soola na bawu mosi yina ke mbote to yimbi mpe kusala mambu ni mambu ba zola. Na yawu, beto ke na nsatu ya kuzaba samu na yinki beto ke na longoká bambikudulu ya Biblia. Dyaka, beto ke na nsatu ya kifu mosi ya mfunu samu na kubakula bambikudulu ya Biblia. w23.08 9 §7-8

Ntangu beto ke fwanisá kisalu yina bampangi ke salá na yina beto ke salá, ya ke dema yina ke lutilá bangolo ya beto. (Gal. 6:4) Kana beto sala faso yina, beto ke vanda na musoki to beto ke sepela ve na yina ke na bampangi, mpe beto ke sosa kuvanda kaka na mantwala. (Gal. 5:26) Kusosa kusala yina bampangi ke na salá, lenda nata beto na kusosa kusala yina beto ke ve na ngolo ya kusala mpe ya lenda talisa beto mosi mpasi. Kanisa na mambu yayi Biblia ke zonzaka: ‘Kivuvu yina ke lungana ve nswalu ke salaka ti ntima beela.’ (Bin. 13:12) Kusala yawu ke lembisa kaka nge mpe ngolo ya nge ya kukima samu na luzingu ke kuma fioti. kusala ve yina yandi me lomba ve na nge na kusala. (2 Ko. 8:12) Kuzimbana ve ti, yandi ke fwanisá ve yina beto ke salá na yina bampangi ke salaka. (Mat. 25:20-23) Yandi ke sepelá na kisalu yina nge ke salá na ntima mosi, na kukwikama ya nge mpe na faso ya nge ya kukanga ntima. w23.08 29 §10-11

Yehova pesá mvutu na Samsoni ntangu yandi salá kimangu ya kuyidika dibulu ya maza. Ntangu Samsoni kunwá maza ya dibulu yango, ʻngolo ya yandi vutukaka mpe yandi kuzwaka dyaka bukindi.ʼ (Baz. 15:19, nyp.) Ya lenda vanda ti, dibulu ya maza ya malVendredi,. Ya lenda vanda mpe ti, ntangu bana ya Izraele vandá talak’ yawu, ya vandá bambula bawu ti kana bawu tula ntima na Yehova yandi ke pesa bawu lubakusu yina ba ke vanda na yawu nsatu. Beto mpe me bonga kutula ntima na Yehova samu yandi sadisa beto na kulungisa kisalu yina yandi ke pesá beto, ata ti beto ke na mayela to beto zaba kusala bamambu mingi. Na kukuluka nyonso, beto me lunga kundima ti, samu beto lenda kulungisa nyonso yina Yehova ke lomba beto na kusala, beto me fwana kutula yandi ntima. Kaka mutindu Samsoni kuzwá ngolo ntangu yandi kunwá maza yina Yehova pesak’ yandi, beto me bonga kundima lubakusu yina Yehova ke pesá beto samu na kuvanda kaka ya kukangama na yandi.—Mat. 11:28. w23.09 4 §8-10

Yinki beto lenda sala kana beto ke na mantwala ya mambu yina lenda sala ti beto dasuka to muntu me zonza bamambu ya yimbi na yina me tadila Yehova to Biblia? Samu na kupesa mvutu na lembami nyonso, beto me lunga kulomba na Yehova na kupesa beto mpeve ya santu mpe ndwenga. Kana beto me tala ti beto me vutula ve mvutu na faso ya kulunga, yinki beto lenda sala? Beto lenda sambila dyaka samu na mambu yayi, mpe kukanisa na faso yina beto lenda bongisa mvutu ya beto samu na kilumbu ya nkaka. Na yawu, Yehova ke pesa beto mpeve ya santu samu beto zaba kukutika nzutu mpe kulakisa lembami. Baverse mingi ya Biblia lenda sadisa beto, ntangu ya ke vandá mpasi na beto na kuzonza na lembami. Mpeve ya santu lenda sadisa beto na kubambuka baverse yango. (Yoa. 14:26) Na kifwani, malongi yina ke na kati ya buku ya Bingana ke sadisa beto na kuvanda na lembami. (Bin. 15:18.) Buku yango ke lakisá beto samu na yinki ya ke mbote na kuzonza na lembami nyonso, ntangu beto ke kutaná na bamambu yina lenda nata beto na kudasuka.—Bin. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15. w23.09 15 §6-7

