Agositu

Mu nkunga uyikilu ova ntandu mambu mole tulenda mo wana. (1) Ansongi bewanananga ye mambu mampasi. (2) Yave okutusadisanga mu zizidila e mpasi zeto. Aweyi o Yave kevangilanga wo? Imosi muna mpila ina o Yave kekutusadisilanga i kala ye ngindu zasikila mu kuma kia zingu kieto mu nza yayi. Kana una vo Yave wasia nsilu vo tukunsadila ye kiese, ediadi ke disongele ko vo ke tuwanana ye mambu mampasi ko muna zingu. (Yes. 66:14) Yave okutukasakesanga vo twasia e sungididi kieto kuna ntwala vava tuzinga ye kiese yakwele mvu. (2 Kor. 4:16-18) Ekolo tuvingilanga e ntangwa yayi, Yave okwamanana kutusadisa muna kunsadila. (Man. 3:22-24) Adieyi tulenda longoka muna nona ya selo ya Yave ya nz’ankulu ye yamu lumbu yeto? Tulenda mpe bwilwa e mambu ma kinsalukisa. Kansi, avo tubundidi e vuvu muna Yave okwamanana kutusadisa.—Nku. 55:22. w23.04 14-15 ¶3-4

Tulenda longoka mayingi muna mbandu a Yosefe yo Maria ana balemvokela ayadi kana nkutu vo diampasi diakala kwa yau. (Luka 2:1-6) Vava Maria kakala ye vumu kia ngonde nana, vabwa diambu dina diatonta nlemvo wau. Auguseto wa ntinu a Roma wasikidisa nsiku vo wantu awonso bavutuka muna nsi bawutukila muna kuyisonekesa. Yosefe yo Maria bavanga nkangalu wa 150 ma kilometa muna nzila zazala ye miongo yakuna Beteleme. Nkangalu wau mpasi kikilu wakala, musungula kwa Maria. Batokananga kwayingi mu kuma kia mavimpi ma Maria yo mwan’au owutuka. Aweyi badi vanga kele vo kabakama nsongo? Kieleka, o mwana wakala muna vumu kia Maria i Masia wasilwa o nsilu. Nga Yosefe yo Maria badi kolamena nsiku a luyalu mu kuma kiaki? Yosefe yo Maria ke bayambula ko vo e ntokani zazi zabafila mu lembi lemvokela nsiku a luyalu. Yave wabasambula muna nlemvo basonga. Maria watoma lwaka kuna Beteleme yo wuta mwana wakala yo vimpi wambote. Ediadi diasadisa mu lungisa ungunza wa Bibila.—Mika 5:2. w23.10 8 ¶9; 9 ¶11-12

Adieyi olenda vanga avo wonga wayingi omonanga muna vana e mvutu muna tukutakanu? E diambu dilenda kusadisa i toma kubama. (Nga. 21:5) Avo otomene kubama, ovana e mvutu muna lukutakanu. Kubikanga mpe mvutu zankufi. (Nga. 15:23; 17:27) O kubika e mvutu zankufi dilenda kulula o wonga waku. O kubika e mvutu zankufi muna mvovo mia ngeye kibeni, disonga vo otomene kubama ye obakwidi e longi. Adieyi tuvova avo ovangidi mawonso mama kansi wakinu mona o wonga muna vana e mvutu? Kala ye ziku vo Yave oyangalelanga e ngolo ovanganga. (Luka 21:1-4) Yave ke kutulombanga ko vo twavanga mayingi lutila mama tulenda vanga. (Fili. 4:5) Muna kuma kiaki, kala ye kani dia vanga mana olenda yo samba kwa Yave kimana kavana o ntima wavuvama. Kuna lubantiku olenda kukisila e kani dia vana e mvutu zankufi. w23.04 21 ¶6-8

Paulu wa ntumwa watutezanesa ye makesa ana bekalanga balungalala ye batoma kubama muna vita. Muna vita, o soladi kafwete kala wakubama muna nuana konso ntangwa. Diau dimosi mpe yo yeto, muna kala twakubama muna lumbu kia Yave, tufwete vuatanga e nkikwa a lukwikilu, zola ye mpu a vuvu. E nkikwa tulu yataninanga o ntim’a soladi. O lukwikilu yo zola, kutaninanga mpe o ntim’eto. E fu yayi ikutusadisanga mu kwamanana sadila Nzambi yo landa Yesu. O lukwikilu lukutuvananga e ziku vo Yave okutusenda wau tukumvavanga ye nsi a ntima eto yawonso. (Ayib. 11:6) Ediadi dikutufilanga mu songa e kwikizi kwa Yesu wa Mfidi eto kana nkutu vava tunuananga ye mambu mampasi. Tulenda kumika lukwikilu lweto kimana twalenda zizidila e mambu mampasi muna longokanga muna nona ya ampangi mu lumbu yeto ana bezindalalanga ye kwikizi kana una vo bebangikwanga yo nuana ye mpasi za kondwa nzimbu. Tulenda mpe venga bwa mu ntambu wa loko dia kala ye mavua mayingi muna tangininanga awana bevevolanga e zingu kiau yo sia e Kintinu va fulu kiantete. w23.06 10 ¶8-9

