“Bêno ba kangama, ka luninganandi”

1-2. Mu bwe Mukristo wulendi fwanakana na nzo ya zangama? (1 Bisi-Korente 15:58)

KU NSUKA ya mivu mia 1970, bayizi tunga nzo ya zangama yeri na étages 60 ku Tokyo, ku Japon. Bantu beri ya talaka mbo beri tiyulaka ka bwe nzo yo yaketi tatamana mu bâ ya sikama ku mbuka yo yivulu bwaka midikutulu mia mutoto. Ngano nti biabakisa ngatu yasikama? Bitungi biatunga nzo yo biasa ti yabâ ngolo, kâ mpe yafumbamaka mu tindila midikutulu mia mutoto. Bakristo bena ntiana nzo yo ya zangama. Mu ntia mpila?

² Mukristo wufweti bâka na mabanza ma delakana mu tifu tia bâ wa kangama na mu tifu tia lembo bâka na mabanza ma ngolo. Fweti bâ wa kangama mpe fweti bonga nzengolo ya tatamana mu tumamana misiku na mitieno mia Yehova. (Tanga 1 Bisi-Korente 15:58.) Wa kubama wena mu tumama na mu lembo tambulaka mu diata mitieno mia Nzambi. Ku lweka lwakaka, fweti bâ na mabanza ma delakana, peleko ka fweti’â kabâ na mabanza ma ngolo ko, tala ti wufwanakane mu sila bo. (Zaki 3:17) Mukristo walongoka mu bâ na mabanza ma delakana, mbo wusaka keba mu lembo bâ na mbanzulu za ngolo na mu lembo haninaka misamu miamiansoni nzila. Mu timoko ti, mbo tutaluzula ka bwe tulendi bêla ba kangama. Mbo tumona mpe mpila tanu zi sarilaka Satana mu yêla mu tu petesa, mpe mbo tumona ka bwe tulendi telamana ngolo zandi.

BWE TULENDI BÊLA BA KANGAMA?

3. Ntia misamu mia Muntu wuyôkele wuhanaka misiku mie mu Bisalu 15:28, 29?

³ Yehova bu kena Muntu wuyôkele mu hana misiku, mbo kahanaka misiku milembolo mpasi mu bakula kwe kanda diandi. (Iza. 33:22) Mu tifwani, mu mbandu ya ntete Timvuka titwarisaka tiayizi zonzela misamu mitatu Bakristo mi bafweti tatamana mu bâ ba kangama: 1) bu baketi losa nsambululu ya biteki, mpe bu baketi sambila kwa Yehova, 2) bu baketi zitisa musiku wa Yehova wutâka ti menga ma mulongo mena, mpe 3) bu baketi tumamana mitieno mia ndiatulu mie mu Bibila. (Tanga Bisalu 15:28, 29.) Bwe Bakristo ba mu ntangu yi balendi tumamana misamu mio mia mitatu?

4. Mu bwe tusambirilaka kwa Yehova? (Nzabukusu 4:11)

⁴ Mbo tulosaka nsambululu ya biteki, mpe Yehova kwa tusambilaka. Walomba kwe bala ba Israele ti ni Yandi kwa bafweti sambila. (Lub. 5:6-10) Mpe mu ntangu Yezu yi bamutonta kwe Diabulu, yandi watomo songela ti ni Yehova kwa tufweti sambilaka. (Mat. 4:8-10) Buna, ka tusambilaka biteki bi tumonaka mu mabundu ko. Ka tusambilaka mpe bantu ko—ntiana mfumu za mabundu, za politike, peleko bantu basaka sport na mizike—bu tubabongela ntiana banzambi. Mbo tubâka kwa ku lweka lwa Yehova bu tusambilaka kwa Yandi ‘wasala biabiansoni.’—Tanga Nzabukusu 4:11.