Ntumwa Piere vandá ya kukangama na Yehova na kati ya bamvula mingi. Yandi vandá samuná na Yesu, yandi bandá mpe kusamuna na ba yina vandá ve bazwife, mpe na manima yandi kumá mosi ya bampangi ya Kimvuka ya Bantwadisi. Piere zabá mpe ti lufwa ya yandi vandá dyaka ve ntama. Ata faso yina, Yehova bwelak’ yandi kisalu. Na mvula 62 tii na 64 N.B., Yehova sadilak’ yandi na kusonika mikanda zole ya Biblia: 1 na 2 Piere. Piere vandá na kivuvu ti mikanda zole yayi zolá sadisa bakristo na manima ya lufwa ya yandi. (2 Pi. 1:13-15) Piere soniká mikanda yina, ntangu bampangi ya yandi vandá na “bantontolo ya konso mutindu,” yina vandá talisa bawu kyadi. (1 Pi. 1:6) Bantu ya yimbi vandá sosa kukotisa malongi ya luvunu mpe ndyatulu ya mvindu na kati ya kimvuka ya bakristo. (2 Pi. 2:1, 2, 14) Ya bikaná kaka mwa ntangu fioti samu “nsuka ya yinza” kumina bakristo yina vandá zinga na Yeruzalemi. “Nsuka ya yinza” awa ke ntangu basoda ya Roma mwangisá tempelo mpe bwala ya Yeruzalemi. (1 Pi. 4:7) Ntembe ve, mikanda yina Piere soniká sadisá bakristo na kuzaba yinki ya kusala samu na kukanga ntima na bampasi yina vandá na bawu. Ya sadisá mpe bawu na kubongama na bampasi yina zolá kumina bawu na mantwala. w23.09 26 §1-2

Mutindu Yesu, bambala mingi beto mpe ke longoká kutumama na ntangu ya mpasi. Na kifwani, na kubanda ya COVID-19 ba lombá na beto na kukwenda dyaka ve na Yinzo ya Kimfumu mpe na kusamuna ve yinzo na yinzo. Ya vandá kwandi mpasi na nge na kutumama? Kasi, samu nge tumamá, ya sadisa nge. Ya salá ti nge vanda na bumosi na bampangi mpe nge sepelisa ntima ya Yehova. Bubu yayi beto nyonso ke ya kubongama na kutumama na misiku yina kimvuka ya Yehova ke pesa beto na ntangu ya mpasi ya nene. Kutumama na misiku yina, ke vuukisa beto! (Yobi 36:11) Beto ke tumamá ntete-ntete samu beto ke zolá Yehova, mpe beto ke zolá kupesa yandi kilengi. (1 Yoa. 5:3) Ya ke ve na kima yina beto lenda futa samu na kuvutula matondo na Yehova na nyonso yina yandi me sala samu na beto. (Nku. 116:12) Kasi beto lenda tumama na Yehova mpe na ba yina yandi pesá lutumu. Kana beto sala yawu, beto ke lakisa ti beto ke na ndwenga, mpe kana beto ke na ndwenga beto ke sepelisa ntima ya Yehova.—Bin. 27:11. w23.10 11 §18-19

Kana mbazi me kwiza zonzila nge mambu, nge ke sala yinki? Ya tsyeleka nge ke kuwa yandi mbote-mbote. Bubu yayi, mbazi ke na zonzá “na bantu yina kele na ntoto, na bantu ya bayinsi nyonso, bifumba nyonso, bandinga nyonso, mpe makanda nyonso.” Yinki yandi ke na zonzaka? “Beno zitisa Nzambi mpe beno kembisa yandi. . . . Beno sambila Nzambi yina yidikaka zulu na ntoto.” (Luz. 14:6, 7) Yehova ke Nzambi ya matsyeleka yina bantu nyonso me lunga kusambila. Ya ke bweso ya nene yina beto ke na yawu ya kusambila yandi na kati ya tempelo ya yandi ya nene ya kimpeve. Yinki ke tempelo ya kimpeve mpe wa’ faso beto lenda zaba yawu mbote-mbote? Tempelo ya kimpeve ke ve yinzo yina ba me tunga na maboko. Ya ke bamambu yina Yehova me yidika na nzila ya munkayulu ya Yesu samu beto sambila yandi na faso ya mbote. Polo zonzilá mambu yango na buku ya Baebre. Yandi soniká buku yango samu na bakristo ya ndinga ya Ebre. w23.10 24 §1-2

