Peenda Myaaka 100 Kuswa Mu—1924
KAPEPA ka Bulletina ka January 1924 kakaamba ayi, “Kumatalikilo kwa mwaaka nciindi cibotu ku Mwineklistu uli woonse wakabombekwa . . . kucana nshila sha mbweenga wacita shiinji muncito yakwe Yehova.” Mumwaaka uyu, Bashikwiiya Baibo bakakonkela kululika uku kwiinda mukuba bataloondi akushimikila munshila shipya.
BAKALINGA KUSHIMIKILA KUSEBENSESHA LEDYO
Kwamwaaka womwi akwiindaawo, bamakwesu bapa Bathel bakalinga kuyaka ledyo sitesheni yakalinga kwiitwa ayi WBBR ku Staten Island, mu New York. Pesule lyakubotesha pamusena, bakayakaawo ŋanda inene mwakukala basebenshi aŋanda imwi mwakubika shisebensesho. Ndyebakamanisha kuyaka, bamakwesu bakatalika kulangoola shisebensesho shakalinga kuyandika kwaamba ayi banooshimikila kusebensesha ledyo. Sombi kwakalinga mapensho aanji ngobakalinga kweelete kukoma.
Cakalinga ciyumu abuumbi kubika elyo ya sitesheni. Elyo iyo ilaamfu mamita ali 91 yakalinga kuyandika kwaangwa kushisamu shobilo shilaamfu mamita ali 61. Ciindi cakutaanguna ndyebakeelesha kucita boobo bakaalilwa. Bamakwesu bakacinka manungo mulucafwo lwakwe Yehova, lyalo mukweelaako bakacikonsha kucita boobo. Ba Calvin Prosser abo bakaabanamo lubasu muncito iyi bakaamba ayi, “Naakwiinga twakacikonsha kwaanga kabotu elyo ciindi cakutaanguna, naakwiinga twakalisumpula.” Sombi bamakwesu bakalumbaisha Yehova ceebo cakubacafwa. Nacibi boobo, kuli lipenshi alimwi ndyebakalinga kweelete kukoma.
Batobika elyo ya WBBR
Kushimikila kusebensesha ledyo yakalinga ni nshila ipya, alimwi tacakalinga cuubu kuula shisebensesho shakalinga kuyandika. Nacibi boobo, bamakwesu bakacana shisebensesho shakasebenseshekwawo kale isho shakalinga pafwiifwi muntu umwi nshaakapanga. Alimwi muciindi cakuula maikulofooni, bakasebensesha yaku fooni. Pabushiku bumwi mashiku mumweenshi wa February, bamakwesu bakasalawo kweelesha shisebensesho shoonse nshobakabaamba. Bakalinga kuyandika kuba amakani akwaambilisha pa ledyo, aboobo bamakwesu bakasalawo kwiimba nyimbo sha Bwaami. Mukwesu Ernest Lowe, womwi pa bamakwesu abo, wakaamba shimwi shisangalasha shakacitika pabushiku ubo. Wakaamba ayi ndyebakalinga kwiimba, bakatambula fooni kuswa kuli ba Judge Rutherford,b abo bakabanyumfwa kabeemba ndyebakalinga kukutika ledyo ku Brooklyn, tauni ili kulaamfu makilomita ali 25 kuswa nkobakalinga kwiimbila.
Mukwesu Rutherford wakaamba ayi, “Amucileeke kupanga coongo. Mutonyumfwika anga mutootama!” Bamakwesu bakanyumfwa nsoni alimwi bakacileka kwiimba peenkaapo. Sombi bakashiba ayi ledyo itoosebensa alimwi bakalinga kulibambite kutalika kushimikila kusebensesha ledyo.
Pa 24 February, 1924 libunga lyesu ndyelyakatalika kushimikila kusebensesha ledyo, Mukwesu Rutherford wakaamba ayi ledyo sitesheni ilaakunosebenseshekwa kusensa ncito Klistu Mwaami wabo njaakabapa. Wakaamba ayi luyaando lunene lwa sitesheni iyi “nkucafwa bantu boonse kunyumfwishisha Baibo alimwi aciindi ciyandika ncotubeteemo.”