5. Mu bungu dia nti tutumamanaka musiku wutâka ti menga na luzingu bia mulongo biena?

⁵ Mbo tuzitisaka musiku wa Yehova wutâka ti menga na luzingu bia mulongo biena. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Yehova mbo katâka ti menga tindimbu tiena tia luzingu, die kabu di katuhana. (Lev. 17:14) Yehova bu kahana nzila mu mbala ya ntete kwe bantu badia musunia wa bibulu, Yandi wahana ntumunu ti ka badiandi menga. (Mba. 9:4) Wakârila ntumunu yo bu kahana Musiku wa Mose kwe kanda dia Israele. (Lev. 17:10) Mpe Wahana ntumunu kwe Timvuka titwarisaka tia mu mbandu ya ntete kwe Bakristo babansoni mu lembo sarilaka menga. (Bis. 15:28, 29) Mbo tutumamanaka ntumunu yo na kwikama kwakwansoni bu tubongaka nzengolo yitariri mpila yi batubukila.b

6. Nti tusaka mu tumamana mitieno mia ndiatulu mia Yehova?

⁶ Mbo tutumamanaka mitieno mia ndiatulu mia Yehova buna bufwanane. (Ebr. 13:4) Mu nzila ya tifwani timosi, ntumwa Paulo watulwengesa ti tufweti honda binama bia nitu’eto—wuzololo tâ, tufweti bonga nzengolo ya ngolo ya honda nsatu zeto za mbi za tinsuni. Mbo tusaka keba mu lembo tala peleko mu lembo yirika tima ni tima tilendi tu nata ku bunsuza. (Kol. 3:5; Yobe 31:1) Bu tubwabanaka na ntontolo, na manzangu mamansoni mbo tulosaka mbanzulu peleko tima tilendi bebesa tindiku tieto na Nzambi.

7. Ntia nzengolo tufweti bonga, mpe mu bungu dia nti?

⁷ Yehova zololo ti tamutumamana mu mutima’eto wa mukaka. (Rom. 6:17) Mio mi katulombaka mu yirika ni mu bungu dia bubote bweto, ka tulendi’â tasoba misiku miandi ko. (Iza. 48:17, 18; 1 Kor. 6:9, 10) Mbo tusarilaka ngolo mu tâ Yehova nsayi na mu songela mbanzulu zeri na titsoniki tia Mikunga watâ ti: ‘Naheni mutima’ani mu sarila misiku miaku mankululu, tii hana nsuka.’ (Mik. 119:112) Kâ, Satana mbo kayêla mu petesa nzengolo’eto. Ngano ntia mpila kasarilaka?

BWE SATANA KAYÊLELAKA MU PETESA NZENGOLO’ETO?

8. Bwe Satana kasarilaka nkwamusu mu petesa nzengolo’eto?

⁸ Nkwamusu. Satana mbo kasarilaka miangu na tiya tu batusaka mu petesa nzengolo’eto. Kani diandi ni mu tu “dia,” mu honda tindiku tieto na Yehova. (1 Pi. 5:8) Mu mbandu ya ntete, Bakristo babasila miangu, babahonda mu bungu dia kangama kwawu. (Bis. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Lumbu ti Satana mbo katatamanaka mu sarila nkwamusu. Musamu wo mbo wumonekaka mu mpila yi babongelaka mpangi zeto na miangu miamiansoni ku Russie na ku nsi zakaka, na mu mpila yi babongelaka muna muntu kwe bantu batutelamanaka.

9. Hana tifwani tita songela ka bwe tulendi sila keba mu tiya tulembo zabakanaka tu balendi tu sa.

⁹ Tiya tulembo zabakanaka. Ha zulu nkwamusu Satana mbo kasarilaka mpila za mayela zi tulembo bakulaka. (Efz. 6:11) Tabongeno tifwani tia mpangi yimosi ya bakala ye na nkumbu Bob, wayizi kota lupitalu mu baka opération ya yinene. Watâ kwe badoktere ti kani kabwe ka keti’â tambula ko bamuyika menga. Doktere diaketi mu sa opérer diatambula mu zitisa nzengolo’andi. Kâ, mu ntangu yi kaketi baka opération, doktere disaka anesthésie diayizi tala Bob, kanda diandi bu diamana kâla ku nzo. Watâ kwe Bob ti kampe menga ka baketi’â ma sarila ko, mbo maketi bâ ha ndeko mu bungu ti mbo baketi ma sarila tala ti wafwanakana. Kampe doktere wabanza ti Bob mbo kaketi soba mabanza mu bungu ti kanda diandi ka diabâ hô ko. Kâ Bob watatamana mu bâ wa kangama, watâ ti kani kabwe ka keti’â tambula menga ko.