Na mvula 522 T.N.B., bambeni ya Bazwife natá mfumu ya Persia na kunimina bawu na kutunga dyaka tempelo ya Yehova. Kasi Zakari zonzá na Bazwife ti Yehova zolá sadila mpeve ya yandi ya santu samu na kukatula mabaku nyonso yina vandá sosa kukanga bawu nzila. Na 520 T.N.B., mfumu Dariusi bikilá Bazwife nzila ya kuvutukila kutunga tempelo. Yandi pesá mpe bawu mbongo samu na kusala yawu, mpe yandi zonzá na bamfumu ya fioti ya bwala na kusadisa bawu. (Esd. 6:1, 6-10) Yehova pesá dikanda ya yandi nsilulu ti yandi ke sadisa bawu kana ba tula kisalu ya kutunga tempelo na kisika ya ntete. (Aga. 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Bamambu yina bambikudi zonzá kindisá mingi Bazwife. Na 520 T.N.B., ba vutukilá kisalu ya kutunga tempelo, mpe bamvula 5 lungá ve, ba manisá kutunga. Samu ba tulá kisalu ya Yehova na kisika ya ntete ata ti ba vandá kutana na bampasi, Yehova sadisá bawu na kuzwa bima yina ba vandá na yawu nsatu mpe na kubikana ya kukangama na yandi. Nyonso yayi salá ti ba sambila Yehova na kilengi nyonso.—Esd. 6:14-16, 22. w23.11 15 §6-7

Bantu mingi me kuwaka disolo ya Abrahami mpe mingi zaba yandi kaka ndambu. Kasi nge, nge me zaba mingi na yina me tadila Abrahami. Na kifwani, nge me longoka ti Biblia ke bokilá Abrahami “tata ya bayina nyonso ke kwikilaka Nzambi.” (Rom. 4:11) Na yawu nge lenda kukiyufula: ‘Mu lenda vanda kwandi na kiminu ya ngolo mutindu Abrahami?’ Ee, nge lenda lenda. Kulongoka kifwani ya Abrahami lenda sala ti beto kuma na kiminu ya ngolo mutindu yandi. Kaka faso Yehova zonzá na yandi, Abrahami katuká kisika yina yandi vandá vanda samu na kukwenda vanda ntama na yisi ya batenta bamvula mingi. Na manima, Abrahami ndimá na kupesa mwana ya yandi Izaki yina yandi vandá zolá mingi mutindu munkayulu. Bamambu nyonso yina Abrahami salá ke na lakisá kiminu ya ngolo yina vandá na yandi. Kiminu ya yandi ya ngolo pesá kilengi na Yehova mpe salá ti Abrahami kuma ndiku ya yandi. (Zaki 2:22, 23) Yehova zola ti bantu nyonso, na nge mpe na kati vanda bandiku ya yandi mpe bantu yina yandi ke zolaka. Ni na yawu, yandi natá Polo na Zaki na kuzonzila kifwani ya Abrahami na Biblia. w23.12 2 §1-2

Bakristo ya kento, beno longoka kusolola na bampangi mbote-mbote. Ya ke mfunu mingi samu na Bakristo na kusala yawu. Ni na yawu Zaki pesá beto malongi yina ke na dikanisi ya bubu yayi. Beto ke ‘kabulaka’ mpasi ya bampangi ntangu beto ke kuwá bawu mbote-mbote. (1 Pi. 3:8) Kana beto ke na bakulá ve yinki muntu ke na zonzá, to yinki ya ke na salak’ yandi, beto me lunga kuyufula kyuvu ya kulunga samu na yawu mpe tekila beto zonza, beto me lunga kukanisa. (Bin. 15:28, nyp.) Beto lenda yufula: ‘Mambu yayi mu ke zonza ke kwandi ya tsyeleka, mpe ya ke kindisa kwandi mpangi? Mu ke sala kwandi yawu na buzitu mpe ntima ya mbote?’ Longoka na kifwani ya bampangi yina zaba kuwa mpe kusolola na ntima ya mbote. (Bin. 31:26) Sala keba na mutindu yina nge ke zonzaka. Kulongoka kusala mambu yayi ke sala ti nge vanda na kindiku ya ngolo na bampangi. w23.12 21 §12

