Octobre

Ndongosolo zawu na nkwikulu zawu mbo zisikamanaka mu Zu dia Nzambi. Lumbu ti, bantu babingi batâka makuba mu bungu ti mpila’eto ya sambirila ya swaswana yena, mpe misamu mi tulongesaka mia swaswana miena na mio mi bazololo mu wâ. Bwe muntu wulendi sa mu lembo tâ kuba? Ntumwa Paulo watâ kwe Bakristo beri bêlaka ku Rome: ‘Diangana luwilukulu mu ndongosolo lutûkaka; mboko, ndongosolo mu Zu dia Kristo [yitûkaka]!’ (Rom. 10:17) Buna ka tunga timinu tiandi ko tala ti diri malaki ma mabundu malembo kwelanaka na ndongosolo za Bibila, ni bu sa ti nsayi matâka. Kâ, mbo katungaka timinu tiandi bu kalongoka Matsonoko. Fweti tunga timinu tia ngolo tisikamanaka mu matieleka mu bungu ti ‘tala ti timinu pele, ka tulendi’â tatâ Nzambi nsayi ko.’ (Ebr. 11:1, 6) Buna, kena na nsatu ko ya mona timangu titûka ku mazulu tisongela ti matieleka tabaka. Ndongokolo ya bunsungu ya matieleka ma Bibila yibakisaka mu yika timinu ngolo, mbo yifwanaka mu kwikila ti matieleka me neto mpe mu katula ntembe. w21.05 4-5 par. 11-12

Ntumwa Paulo misamu mia mpasi miamingi katelamana. Ngolo zeri nandi nsatu nsungula mu ntangu yi bamutwa, yi bamuwinda matari mpe yi bamutûla ku boloko. (2 Kor. 11:23-25) Paulo watâ ti ntangu zakaka mbo keri nwanaka na mbanzulu za mbi. (Rom. 7:18, 19, 24) Yandi wabâ mpe na timbevo tieri ntiana ‘lusende mu nitu’ mpe watomo zolo ti Nzambi kamukatula lo. (2 Kor. 12:7, 8) Yehova wahana ngolo kwe Paulo mu tatamana mu sala tisalu tiandi tia samuna, ntono misamu mia mpasi mi keri bwabanaka na mio. Paulo misamu miamingi kayirika. Mu tifwani, mu ntangu yi bamutula ku boloko​—mu nzo yimosi ku Rome—​wanwanina nsangu za mbote ha matu ma mfumu za mabundu, kampe na ha matu ma na bantu ba guvernema. (Bis. 28:17; Flp. 4:21, 22) Wasamuna mpe kwe mbulumbulu zazingi zeri kêlaka mfumu ya Bisi-Rome na kwe bantu beri kwizi mu talaka. (Bis. 28:30, 31; Flp. 1:13) Mu ntangu yo kwa mpe, Nzambi watsonekesa Paulo mikanda mi bakilaka Bakristo ba matieleka ndandu lumbu ti. w21.05 21 par. 4-5

Lulendo lwatuma mutinu Uziya wa ku Yuda kakala malongi na mu sa tima ti kalembo bêla na nswa. Uziya wayirika misamu miamingi mia mbote. Wabaka mizingu miamingi, watunga hata na nzo za zangama, mpe twila diadingi dieri nandi. “Nzambi ya matieleka yasa ti misamu miandi miatoma.” (2 Nta. 26:3-7, 10) Bibila ditâka: “Kâ, bu kayizi bâ na ngolo, mutima’andi wayizi bâ na lulendo mpe musamu ni wo wamubwisa.” Yehova watâ ti, Nganga za Nzambi kwa zabâ na nswa wa yoka encens ku Tempelo. Kâ mutinu Uziya wayirika musamu wu kalembo bêla na nswa mu yirika bu kakota mu Tempelo mu yoka encens. Yehova nsayi ka yamubaka ko mpe wamutâ bwazi. (2 Nta. 26:16-21) Ngano tulendi kwizi bâ na lulendo mpe tulendi sumuka ntiana Uziya? Yee, bulendi bâ, tala ti beto beni kwa tuvulu banzilaka.Tabambukaka ti bima bi twe na bio lenda mu sa na madema meto mu timvuka kwe Yehova bitûkaka. (1 Kor. 4: 7) Tala ti lulendo lwe neto, Yehova ka tusarila ko. w21.06 16 par. 7-8

Yezu wazaba ti ntangu zazansoni, milongoki miandi ka miaketi’â kwa baka ndandu za nzitukulu ko mu tisalu tiawu. Ka tuzebi’â ko bantu bakwa bayizi tambula mu wirikila milongoki mia Yezu mpe bayizi bâ Bakristo. Milongoki mia Yezu, ka miafweti’â bâ kwa na nsayi ko mu tisalu ti beri salaka, kâ musamu wayôka mfunu ni mu zaba ti Yehova mbo keri yangalalaka mu ngolo na manzangu ma beri sarilaka mu tisalu tio. Tala ti tusariri fuki mu tisalu tieto tia samuna, mbo tubaka luzingu lwa mankululu. Bu tusaka miamiansoni mi tulenda mu samuna na mu longesa nsangu za mbote, mbo tukunaka mpe mu bungu dia mpeve bu tuhanaka nzila kwe mpeve santu ya Nzambi yasala mu luzingu lweto. Tala ti ka tubikiri’â ko peleko ka ‘tunôkese’â bito ko,’ Yehova tu kanisini mu tu hana luzingu lwa mankululu, ni bu sa ti ka tubakisi’â muntu ko mu batusu.​—Nga. 6:7-9. w21.10 26 par. 8-9