10. Mu bungu dia nti mpila yi banzilaka bantu ye ya mbi? (1 Bisi-Korente 3:19, 20)

¹⁰ Mbanzulu za bantu balembo kipaka misiku mia Yehova. Tamana banzila ntiana bu banzilaka bantu balembo kipaka misiku mia Yehova, tulendi batika mu lembo kipa Yehova na misiku miandi. (Tanga 1 Bisi-Korente 3:19, 20.) ‘Ndwenga za nza yi’ mbo zinataka bantu mu kolamana Nzambi. Bakristo beri ku Pergame na ku Tiatire bayizi ba sobesa kwe bantu beri ba zungirilaka beri na ndiatulu ya mbi, mpe beri sambilaka biteki. Yezu wahana malongi ma ngolo kwe bimvuka bio mu bungu dia bunsuza bu beri haninaka nzila. (Nza. 2:14, 20) Lumbu ti, bantu batuzungirilaka balendi dinga ti tatambula mbanzulu zawu za mbi. Bantu ba kanda dieto na bakaka ba tuzabasane balendi yêla mu tu wisa ti misamu ngolo miena kwe beto, mpe tufweti diata misiku mia Yehova. Mu tifwani, balendi tâ ka wena mfunu ko mu bâ na ndiatulu ya verela, mpe mitieno mia Bibila mia ntama miena.

11. Bu tuta kwe tatamane mu bâ ba kangama, ntia musamu tufweti sila keba?

¹¹ Ntangu zakaka, tulendi banza ti lutwalusu lu tu hanaka Yehova ka lwena lwa lunga ko. Tulendi dinga mu lembo ‘telamana kwa ha mîna miatsonama.’ (1 Kor. 4:6) Mfumu za mabundu za mu ntangu ya Yezu masumu ni mo beri sarilaka. Bu bayika misiku mia bantu mu Musiku wa Nzambi, bayizi yikila bantu madema. (Mat. 23:4) Yehova mbo katuhanaka lutwalusu lulembolo mpasi mu bakula mu nzila ya Zu diandi na ya organizasio’andi. Ka twena na nsatu ko ya yika misamu miakaka mu lutwalusu lu katuhanaka. (Bin. 3:5-7) Buna, ka tuyôkaka mîna miatsonama mu Bibila ko, mpe ka tuhanaka misiku mia beto beni ko kwe mpangi zeto mu misamu mi dilembo zonzelaka.

12. Bwe Satana kasarilaka bungungu bwa mpamba-mpamba?

¹² Bungungu. Satana mbo kasarilaka bungungu bwa mpamba-mpamba na misamu mia fioti-fioti mia nza yi mu huna na mu hambasa bantu. (Kol. 2:8) Mu mbandu ya ntete, mu kati dia misamu mio mweri filozofi zeri sikamanaka mu mbanzulu za bantu, ndongosolo za Bayuda zeri lembo sikamanaka mu Matsonoko, na ndongosolo yeri tâka ti Bakristo bafweti tumamana Musiku wa Mose. Bungungu bweri mu bungu ti misamu mio bantu mieri wubakasaka mu nzila ya Titeko tia ndwenga, Yehova. Lumbu ti, Satana mbo kasarilaka media (tele, radio, …) mu yangasa bungungu na nsangu za bungungu zi singasaka mfumu za politike. Musamu wo watomono moneka mu ntangu ya pandémie ya COVID-19.c Mbangi za Yehova zayizi sarila malongi ma heni organizasio, ka zayizi’â kota mu maniongo ko ntiana bantu bakaka babele wâka nsangu za bungungu.—Mat. 24:45.

