Février

Ntangu mfumu Ezekiasi vandá na kimbevo ya ngolo, yandi bondilá Yehova samu yandi beluka. Na manima, Yehova belusak’ yandi. (2 Mf. 20:1-6) Kasi, ntangu ntumwa Polo bondilá Yehova samu yandi katula yandi “mpasi ya ngolo na nzutu,” ntangu ya nkaka ya vandá kimbevo, Yehova katulá ve yawu. (2 Ko. 12:7-9) Kanisa mpe na kifwani ya ntumwa Zaki na ntumwa Piere. Mfumu Erode vandá sosa kufwa bawu zole. Ba kufwá Zaki, kasi Yehova salá kimangu samu na kuvuukisa Piere. (Bis. 12:1-11) Beto lenda yufula: ‘Samu na yinki Yehova vuukisá Piere, kasi Zaki ve?’ Biblia ke pesá ve mvutu na kyuvu yayi. Kasi beto lenda vanda na kundima ti, bamambu yina Yehova ke salá ke ‘kondwaka lunungu ata fioti ve.’ (Kul. 32:4) Beto zaba mpe ti Yehova vandá sepela na Zaki mpe na Piere. (Luz. 21:14) Bantangu ya nkaka Yehova ke pesá ve mvutu na balusambu ya beto na mutindu yina beto ke na vingilaka. Kasi, beto ke nyongá ve na mutindu yina Yehova me soola na kupesa mvutu na balusambu ya beto, samu beto ke na kundima ti Yehova ke salá ntangu nyonso bamambu na luzolo mpe na lunungu.—Yobi 33:13. w23.11 21 §6

Mpeve ya santu natá Zaki na kusonika ti bantu yina ke na ndwenga ke vanda “ya kubongama na kutumama.” Yinki ya zola kuzonza? Beto zolá ndima kutumama na ntima mosi na bantu yina Yehova me pesa mwa lutumu. Kasi, Yehova me zonza ve na kutumama na bawu kana ba lomba beto mambu yina yandi me nimina. (Bis. 4:18-20) Kutumama na bantu ke mpasi mingi samu ti ba yina ke na lutumu ke bantu ya masumu. Kasi ya ke ve mutindu mosi na Yehova, samu ti misiku ya yandi ke ya kulunga. (Nku. 19:7) Ata mpila yina, Yehova pesá na bibuti, bantu ya luyalu mpe bakuluntu mwa lutumu. (Bin. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pi. 2:13, 14) Kutumama na bawu ke kaka kutumama na Yehova. w23.10 6 §2-3

Kukanisa na ngolo ya Yehova ke kima ya zole yina beto lenda sala samu na kukumisa ngolo kiminu ya beto. Yehova ke na ngolo ya kulungisa bamambu nyonso yina yandi ke zonzaka. Ya ke na kamwisá ve beto samu beto zaba ti yandi ke Nzambi ya ngolo nyonso. (Yobi 42:2; Mrk. 10:27; Ef. 3:20) Na kifwani, ata ti Abrahami na Sara vandá ya kununa, yandi zonzá na bawu ti ba ke buta mwana. Yandi zonzá na Abrahami ti yandi ke pesa mitekolo ya yandi bwala ya Kanana. (Kub. 17:15-17) Na kati ya bamvula mingi yina mitekolo ya Abrahami lutisá na Ezipte mutindu bangamba, ntangu ya nkaka ba vandá kanisa ti nsilulu yayi ke lungana ve. Kasi ya lunganaka. Yandi zonzá na Maria, yina zabá ve babakala, ti yandi ke buta mwana ya yandi. Mambu yayi zolá lungisa nsilulu yina Yehova pesá bamvula mingi na manima, na bilanga ya Edeni. (Kub. 3:15) Ntangu beto ke kanisá na bansilulu nyonso yina Yehova salá mpe lungisá, beto ke kwizá zaba ti Yehova ke na ngolo mingi. Ya ke salá ti kiminu ya beto na nsilulu ya yinza ya malu-malu kuma dyaka ngolo.—Yos. 23:14; Iza. 55:10, 11. w23.04 28 §10-12

Yehova pesaka mvutu ya na lusambu ya Davidi mpe yandi vuukisak’ yandi. (1 Sa. 19:10, 18-20; 2 Sa. 5:17-25) Beto mpe lenda vanda na kundima ti Yehova ke pesa mvutu na balusambu ya beto. Bantangu ya nkaka, Yehova ke pesá ve mvutu na balusambu ya beto na faso beto ke na vingilak’ yawu. Polo lombá na Yehova na kukatula “mpasi ya ngolo” yina vandá na yandi na nzutu. Bambala tatu yandi sambilá Yehova samu na mambu yayi. Yehova pesá kwandi mvutu na balusambu ya yandi? Ee, kasi yandi salá ve yawu mutindu Polo vandá vingila. Yehova katulá ve mpasi yina yandi vandá na yawu, kasi yandi pesak’ yandi ngolo samu yandi bika ve kusadila yandi. (2 Ko. 12:7-10) Bubu yayi mpe, Yehova lendá pesa mvutu na balusambu ya beto na mutindu yina beto vandá vingila ve. Yehova zaba mbote-mbote wa’ faso yandi lenda sadisa beto. Yandi lenda sala mpe “ya kulutila nyonso yina beto ke lombaka to ke kanisaka.” (Ef. 3:20) Ni na yawu mvutu ya yandi na balusambu ya beto lenda kwiza na ntangu mpe na faso yina beto vandá vingila ve. w23.05 8-9 §4-6