O kala ye volo, i kala ye tezo muna ngindu ye mavangu meto. E fu kiaki kilenda kutufila mu lungisa e makani meto musungula avo e kani tuna diau diampasi yovo ke tuna ye tima ko dia lungisa dio. Sungamena mpe vo e volo i kimosi muna fu kia mbongo a mwanda. Ozevo, sambanga kwa Yave muna lomba o mwand’andi avelela kimana wasadisa muna wokesa e fu kiaki kina vo kiamfunu kikilu. (Luka 11:13; Ngal. 5:22, 23) Kuvingila ko yavana osolola ntangwa yambote muna vanga e diambu. Omu nza yayi ke muna ye ntangwa yambote ko. Avo tuvingidi yavana tukala ye ntangwa yambote, nanga ke tulenda lungisa makani meto ko. Ezak’e ntangwa tulenda vidisa e tima dieto kadi e kani tusikidisi diampasi kwa yeto muna dio lungisa. Avo i diau divangamanga kwa ngeye, ekuma olembi kayanesena e kani diaku yo yantika dio lungisa malembe-malembe? Kasikil’owu, avo kani dia yima fu kimosi kia mwanda una diau, ekuma olembi yantikila muna vanga mambu makete? Avo e kani diaku i tanga e Bibila lumbu yawonso, ekuma olembi yantikila muna tanganga kaka mu miniti miakete? w23.05 29 ¶11-13

Mu lumbu yayi yambaninu, Yave osadilanga nkubik’andi muna kutuvana madia ma mwanda yo kutusadisa twakwamanana kangalela muna “Nzil’a Vauka.” (Yes. 48:17; 60:17) Tulenda vova vo, konso muntu otambulwilanga e longi dia Bibila oyantikanga kangalela muna “Nzil’a Vauka.” Akaka ana beyantikanga kangalela mu nzila yayi, kuna kulandanga bevengomokanga mo. Avo i akaka, bena ye kani dia kwamanana kangalela mu nzila yayi yavana belwaka kuna mfoko. Akweyi e nzila yayi ifokokela? Kuna kwa awana bena ye vuvu kia kwenda zingila kuna zulu, e “Nzil’a Vauka” ikubafila “muna paradiso ya Nzambi” kuna zulu. (Lus. 2:7) Vo i awana bena ye vuvu kia zingila ova ntoto, e “Nzil’a Vauka” ikubafila kuna mfoko a funda dia mvu vava yeto awonso tukituka se wantu alunga. Ozevo, avo ngeye mu nzila yayi okangalelanga, kuvutuki manima ko. Kuyambula mpe kangalela mu nzila yayi ko yavana olwaka kuna mfoko, i sia vo, muna nz’ampa. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16-18

Avo oyindwidi mawonso o Yave kavangidi kala muna wete diaku, okala ye fu kia kumvutula matondo ye ozola yekola e zingu kiaku kwa yandi. (Nku. 116:12-14) Muna Bibila Yave oyikilwanga vo Mvani a “konso lukau lwambote ye konso lukau lwalunga.” (Yak. 1:17) O lukau lusundidi muna tukau twatu twawonso i kimenga kia Mwan’andi, Yesu. Se yindula ediadi! O lukûlu lwaziula e nzila kimana wakala ye ngwizani ambote yo Yave. Mu kuma kia lukûlu, Yave wavana e vuvu kia zinga yakwele mvu. (1 Yoa. 4:9, 10) O kukiyekola kwa Yave i mpila yambote ya vutulwila matondo muna zola kwampwena kuna Yave kasonga ye nsambu zawonso kekuvananga.—Nsi. 16:17; 2 Kor. 5:15. w24.03 5 ¶8

Vava tumonanga e fu ya nkal’ambote ya wantu iyivanga o unu, tumonanga nze una Loti kamona. Loti “watoma kendalalanga mu kuma kia mavangu mansoni ma yimpumbulu” kadi wazaya wo vo o Se dieto dia zulu omenganga mavangu mama. (2 Pet. 2:7, 8) O vumi yo zola kwandi muna Nzambi, kwafila Loti mu menga e fu ya nkal’ambote yayiva ya wantu ana kazinganga yau. Yeto mpe o unu tuzinganga ye wantu ana ke bezitisanga e fu ya nkal’ambote ko ya Yave. Kana una vo i wau, tulenda kwamanana songa e fu ya nkal’ambote muna songanga o zola muna Nzambi yo kumvumina. Yave okutusadisanga yo kutukasakesa muna malongi mena muna nkand’a Ngana. Akristu awonso, kiakala vo akala, akento, aleke ye ambuta, balenda vua e nluta muna longokanga e malongi ma ngangu mena muna nkanda wau. Vava tuvuminanga Yave tuvenganga vanga yikundi yo wantu ana bevanganga mambu mambi. w23.06 20 ¶1-2; 21 ¶5