Kucipiko: Mukwesu Rutherford kaali mu situdyo yakutaanguna
Kululyo: Shisebensesho nshobakalinga kusebensesha pa sitesheni ya paledyo
Pulogilamu yakutaanguna ya paledyo yakeenda kabotu abuumbi. Sitesheni iyi yakasebenseshekwa kwamyaaka 33 kwaambilisha makani apaledyo abantu bakwe Yehova.
BAKAAMBA CAKUTALOONDA PASHINTU SHITABETE KABOTU BAMATANJILILI BABUPAILISHI NSHOBAKALINGA KUCITA
Mu July 1924, Bashikwiiya Baibo bakaba akubungana kunene mu Columbus, ku Ohio. Bashikwiiya Baibo bakaswa mushishi shipusenepusene alimwi bakakutika makani a Baibo mu ciArabic, Cisungu, ciFrench, ciGerman, ciGiliki, ciHungarian, ciItalian, ciLithuanian, ciPolish, ciRussian, mumishobo yaku Scandinavia, alimwi amu ciUkrainian. Bantu bakalinga kukutika kumakani amwi paledyo alimwi bamakwesu bakasenga bakalinga kulemba nyusipepa ya Ohio State Journal kwaamba ayi banoolemba makani atokwaamba pakubungana kunene bushiku abushiku na kwamana.
Kubungana kunene kwamu 1924 mu Columbus ku Ohio
Pacinayi pa 24 July, bamakwesu abenankashi beendilila 5,000 bakaya mukushimikila mutauni umo mwakabeta kubungana kunene. Bakaabila mabuku ashika pafwiifwi a 30,000 akutalika shiiyo sha Baibo shiindilila 1,000. Njashi Yamulindilishi yakaamba pabushiku ubu ayi “lwakalinga lubasu lusangalasha abuumbi lwa kubungana kunene.”
Pacisanu pa 25 July, mulikani limwi Mukwesu Rutherford ndyakaamba, cakutaloonda wakabelenga lipepa limwi lyakalinga kwaamba pashintu shitabete kabotu bamatanjilili babupailishi nshobakalinga kucita. Wakaamba ayi bamatanjilili ba beshimapolitiki, beshibupailishi abamatanjilili ba beshimakwebo bakalinga “kukasha bantu kwiiya cancine caamba pa Bwaami bwakwe Lesa ubo mbweshi akasebenseshe kuleta shoolwe kubantu.” Alimwi wakaamba ayi bantu aba tabakalinga kucita kabotu mukwiinga bakalinga “kucafwilisha kabunga ka League of Nations akunokwaamba ayi ninshila Lesa mbwaakalinga kweendelesha cishi.” Bashikwiiya Baibo bakalinga kuyandika kutaloonda kwaamba ayi bashimikile bantu makani aya.
Mukuya kwaciindi, mutwi umwi wakalinga mu Njashi Yamulindilishi wakaamba ayi: “Kubungana kunene uku kwakabeta mu Columbus kwakayumya lushomo lwa likoto lya bamakwesu abenankashi abo bakalinga kusebensa cankusu. Kubungana uku kwakabacafwa kutaloonda kushimikila nabi kwaamba ayi bakalinga kupikishikwa.” Ba Leo Claus, abo bakacanikaako kukubungana kunene uku bakaamba ayi: “Pesule lyakubungana uku, twakalinga kusangalete kushimikila makani ngotwakeeya, kubantu bakumusena nkotushimikila.”
Katilakiti kakalinga kwaamba ayi Ecclesiastics Indicted
Mu October, Bashikwiiya Baibo bakatalika kwaabila bantu baanji katilakiti kakalinga kwaamba ayi Ecclesiastics Indicted, umo mwakalinga amakani mukwesu Rutherford ngaakabelenga akalinga kwaamba pashintu shitabete kabotu bamatanjilili babupailishi nshobakalinga kucita. Mu tauni imwi iniini yakalinga ku Oklahoma mu U.S.A., ba Frank Johnson bakamanisha kwaabila matilakiti kumusena nkobakalinga kushimikila alimwi bakalinga kweelete kulindila kwa mamineti ali 20 kwaamba ayi bamakwesu abenankashi bamwi bese babendule. Tacakalinga kabotu kuli mbabo kwiimikana patuba ndyebakalinga kubalindila mukwiinga basankwa bamwi bamu tauni abo bakalinga kukalalite bakalinga kubalangoola ceebo ca makani ngobakalinga kushimikila. Mukwesu Johnson wakasalawo kuyuba muceeci yakalinga pafwiifwi. Ndyaakacana ayi taamuwo bantu, wakashiya katilakiti mu Baibo yakwe pasita apashuuna shoonse. Wakacita boobo calubilo akuswaamo muceeci. Ndyakabona ayi ciindi tacina kukwaana cakusa mukumwiindula, wakaya mumaceeci aamwi obilo akucita bweenka mbwaakacita muceeci yakutaanguna.