Tilumbu timosi, Yezu na milongoki miandi, ba fwatika beri mu bungu dia tisalu tiatingi tia samuna ti basala. Tibuka ti baketi wumina beri dingaka, kâ pôka dia bantu diabadzukula. Yezu wabafwila tiari, ni kabalongesa ‘misamu miamingi.’ Mu bungu ti Yezu wazaba bwe bantu beri monaka ku mutima. Wazolo mu ba bakisa, mu bungu ti wamona mpasi zi beri monaka, mpe nsatu tivuvu yeri nawu. Lumbu ti mpe bantu misamu ni mio mie nawu, mpe nsatu tivuvu ye nawu ni bu sa ti mbo bamonekenaka ti mu nsayi bena. Bena ntiana bimeme biwumukini, bilembolo na muvungi wubatwarisa. Ntumwa Paulo watâ ti bantu bo ka bazebi’â Nzambi ko, mpe ka bena na tivuvu ko. (Efz. 2:12) Bu tubakulaka ti bantu bê mu teritware’eto nsatu ye nawu ya zaba Nzambi, luzolo na tiari mbo bitutumaka mu ba bakisa. Mpe mpila yiyôkele bubote mu ba hana lubakusu ni mu ba lomba mu longoka nawu Bibila. w21.07 5 par. 8

Muntu we na bwimi, lulendo lwe nandi, mpe yandi beni kwa kabanzilaka. Muntu wudienokenaka ka dingaka ko kwa mu baka bima bie na muntu wakaka, kâ mbo kadingaka mpe muntu wo wahombesa bima bie nandi. Wa matieleka, tifu tia dienokena mpila yena ya songela diki. Bwimi na tifu tia dienokena, tulendi bia fwanakasa na carburant ya beba ye mu mupepe. Mupepe wulendi nanguka, kâ mvindu ya carburant yilendi sa ti mupepe wabwa. Mpila mosi mpe, muntu wulendi sarila Yehova mwa ntangu fioti. Kâ, tala ti bwimi na tifu tia dienokena bimutumaka, mbo kasa accident. (Bin. 16:18) Mbo kabika mu sarila Yehova, mbo katimwisa mpasi, mpe mbo kamwisa bantu bakaka mpasi. Tulendi lenda mu telamana bwimi bu tusarila malongi ma hana ntumwa Paulo: ‘Ka luyirikandi na kani musamu mu midisikiti peleko mu songela ti beno luyôkele, kâ na kuluka kwakwansoni, bongelakeno bantu bakaka ntiana bawu baluyôkele.”​—Flp. 2:3. w21.07 15-16 par. 6-8

Bantu bakaka mbo babanzaka ti dibundu dia matieleka difweti hanina mvutu mu biyuvu biabiansoni, ni bu bibâ biyuvu bilembo zonzelaka Bibila. Ngano mabanza ma delakana mabâka nawu? Tataluzuleno tifwani tia Paulo. Watindisa mpangi zandi mu ‘sungamana miamiakulu,’ kâ watâ mpe ti misamu miamingi mieri kô mi keri lembo bakulaka. (1 Tes. 5:21) yandi watâ: ‘Mi tuzebi mia ndambu kwa [miena],’ mpe wavutu tâ: ‘Ntiana mu titâri tia tisengo kwa tuta mia mwina.’ (1 Kor. 13:9, 12) Paulo keri’â bakulaka misamu miamiansoni ko; beto mpe ni bo kwa. Kâ Paulo mbo keri bakulaka matieleka ma nguri matariri Yehova. Misamu miamingi kazaba mu bâ na lukwikulu ti matieleka meri nandi! Tulendi yika lukwikulu lweto ngolo ti matieleka me neto bu tufwanakasa mpila Yezu yi keri silaka nsambululu na mpila yi silaka Mbangi za Yehova nsambululu lumbu ti. w21.10 18-19 par. 2-4

Beno bantu ba nuna, ni lubâ mu tisalu tia ntangu zazansoni peleko kâni, lulendi yirika misamu miamingi mu bakisa bantu bakaka. Ngano bwe? Yukunueno na misamu mia môna, bêno na makani ma môna mpe tûleno mabanza meno mu mio mi lulendi yirika kani lwatûla mo mu mio mi lulendi lembo yirika. Mutinu Davide wadinga mu tunga nzo mu bungu dia Yehova. Kâ Yehova bumutêla ti bweso bo kwe mwana’andi Salomo kaketi bwa hana, Davide watambula nzengolo ya Yehova mpe wahana lubakusu mu mutima wawansoni. (1 Nta. 17:4; 22:5) Davide ka banza ko ti yandi kwa wadelakana mu bungu dia tisalu tion mu bungu ti Salomo weri “ntwenia mpe ka tomo’a zaba misamu ko.” (1 Nta. 29:1) Davide wazaba ti tisalu tio mu lusakumunu lwa Yehova baketi tia lungisila, Ka mu mvula ko peleko mu luzabu lwa bantwarisi. Mu tifwani tia Davide, lumbu ti, bô bê ba nuna mbo batatamanaka mu sala ni bu sa ti madema mawu masobele. Mpe bawu bazebi ti Yehova mbo kasakumuna ntwenia zisalaka tisalu ti beri salaka. w21.09 9 par. 4; 10 par. 5, 8