Nanga obangikwanga kwa yitu yaku yovo wayambula mavua muna sia e salu kia Kintinu va fulu kiantete muna zingu kiaku. (Mat. 6:33) Avo i wau, kala ye ziku vo Yave omonanga e kwikizi kiaku. (Ayib. 6:10) Kalukatikisu ko vo, omonanga e ziku kia mvovo emi mia Yesu: “Ke vena muntu ko wasisa nzo yovo mpangi yovo nsanga yovo ngudi yovo se yovo wana yovo mpatu muna kuma kiame ye mu kuma kia nsangu zambote kalembi tambula nkama-nkama mu kolo kiaki—nzo, mpangi, nsanga, ngudi, wana, ye mpatu, kumosi ye lubangamu—muna tandu kikwiza, moyo a mvu ya mvu.” (Maku 10:29, 30) E nsambu zazi zisundidi mawonso wayambula muna kuyivana muna salu kia Nzambi.—Nku. 37:4. w24.03 9 ¶5

Vava Akristu kuna Yuda balwakilwa kwa mvengele wangolo, ampangi muna nkutakani ya Antiokia babaka e “nzengo vo konso muntu kavana kina kalendele, kimana batwika lusadisu kw’ampangi bena muna Yuda.” (Mav. 11:27-30) Kana una vo ampangi ana balwakilwa kwa mvengele kwandá bazingilanga, Akristu kuna Antiokia bakala ye kani dia kubasadisa. (1 Yoa. 3:17, 18) O unu yeto mpe tulenda songa e nkenda vava tuzayanga vo mpangi zeto sumbula kibabwididi. Vana vau tulenda vanga e diambu, nanga tulenda yuvula kwa akuluntu kana vo tulenda vana e moko muna sadisa. Tulenda mpe vana tukau yo samba mu kuma kiau. E mpangi zeto nanga lusadisu bevua o mfunu muna lungisa e nsatu zau za lumbu ke lumbu. Vava Yesu Kristu wa Ntinu eto kekwiza fundisa o wantu, tuzolele vo katuwana vo tusonganga e nkenda, muna mpila yayi okutuzayisa vo, ‘nuvua e Kintinu.’—Mat. 25:34-40. w23.07 4 ¶9-10; 6 ¶12

Yesu watanginina una o Yave kesongelanga o ntim’anleka. Wafilwa ova ntoto muna sila kaka umbangi kwa “mameme mavila ma nzo a Isaele.” Kansi wasonga o ntim’anleka yo sila mpe umbangi kwa wantu ankaka. Lumbu kimosi, nkento mosi ona kakala mwisi Isaele ko walomba kwa Yesu vo kawuka o mwan’andi ona ‘wabakama kwa nkuya yo mweswa mpasi zayingi.’ Yesu wafwila nkento ndioyo e nkenda yo wuka mwan’andi. (Mat. 15:21-28) Badika nona kiankaka. Kuna lubantiku lwa salu kiandi kia umbangi, Yesu wavova vo: “Konso ona okumpanina nkalu . . . , omono mpe ikumvanina nkalu.” (Mat. 10:33) Kansi, Yesu kavakulwila Petelo nkalu ko kana una vo Petelo wamvakulwila o nkalu nkumbu tatu. Vava kafuluka, Yesu wamoneka kwa Petelo ye nanga wansikidisa vo wanloloka ye wanzolanga. (Luka 24:33, 34) Yave wa Nzambi yo Yesu Kristu besonganga o ntim’anleka. Adieyi tuvova mu kuma kieto? Yave ovingilanga vo yeto mpe twasonganga ntim’anleka. w23.07 21 ¶6-7

Adieyi tulenda vovesa kwa wantu muna kubasonga e ziku vo e diambu diadi vangama divangama? Diantete, yandi kibeni Yave wasia nsilu wau. Muna nkand’a Lusengomono tutanganga vo: “Ndiona ofongele vana kunda ovovele vo: ‘Tala! Mu vanga ngina e lekwa yawonso se yampa.’” Yave una ye ngangu, nkuma ye luzolo lwa lungisa nsilu andi. Diazole, Yave ozeye wo vo mana kavova lungana kieleka melungana. I kuma kavovela vo: ‘E mvovo miami mia ziku ye mia ludi. . . . Milungane!’ Diatatu, kavena muntu ko olenda kakidila Yave mu fokola dina kayantika. I kuma kavovela vo: “Omono i Alfa ye Omega.” (Lus. 21:6) Yave osonga e ziku vo Satana mvuni ye kalendi fungisa e kani diandi ko. Muna kuma kiaki, avo muntu uvovese vo: “O nsilu wau wambote, kansi kikwikidi ko vo lungana ulungana,” olenda kuntangila yo kunsasila e sono kia Lusengomono 21:5, 6. Songa una Yave kasila e dimbu kia lusikidisu muna nsilu andi.—Yes. 65:16. w23.11 7 ¶18-19