Bubu yayi, Yehova ke sadilaka bantu ya dikanda ya beto, bandiku, mpe bakuluntu samu na kusadisa beto. Kasi, ntangu beto ke vandaka na ntima ya kulwala, beto ke zolaka dyaka ve kuvanda na bantu. Beto ke zolaka kuvanda kaka beto mosi. Ya ke ve yimbi na kusosa kusala yawu. Kasi yinki beto lenda sala samu na kuzwa lubakusu ya Yehova? Sala bangolo na kuvanda ve nge mosi. Ntangu beto ke sosaka kuvanda kaka beto mosi, beto lenda banda kukanisa na bansatu ya beto mosi, mpe na bamambu yina beto ke na lutisaka. Ya lenda sala ti beto baka mikanu ya yimbi. Ya tsyeleka, beto nyonso bantangu ya nkaka ke vandaka na nsatu ya kuvanda kaka beto mosi, mingi-mingi ntangu beto ke lutisaka bantangu ya mpasi. Kana beto baka kifu ya kuvandaka kaka beto mosi na kati ya bantangu mingi, ya lenda lakisa ti beto ke na mangaka lubakusu yina Yehova ke na pesaka beto na nzila ya bampangi. Ata ti ya ke lombaka bangolo mingi na kundima lubakusu ya bantu ya dikanda, bandiku, mpe bakuluntu, kumanga ve kundima yawu. Tala bawu mutindu lubakusu yina Yehova ke na pesaka nge.—Bin. 17:17; Iza. 32:1, 2. w24.01 24 §12-13

Banazire vanda salaka nsilulu ya kuzenga ve bansuki. Ntangu ya nkaka, ba vanda salaka yawu samu na kunata bawu na kuzitisa ve nsilulu ya kunwa ve vinu. Bantangu ya nkaka, ya vanda lombaka bukindi mingi na Banazire, samu na kuzitisa nsilulu ya bawu, mpe na kuvanda ve mutindu bantu nyonso. (Amo. 2:12) Samu ti beto ke tumamaka na Yehova, bantu ke talaka ti, beto ke ve faso mosi na bawu. Kuzonza ti beto ke mbangi ya Yehova na kisalu to na lukolo, ke lombaka bukindi. Mpe samu ndyatulu ya bantu ya yinza ke na lutilaka kukuma yimbi, ya ke kuma mpasi na beto na kulanda malongi ya Biblia mpe na kukabula nsangu ya mbote na bantu. (2 Tim. 1:8; 3:13) Kuzimbana ve ti beto ke ‘pesaka ntima ya [Yehova] kyese,’ ntangu nyonso yina beto ke sadilaka ve bamambu mutindu bantu yina ke sadilaka ve yandi.—Bin. 27:11; Mal. 3:18. w24.02 16 §7; 17 §9

Beto tala mambu yina kuminá kimvuka yina vandá na Roma. Na kati ya kimvuka, ya vandá na bakristo yina vandá bazwife mpe yina vandá tumama kaka na Musiku ya Moyize. Kasi, ba ya nkaka katuká na makanda ya nkaka mpe vandá landa ve yawu. Ntangu ya nkaka, ya vandá na bakristo yina vandá bangamba ya bampangi. Ata ba vandá ve faso mosi, wa’ faso bakristo yayi biká ve kulakisa luzolo ya bawu? Polo zonzá na bawu: “Beno yamba bampangi.” Yinki ya zola zonza? Ntangu Biblia ke zonzá “yamba,” ya zola zonza kuyamba muntu na ntima ya mbote, ya vanda na yinzo ya beto to ve, to kundima yandi mutindu ndiku ya beto. Na kifwani, na yina me tadila Onezime ngaamba ya Filemo, Polo zonzá na Filemo: “Yamba yandi mutindu ti nge ke na kuyamba munu.” (Flm. 17) Mpe, ata ti Apolose zabá ve mingi na yina me tadila malongi ya Kristo, Pisile na Akila yambak’ yandi. Ba “bakaka yandi na kuvwanda kintwadi na bawu.” (Bis. 18:26) Ata ti ba vandá ve faso mosi, ba biká ve ya bebisa bamambu na kati ya bawu, mpe ba yambá bampangi. w23.07 6 §13