Makni ma timpeve lutwalusu mahanaka na nsasa mu luzingu lweto. Kâni, musamu wa nfunu ni mu bâ na makani madelakane na llenda dieto, na misamu mieto; ka mia bantu bakaka ko. Ka tuzololo’â ko mu kota mu maniongo na mu bunôkena. (Like 14:28) Mu bungu ti nge tisari tia Yehova tiena, ntalu wena mu kanda diandi, mpe ka kwena muntu ko we ntiana nge. Yehova ka ku benda kwe Yandi ko mu bungu ti nge yôkele bampwana’aku. Wakubenda mu bungu ti watanga mu mutima’aku, mpe wamona ti nge muntu wa lembama wena wu kalendi longesa mpe wu kalendi sobesa. Bâ na lukwikulu ti mbo kayangalalaka bu saka miamiansoni mi lenda mu mu sarila. Tifu tiaku tia korela na kwikama kwaku mbo bisongelaka ti ‘mutima wa mbote we naku.’ (Like 8:15) Buna tatamana mu sa miamiansoni mi lenda mu bungu dia Yehova. Mpe mbo bâ na misamu mia mbote mi yangalala mu bungu dia nge beni.​—Nga. 6:4. w21.07 24 par. 15; 25 par. 20

Tufweti vulu bâka na luvivululu bu tukwe kêle ti buderede bwayilama. Mu tifwani, mu ntangu bakuluntu yi bawâka ti muntu wusiri disumu dia dinene mu timvuka, mbo basambilaka mu baka ndwenga ngatu babâ na mabanza ma Yehova mu musamu wo. (Zaki 3:17) Kani diawu ni mu bakisa muntu wusumukini mu kâla mu nzila ya mbote tala ti bulendi bâ. (Zaki 5:19, 20) Mbo bazoloko mu sa miamiansoni mi balenda mu kengerela timvuka na mu tindisa bantu ba bafwemese. (2 Kor. 1:3, 4) Mpe bu bakipaka misamu mitariri masumu ma manene, mbo badingaka mu tomo zaba misamu miamiansoni. Musamu wo wulendi sa ti ntangu yayôka. Ha manima mbo basambilaka, mbo bahanaka malongi matûkaka mu Matsonoko, mpe mbo bahanaka nsembolo yifwanakane. (Yer. 30:11) Bakuluntu ka babongaka mpe nzengolo mu ntinu-ntinu ko. Bakuluntu bu balandaka lutwalusu lutûkaka kwe Yehova, timvuka tiatiansoni mbo tibakaka ndandu. w21.08 11 par. 12-13

Mu bungu dia nsatu yeri ku Israele, Naomi, bakala diandi na bala bawu ba bole ba babakala bayenda ku Moabe. Bu batula kûna, bakala dia Naomi diafwa. Bala bandi ba bole bayizi kwela, kâ musamu wa tiari, ha manima, bawu mpe bayizi fwa. (Rite 1:3-5) Misamu mio mia tiari miasa ti Naomi kizi kakota mu bunôkena bwabwingi. Bunôkena bwayizi sa ti kabanza ti ni Yehova weri mu telamanaka. Tataleno misamu mi katâ bu kazonzela mbanzulu zandi mu bungu dia Nzambi: “Koko kwa Yehova kwakumbalukiri.” “Nkwa-Ngolo-Zazansoni siri ti luzingu lwani lwabâ nduri.” Yandi wavutu tâ: “Yandi beni [. . .] kuntelamane mpe Nkwa-Ngolo-Zazansoni wakuntûriri mu mpasi.” (Rite 1:13, 20, 21) Yehova mbo kabakulaka ti muntu wa ndwenga bu wubâka mu mfietokoso wulendi yirika misamu milembolo mia delakana. (Ekl. 7:7) Wasa ti Rite kasongela luzolo lwa kwikama kwe Naomi. Rite wazolo mu songela luzolo kwe Naomi, mpe wamubakisa na nsayi yayansoni mu vutu bâ na butindi mpe mu bakula ti Yehova yandi kwa keri zolo. w21.11 9 par. 9; 10 par. 10, 13