Ya ke mbote samu na beto na kukanisá ntangu nyonso na nsilulu ya Biblia na yina me tadila kuvumbuka ya bantu na lufwa. Samu na yinki? Samu beto zaba ata fioti ve na wapi ntangu beto lenda kuzwa kimbevo ya ngolo, to beto lenda fwidila muntu yina beto ke zolaka. (Lon. 9:11; Zaki 4:13, 14) Kivuvu ya kuvumbuka ya bantu na lufwa lenda sadisa beto na kukanga ntima na mantwala ya bamambu ya mpasi. (1 Tes. 4:13) Biblia ke lakisá ti Tata ya beto ya mazulu me zaba beto mbote-mbote, mpe yandi ke zolá beto mingi. (Luke 12:7) Yehova ke vutula beto na luzingu na kimuntu mpe makanisi yina beto vandá na yawu tekila beto kufwa. Ya ke na lakisá ti yandi zaba beto mbote-mbote. Samu Yehova ke zolá beto mingi, yandi me sala nyonso samu beto kuzwa luzingu ya ntangu nyonso. Ata ti beto kufwa, yandi ke vutula beto na luzingu. Samu na yinki beto lenda kwikilaka na nsilulu ya kuvumbuka ya bantu na lufwa? Samu ti beto ke na kundima ti muntu yina me pesa beto yawu ke na nsatu mpe ngolo ya kulungisa yawu. w23.04 8-9 §2-4

Yozefi na Maria vandá salá mpe bamambu kintwadi samu na kukumisa ngolo kindiku ya bawu na Yehova. Ba zabá ti ya vandá mfunu na dikanda ya bawu na kusambila Yehova kintwadi. (Luke 2:22-24; 4:16) Ba ke kifwani ya mbote samu na ba yina ke ya kukwela. Kana mutindu Yozefi na Maria, beno ke na bana, ya lenda vanda mpasi na beno na kukwenda na balukutakanu, to na kubongisa ntangu samu na kusala kulongoka ya dikanda. Ya lenda vanda mpe mpasi samu na kento na bakala na kubongisa ntangu samu na kulongoka to kusambila kintwadi. Kasi beno zimbana ve ti ntangu beno ke sambilá Yehova kintwadi, beno nyonso zole ke kumá dyaka pene-pene, mpe ya ke salá ti beno kuma dyaka pene-pene na Yehova. Na yawu, beno sala ti lusambu ya Yehova vanda na kisika ya ntete na luzingu ya beno. Ntangu beno ke kutaná na bamambu na kati ya dikwela, beno lenda vanda ve na nsatu ya kuvukana samu na kusala kulongoka ya dikanda. Kana ni yawu, yinki beno lenda sala? Beno lenda banda na mwa mambu ya nkufi, yina beno nyonso zole ke zolaka. Ya ke sala ti beno vutula kindiku ya beno, mpe ya ke pesa beno nsatu ya kusala bamambu ya kimpeve kintwadi. w23.05 22 §7-8

Wa’ faso boma ya Nzambi sadisá Obadia? Samu ti yandi vandá ve muntu ya luvunu, mpe yandi vandá muntu yina ba lenda tula ntima, mfumu bikak’ yandi twadisa yinzo ya yandi. (Fwanisa yawu na Nehemi 7:2.) Obadia vandá na bukindi ya nene samu ti yandi vandá na boma ya Yehova. Yandi vandá na nsatu ya kuvanda na bukindi samu yandi zingá na ntangu ya mfumu Ahabi. (1 Mf. 16:30) Kento ya Ahabi, Yezabele vandá sambilá Baale nzambi ya luvunu, yandi vandá zolá ve Yehova mpe vandá na nsatu ti bana ya Izraele sambila dyaka ve Yehova. Na yawu, yandi kufwá bambikudi mingi ya Nzambi. (1 Mf. 18:4) Na ntangu yina Yezabele vandá sosa kufwa bambikudi ya Nzambi, Obadia bumbá bambikudi 100 mpe tulá bawu ‘na bimvuka ya bantu 50 na konso dibulu mpe vandaka kupesa bawu mampa na maza.’ (1 Mf. 18:13, 14) Kana Yezabele zabá mambu yina Obadia salá, Yezabele zolá kufwa yandi. Obadia vandá sosa ve kufwa. Na yawu, yandi vandá na boma samu na luzingu ya yandi. Kasi luzolo ya yandi samu na Yehova mpe samu na bisadi ya yandi lutilá luzolo samu na luzingu ya yandi mosi. w23.06 16 §9-10