Samu ti nge ke zolaka Yehova, ya ke sala ti nge kukipesa na yandi. Luzolo ya nge ke ve ya zulu-zulu. Samu nge me longoka Biblia, nge me kwiza “zaba dyaka mbote-mbote matsyeleka” na yina me tadila Yehova mpe dikanisi ya yandi samu na bantu. Mpe “mayela ya [nge] ya kusala luswaswanu na mambu nyonso” me kula. Nyonso yayi me kulisaka luzolo ya nge samu na yandi. (Flp. 1:9) Kulongoka ya nge ya Biblia me nata nge na kundima ti 1) Yehova ke muntu ya matsyeleka, 2) Biblia ke mambu ya Nzambi mpe 3) yandi ke sadilaka kimvuka ya yandi samu na kulungisa luzolo ya yandi. Ba yina ke kukipesaka na Yehova me zaba bandongosolo ya ntete ya Biblia mpe ke tumamaka na misiku ya yandi. Ba ke salaka bangolo na kuzonzila na bantu ya nkaka bamambu yina ba longokaka. (Mat. 28:19, 20) Luzolo ya bawu na Yehova me kula, mpe ya ke na pesaka bawu nsatu ya kubikana kaka ya kukangama na yandi. Nge mpe ni mutindu yina? w24.03 4-5 §6-8

Abigaile vandaka kento ya Nabale. Biblia ke zonzaka ti Nabale vandaka muntu ya ntima ngolo, mpe ya mavanga ya yimbi. (1 Sa. 25:3) Ntembe ve, kuzinga na bakala ya mutindu yayi vandaka mpasi samu na Abigaile. Kilumbu mosi, nzila talanaka samu yandi manisa na dikwela ya yandi. Yandi salaka kwandi yawu? Ve. Ya vandaka ntangu Davidi, yina kumaka mfumu ya Izraele kwizaka samu na kufwa Nabale, samu ti yandi fingaka yandi na bantu ya yandi. (1 Sa. 25:9-13) Na ntangu yina, Abigaile vandaka na bweso ya kukima, mpe kubika Davidi lungisa dikanisi ya yandi. Kasi, yandi salaka ve yawu, mpe yandi ndimisaka Davidi na kufwa ve Nabale. (1 Sa. 25:23-27) Ntangu ya nkaka, yinki nataka Abigaile na kusala yawu? Abigaile vanda zolaka Yehova mpe vanda zitisaka misiku ya yandi na yina me tadila makwela. Yandi zabaka ti, samu na Yehova makwela ke santu. Yandi vandaka na nsatu ya kusepelisa Yehova. Mpe ntangu ya nkaka, ni yawu nataka yandi na kusala nyonso yina yandi vandaka na makoki ya kusala samu na kubumba bantu nyonso ya yinzo ya yandi, na bakala ya yandi mpe na kati. Na mbangu, nyonso yandi salaka mambu samu ti Davidi kufwa ve Nabale. w24.03 16-17 §9-10

Na kimvuka ya nge, ya lenda vanda na bampangi yina ke na sosaka kupesa diboko na bisalu ya dibuundu ya Yehova. Ntangu ya nkaka, nge me zaba bantwenya yina, na lukolo ke salaka bangolo, samu na kusala ve bamambu mutindu bampangi ya bawu. Ya ke mpe na ba yina ke na kutanaka na bankwamusu na dikanda. Sala nyonso yina nge lenda sala, samu na kukindisa bampangi yayi. Zonza na bawu ti, nge ke sepelaka na bukindi ya bawu, mpe na nyonso yina ba ke salaka samu na Yehova. (Flm. 4, 5, 7) Yehova ke bakilaka beto na buzitu mingi, mpe yandi ke bikaka beto lakisa yandi luzolo ya beto na bafaso yina mosi na mosi ya beto ke zolaka. (Bin. 23:15, 16) Beto bika ve kusadila Yehova, mpe kupesa yandi yina ke ntalu na meso ya beto. w24.02 18 §14; 19 §16