Ngano tamana tûla mabanza meto mu madema me neto lumbu ti, wuzololo tâ ti ka tufweti’â tadinga mu kurisa tisalu tieto ko mu bungu dia Yehova? Ka wuta zolo tâ bo ko! Tulendi mpe tufweti bâka na makani ma timpeve matubakisa mu tatamana mu kwenda ku matu mu ngolo zi tusarilaka mu tisalu tia samuna na mu bakisa mpangi zeto. Mbo tulendaka mu ntangu yi tusarilaka ndwenga mpe yi tubâka ba kuluka mu sarila bantu bakaka, kani tatûla kwa mabanza meto mu beto beni. (Bin. 11:2; Bis. 20:35) Ngano ntia makani lendi bâ na mo? Lomba kwe Yehova kakubakisa mu bakula ntia kani dia delakana lendi lungisa. (Bin. 16:3) Ngano lendi bâ na kani dia bâ mupasuri-nzila wa ntangu fioti peleko wa ntangu zazansoni, sala ku Betele peleko mu tisalu tia ntungulu ya Nzo za Nsambululu? Kampe lenda die naku dia longoka zu dia môna ngatu wasamuna nsangu za mbote peleko mu samuna mu teritware ya nzenza. w21.08 23 par. 14-15

Luzolo lwa kwikama nguria mfunu lwena kwe Yehova. (Ozea 6:6) Mu nzila ya mbikuri Mika, Nzambi’eto mbo katulombaka mu zolo luzolo lwa kwikama. (Mika 6:8, note) Kâ, ntete tazaba mu sarila luzolo lo, tufweti toko zaba bwe luta zolo tâ. Ngano luzolo lwa kwikama ni nti? Mu mbangululu ya La Bible. Traduction du monde nouveau, mbo tumonaka ntelo yo mbala 230. Ngano bwe yita zolo tâ? Muntu wamana bâ na luzolo lwa kwikama, mbo katatamana mu zolo mpwana’andi, bu kakwe tatamane mu bâ nandi tintwari na kwikama kwakwansoni. Mbo bavulu sarilaka ntelo yo mu zonzela luzolo lwa Nzambi mu bantu, kâ balendi mpe ya sarila mu zonzela luzolo lu songasanaka bantu bawu na bawu. Yehova wena tifwani tiyôkele mu musamu wutariri luzolo lwa kwikama. Ka wena wa nzitukulu ko ti mutinu Davide katâ: “Ô Yehova, luzolo lwaku lwa kwikama lwaturiri ku mazulu [. . .] Luzolo lwaku lwa kwikama nkatika ntalu lwena, Ô Nzambi!” (Mik. 36:5, 7) Ntiana Davide, ngano luzolo lwa kwikama lwa Nzambi lwa tutomo zoloko? w21.11 2 par. 1-2; 3 par. 4

Mu kanda dia Yehova, mwe na Yezu ‘watoko butuka mu biabiansoni biayiluku’ mpe na bambazi babingi. (Kol. 1:15; Mik. 103:20) Yezu bu keri ha mutoto, wabakisa bantu mu bakula ti lenda dieri nawu dia tâ Yehova Tata’awu. Bu keri zonzaka kwe milongoki miandi, Yezu watâ Yehova ‘Tata’ani, mpe Tata’eno.’ (Za 20:17) Mu ntangu yi tutihanaka kwe Yehova, mpe yi tubatusuku, mbo tukwizi kotaka mu kanda dia luzolo dia bampangi. (Mak. 10:29, 30) Yehova Tata dia luzolo diena. Yezu mbo kazoloko tabongela Yehova mu mpila yi kamubongelaka yandi​—ntiana tata die na nsayi mpe dia luzolo di tulendi zonzela mu ntangu ni ntangu yi tuzololo, kâ ka ntiana muntu’â ko wulembolo na nsayi, mpe wututêlaka kwa misamu mi tufweti yirika. Yandi wabatikila lusambulu mu ntêlo ya: “Tata’eto.” Yezu lenda dieri nandi dia tâ Yehova “Nkwa-Ngolo-Zazansoni,” “Mvangi,” peleko “Mutinu wa ntangu zazansoni”—​ntelo zo zazansoni za delakana zena, mpe mu Bibila zena. (Mba. 49:25; Iza. 40:28; 1 Tim. 1:17) Kâ, Yezu watutêla tatâka Yehova, “Tata.” w21.09 20 par. 1, 3

Mutinu Ahabe, Manase wakala malongi ma Yehova meri tûkaka kwe mbikuri zandi. “Yehova watuma mfumu za binwani wa mutinu wa ku Asiri mu [. . .] nwanisa [Yuda]; babwila Manase na ndoba, bamukanga mu malami mole ma cuivre, mpe bamunata ku Babilone.” Bu keri mu boloko ku Babilone, kampe Manase mbo keri dimbitila mu bunsungu mu misamu mi kayirika. “Mbo keri tomo tibetolaka ha meso ma Nzambi ya nkaka zandi.” Kâ, misamu miakaka kayirika. “Walemberela Yehova Nzambi’andi.” Manase watatamana mu mu sambila. Muntu wo wa mbi wabatika mu soba. (2 Nta. 33:10-12) Yehova wahanina mvutu mu tusambulu twa Manase. Wamona nsobolo zi kasa mu bungu dia misamu mi keri lombaka mu tusambulu twandi. Buna, Yehova wawirikila Manase bu kamulomba mulemvo, mpe wavutu mu karisa ha timfumu. Manase watomo sarila bweso bo mu songela ti watomo soba mabanza. w21.10 4 par. 10-11