Yehova ke na bikaka ve na kutwadisa dikanda ya yandi bubu yayi mutindu yandi salak’ yawu na ntangu ya ntama. Yandi ke na salaka yawu na nzila ya Biblia, mpe ya mwana ya yandi yina ke mfumu ya kimvuka. Bubu yayi, ya ke na talanaka kwandi ti Yehova ke na twadisaka mpe beto na nzila ya bantu? Ee. Na kifwani, kanisa na yina salamaka na manima ya bamvula 1870. Mpangi Charles Taze Russell na bampangi ya yandi bakulaka ti 1914 zola vanda mvula ya mfunu na yina me tadila Kimfumu ya Nzambi. (Dan. 4:25, 26) Ba bakulaka yawu ntangu ba vanda longoka bambikudulu ya Biblia. Samu na yinki beto lenda zonza ti, ni Yehova twadisaka bawu? Bamambu yina salamaka na yinza na 1914 lakisaka pwelele ti Kimfumu ya Nzambi bandaka kuyala. Mvita ya nene ya ntete bandaka, mpe na manima, bamambu mutindu kuningana ya ntoto, bansatu ya ngolo, mpe bimbevo ya nene landaka. (Luke 21:10, 11) Yehova sadilaka bakristo yayi ya kiminu samu na kusadisa dikanda ya yandi. w24.02 22 §11

Beto ke bisadi ya Yehova. Na yawu, beto zaba ti yandi ke zolá beto mpe yandi zola ti beto vanda na luzingu ya kulutila kitoko. (Rom. 8:35-39) Beto ke na kundima ti ntangu beto ke sadilá malongi ya Biblia, beto ke kuzwá kaka bambote. (Iza. 48:17, 18) Kasi, yinki beto me bonga kusala kana beto me kutana na bamambu ya mpasi? Na kifwani, muntu ya dikanda ya beto lenda sala mambu yina lenda nyongisa beto. Beto lenda zwa kimbevo ya ngolo yina lenda kanga beto nzila na kusala mambu yina beto vandá na nsatu ya kusala samu na Yehova. Bamambu mutindu bamvula ya nene lenda salama kisika yina beto kele. To beto lenda kutana na bankwamusu samu beto ke sadilá Yehova. Ntangu beto ke kutaná na bamambu ya mutindu yayi, beto lenda banda kuyufula: ‘Samu na yinki ya ke na kuminá munu? Mu me sala kwandi mambu ya yimbi? Yehova me bika kwandi munu?’ Ya me kuminá nge na kuvanda na makanisi ya mutindu yayi? Kana ni yawu, kulemba ve. Bisadi mingi ya Yehova nwaná na makanisi ya mutindu yayi.—Nku. 22:1, 2; Aba. 1:2, 3 w23.04 14 §1-2

Ntangu beto ke kutaná na mambu yina lenda bwisa beto, beto me lunga kukima na mbangu samu na kubebisa ve kindiku ya beto na Yehova. Yehova me zonza na beto na “kutumama na ntima mosi.” (Rom. 6:17) Yina yandi ke lombá na beto na kusala ke kaka samu na bambote ya beto. Beto lendá soba ve misiku ya yandi. Na yawu, beto me bonga kutumama kaka na yandi. (Iza. 48:17, 18; 1 Ko. 6:9, 10) Samu na kulembisa beto, Satana ke sadilá bamambu ya ngolo, mpe bantu yina ke sosá kunata beto na kusala mambu ya yimbi. Yandi ke na salak’ yawu samu na “kudya” beto, mpe kubebisa bundiku ya beto na Yehova. (1 Pi. 5:8) Samu ti bakristo ya ntete vandá kaka ya kukangama na Yehova, ba vandá talisa bawu mpasi, kubula bawu mpe kufwa bawu. (Bis. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Satana ke na sadilá bankwamusu tii bubu yayi. Ntembe ve beto ke na talá yawu na faso yandi ke na nyokolá bampangi ya beto ya Russie mpe ya babwala ya nkaka. Yandi ke kwamisá mpe mosi na mosi na kati ya beto. Satana ke sadila ve kaka bankwamusu kasi mpe “mayela ya yimbi”.—Ef. 6:11. w23.07 15-16 §6-9