Yave wasia nsilu wau kwa Abarayama vava kakala ye mvu 75. Nga Abarayama wamona e ndungan’a nsilu wau? Ingeta, kansi kamona mawonso ko. Vava kasauka e Nzadi a Uferate yo vingila mvu 25, Abarayama wamona e ngutuk’a Isaki wa mwan’andi muna mpila yasivi. I bosi, vioka mvu 60, wamona e ngutuk’a atekelo andi, Esau yo Yakobo. (Ayib. 6:15) Kansi, Abarayama kasidi mona mbongo andi ko yakituka yayingi yo vua e Nsi a Nsilu. Kana una vo i wau, muntu ndioyo wa nkwa kwikizi, wakala ye ngwizani ambote yo Mvangi andi. (Yak. 2:23) Vava Abarayama kefuluka, kiese kiayingi kekala kiau mu zaya vo e zula yawonso ova ntoto yasambulwa mu kuma kia lukwikilu yo lemvo wandi. (Tuku 22:18) Adieyi tulongokele? Dilenda kala vo ke tumona e ndungan’a nsilu miawonso ko mia Yave. Kansi, avo tuna ye luzindalalu nze lwa Abarayama, tulenda kala ye ziku vo Yave okutusenda owau ye muna nz’ampa.—Maku 10:29, 30. w23.08 24 ¶14

Vava kakala nleke, Uziya wa Ntinu nlembami kakala. Walongoka ‘vumina Nzambi aludi.’ Uziya wafwa ye kimbuta kia mvu 68. Yave wansambula mu mvu miayingi. (2 Tus. 26:1-4) Uziya wafwasa zula yayingi ya mbeni yo vanga mawonso muna tanina mbanz’a Yerusaleme. (2 Tus. 26:6-15) Kieleka, Uziya kiese kiayingi kamona muna mawonso kavanga muna lusadisu lwa Nzambi. (Kim. 3:12, 3) Uziya wa Ntinu wakala ye fu kia tumina akaka. Nga fu kiaki kiamfila mu yindula vo kalenda vanga konso diambu kazolele? Lumbu kimosi, Uziya wakota muna tempelo a Yave, kuna lulendo lwawonso wavava yoka ndumbu vana ziku, kanele vo atinu ke bakala yo nswa ko wavanga diambu diadi. (2 Tus. 26:16-18) Azareya wa Ngang’ambuta wavava kunsingika, kansi Uziya wafunga kikilu makasi. Diankenda kikilu vo, Uziya kasikila ye kwikizi ko, o Yave wantumba yo bakama kwa wazi. (2 Tus. 26:19-21) E zingu kiandi kiambote kiadi kala kele vo kakwamanana songa lulembamu. w23.09 10 ¶9-10

Kana nkutu vava kakituka Nkristu akuswa, Petelo wakwamanana nuana yo lutovoko lwandi. Muna mvu wa 36 wa tandu kieto, Koneleo wa musi zula, wa mundembi zengwa wakuswa muna mwand’avelela. Ediadi diasonga vo “Nzambi ke sianga mpambula ko” ye esi zula balenda kwau kota muna nkutakani ya Kikristu. (Mav. 10:34, 44, 45) I bosi, Petelo wayantika dia ye esi Zula, e diambu dina kavanganga ko kuna lubantiku. Kansi, akaka muna Akristu ana bakala vo Ayuda, bamona vo Ayuda ye Esi Zula ke balendi dila va fulu kimosi ko. Akristu ana bakala ye ngindu zazi vava balwaka kuna Antiokia, muna lembi kubakendeleka Petelo wayambula dila vamosi ye Akristu a Esi Zula. Paulu wa ntumwa vava kamona umpuki wau, watumba Petelo vana fulu kia ndonga. (Ngal. 2:13, 14) Kanele vo vilwa wampwena kavanga, Petelo wazindalala. w23.09 22 ¶8

O kala nkwa ziku yo vava zaya konso diambu olenda singika muna zingu kiaku dikusadisa mu zaya lutovoko lwaku, kansi kuyoyi ko. “O Mfumu nkwa ngemba,” okusadisa muna singika konso diambu divuilu o mfunu. (1 Pet. 2:3) Petelo wa ntumwa okutukasakesanga vo: “Nzambi . . . yandi kibeni okunukubika.” Petelo wakibadikila vo kafwana ko mu kala vana ndose a Mwan’a Nzambi. (Luka 5:8) Kansi, muna lusadisu lwa Yave yo Yesu, Petelo wazindalala muna landa Kristu. Muna kuma kiaki, Yave wayambula vo Petelo kakota “muna Kintinu kia mvu ya mvu kia Mfumu eto ye Mvuluzi Yesu Kristu.” (2 Pet. 1:11) Ekwe nsambu katambula! Avo ngeye mpe ozindalele nze Petelo, Yave okulonga ye ovua nsendo a moyo a mvu ya mvu. ‘Kadi una ye ziku vo lukwikilu lwaku luvuluza moyo aku.’—1 Pet. 1:9. w23.09 31 ¶16-17