Kanisa mwa fioti: nge ke na nsuka ya mvula 29 N.B. Yesu me banda kisalu ya yandi ya kusamuna ntama mingi ve. Ba me bokila yandi, mama ya yandi Maria na mukembo ya makwela na Kana. kisika yina Yesu kulaka. Ntangu ya nkaka, Maria vandá sadisa bawu na kukipe bantu yina vandá kwiza. Kasi ntangu mukembo vandá luta, mambu mosi salamá, malafu manisaka. Na mbangu, Maria kwendá tala mwana ya yandi Yesu mpe yandi zonzaka: “Ba ke dyaka ve na vinu.” (Yoa. 2:1-3) Yinki Yesu salaka? Yandi balulá maza na “vinu ya mbote.” (Yoa. 2:9, 10) Na manima, na kisalu ya yandi ya kusamuna, Yesu salá bimangu ya nkaka. Yandi sadilá ngolo yina vandá na yandi samu na kusadisa bantu mingi. Na kifwani, na bimangu zole yina yandi salá, yandi dikisá bantu: ya ntete, babakala 5 000, mpe ya zole, babakala 4 000. Kana ba vukisa lutangu ya babakala yayi na bakento mpe bana, ya lenda luta lutangu ya 27 000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Kaka na bilumbu yina yandi salá bimangu zole yayi, yandi belusá mpe bantu.—Mat. 14:14; 15:30, 31. w23.04 2 §1-2

Na manima ya mambu ya mpasi, ya lenda vanda mpasi na beto na bilumbu yina ke kwiza na kuvanda na ngolo. Faso Eli, ntangu beto ke ya kulemba, beto ke vandaka ve na nsatu ya kutelama. Beto ke vandaka kaka na nsatu ya kulala. (1 Mf. 19:5-7) Beto ke na nsatu ba sadisa beto samu na kubika ve kusadila Yehova. Ni na yawu, Yehova zonzaka na beto ti yandi ke sadisa beto mutindu ba me zonzila yawu na dikanisi ya bubu yayi. Mfumu Davidi kuzwaka lubakusu ya faso yayi ntangu yandi kutanaka na bantangu ya mpasi mpe ti bambeni ya yandi vanda sosa kufwa yandi. Yandi zonzaka na Yehova: ‘Diboko ya nge ya bakala ke sadisa munu.’ (Nku. 18:35) Bantangu ya nkaka Yehova ke nataka bantu ya nkaka na kusadisa beto. Na kifwani, ntangu Davidi vandaka ya kulemba, ndiku ya yandi Yonatani sadisaka yandi mpe pesaka yandi bukindi. (1 Sa. 23:16, 17) Kaka faso mosi, Yehova sadilaka Elize samu na kupesa Eli lubakusu yina yandi vandaka na yawu nsatu.—1 Mf. 19:16, 21; 2 Mf. 2:2. w24.01 23-24 §10-12

Na Bingana kikapu 9, ba ke na fwanisá ‘ndwenga ya tsyeleka’ na kento mosi. Kifwani yayi ke na lakisá ti Yehova ke na kifu ya kukabulá mpe yandi ke pesá beto bima mingi ya kitoko. Na baverse yayi, kento yango ke na bokilá bantu na kukwiza kudya madya mpe kunwa vinu. (Bin. 9:2, nyp.) Na yawu, baverse 4 na 5 ke zonzaka: ‘Yandi ke tubila muntu yina me kondwa mabanza ya mbote ti: “Kwiza, kudya dimpa ya munu.”’ Samu na yinki kundima kukwenda na yinzo ya ‘kento ya ndwenga’? Samu beto ke bana ya yandi, Yehova zola beto tambula na ndwenga mpe mayela nyonso. Yandi zola ve ti beto sala bamambu yina ke talisa beto mpasi. Na yawu, ‘yandi ke bumbaka mbote-mbote mayela samu na bantu ya mbote.’ (Bin. 2:7) Ntangu beto ke vandá na boma ya Yehova, beto ke zolá kusala bamambu yina ke sepelisak’ yandi. Beto ke vandá na kilengi ya kuwa mpe kusadila malongi ya yandi.—Zaki 1:25. w23.06 23 §14-15