Akila na Prisile bakatuka ku mbuka yi beri bêlaka yi batomo zaba, bafweti baka nzo ya môna na mbuka yi baketi sarila tisalu tiawu tia tunga bivula. Ku hata diawu dia môna ku Korente, Akila na Prisile mbo beri tomo kipaka misamu mia timvuka tiawu, mpe mbo beri salaka tintwari na ntumwa Paulo mu tindisa bampangi. Ha manima, bayenda ku mahata makaka meri na nsatu yayingi ya bisamuni. (Bis. 18:18-21; Rom. 16:3-5) Diangana, luzingu lwa nsayi lweri nawu! Mu ntangu yi ya beto, bantu ba kwelana balendi landa tifwani tia Prisile na Akila, tala ti batûriri Timfumu tia Nzambi ha tibuka tia ntete. Ntangu yifwanakane kwe bantu bole mu zonzela makani mawu, ni mu ntangu yi bata kwe zabasane ntete bakwelana. Mu ntangu bantu ba kwelana yi babongaka nzengolo tintwari, mpe yi basarilaka ngolo mu lungisa makani mawu ma timpeve, mbo babâka na bweso bwabwingi bwa mona mpeve ya Yehova yasala mu luzingu lwawu.​—Ekl. 4:12. w21.11 17 par. 11-12

Diangana, tufweti tomo landa lutwalusu lwa nzambi mu zitisa bibuti bieto. Bambuka ti ntumunu ye mu Levitike 19:3​—ya zitisa tata na mama—​mbo yikwizaka ha manima ma ntumunu yitâka: “Lufweti bâ ba santu, mu bungu ti meno, Yehova Nzambi’eno, wa santu ndiena.” (Lev. 19:2) Tintwari na malongi ma Yehova matariri buzitu kwe bibuti, tulendi tiyula tiyuvu eti: ‘Bibuti biani bia nizitisaka?’ Tala ti benzi ti mu ntama ka weri’â tomo sarilaka bo ko, lendi bonga nzengolo ya sa nsobolo. Kulendi’â wasoba misamu miayôka ko, kâ lendi sa miamiansoni mi lenda mu yôkesaka ntangu nawu na mu ba hana lubakusu. Lendi vulu ba hanaka lubakusu lwa tinsuni na lwa timpeve, mpe lendi vulu ba tindisaka. Bu sila bo, mbo tumamana ntumunu ye mu Levitike 19:3. w21.12 4-5 par. 10-12

Mutinu Davide wayirika misamu mia nkatika mia mbi. Mu tifwani, yandi wasa bunsuza na Bateseba, mpe wahondesa bakala diandi. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Mu bungu dia misamu mi kayirika, Davide na kanda diandi bamona mpasi, mu kati na bakento bandi bakaka. (2 Sam. 12:10, 11) Lumbu timosi, Davide wakondo lukwikulu mu Yehova bu katuma bantu mu konta binwani bia Israele, ni bu sa ti Yehova ka mu tuma wo ko. Ngano ntia musamu wayôka? Bala ba Israele 70 000 bayizi fwa mu timbevo! (2 Sam. 24:1-4, 10-15) Ngano mbo waketi banza ti ka fwanakana ko ti Davide baka mulemvo wa Yehova? Yehova ka bandila wo bo ko. Watûla mabanza mandi mu tifu tia kwikama tia Davide na mu nsobolo ya mabanza mandi ya matieleka. Buna, Yehova walemvokela masumu ma manene ma yirika Davide. Yehova wazaba ti Davide Yandi keri tomo zoloko, mpe wazolo mu yirika misamu mia mbote. Ngano kutondaka ko mu zaba ti Nzambi bifu bieto bia mbote kwa kakipaka?​—1 Mit. 9:4; 1 Nta. 29:10, 17. w21.12 19 par. 11-13

Yezu wasongela tiari tia mutima kwe bô beri na bifuma. Bambukeno nsangu zi katambika kwe Za Tibatisi. yandi watâ: ‘Bafwa meso bamweni; bê na malu mafwa, ndiatulu yisungamane; bankwa bwazi babelokele; bafwa makutu bawîri; ba fwa bavumbukiri.’ Bu beri monaka bimangu bieri saka Yezu, ‘bantu babansoni, [. . .] ni Nzambi beri kwe se nsangu.’ (Like 7:20-22) Bakristo nsayi yibâka nawu mu landa tifwani tia Yezu tia songela tiari tia mutima kwe bantu bê na bifuma. Buna, mbo tusongelaka nsayi na luvivululu kwe bantu ba mpila yo. Wa matieleka, Yehova ka tu hana lenda dia saka bimangu ko. Kâ bweso bwe neto bwa zonzela nsangu za mbote zitariri Paradi, kubâ bantu ba lunga mpe babâ na tindiku tia mbote na Nzambi, kwe bantu bafwa meso mu tinsuni peleko mu timpeve. (Like 4:18) Lumbu ti, nsangu zo za mbote mbo zita bakisa bantu babingi mu kembela Nzambi. w21.12 9 par. 5