Kulongoka Biblia ntangu nyonso ke sala ti luzolo ya nge samu na Yehova kula. Mpe ni luzolo yina ke nata nge na kusadila bamambu yina nge ke na longokaka. Ya ke sala ti nge baka mikanu yina ke kwelaná na makanisi ya Biblia. Nge ke bongisa faso ya nge ya kukanisa mpe ndyatulu ya nge samu nge ke na nsatu ya kusepelisa Nzambi. Mutindu luzolo ke natá mwana na kulanda bamambu ya tata to ya mama ya yandi, luzolo ke nata nge mpe na kusala bamambu mutindu Tata ya nge ya mazulu. (Ef. 5:1, 2) Nge lenda kanisa na byuvu yayi: ‘Kubanda ntangu yina mu kuzwá mbotokolo tii ntangu yayi, luzolo ya munu samu na Yehova me lutila kwandi kukula? Mu ke na lutilá kwandi kukwelisa faso ya munu ya kukanisa mpe ndyatulu ya munu na ya Yehova, mingi-mingi na yina me tadila luzolo samu na bampangi?’ Kana ‘luzolo yina nge vandaka na yawu ntete’ samu na Yehova mpe bampangi ya nge ke dyaka ve ngolo, kulemba ve. Bakristo ya ntete kutaná mpe na mambu yayi. Yesu biká ve bawu, yandi ke bika mpe ve beto. (Luz. 2:4, 7) Yandi zaba ti beto lenda vanda dyaka na luzolo yina beto vandá na yawu ntangu beto zabá matsyeleka. w23.07 8 §2-3

Ntumwa Piere salaka bafoti mingi yina nataka yandi na kusala disumu ya nene. Ya ntete, Piere tulaka mingi ntima na yandi mosi. Yandi bulaka ntulu ti yandi ke bikana ya kukangama na Yesu, ata ti bantumwa ya nkaka bika yandi. (Mrk. 14:27-29) Ya zole, ntangu ba vandaka na bilanga ya Getesemane, bambala mingi yandi lendaka ve kuvanda ekenge. (Mrk. 14:32, 37-41) Na manima, Piere bikaka Yesu na maboko ya bantu yina kwizaka simba yandi mpe kimaka. (Mrk. 14:50) Ya nsuka, yandi zonzaka bambala tatu ti yandi zaba ve Yesu. Yandi kwendaka tii na kubokila yimbi na nzutu ya yandi, mpe kuzenga ndefi samu na mambu ya luvunu yina yandi zonzaka. (Mrk. 14:66-71) Yinki Piere salaka ntangu yandi kwizaka zaba disumu ya nene yina yandi salaka? Yandi lembaka mpe bandaka kudila mingi. (Mrk. 14:72) Na manima, Yesu ngalaka ve Piere samu na bafoti ya yandi. Kasi yandi zonzaka na ndiku ya yandi ti, yandi ke pesa yandi mikumba ya nene. (Yoa. 21:15-17) Piere zabaka ti yandi salaka disumu ya nene, kasi yandi bikaka ve kusala mambu ya mbote. Samu na yinki? Yandi vandaka na kundima ti Yesu Mfumu ya yandi bikaka ve kuzola yandi. Wapi yina ke kileso? Yehova zola beto vanda na kundima ti yandi ke zolaka beto, mpe yandi ke ya kubongama samu na kulemvokila beto. Rom. 8:38, 39. w24.03 18-19 §13-15

Muntu yina me vukisa nzutu na faso ya yimbi lenda vanda na nsoni na manima, lenda tala ti yandi ke kaka muntu ya mpamba, lenda kuzwa kivumu yina yandi vandá vingila ve to lenda mwangisa dikanda ya yandi. Muntu yina ke na mayela ke mangá kukota na ‘yinzo’ ya kento ya zoba. Dyaka, bantu yina ke salak’ yawu ke kufwá na kimpeve mpe mingi na kati ya bawu ke kuzwá bimbevo yina ke natá bawu na lufwa na mbangu. (Bin. 7:23) Bingana kikapu 9 verse 18 me manisa mutindu yayi: ‘Bantu yina yandi me bokila kele na bisika ya yinda ya Ndyamu.’ Samu na yinki bantu mingi ke ndimá mambu ya luvunu yina ke natina kak’ bawu bampasi mingi? (Bin. 9:13-18) Kuwa banzimbu yina ke vumbulá nsatu ya kuvukisa nzutu to kutala bafoto mpe bavideo ya bantu yina ke kimpene to yina ke na vukisá nzutu ke mutambu ya nene. Bantu ya nkaka ke kanisá ti ya ke salá ata kima. Kasi, kifu yango ke yimbi ya kulutila, samu ti muntu yina ke salak’ yawu ke katulá buzitu ya yandi mosi mpe ya bantu ya nkaka. Dyaka, ya ke mpasi mingi na kubik’ yawu. Kifu yango ke katulá ve bansatu ya yimbi, kasi ya ke kulisá dyaka yawu. (Kol. 3:5; Zaki 1:14, 15) Ya tsyeleka, na manima ya kutala yawu, mingi ke kubwá na mutambu ya kuvukisa nzutu na faso yina Yehova ke niminaka. w23.06 23 §10-11