Ba Frank bakacicila kumusena nkobakalinga kweelete kulindila bamakwesu kwaamba ayi bese babendule. Bakayuba kwisule lya musena nkobakalinga kuulishila mafuta amumotoka akunoolanga langa kwaamba ayi basankwa bakalinga kubalangoola batababooni. Basankwa abo bakeenda kufwiifwi ankobakayuba, sombi tabakwe kubabonaawo. Basankwa abo ndyebakayabo, bamakwesu abenankashi bamwi abo bakalinga kushimikila kufwiifwi, bakashika amotoka mukwiindula ba Frank lyalo akunooya.
Mukwesu umwi wakaamba ayi, “Ndyetwalinga kuswa mutauni, tweenda kufwiifwi amaceeci otatwe. Kwalinga bantu bashika pafwiifwi a 50 balinga kwiimfwi pansengwe lya ceeci yomwi ayomwi. Bamwi balinga kubelenga katilakiti lyalo bamwi balinga kutondesha pasita kwaamba ayi akaboone. Twafwambaana kuswaawo kwaamba ayi tutalinjishi mumapensho! Sombi twalumba Yehova pakutucafwa kushiba shakucita kwaamba ayi tucikoonshe kushimikila makani a Bwaami kwakubula kutucata.”
BAKASHIMIKILA CAKUTALOONDA AMUSHISHI SHIMWI
Ba Józef Krett
Bashikwiiya Baibo bakalinga kushimikila cakutaloonda amushishi shimwi. Kumatwa lya France, ba Józef Krett bakalinga kushimikila bantu bakalinga kusebensa mu maini abo bakaswa ku Poland. Bakapekwa coolwe cakwaamba likani lyakalinga kucite mutwi wakwaamba ayi “Conoonobo Bafu Balaakubushikwa.” Bamakwesu abenankashi ndyebakalinga kwaabila bantu bamu tauni tupepa twakubeeta ku likani, mupailishi umwi wamu tauni iyo wakakasha bamuceeci yakwe kwaamba ayi batakayiiko. Muciindi cakwaamba ayi bantu batayiiko, baanji bakacanikaako. Bantu beendilila 5,000 bakacanikaako ku likani kwiilikaawo amupailishi! Mukwesu Krett wakeeta mupailishi kwaamba ayi aambe nshaashoma, sombi wakakaka. Pesule lya likani, Mukwesu Krett wakaabila bantu mabuku oonse ngaakalinga kucite mukwiinga bakalinga kusunishishi kushiba shiinji pa Maswi akwe Lesa.—Amosi 8:11.
Ba Claude Brown
Ba Claude Brown bakaya ku Africa mukushimikila makani abotu mucishi pacecino ciindi ciitwa ayi Ghana. Bantu baanji bakanyumfwa cancine mukwiinga ba Brown bakaamba makani a Baibo aanji akwaabila mabuku kubantu baanji bamucishi ici. Ba John Blankson abo bakalinga kwiiya pacikolo cimwi kwaamba ayi bakanookuulisha misamu yakucipatela, bakacanikaako kulikani lya Baibo limwi Mukwesu Brown ndyakaamba. Lyalo peenkaapo bakashiba ayi bacana cancine. Ba John bakaamba ayi, “Cancine cakampa kusangalala abuumbi. Alimwi ndakalinga kulwiitako bamwi cakwaanguluka pacikolo mpondakalinga kwiiya.”
Ba John Blankson
Ba John bakeeya ayi Baibo taishiiwo ayi kuli Balesa Botatwe. Aboobo bushiku bumwi bakaya kuceeci imwi mukwiipusha mupailishi pamakani aya. Mupailishi wakakalala akwaamba muliswi lyapeculu ayi: “Toobete Mwineklistu; uli kulubasu lwakwe Satana. Swaamo muno!”