Zaki wasikamana mu Matsonoko mu hana malongi? Wasarila Zu dia Nzambi mu bakisa bantu beri mu wirikilaka, mu mona ti Yehova ntangu zazansoni mbo kasendaka bantu babâka ba kwikama kwe Yandi ntiana Yobe. Zaki wahana malongi mo ma mfunu bu kasarila nzonzolo ya peta mpe ya delakana. Mu mpila yo, wahana mukembo kwe Yehova, kani kahana wo kwe yandi beni. Malongi ni me: Sarilaka nzonzolo ya peta, na Zu dia Nzambi mu longesa. Ka tufweti’â tabâka na kani ko dia songela kwe bantu ntia misamu tuzebi, kâ dia ba songela bwe Yehova kabazabiri mpe kabakipilaka. (Rom. 11:33) Tulendi lungisa kani dio bu tusarila Zu dia Nzambi ntangu zazansoni. Mu tifwani, kani tatêla milongoki mieto nti tulendi sa ha tibuka tiawu, tufweti ba bakisa mu dimbitila mu bifwani bia Bibila na mu bakula mbanzulu za Yehova. Buna mbo babâ na nsatu ya yangirika Yehova, kâ ka beto’â ko. w22.01 11 par. 9-10

Nzambi zololo ti ka tusukisinakandi kwa mu lembo yirika mbi kwe bampwana’eto. Mukristo wufweti zolo mpwana’andi ntiana yandi beni tala ti zololo katâ Yehova nsayi. Tataleno bwe Yezu kasongela mfunu ya ntumunu ye mu Levitike 19:18. Lumbu timosi, Mufarize wayula Yezu ntumunu yayôka bunene mu Musiku. Yezu wavutula ti ntumunu yiyôkele bunene ni yitariri zolo Yehova mu mutima’eto wa mukaka mu tilundi tieto tia mukaka na mu mabanza meto mamansoni. Ha manima wazonzela Levitike 19:18, bu katâ: ‘Ya nzole yifwanakane na ya ntete ni: “Yenda zolo mpwana’aku ntiana nge beni.”’ (Mat. 22:35-40) Mpila zazingi ze kô zi tulendi songela luzolo kwe bampwana’eto. Mpila mosi ni mu sarila malongi me mu Levitike 19:18. w21.12 10-11 par. 11-13

Yezu walambula koko kwandi mpe wavukisa ntumwa Piere. Musamu wa mbote wena mu bambuka ti Piere wabâ na lenda dia diata ha mukanda-mamba bu keri kwe tari kwa Yezu. Kâ, bu kabatika mu tala titembo, wayizi bâ na bunkuta mpe na ntembe mpe wabatika mu diama. (Mat. 14:24-31) Tulendi baka malongi mu tifwani tia Piere. Mu ntangu Piere yi kaduka mu bato, mpe yi kabatika mu diata ha mukanda-mamba, keri’â zabaka ko ti mbo kaketi bâ na mabanza yeko-yeko, mpe mbo kaketi batika mu diama. Weri nandi katatamana mu bâ ha mukanda-mamba tii bu kaketi tula kwe Mfumu’andi. Kâ ka tatamana ko mu tûla mabanza mandi mu kani dio. Wa matieleka, ka tulendi’â twe yende ha mukanda-mamba ko, kâ misamu mikotesaka timinu tieto mu ntontolo tubwabanaka na mio. Tamana lembo tûla mabanza meto mu Yehova na mu makani mandi, mbo tubatika mu diama mu timpeve. Mu musamu ni musamu wututurila mu luzingu lweto, tufweti tatamana mu tûla mabanza meto mu Yehova na mu lenda diandi diatubakisa. w21.12 17-18 par. 6-7

Lusambulu, ndongokolo na dimbitila mu kati dia nsambululu’eto biena. Bu tusambilaka, mbo tuzonzaka na Tata’eto die ku mazulu ditomono tu zolo. Bu tulongokaka Bibila, mbo tukwizi zabaka Tata’eto we Titeko tia ndwenga. (Bin. 2:1-5) Bu tudimbitilaka, mbo tulongokaka misamu mu bifu biandi bia toma na mu kani diandi dia nzitukulu mu bungu dia nza ya mukaka, mpe bwe ditutarilaka. Ngano lendi banza ntia mpila ya mbote lendi sarila ntangu’aku? Kâ, ngano nti bilendi tu bakisa mu sila bo? Tala ti bulendi bâ, sola tibuka tia dzuna. Tataluzuleno tifwani tia Yezu. Ntete kabatika tisalu tiandi ha mutoto, Yezu wayôkesa bilumbu 40 ku masese. (Like 4:1, 2) Ku tibuka tio tia dzuna, Yezu lenda dieri nandi mu sambila Yehova na mu dimbitila mu kani dia Tata’andi mu yandi. Ntembe kâni, mpila yo yakubika Yezu mu bungu dia ntontolo zaketi mu turila ho nkatika bendo. w22.01 27-28 par. 7-8