Beto me zaba yawu samu ti Angleterre na États-Unis ke makulu ya kiteki mpe ti ditadi ke kifwani ya Kimfumu ya Nzambi yina ke kwiza mwangisa makulu ya kiteki. (Dan. 2:34, 35, 44, 45) Nge ke kwandi na kundima ti mbikudulu ya bitambi ya kisengo mpe ya ntoto ke ya tsyeleka? Kana ni yawu, ya ke sadisa nge na faso ya kunata luzingu ya nge. Nge ke sosa ve kuvanda na bimvwama, samu nge me zaba ti yinza yayi ke na kwendá na nsuka ya yawu. (Luke 12:16-21; 1 Yoa. 2:15-17) Kuzaba mbikudulu yayi ke sadisa mpe nge na kutala mfunu ya kisalu ya kusamuna mpe ya kulonga bantu. (Mat. 6:33; 28:18-20) Na manima ya kuzonzila na bunkufi mbikudulu yayi, nge lenda yufula kyuvu yayi: ‘Mikanu ya munu ke lakisá kwandi ti mu ke na ndimá ti ntangu fioti kaka me bikana samu Kimfumu ya Nzambi mwangisa bimfumu ya bantu?’ w23.08 11 §13-14

Na kukuluka nyonso, ndima ti ya ke na mambu yina nge lenda sala ve, samu ti nge me nuna, nge ke ve na mavimpi ya mbote to samu na mambu ya nkaka yina me kumina nge. Mpe mutindu Barzilai, kana nge na talá ti ba me pesa nge kisalu yina nge ke lenda ve kusala samu nge me nuna to nge ke ve na mavimpi ya mbote, nge lenda manga. (2 Sa. 19:35, 36) Mpe faso Moyize, pesa bisalu ya nkaka na bampangi samu ba sadisa nge. (Bas. 18:21, 22) Kusala yawu lenda sadisa nge na kusala ve bima yina lenda lembisa nge. Beto fwana kukanisa ve ti mikanu ya yimbi yina bampangi me baka ke foti ya beto. Beto lenda baka ve mikanu samu na bampangi, to kubumba bawu na bampasi yina mikanu ya bawu lenda natina bawu. Na kifwani, mwana ya kento to ya bakala lenda baka mukanu ya kubika kusadila Yehova. Ya lenda sala mpasi mingi na bibuti ya yandi. Kasi, ya lenda vanda dema ya nene kana bibuti tala ti mukanu ya yimbi yina mwana ya bawu me baka ke foti ya bawu. Yehova ke zolá ve ba lwata kizitu ya faso yayi. w23.08 29 §11-12

Samu Samsoni vandá muntu ya masumu mutindu beto, bantangu ya nkaka yandi baká mikanu ya yimbi. Yandi baká mukanu mosi yina natinak’ yandi bampasi mingi. Na manima ya kusala mutindu zuzi na mwa ntangu, yandi ‘zolaka kento mosi na dibenga ya Soreki, nkumbu ya yandi Dalila.’ Ntete, Samsoni vandá zola kento mosi ya Filistia. Kasi dikwela yango ni ‘Yehova muntu nataka yandi na kubaka mukanu yina,’ samu yandi ‘vandaka kusosa dibaku ya kunwanisa bantu ya Filistia.’ Mpe na manima, Samsoni kotá na yinzo ya kento mosi ya ndumba na Filistia na mbanza ya Gaza. Kuna, Yehova pesak’ yandi ngolo samu yandi lenda kunanguna bamwelo ya mbanza yina. Ni yawu salá ti ata kima bumba dyaka mbanza yango. (Baz. 14:1-4; 16:1-3) Ya lenda vanda ti Dalila vandá muntu ya Izraele. Na yawu, dikwela ya yandi na Samsoni vandá ve bweso samu na kufwa bantu ya Filistia. Dalila ndimá mbongo mingi ya bantu ya Filistia samu yandi teka bawu Samsoni. w23.09 5 §12-13

Mayela ya kubakula mambu mbote-mbote lenda sadisa mpe beto na kuvanda na lembami. Muntu yina ke na mayela ya kubakula mambu mbote-mbote zaba kukutika nzutu ntangu ba ke sombolak’ yandi samu yandi ke sadilá Yehova. Bantangu mingi, ntangu bantu ke yufulá beto byuvu, ba ke zonzá ve samu na yinki ba ke na yufulá beto yawu. Na yawu, tekila beto pesa mvutu, beto kanisa ntete: mu zaba kwandi yinki me nata muntu na kuyufula munu kyuvu yayi. (Bin. 16:23) Beto tala wa’ faso Gibeoni pesá mvutu na bantu ya Efrayimi. Ba vandá ya kudasuka ntangu ba yufulak’ yandi samu na yinki tekila yandi kwenda nwana na bambeni ya Izraele, yandi bokilá ve bawu. Kasi, yinki vandá ya kubumbana na manima ya nkele ya bawu? Ya lenda vanda ti, ba talá ti yandi pesá ve bawu buzitu yina me lunga. Na mayela ya kubakula mambu mbote-mbote, Gibeoni sosá kuzaba samu na yinki ba vandá ya kudasuka, mpe na lembami nyonso, yandi pesá bawu mvutu. Biblia ke zonzá na beto ti, ntangu yandi zonzá mutindu yina, ‘bawu lembamaka.’—Baz. 8:1-3. w23.09 16 §8-9