13. Mu bungu dia nti tufweti sila keba mu nsaka?

¹³ Nsaka. Tufweti tûlaka mabanza meto mu “bima biyôkele mfunu.” (Flp. 1:9, 10, NWT) Nsaka zilendi tu bonga ntangu yayingi, mpe zilendi sa ti ka tuvutuandi kipa misamu milendi tomo tu natina ndandu. Misamu mi tuvulu yirikaka ntiana—dia, nwa, nsaka, na tisalu tia tinsuni—bilendi kwizi bâ bima biyôkele mfunu mu luzingu lweto. (Like 21:34, 35) Musamu wakaka, bilumbu biabiansoni mbo bavulu tu zonzelaka nsangu za bantu badukaka mu balabala mu telemana bamfumu na nsangu za politike. Tufweti sa keba mu lembo wubakana mu misamu mio. Tala ti kâni, tulendi batika mu yika moko timvuka timosi tia nza yi mu mbanzulu zeto na mu mutima’eto. Mpila zazansoni zi tuzonzele, Satana ni zo kasarilaka mu petesa nzengolo’eto ya yirika misamu mia sungama. Tabanzeno’eti mu mpila yi tulendi telamana ngolo zi kasarilaka na yi tutatamana mu bâ ba kangama.

BWE TULENDI TATAMANA MU BÂ BA KANGAMA?

14. Nti bilendi tu bakisa mu tatamana mu bâ ba kangama ku lweka lwa Yehova?

¹⁴ Banzaka ka nti biakutuma mu tihana kwe Yehova na mu batusu. Wayizi bonga nzengolo yo ngatu wabâ ku lweka lwa Yehova. Bambuka ka nti biakuhana lukwikulu ti matieleka wabaka. Wayizi bâ na luzabu lwa matieleka mu Yehova mpe wayizi longoka mu mu zolo ntiana Tata’aku dia ku mazulu. Wayizi bâ na timinu mpe wayizi soba mabanza. Mutima’aku wayizi ku tuma mu bika nsalulu za mbi na mu diatila mu luzolo lwa Nzambi. Wabâ mu nsayi bu wabakula ti Nzambi wakulemvokela. (Mik. 32:1, 2) Wabatika mu kwendaka ku tukutakanu na mu samunaka misamu mia mbote mi wayizi longoka. Bwawu bu, bu wena Mukristo watihana kwe Nzambi mpe wa batusu, mbo diatilaka mu nzila ya luzingu, nzengolo bongele mu lembo ya hombesa.—Mat. 7:13, 14.

15. Mu bungu dia nti ndongokolo na tifu tia dimbitila bitunatinaka ndandu?

¹⁵ Longokaka Bibila mpe dimbitilaka dio. Ntiana kwa muti wulendi bâ ngolo tala ti midza miandi miatomo kwenda ku nguria nsi’a mutoto, beto mpe tulendi tatamana mu bâ ba kangama tala ti timinu tieto titomono sikamana mu Zu dia Nzambi. Muti bu wukwe kuri, midza miandi mbo mikwendaka mala tii ku nguria nsi’a mutoto. Bu tulongokaka mpe bu tudimbitilaka, mbo tuyikaka timinu tieto ngolo, mpe mbo tukurisaka lukwikulu lweto ti nzila za Yehova ni zo kwa ziyôkele. (Kol. 2:6, 7) Dimbitila’eti ka bwe ntumunu za Yehova, malongi mandi, na mpila yi kakengerela bisari biandi mu ntama biababakisila. Mu tifwani, Ezekiele mu timona-meso wamona mbazi yimosi yeri bongaka mesure mia tempelo na bunsungu bwabwansoni. Timona-meso tio tiayika Ezekiele ngolo, mpe tilendi tu hana malongi ma tulendi sarila mu mpila yi tulendi zitisila mitieno mia Yehova mu bungu dia nsambululu ya verela.d (Ezk. 40:1-4; 43:10-12) Beto mpe, tulendi baka ndandu bu tubâ na ntangu ya longoka na ya dimbitila misamu mia ndilu mia Zu dia Nzambi.