Mukuluntu peleko mpangi ya yela yilendi tu zonzela tifu ti tufweti tomesa. Tala ti muntu wu tuzololo wutuheni malongi mata sikamana mu Bibila, tufweti landa malongi mandi. Wulendi bâ musamu wa mpasi mu tambula malongi, nsungula bu matûkaka kwe muntu. Tulendi fwema mpe. Mu bungu dia nti? Ni bu sa ti mbo tutambulaka ti bantu ba masumu twena, wulendi bâ musamu wa mpasi mu tambula malongi mu ntangu muntu yi katutêlaka mu soba ndiatulu’eto. (Ekl. 7:9) Tulendi dinga mu songela ti mpemba ye neto. Tulendi dinga mu zaba mabanza mata tuma muntu wuta tu hana malongi, peleko tulendi fwema mu mpila yi katuhanini mo. Tulendi dinga misamu mia mbi mi kayirikaka, mpe tulendi banza: ‘Kena na nswa ko wa kungana malongi! Yandi beni bifu bia mbi bie nandi!’ Mpe tala ti ka tuta yangalala ko mu malongi ma katuheni, ka tukipa mo ko peleko tulendi lomba malongi kwe muntu wakaka mu bungu ti mbo tuta banza ti mbo katâ misamu mu mpila yi tuzololo. w22.02 8-9 par. 2-4

Ngano luzingu mu nza ya môna ya Nzambi lulendi kwizi bâ na misamu mia mpasi, milendi kotesa lukwikulu lweto mu ntontolo mu mpila Yehova yi kayirikilaka misamu? Tataluzuleno misamu miayôka ha manima bala ba Israele bu babakûla mu bungamba ku Ezipte. Bakaka babatika mu kwe niunguti mu bungu ti mbo beri kondoko bidia bi beri diaka ku Ezipte, mpe babatika mu tsâla mane yeri ba hanaka Yehova. (Lut. 11:4-6; 21:5) Ngano tulendi kwizi bâ na mbanzulu za mpila yo ha manima ma mpasi ziyôkele? Ka tuzebi’â ko ntia tisalu tifwanakana mu tsemesa mutoto na mu sa ti malembe-malembe wabâ paradi. Kampe, mbo kubâ tisalu tiatingi tia sala mpe ha mbatukulu ka wubâ musamu wa fioti ko. Ngano mbo tuniunguta mu bungu dia bima bi tu hana Yehova mu ntangu yîna? Musamu wa matieleka ni ewu: Tamana tomo zolo misamu mi yirikaka Yehova lumbu ti, buna ka wubâ musamu wa mpasi ko mu tambula misamu mi kayirika mu ntangu yîna. w22.02 7 par. 18-19

Mu mbikululu ye mu Zakari 8:23 ntêlo ya “Muyuda” na ya “beno” Bakristo ba tumbu zizonzelaka batiri ha mutoto. (Rom. 2:28, 29) “Babakala kumi ba mazu mamansoni ma makanda” ni bimeme biakaka. Mbo basimbaka​—batomo simbaka na kwikama kwakwansoni—​Bakristo ba tumbu, mpe mbo babalandaka mu nsambululu ya verela. Mpila mosi mpe, mu ndungananu ya mbikululu ya Ezekiele 37:15-19, 24, 25, Yehova wakutakasa Bakristo ba tumbu na bimeme biakaka ngatu babâ na tintwari tia ngolo na bumosi. Mbikululu yo mbo yizonzelakabibâsa biole bia miti. Bô bê na tivuvu tia kwe bâ ku mazulu ni tibâsa tia “Yuda” (dieri kanda di beri solelaka mitinu ku Israele), mpe bô bê na tivuvu tia bâ ha mutoto ni tibâsa tia “Efrayime.” Yehova mbo kaketi vukasa bikunku bio bia biole ngatu biabâ tibâsa timosi tia muti. Wuzololo tâ mbo basarilaka Mutinu’awu Yezu Kristo mu bumosi.​—Za 10:16. w22.01 22 par. 9-10

Yezu wazonzela bantu beri hanaka makabu kwe bamputu mpe beri dingaka ti bantu bakaka bazaba makabu mawu ngatu babakembela. Misamu mia mbote mieri monekaka, kâ ka mieri’â nguria salu ko kwe Yehova. (Mat. 6:2-4) Tulendi sarila mbote ya ku mutima ya matieleka na mabanza ma mbote. Buna lendi tiyula biyuvu ebi: ‘Ngano misamu mia mbote mi mfweti yirika mia nzebi, mpe mia niyirikaka? Ngano nti bikuntumaka mu yirika misamu mia mbote?’ Yehova Nzambi yena yisalaka, mpe mpeve’andi ngolo zena zisalaka. (Mba. 1:2) Buna muna tifu tia mbutu ya mpeve tilendi, mpe tifweti tu tuma mu sala. Mu tifwani, mulongoki Zaki watsoneka: “Timinu tilembolo na nsalulu tia fwa tiena.” (Zaki 2:26) Musamu wo wulendi tarila mpe bifu biabiansoni bia mbutu ya mpeve. Ntangu zazansoni zi tusarilaka bifu bio, mbo tusongelaka ti mpeve ya Nzambi ya yisalaka mu beto. w22.03 11-12 par. 14-16