Kindiku ya Yehova na Yesu ke kaka mutindu kindiku ya papa na mwana ya yandi. Beto lenda kanisa na yina ya salaka Yehova ntangu Mwana ya yandi Yesu vanda lutisa bantangu ya mpasi awa na ntoto. Ntembe ve, ya salaka Yehova mpasi na kutala mutindu bavanda nyokola, kumanga mpe kutalisa Mwana ya yandi mpasi. Bibuti nyonso yina me fwidilaka mwana me zaba mpasi yina ya ke salaka na ntima. Ata ti beto ke na kiminu ya ngolo ti Yehova ke vumbula bantu ya kufwa, kasi ya ke katulaka ve beto mpasi yina lufwa ya muntu beto ke zolaka ke salaka. Kifwani yayi ke na sadisaka beto na kuzaba yinki ya salaka Yehova ntangu yandi vanda tala Mwana ya yandi yina yandi ke zolaka mingi kutala mpasi mpe kufwa awa na ntoto na kilumbu ya 33 N.B. (Mat. 3:17) Tekila kilumbu ya kubambuka moyo salama, nge me bonga kusosa kulongoka mingi na yina me tadila munkayulu ya Yesu, ya vanda na kulongoka ya nge mosi to ya dikanda. Mpe kilumbu ya kubambuka moyo, kuzimbana ve kutala dikanisi ya Biblia samu na kilumbu ya kubambuka moyo. Ntangu beto ke bongisaka ntima ya beto samu na kilumbu ya kubambuka moyo, ya ke vandaka ve mpasi na beto na kusadisa bampangi samu na kuzwa bambote yina ya ke nataka.—Esd. 7:10. w24.01 11 §10-12

Lusambu ke mosi ya bima yina lenda sadisa beto na kuzwa ngolo yina ke katuká na Yehova. Samu na kupesa mvutu na balusambu ya beto, Yehova lenda pesa beto “lulendo [ngolo] ya ngitukulu.” (2 Ko. 4:7) Beto lenda kuzwa mpe ngolo ntangu beto ke tangá Biblia mpe ke yindulá na yawu. (Nku. 86:11) Mambu ya Nzambi “kele ngolo.” (Ebr. 4:12) Ntangu nge ke sambilá Yehova mpe nge ke tangá Biblia, nge ke kuzwa ngolo yina nge ke na yawu nsatu samu na kukanga ntima, kubumba kilengi ya nge mpe kulungisa kisalu ya mpasi. Tala wa’ faso Yehova pesá Yona ngolo. Yona vandá na nsatu ya bukindi samu na kulungisa kisalu yina Yehova pesak’ yandi. Kasi boma salá ti yandi kima. Ya salá ti, yandi na bantu yina vandá na yandi zolá kufwa na mupepe ya ngolo. Ntangu ba losak’ yandi na maza, yandi kumá kisika yina yandi kanisá ve: kivumu ya mbisi. Wa’ faso Yona kuzwa bukindi na kati ya kivumu ya mbisi? Yandi sambilaka.—Yona 2:1, 2, 7. w23.10 13 §4-6

Ata ti ntumwa Piere soniká mikanda yayi samu na bakristo ya ntete, Yehova zolá mpe ti ya vanda na kati ya Biblia samu beto kuzwa bambote ya yawu. (Rom. 15:4) Beto ke zingá na bantu yina ke ndimá ve bambikudulu ya Biblia. Bantu mingi ke seká beto samu banda bamvula, beto ke zonzá ti nsuka ya yinza me kuma pene-pene. Bantu ya nkaka ke zonzá ti ya ke kwiza ata fioti ve. (2 Pi. 3:3, 4) Kana beto kuwa bamambu yango na bantu yina ke salá na beto, yina beto ke samuná, to ya dikanda ya beto, ya lenda lembisa kiminu ya beto. Piere zonzilá bamambu yina lenda sadisa beto. Bantu ya nkaka lenda kanisa ti Yehova ke na lutisá ntangu mingi samu na kufwa bantu ya yimbi mpe kumwangisa yinza yayi. Bamambu yina Piere zonzá lenda sadisa beto, samu ti ya ke na bambulá beto ti Yehova ke talá ve ntangu faso beto ke talak’ yawu. (2 Pi. 3:8, 9) Samu na Yehova, kilumbu mosi ke mutindu bamvula 1000. Yehova ke na ntima ya yinda. Yandi zola ata fioti ve ti muntu mosi kufwa. Ntangu kilumbu ya yandi ke kuma, ya ke vanda nsuka ya yinza. w23.09 26-27 §2-5