Kuna nz’ankulu, yanzala kimosi kiakala vana saba, i sia vo, fulu kiasanzuka ye kiazungwa e yaka kina anganga basadilanga e salu yau. E ziku diampwena dia nsongo diayokelwanga yimenga, vana yanzala mpe diakalanga kumosi ye longa diampwena dia nsongo diakala ye maza mana anganga bayisukulwilanga vitila basala e salu yau yavauka. (Luv. 30:17-20; 40:6-8) Akristu akuswa ana bakinu ova ntoto besalanga ye kwikizi kiawonso vana yanzala kiakati kia tempelo ya kimwanda. E longa diampwena dia maza diakala vana yanzala kia saba ye muna tempelo ditoma sungamesanga akuswa kumosi ye Akristu awonso vo bafwete kalanga bavelela muna nkal’au ye muna kimwanda. E “ndong’ayingi” akweyi besambidilanga Yave? Yoane wa ntumwa wabamona vo ‘batelamene vana ntadisi a kunda,’ i sia vo, ova ntoto vana yanzala, i vana ‘besadilanga Nzambi e salu kiavauka fuku yo mwini muna tempelo andi.’ (Lus. 7:9, 13-15) Ekwe kiese tuna kiau wau vo tuvuidi e fulu muna nsambil’avelela ina Yave kasikidisa! w23.10 28 ¶15-16

E mpila yankaka Yave kekutuvaninanga o nkuma i akuluntu. (Yes. 32:1, 2) Muna kuma kiaki, konso ntangwa okalanga ye ntokani, zayisa zo kwa akuluntu. Avo bavene lusadisu, tambulwila lo. Kieleka, Yave olenda kukumika muna lusadisu lwa akuluntu. E vuvu kieto kia zinga yakwele mvu, kiakala muna Paradiso ova ntoto yovo kuna zulu muna Kintinu kia Nzambi kilenda kutuvana o nkuma. (Roma 4:3, 18, 19) E vuvu kieto kikutusadisanga mu zizidila e mpasi, samuna e nsangu zambote yo lungisa konso kiyekwa tuvewanga muna nkutakani. (1 Tes. 1:3) E vuvu kiaki mpe i kiau kiakumika Paulu wa ntumwa. ‘Wamweswa e mpasi,’ ‘wayangama ntima,’ ‘wabangikwa’ yo ‘bwiswa.’ Nkumbu miayingi nkutu kakala muna vonza kia lufwa. (2 Kor. 4:8-10) Vava kasia e sungididi muna vuvu kiandi, Paulu watambula nkuma una kavuanga o mfunu mu zindalala. (2 Kor. 4:16-18) Paulu wasianga e sungididi muna vuvu kiandi kia vuila moyo a mvu ya mvu kuna zulu. Paulu watoma badikanga e vuvu kiaki, i dianu e kiwuntu kiandi kia kati ‘kiavangulukilanga lumbu ke lumbu.’ w23.10 15-16 ¶14-17

Vava osambanga, vavanga zaya kana vo eyayi i ntangwa yambote kuna kwa Yave mu vana e mvutu za sambu yaku. Nanga tuzolele vo Yave kavana e mvutu za sambu yeto vana vau. Kansi, Yave otomene zaya e ntangwa yambote ina kalenda vana mvutu za sambu yeto. (Ayib. 4:16) Avo ke tubakidi mvutu za sambu kieto ko vana vau, nanga tulenda yindula vo Yave ‘kazolele nkutu wá ko.’ Kansi, dilenda kala vo Yave kazolele kutuvana e mvutu ko muna ntangwa yayina. Kasikil’owu, yindula e toko osambanga kwa Yave vo kansasula muna kimbevo kiandi. Kansi e kimbevo kiandi ke kisasukidi ko. Avo Yave unwukidi mu mpil’e sivi, Satana ovova vo mpangi ndioyo okwamanananga sadila Yave wau kawukilu. (Yobi 1:9-11; 2:4) Vana ntandu, Yave wasikidisa kala e ntangwa ina kesukisa yimbevo yawonso. (Yes. 33:24; Lus. 21:3, 4) Ekolo tuvingilanga e ntangwa yayi, ke tulendi vingila ko vo Yave katuwuka mu mpil’e sivi. O mpangi wafwana lomba kwa Yave kamvana o nkuma ye luvuvamu lwa ntima kimana kalenda zizidila e kimbevo kiandi yo kwamanana sadila Nzambi ye kwikizi. w23.11 24 ¶13