16. Bwe mutima wa ngolo wakengerela Bob? (Mikunga 112:7)

¹⁶ Sa ti mutima’aku wabâ ngolo. Mutinu Davide wasongela luzolo lwandi lwa ngolo mu Yehova bu katanga: “Mutima’ani ngolo wena, o Nzambi.” (Mik. 57:7, NWT) Beto mpe tulendi bâ na mutima wa ngolo, we na lukwikulu lwalwingi mu Yehova. (Tanga Mikunga 112:7.) Tatala ka bwe musamu wo wabakisila Bob, wu tutokolo zonzela. Bu bamutêla ti menga baketi tûla ha lweka lwandi mu bungu ti mbo baketi ma sarila tala ti wafwanakana, na manzangu mamansoni watâ ti tala ti mbo baketi sarila menga, ho nkatika bendo mbo kaketi duka ku lupitalu. Ha manima, Bob watâ ti, “Kani kabwe ka ndieri’â na ntembe ko mu mio mi naketi yirika, mpe ka ndieri’â na lwaka ko mu mio miaketi kunturila.”

17. Ntia malongi tuta baka mu tifwani tia Bob? (Tala mpe tifwani.)

¹⁷ Bob wa kangama weri mu bungu ti wabonga nzengolo ya tatamana ntete kenda ku lupitalu. Ntete-ntete, wazolo mu tâ Yehova nsayi. Wa nzole, walongoka na bunsungu mio mi tâka Bibila na mikanda mieto misikamanaka mu Bibila mu musamu wutariri menga na luzingu. Wa ntatu, lukwikulu lweri nandi ti bu kaketi landa lutwalusu lwa Yehova ndandu za zibote kwa kaketi baka. Beto mpe tulendi bâ na mutima wa ngolo ntono ntontolo zi tulendi bwabana na zo.

18. Ntia malongi tuta baka mu tifwani tia Barake tia bâ na lukwikulu mu Yehova? (Tala tifwani ha tinima tia ntete.)

¹⁸ Bâ na lukwikulu mu Yehova. Banza ka bwe Barake kalendela mu bungu ti wakwikila Yehova. Ni bu sa ti ka bamona binwanunu ko ku nsi ya mukaka, Yehova wamuhana ntumunu kenda ku muzingu mu nwana na mukangu wa binwani watomo kubama wa mfumu ya binwani ya Bisi-Kana, Sisera. (Mfu. 5:8) Mbikuri Debora watâ kwe Barake ti kakôka ku mbuka yalembo bâ mongo mu bwabana na Sisera weri na bipusu 900. Ni bu sa ti bipusu ndandu yayingi bieri hanaka ha mbuka yalembo bâ mongo, Barake watumamana. Mu ntangu binwani yi bieri kôkaka mongo wa Tabore, Yehova wanokesa mvula ya ngolo. Bipusu bia Sisera biadiama mu ntebe, mpe Yehova wahana nungunu kwe Barake. (Mfu. 4:1-7, 10, 13-16) Mpila mosi mpe Yehova mbo katuhana nungunu tala ti tubêle na lukwikulu mu Yandi na mu lutwalusu lu kahanaka mu nzila ya organizasio’andi.—Lub. 31:6.

BONGA NZENGOLO YA TATAMANA MU BÂ WA KANGAMA

19. Mu bungu dia nti fweti tatamana mu bâ wa kangama?

¹⁹ Tala ti mu nza yi kwa tukwe bêle, mbo wufwanakana ti tatatamana mu nwana muzingu’eto mu bâ ba kangama. (1 Tim. 6:11, 12; 2 Pi. 3:17) Bika tabonga nzengolo ti nkwamusu, tiya tulembo zabakanaka, mbanzulu za bantu, bungungu, na nsaka ka bituwubakasandi. (Efz. 4:14) Kani tawubakana, tatatamana mu bâ ba kangama, mu zolo Yehova na mu tumamana ntumunu zandi. Tufweti bâ mpe na mabanza ma delakana. Mu timoko tilanda, mbo tumona ka bwe Yehova na Yezu bena bifwani bia lunga mu tifu tia bâ na mabanza ma delakana.