Samu na yinki ntumwa Polo sonikila bawu yawu? Ya lenda vanda na bamambu zole yina natak’ yandi na kusonik’ yawu. Ya ntete, ya vandá samu na kukindisa bawu. Mingi ya bawu katuká na dibuundu ya Bazwife. Ya lenda vanda ti bamfumu ya dibuundu yayi vandá seká bawu samu ba kumá bakristo. Ba vandá seká bakristo samu ba vandá ve na tempelo ya nene, na banganga-nzambi, mpe mesa ya kusala minkayulu. Ntangu ya nkaka, ya vandá mambu yina zolá lembisa kiminu ya bawu. (Ebr. 3:12, 14) Ba ya nkaka zolá kanisa na kuvutuka na dibuundu ya Bazwife. Ya zole, Polo sonikilá bawu samu ba vandá sala ve bangolo, samu na kutimuna “madya ya dema” yina ke na mambu ya Nzambi. (Ebr. 5:11-14) Ba ya nkaka, vandá landa ntete Musiku ya Moyize. w23.10 24-25 §3-4

Bakento ya nkaka ke soolá kukwela ntete ve ata ti na kisika yina ba ke vandá bantu ke tadilak’ yawu na faso ya yimbi. (Mat. 19:10-12) Kasi, beto lenda vanda na kundima ti ata ti ba ke ntete ve ya kukwela, na meso ya Yehova na Yesu ba ke kaka mfunu. Na yinza nyonso bampangi yina ke ve ya kukwela ke bifwani ya mbote na kati ya kimvuka. Samu ti ba ke na luzolo mpe ke kipeke ba ya nkaka, ba me kumá bayaya, baleki mpe bamama ya mingi na kati ya beto. (Mrk. 10:29, 30) Ya ba nkaka ke bandá kusala kisalu ya ntangu nyonso. Bakristo ya kento ke salaka mingi na yina me tadila kisalu ya kusamuna na yinza nyonso. (Nku. 68:11) Yinki nge lenda sala bubu yayi samu na kubongama na kisalu ya ntangu nyonso? Nge lenda kanisa kukuma mupasuli-nzila, kusadisa na kisalu ya kutunga to kusala na Betele. Sambila samu na yawu, solola na bampangi yina salak’ yawu mpe tala yinki nge ke na yawu nsatu samu na kukuma mutindu bawu. Tala faso nge lenda bongama na kulungisa yawu. Kana nge lenda kusala yawu, ya ke fungula nge banzila mingi na kisalu ya Yehova. w23.12 22 §16-17

Mpasi ya nene ke dyaka ve ntama. Na yawu, beto me fwana kuzonzila nsangu ya mbote na mbangu nyonso. Kasi, ntangu ya nkaka ya lenda vanda mpasi samu na beto na kutula kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete ntangu beto ke vandá na bamambu ya lubaku, to ntangu luyalu ke niminá kisalu ya beto ya kusamuna. Na yawu, yinki ke sadisa beto na kutula Kimfumu ya Yehova na kisika ya ntete? Ni kuvanda na kundima ti ‘Yehova ya bimvuka ya basoda’ ke na beto. Kana beto tula Kimfumu ya yandi na mantwala ya bansatu ya beto mosi, Yehova ke sadisa beto. Na yawu, beto ke ve na nsatu ya kuvanda na boma. (Aga. 2:4) Beto zola kutula kisalu ya kukumisa bantu bilandi na kisika ya ntete na luzingu ya beto. Kisalu yayi ke vuukisá bantu. Agayi zonzá na bisadi ya Yehova na kuvutukila kisalu ya bawu samu na yandi. Yandi zonzá na bawu na kutala ti, ata ba tulá lufulu ya tempelo bamvula mingi na manima, kilumbu yina ba zolá vutukila kutunga zolá vanda mutindu kilumbu yina ba bandá kisalu. Kana ba salak’ yawu, Yehova zonzá ti yandi ke “tinda lusakumunu.” (Aga. 2:18, 19) Beto mpe lenda vanda na kundima ti Yehova ke sakumuna beto kana beto tula kisalu ya yandi na kisika ya ntete na luzingu ya beto. w23.11 16 §8; 17 §11

Na mukanda yina ntumwa Polo soniká na Baroma, yandi zonzá ti bantu nyonso ke bantu ya masumu. Na yawu, wa’ faso beto lenda vanda muntu ya lunungu, ya kulunga mpe muntu yina Yehova ke ndimaka? Polo sadilá kifwani ya Abrahami samu na kusadisa Bakristo na kuzwa mvutu na kyuvu yayi. Yehova bokilá Abrahami muntu ya lunungu ntangu yandi vandá zinga ntete na bwala ya Kanana. Samu na yinki Yehova bokilá yandi muntu ya lunungu? Ya ke kwandi samu yandi tumamá mbote-mbote na Musiku ya Moyize? Ata fioti ve. (Rom. 4:13) Yehova bokilá Abrahami muntu ya lunungu tekila yandi pesa Musiku na bantu ya Izraele. Yandi pesak’ yawu bamvula kuluta 400 na manima. Kasi samu na yinki Yehova bokilá Abrahami muntu ya lunungu? Bweso ba bokila yandi muntu ya lunungu vandá dikabu yina Yehova pesá na Abrahami samu na kiminu ya yandi.—Rom. 4:2-4. w23.12 3 §4-5