Ata ti beto ke ve na makoki ya kusala nyonso yina beto zola kusala samu na Yehova, beto lenda vanda na kundima ti Yehova ke sepelá na bangolo yina beto ke salá na ntima ya beto nyonso samu na kusepelisa yandi. Yinki ke na lakisak’ yawu? Na ntangu ya Zakari, Yehova lombá na yandi na kubaka wolo mpe arza yina Bazwife yina bikaná na Babilone filisá, mpe na kuyidika yimpu ya kimfumu na yawu. (Zak. 6:11) ‘Yimpu ya nene ya kimfumu’ yayi zolá sadisa na ‘kubambuka’ makabu yina ba pesá na ntima mosi. (Zak. 6:14, nyp.) Beto lenda vanda na kundima ti Yehova lenda zimbana ata fioti ve bangolo yina beto ke salá samu na kusadila yandi ata na ntangu ya mpasi. Beto zaba ti na kati ya bilumbu ya nsuka yayi, beto ke kutana na bamambu ya mpasi, mpe ntangu ya nkaka na mantwala, bamambu ke lutila dyaka kubeba. (2 Tim. 3:1, 13) Kasi beto ke ve na nsatu ya kuvanda na manyongi ya kulutila. Samu na yinki? Kuzimbana ve bamambu yina Yehova zonzá na dikanda ya yandi na ntangu ya Agayi: ‘Mu kele na beno. Beno kuwa boma ve.’ (Aga. 2:4, 5) Beto mpe lenda vanda na kundima ti Yehova ke vanda na beto, kana beto bika ve kusala bangolo ya beto nyonso samu na kulungisa luzolo ya yandi. w23.11 19 §20-21.

Yehova vandá ve na nsatu ya kutula bafoti ya ntumwa Piere na Biblia. Kasi, yandi tulak’ yawu samu beto benda bileso na yina Piere salaka. (2 Tim. 3:16, 17) Kulongoka na bangolo yina Piere salá samu na kunwana na bifu ya yimbi, ke sadisa beto na kuzaba ti Yehova ke vingilá ve ti beto kuma bantu ya kulunga. Yandi zaba ti beto ke bantu ya masumu. Yandi zola ti beto bika ve kusadila yandi, ata ti beto ke na mwa bifu ya yimbi. Samu na yinki ya ke mbote na beto na kubika ve kusala bangolo? Na manima ya kusala bangolo samu na kubika kifu ya yimbi, beto lenda kubwa dyaka na yawu. Na yawu, beto bika ve kusala bangolo samu na kubongisa kimuntu ya beto. Beto nyonso ke zonzá to ke salá bamambu yina ke nyongisá beto. Na yawu, kana beto bika ve, Yehova ke sadisa beto na kukwenda kaka na mantwala. (1 Pi. 5:10) Beto tala kifwani ya Piere, yina biká ve kusala bangolo. Ntima ya kyadi yina Yesu lakisak’ yandi ata ti Piere vandá sala mwa bafoti, lenda kindisa beto na kubika ve kusadila Yehova. w23.09 20-21 §2-3

Yesu lendá belusa Lazare, mutindu Marta me zonzila yawu na dikanisi ya kilumbu. Kasi yandi ke na nsatu ya kusala mambu ya kulutila nene. Yandi me pesa Marta nsilulu yayi: “Nkazi ya nge ke vumbuka na lufwa.” Na manima yandi me zonza: “Mu kele mvumbukulu mpe luzingu.” (Yoa. 11:23, 25) Ya tsyeleka, Nzambi me pesa Yesu ngolo ya kuvumbula bantu na lufwa. Bangonda na manima, yandi vumbulá mwana mosi ya kento mwa ntangu fioti na manima ya lufwa ya yandi. Yandi vumbulá mpe ntwenya mosi ya bakala. Ntangu ya nkaka yandi salak’ yawu kaka kilumbu yina yandi kufwaka. (Luke 7:11-15; 8:49-55) Kasi Yesu ke kwandi na ngolo ya kuvumbula muntu yina me lutisa bilumbu 4 na ndyamu mpe nzutu ya yandi me banda kubola? Maria, mpangi ya nkaka ya Lazare me kwenda bwabana Yesu. Yandi mpe me zonza mambu yina mpangi ya yandi ya kento zonzaka: “Mfumu, kana nge vwandaka awa, nkazi ya munu zolaka kufwa ve.” (Yoa. 11:32) Ntangu Yesu me tala kyadi yina Maria na bantu ya nkaka yina vandaka na yandi mpe mutindu ba vanda dila, yandi me fuluka na kyadi samu na bandiku ya yandi. Kyadi yayi me nata yandi mpe na kudila. Yandi zaba kyadi yina ya ke salá na kufwidila muntu yina beto ke zolaka. Ntembe ve, yandi ke na nsatu ya kukatula bidilu na meso ya bawu. w23.04 10-11 §12-13