Ba John ndyebakaboolela kuŋanda, bakalembela nkalata mupailishi yakumwita kwaamba ayi akaye mukwaamba makani ngaashoma panjiisho ya Balesa Botatwe, kubantu baanji. Mupailishi wakalwiita ba John kuya ku ofesi yakwe tica munene pacikolo mpobakalinga kwiiya, uyo wakabeepusha na ncakwiila bakamulembela nkalata mupailishi.
Ba John bakakumbula ayi, “Ee ndakabalembela.”
Tica uyo wakalwiita ba John ayi balembele mupailishi nkalata yakusenga kulekelelwa. Aboobo ba John bakalemba ayi:
“Nobapailishi, batica bangu bandwiita ayi mulembele nkalata yakusenga kulekelelwa alimwi ndilibambite kucita boobo kulilabo na musumine ayi mulaiisha njiisho shakubeca.”
Tica wakakankamana akwiipusha ayi, “Blankson, sa isho nshoosuni kulemba?”
“Ee. Ishi nsheenga ndalembabo.”
“Tutokutaanda pacikolo pano. Inga totoleleli kuba pacikolo pano na utolelele kwaamba maswi atabete kabotu pa mupailishi wa bupailishi bucafwikwa kumfulumeende.”
“Ano batica, . . . na mwatwiisha lyalo kuli shimwi nshotutana kunyumfwishisha, te tulamwiipusha miipusho?”
“Ee mulanjipusha.”
“Ishi nshoshakacitika. Musankwa umwi wacanike wakalinga kutwiisha Baibo alimwi ndakamwiipusha mwiipusho. Na mupailishi inga tacikoonshi kukumbula mwiipusho ngondakamwiipusha, ntobona ayi nshintoyandika kumulembela nkalata yakusenga kulekelelwa.”
Ba Blankson tabakwe kubataanda pacikolo alimwi tabakwe kulembaawo nkalata yakusenga kulekelelwa.
BASHIKWIIYA BAIBO BAKALINGA KUSANGALETE KUCITA SHIINJI MUNCITO YAKWE YEHOVA
Kwaamba pa shoonse shakacitika mumwaaka, Njashi Yamulindilishi yakaamba ayi: “Inga twaamba cakushinisha bweenka Defedi mbwakaamba ayi: ‘Mwakampa nkusu shakulwana munkondo akunengesha kukoma balwani bangu.’ (Kulumbaisha 18:39) Twayuminishikwa abuumbi mumwaaka uyu mukwiinga twabona Yehova mbwaatucafwa muncito yakwe . . . Basebenshi bakwe balinga kushimikila makani abotu calusangalalo.”
Kumamanino kwamwaaka, bamakwesu bakabika bubaambo bwakuba asitesheni ya paledyo aimwi. Bakayaka sitesheni ya paledyo iyo ku Chicago mu U.S.A. Sitesheni iyo ipya yakalinga kwiitwa ayi MASWI mukwiinga bakalinga kwiisebensesha kushimikila Maswi akwe Lesa paledyo. Paciindi ici bamakwesu bakalinga kusebensesha shisebensesho shakalinga kucite nkusu cakwaamba ayi abantu bakalinga kukala mumisena yakulaale abuumbi bakalinga kunyumfwa makani a Bwaami, kwiilikaawo akumatwa lya cishi ca Canada.
Mu mwaaka wa 1925, Yehova wakacafwa bamakwesu kunyumfwishisha makani apya asangalasha acanika mu Ciyubululo capita 12. Ceebo ca kunyumfwisha kupya uko, bamwi tabakwe kutolelela kusebensela Yehova. Sombi bamwi bakasangalala kunyumfwisha kabotu shakacitika kwiculu alimwi amboshakakuma bantu bakwe Lesa pacishi.
a Pacecino ciindi nkabuku ka Buumi bwa Bwineklistu Anciito Yesu—Kabuku Kamabungano.
b Ba J. F. Rutherford abo bakalinga kutanjilila Bashikwiiya Baibo paciindi cilya, bakalinga kubeeta ayi ba Judge Rutherford. Kabatana kuya mukusebensela ku Bethel, paciindi cimwi bakalinga kusebensa mbuli moomboloshi ulibetele mu Kooti yakalinga kwiitwa ayi Eighth Judicial Circuit ku Missouri.