Samesone vilwa wampwena kavanga, kansi kabembola Yave ko. Wavava e lau diankaka kimana kasala e salu kina Nzambi kamvana kia nuanisa Afelesetia. (Afu. 16:28-30) Samesone wadodokela Yave vo: Yambula “yalandila Afelesetia e kunda.” Nzambi aludi wavana e mvutu za sambu kia Samesone muna kumvana diaka e ngolo mu mpila yasivi. Muna lumbu kiakina, Samesone wavonda Afelesetia ayingi lutila nkutu ana kavonda muna zingu kiandi kiawonso. Kanele vo Samesone wabaka e mfwilu muna vilwa wandi, kayambula vanga luzolo lwa Yave ko. Yeto mpe avo tuvangidi vilwa yo vewa longi yovo vidisa kiyekwa muna nkutakani, katufwete bembola Yave ko. Sungamena vo, Yave ke kutubembolanga ko. (Nku. 103:8, 9) Kanele vo tuvangidi vilwa, Yave olenda kwamanana kutuvana e ngolo mu vanga luzolo lwandi wauna kavanga kwa Samesone. w23.09 6 ¶15-16

O luzindalalu lwaku dienga dia Nzambi lutwasanga. Ediadi ke disongele ko vo Yave oyangalalanga vava okalanga mu mpasi. Kansi kiese kemonanga vava ozindalalanga. Dialukasakeso mu zaya vo luzindalalu lweto, Yave luyangidikanga. (Nku. 5:12) Sungamena dio vo vava Abarayama kabwilwa mambu mampasi yo zindalala ye kwikizi kiawonso, Yave wanyangalela. Wambadikila vo nkundi andi ye muntu ansongi. (Tuku 15:6; Roma 4:13, 22) Yeto mpe tulenda tambula e nsambu zazi. Muna kuma kia lukwikilu ye luzindalalu lweto, Yave okutusonganga e dienga, ke mu kuma salu kieto ko ngatu malau mana tuna mau. Yeto awonso tulenda zizidila e mpasi, kiakala vo tu ambuta, aleke, kiakala nkia mpila zingu tuna kiau yovo ngangu. Nga vena ye diambu diampasi ozizidilanga owau? Avo i wau, sungamena wo vo Yave omwesanga e kiese. Vava tuzayanga vo Yave okutuyangalelanga, e vuvu kieto muna ndungan’a nsilu miandi kikumamanga. w23.12 11 ¶13-14

O mwan’a toko una vo Nkristu divavanga vo kazaya mokena yo wantu. O muntu ozeye mokena otoma wunikinanga yo bakula ngindu ye makani ma akaka. (Nga. 20:5) Olenda bakula dina muntu kavovele muna zú diandi dia ndinga, muna zizi kiandi ye muna sinsu yandi ya nitu. Diampasi mu longoka mambu mama avo kukalanga vamosi ko ye akaka. Avo ntangwa zawonso email ye mensagem za telefone kaka osadilanga muna mokena yo wantu, kuna kulanda diampasi dikala mu mokena yo wantu mantalani. Muna kuma kiaki, vavanga malau kimana wamokenanga yo wantu e mantalani. (2 Yoa. 12) O Nkristu una vo wazikuka kafwete zaya kuyilunga-lunga yo toma lunga-lunganga mpe esi nzo andi. (1 Tim. 5:8) Diambote mu longoka ndekwa zilenda kusadisa mu baka e salu. (Mav. 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Vanga e ngolo mu zayakana vo u nkwa fululu muna salu ye ofokolanga konso salu kina oyantikidi. Avo ovangidi wo, diasazu dikala mu baka e salu yo tatidila kio. w23.12 27 ¶12-13

Vava e Bibila kivovelanga e “lumbu kia Yave,” kiyikanga e ntangwa ina Yave kefwasa e mbeni zandi yo vuluza o nkangu andi. Kuna nz’ankulu, nkumbu miayingi Yave wafwasa e nkangu miankaka. (Yes. 13:1, 6; Yez. 13:5; Sef. 1:8) Omu lumbu yeto, e lumbu kia Yave kiyantikila muna lufwasu lwa Babele Anene ye kifokokela muna vita ya Armangedo. Avo tuzolele vuluka muna “lumbu” kiakina, tufwete kala twakubama owau. Yesu wavova vo, ke tufwete kala kaka twakubama ko mu kuma kia “mpasi zayingi” kansi mpe tufwete ‘kwamanana kala twakubama.’ (Mat. 24:21; Luka 12:40) Muna nkand’andi antete wavumunuinua kasonekena esi Tesalonika, Paulu wa ntumwa wasadila nona yayingi muna sadisa Akristu mu kwamanana kala bakubama mu kuma kia lumbu kianene kia Yave kia mfundisa. Paulu wazaya wo vo e lumbu kia Yave ke kiadi kwiza muna ntangwa yayina ko. (2 Tes. 2:1-3) Kana una vo i wau, Paulu wakasakesa mpangi zandi kimana bakala bakubama mu kuma kia lumbu kiakina vika sia vo mbazi kilwaka. E longi diadi mfunu mpe dina kwa yeto. w23.06 8 ¶1-2