Tulendi sarilaka Yehova, mpe tulendi yirikaka misamu miamingi mia mbote kwe bantu bakaka. Kâ ntumwa Piere watindisa Bakristo mu sa tima tiakaka tia mfunu. Ntete katutindisa mu bâ ba santu, Piere watâ: “Kubikeno mabanza meno mu bungu dia tisalu.” (1 Pi. 1:13) Ngano tisalu tio ni nti? Piere watâ ti mpangi za tumbu za Kristo mbo ‘“zisamuna bifu na nsalulu za nkembo” za Yandi wabatâ mbila.’ (1 Pi. 2:9) Lumbu ti, Bakristo babansoni bweso bwe nawu bwa sala tisalu tio tia mfunu, tibakisaka bantu babingi yôka bisalu biakaka. Diangana, bweso bwa bunene bwena kwe beto twe kanda dia Nzambi ya santu, mu vulu samunaka na mu longesaka bantu na luhemo lwalwansoni! (Marke 13:10) Tamana sarilaka manzangu mu musamu wo, mbo tusongela ti Nzambi’eto ya tuzololo mpe bampwana’eto ba tuzololo. Mpe mbo tusongela ti tuzololo “tabâ ba santu” mu ndiatulu’eto yayansoni. w21.12 13 par. 18

Ntumwa Paulo watatamana mu bâ na mabanza ma delakana mu mpangi zandi. Yandi wazaba luswaswanu lwe ha kati dia ndiatulu ya mbi na bantu ba mbi. Mpangi zandi za kazolo, mpe mbo keri tûlaka mabanza mandi mu bifu biawu bia mbote. Mu ntangu mpangi zandi zeri lembanaka mu yirika misamu mia mbote, mbo keri monaka ti mabanza ma mbote meri nawu, mpe nsatu lubakusu kwa yeri nawu. Tataluzuleno bwe Paulo kabakisila mpangi zole za zikento za timvuka tia Filipe. (Flp. 4:1-3) Kampe Evodi na Sentisie musamu babaka, mpe ka bavutu’â sâla bandiku ko. Paulo ka ba bongela mu ngolo ko peleko ka bafundisa ko; watûla mabanza mandi mu bifu biawu bia mbote. Mpangi zo za kwikama, mbo zeri sarilaka Yehova tûka ntangu yayingi. Paulo wazaba ti Yehova bawu keri zoloko. Mpila ya mbote yeri ba bongelaka Paulo yabatindisa mu yirika misamu miawu. Mpila’andi ya mwina misamu yamubakisa mu tatamana mu bâ mu nsayi na mu tatamana mu bâ na tindiku tia mbote na mpangi za timvuka tio. w22.03 30 par. 16-18

Tidzunu tihanaka Yehova mbo tilembekaka mitima mieto, mpe mbo titubakisaka mu lembo bâ na mabanza yeko-yeko. Tataleno bwe musamu wo we wa matieleka mu tifwani tia mpangi yimosi ya yikento ye na nkumbu Luz. Yandi têle: “Mbo nivulu monaka ti me kaka ndiena. Ntangu zakaka mbanzulu zo mbo zisaka ti nabanza ti Yehova ka kunzololo’â ko. kâ buna kwa bu nibâka na mbanzulu zo, mbo nikulu sambilaka Yehova mu mu têla bwe nita mona. Lusambulu mbo lukumbakisaka mu zabirila mbanzulu zani.” Ntiana busongele wo tifwani tiandi, lusambulu lulendi tu natina tidzunu. (Flp. 4:6, 7) Tuzebi ti Yehova na Yezu mbo batubakisa tala ti tufwilulu muntu wu tuzololo. Batutindisi mu samunaka na mu longesaka na tiari tia mutima, mu bungu ti Yehova na Yezu tifu tio basongelaka. Mpe mbo tubakaka lutindusu mu bungu ti tuzebi ti Yehova na Mwana’andi wu katomono zolo mbo babâka ha tibuka tieto bu tubâka mu bunôkena mpe bazololo mu tu bakisa mu korela. Timina die neto dia tilumbu Yehova ti kakusuna ‘mansangaza mamakulu ma meso’ meto!​—Nza. 21:4. w22.01 15 par. 7; 19 par. 19-20

Yezu wazonzela mielo miole mia swaswana minataka ku nzila zole za swaswana, mosi wa “munene” mpe wakaka wa “mfinka.” (Mat. 7:14) Ka kwena nzila ya ntatu ko. Beto beni tufweti sola ntia nzila tudiatila. Yo ni nzengolo yiyôkele mfunu yi tulendi bonga mu bungu ti nzila yimosi kwa yinataka ku luzingu lwa mankululu. Bantu babingi bê mu nzila ya “yinene.” Musamu wa tiari ni wena’eti bantu babingi batatamanaka mu diatila mu nzila yo mpe basolaka mu landa misamu mi yirikaka bantu badiatilaka mu nzila yo. Ka babakulaka ko ti muntu wudingaka ti bantu badiatila mu nzila yo ni Satana Diabulu, mpe ku lufwa yinataka. (1 Kor. 6:9, 10; 1 Za 5:19) Mu bungu dia nzila ya “mfinka” Yezu watâ ti bantu ka babingi’â ko babakaka yo. Mu bungu dia nti? Zaba ti mu verse yita landa, Yezu walwengesa milongoki miandi mu mbikuri za bungungu.​—Mat. 7:15. w21.12 22-23 par. 3-5