Na mpimpa yina bikundi Natani sololaka na mfumu Davidi, Yehova zonzá na Natani ti ni Davidi ve ke tunga tempelo, kasi ni mwana ya yandi ke sala yawu. (1 Ns. 17:3, 4, 11, 12) Yinki Davidi salá ntangu yandi kuzwá nsangu yayi? Yandi tulá bangolo ya yandi nyonso samu na kuvukisa mbongo mpe bima nyonso yina mwana ya yandi Salomoni zolá vanda na yawu nsatu samu na kulungisa kisalu yina. (1 Ns. 29:1-5) Kaka na manima ya kuzonza na Davidi ti ni yandi ve ke tunga tempelo, Yehova salá luwawanu na yandi. Yehova pesá na Davidi nsilulu ti mosi ya mitekolo ya yandi ke vanda mfumu samu na ntangu nyonso. (2 Sa. 7:16) Na yinza ya malu-malu, na kati ya bamvula 1 000 ya Kimfumu ya Yesu, Davidi ke vanda na kilengi mingi ntangu yandi ke zaba ti ni mosi ya mitekolo ya yandi ke na yalaka. Disolo yayi ke na longá beto ti, ata ti beto ke ve na ngolo ya kusala bamambu nyonso yina beto lenda kanisa kusala samu na Yehova, Nzambi ya beto lenda sakumuna beto na bafaso ya nkaka yina beto lenda kanisa ve. w23.04 16 §8-10

Nge lenda tala ti ya ke vanda na bitini ya nkaka ya Biblia yina lenda pesa nge ngolo ntangu nge ke na boma. Na kifwani, nge lenda kuzwa ngolo na babuku ya Yobi, Bankunga, Bingana, mpe na bamambu yina Yesu zonzaka na Matayi kikapu 6. Kana nge sambila Yehova mpe nge tanga Biblia, nge ke kuzwa ngolo. Beto lenda vanda na kundima ti Yehova ke vanda na beto na kati ya bantangu ya mpasi. Yandi ke bika ve beto. (Nku. 23:4) Yehova me pesa nsilulu ti yandi ke bumba beto. Yandi ke sala ti beto ningana ve kidi-kidi. Yandi ke sadisa beto, mpe ke pesa beto ngolo. Na yina me tadila Yehova, Izaya 26:3 ke zonzaka: ‘Nge ke bumbaka bantu yina ke yekamaka na nge. Nge ke pesa bawu kizunu ya ntangu nyonso, samu ti ba ke tulaka ntima na nge.’ Na yawu, tula ntima na Yehova, mpe sala nyonso yina nge lenda sala samu na kuzwa lubakusu ya yandi. Kana nge sala yawu, nge ke vanda na ngolo ata na ntangu ya mpasi. w24.01 25 §16-17

Bubu yayi, beto ke na talaka kulungana ya mbikudulu yayi “Ata kinwanunu mosi ve yina ba ke sadila samu na kunwanisa nge ke nunga.” Bamambu ya kitoko yayi mpe ke na lunganaka na ntangu ya beto: ‘Yehova ke longa bana ya nge nyonso, mpe kizunu ya bana ya nge ke vanda mingi. Ba ke tula nge ngolo na lunungu. . . . Nge ke vanda na boma ya ata kima mosi ve mpe nge ke vanda ve na mambu ya kutekita . . . Samu ya ke kwiza ve pene-pene ya nge.’ (Iza. 54:13, 14) Satana yandi mosi “nzambi ya yinza yayi’’ ke ve na ngolo ya kusala ti kisalu ya kulonga bantu mambu ya Yehova suka na nzila. (2 Ko. 4:4) Lusambu ya tsyeleka me vutuka mpe ya ke bebana dyaka ve. Ya ke vanda kaka ntangu nyonso. Ata kinwanunu ke nunga yawu. w24.02 4 §10

Samu na beto, ya ke ve na kima yina me lutila mfunu na nsilulu yina beto ke salaka ntangu beto kukipesaka na Yehova. Ya ke twadisaka mikanu mpe bamambu yina beto ke salaka samu na dikanda ya beto. Beto ke salaka bangolo samu na kukipe bansatu ya bantu ya dikanda ya beto. Kasi, beto ke tulaka ata fioti ve bansatu ya dikanda ya beto na mantwala ya bamambu yina Yehova ke lombaka na beto na kusala. (Mat. 10:35, 36; 1 Tim. 5:8) Bantangu ya nkaka, kusala bamambu yina ke sepelisa Yehova, lenda natina beto mindondo na dikanda. Yandi yidikaka dikanda, mpe yandi zola ti beto vanda na kilengi na kati ya dikanda ya beto. (Ef. 3:14, 15) Kana beto zola kuvanda na kilengi ya tsyeleka, beto ke na nsatu ya kusala bamambu mutindu Yehova me zola. Vanda na kundima ti, Yehova ke sepelaka na yina nge ke salaka, samu na kusadila yandi mpe kukipe dikanda ya nge na luzolo.—Rom. 12:10. w24.02 18 §11, 13