Kuna mfoko a mvu wa 1970, kuna Tokyo, Japão kwayantika tungwa nzo yanda-ndalanda yakala ye andar 60. Vava o wantu batalanga e nzo yayi basivikanga yo kukiyuvula kana vo ke yibwa ko muna nzakama za ntoto zitoma vangamanga muna mbanza yoyo. Kansi, ekuma e nzo yayi ilembi bwilanga? Atungi batoma vanga e nkubika kimana e nzo yayi yakala yakumama yo lembi nikuka mu kuma kia nzakama a ntoto. Akristu bena nze nzo yayi. Mu nkia mpila? O Nkristu kafwete kalanga ye tezo vana vena kala wasikila ye mambu kalenda yambulwila. Kafwete kalanga wasikila ye ngingi muna diambu ditadidi lemvokelanga e nsiku ye nkanikinu mia Yave. Kafwete kala ye ‘nzaki za lemvoka’ yo kala yo “ntim’anleka” vava dikalanga diamfunu. (Yak. 3:17) O Nkristu ona osonganga e fu yayi ke kalanga nkwa ntima mbadi ko yovo yambulwila e mambu. w23.07 14 ¶1-2

Yesu watelamena Satana wa Nkadi ampemba ona wantonta vo kayambula songa e kwikizi kwa Nzambi. (Mat. 4:1-11) Satana wakala ye kani dia sumukisa Yesu kimana kalembi futa lukûlu. Vava kasalanga e salu kiandi ova ntoto, Yesu wazizidila e ntonta, e mbeni zandi bambangika yo vava kumvonda. (Luka 4:28, 29; 13:31) Wazizidila usumuki wa alandi andi. (Maku 9:33, 34) I bosi, wavondwa nze kimpumbulu yo zizidila e mpasi zayingi. (Ayib. 12:1-3) Wazizidila e mpasi zansuka vana nti a mpasi kondwa kwa lusadisu ye lutaninu lwa Yave. (Mat. 27:46) Kieleka, Yesu mpasi zayingi kamona muna vana moyo andi se lukûlu. Vava tuyindulanga e mpasi zawonso kamona o Yesu mu kuma kieto, o zola kweto muna yandi kuwokelanga. w24.01 10-11 ¶7-9

O luzindalalu lukutusadisanga mu kala ye ngwizani ambote ye akaka. Lukutusadisanga mu wá ye sungididi kiawonso vava akaka bevovanga. (Yak. 1:19) Vana ntandu, luzindalalu lukutusadisanga muna kala mu luvuvamu ye akaka. Lukutusadisanga mpe mu kala twavuvama yo lembi vova diambu dilenda kendeleka akaka. Lukutusadisanga diaka mu lembi funga makasi mu nzaki avo muntu utukendelekele. Vana fulu kia vutula e mbi muna mbi, ‘tuvezana o mambu yo loloka muntu yo nkwandi kuna mvevo.’ (Kol. 3:12, 13) O luzindalalu lulenda kutusadisa mpe mu baka nzengo zambote. Vana fulu kia baka e nzengo mu nzaki, tuvaula e ntangwa mu teka yindula e nzengo zina tuzolele baka. Kasikil’owu, avo salu tuvavanga, avo katutekele yindula ko tulenda tambulwila konso salu kimoneka. Kansi, avo tu akwa luzindalalu, tuteka yindula yo fimpa e mfwilu milenda twasa muna ngwizani eto ye esi nzo yo Yave. Avo tusonga luzindalalu tubaka e nzengo zambote. w23.08 22 ¶8-9

Avo okendalele mu kuma kia usumuki waku, o yindula o nsilu wasia kwa Yave vava wakiyekola kwa yandi, dikukumika mu kwamanana nuana ye usumuki waku. Mu nkia mpila? Kuna nim’a kukiyekola kwa Yave, divava vo wakivanina nkalu. Ediadi disongele vo wabembola e zolela ya ngeye kibeni ye ngindu zilenda kendeleka Yave. (Mat. 16:24) Muna diadi vava owanana ye ntonta, kuviokesa ntangwa yayingi ko mu yindula dina ofwete vanga. Kadi, oteka kuyizayila dina ovanga, i sia vo, sikila ye kwikizi muna Yave. Okala ye kani dia yangidika Yave. Muna mpila yayi okala nze Yobi. Kana nkutu vo wawanana ye mambu mayingi mampasi, Yobi wavova ye ziku kiawonso vo: “Kiyambula kwikizi kiame ko.”—Yobi 27:5. w24.03 9 ¶6-7

Yave wa “Nzambi a zola” una yeto. (2 Kor. 13:11) Ovuanga konso muntu mu yeto o mfunu. Tuna ye ziku vo ‘o walakazi wandi utuzietele.’ (Nku. 32:10) Avo tutomene badika e mpila ina Yave kekutusongelanga o zola kwandi, tutoma bakula una kekutusadisilanga ye tutoma kumfinama. Tulenda samba kwa yandi kondwa kwa wonga yo kunzayisa vo tutoma yangalelanga o zola kwandi. Tulenda kunzayisa ntokani zeto zawonso, kadi tuna ye ziku vo okutubakula ye una ye tima dia kutusadisa. (Nku. 145:19) Wauna e mbangazi a tiya ikutuyandulwilanga muna nsungi a kiozi, o zola kwa Yave kukutufiaulwisanga vava tukalanga mu mpasi yo bangikwa. Kana una vo o zola kwa Yave kwa nkuma, kuzele mpe yo walakazi. Muna kuma kiaki, kala ye kiese wau vo Yave okuzolanga. Yambula yeto awonso twatambulwila o zola kwandi mu mvovo emi: “Izolanga Yave.”—Nku. 116:1. w24.01 31 ¶19-20

Yesu mayingi kavanga, kazayisa kaka kwa wantu ko vo e nkumbu a Nzambi i Yave. Ayuda ana Yesu kalonganga, bakizayila kala e nkumbu a Nzambi. Kansi, Yesu watoma songa vo “i yandi wansengomona.” (Yoa. 1:17, 18) Kasikil’owu, e Sono ya Kiyibere isonganga vo Yave nkwa nkenda ye ngemba. (Luv. 34:5-7) Yesu watoma sasila e fu yayi vava kayika kingana kia mwan’a nkolami yo se diandi. Vava tutanganga vo o se vava kamona o mwan’andi ona waviluka o ntima ‘ekolo kakala kwandá,’ wayenda ntinu muna wanana yandi, wambimbakana yo kumfwila e nkenda, tutoma bakulanga una Yave kenena nkwa nkenda yo walakazi. (Luka 15:11-32) Yesu wasadisa akaka mu bakula e mpila muntu o Yave kena. w24.02 10 ¶8-9

Yave ovuvikanga yo fiaulwisa awana bena muna mpasi. Aweyi tulenda tanginina nkenda za Yave yo fiaulwisa akaka? Imosi muna mpila tulenda wo vangila, i yima e fu ilenda kutusadisa mu fiaulwisa akaka. Nkia fu yayi? Nki kilenda kutusadisa mu kwamanana zola yo ‘fiaulwisa’ muntu yo nkwandi e lumbu yawonso? (1 Tes. 4:18) Tufwete kalanga entwadi y’akaka muna ntangw’ampasi ye muna ntangw’a kiese, tufwete kalanga ye nzolani a ungudi ye ngemba. (Kol. 3:12; 1 Pet. 3:8) E fu yayi aweyi ikutusadisila? Avo e fu kia nkenda kina muna ntima mieto yo tokanena wete dia mpangi zeto, muna ntangw’ampasi tuvanga mawonso muna kubafiaulwisa. Yesu wavova vo: “Mana mazele muna ntima i mevovang’o nua. Muntu ambote ovovanga mambu mambote, kadi o ntim’andi wazala ye mambu mambote.” (Mat. 12:34, 35) O fiaulwisa mpangi zeto i mpila yambote tulenda songela vo zola tukubazolanga. w23.11 10 ¶10-11

Avo ke tubakulanga ungunza wa Bibila ko, tufwete lomba lusadisu. Badika e nona eki. Yindula vo ozolele kingula e fulu kimosi kina kuzeye ko, kansi nkundi aku ona okangalanga yandi otomene zaya e zunga kiokio. Otomene zaya e fulu lwina ye konso nzila ina ozolele kwenda. Kalukatikisu ko vo otoma yangalala avo nkundi ndioyo otondele kwenda yaku. Nze nkundi ndioyo, Yave otomene zaya e ntangwa tuzingilanga ye mambu mevangama kuna ntwala. Muna kuma kiaki, muna bakula ungunza wa Bibila, tufwete lomba lusadisu kwa Yave kuna lulembamu lwawonso. (Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20) Nze konso se diambote, Yave ozolele vo wan’andi bakala ye zingu kiakiese kuna sentu. (Yer. 29:11) Kansi nswaswani ye mase ma wantu, mawonso Yave kekutuzayisanga mu kuma kia kusentu, lungana kaka melungana. Yave wasonekesa ungunza muna Diambu diandi kimana twateka zaya mambu mamfunu vitila mavangama.—Yes. 46:10. w23.08 8 ¶3-4