Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ te ve lehˬ ngaˬ ha lehˬ leh cheˆ˗ehꞈ kʼai tuˬ te laˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ ha lehˬ leh laiˉ ceuˬ gʼa henˇ ve

Maꞈ lonˉ 2 pawˆ teˇ pawˆ htaˇ, ngaˬ pa ngaˬ e Ehˆsa˗toˇniˇ˗aˇ mvuhˇ miˬ lo tawˆ la leh Jaˬmaˬniˬ mvuhˇ miˬ lo ca chehˇ˗e ve yoˬ. Leh ngaˬ choˬ kaˬ lo paw ve yoˬ. Ngaˬ paw peuˬ hkʼawꞈ nawˉ Kaˬneˬdaˬ mvuhˇ miˬ Oˇtaˬwaˬ venˇ paˇ lo ca chehˇ˗e ve yoˬ. Awˉ lawˉ htaˇ ngaˬ hui chehˇ ve teˇ kaˬ lehˬ shu gʼaˆ hu kuiˬ paˇ lo hpehꞈ ve yoˬ. Ngaˬ hui ve yehˬ kʼa haˍ gʼawˇ jaˇ ve htawˇ, gʼaˆ u gʼa caˇ sheˍ ve yoˬ.

Teˇ nyi htaˇ, Yaˬhoˉvaˬ ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw ngaˬ e geh ca guiˇ la leh Hpeuꞈ maˍ ve liꞈ 21:3, 4 ngaˬ e htaꞈ gʼaw maˍ piˇ ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ e dawˇ cawˇ jaˇ leh mehˆ gʼuiˬ yaꞈ la ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ awˬ tehˬ ve awˬ lawn ngaˬ pa leh ngaˬ e ve nyi ma hkʼaw gaˬ jaˇ ve yoˬ. Leh yawˇ huiˉ maˬ co ha hpawˇ uiˍ la mvuh la vaiˇ jaˇ leh Baˆtiˆsaˬ haꞈ yuˬ ve yoˬ.

Ngaˬ pa ngaˬ e Eˍgaˍlanˍ hkawˇ hkʼa dehꞈ maˇ yaw puiˉ. Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ huiˉ maˬ Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ te kaiˬ jaˇ. Teˇ shinˉ le le hkawꞈ nyi gaˬ kʼo ngaˬ pa lehˬ ngaˬ leh ngaˬ nyi ma Sho˗vi htaꞈ shiˍ leh hto toˇ˗e ve yoˬ. Oˇhteh˗le˗oˬ mvuhˇ miˬ lo Sheˆbeu˗leh venˇ hkʼaw chi awˬ gʼuˇ suhˍ teˇ haˉ htaˇ ngaˬ pa mvuhˇ hkʼa hteˇ kanˉ te ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, teˇ shinˉ le le ngaˬ hui ve yehˬ kʼa Shaw nyi kuiˬ Taꞈ yehˬ teˇ geh henˇ ve yoˬ. Ngaˬ pa ngaˬ e ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ haꞈ tuˬ maˍ laˇ ve yoˬ. 1956 hkʼawꞈ ngaˬ a shaꞈ 10 hkʼawꞈ htaˇ, chi ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ awˬ to chiˇ aꞈ piˇ gaˇ tuˬ te laˇ ve yoˬ. Ngaˬ pa ngaˬ e Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ haꞈ ve ngaˬ teˇ pawˆ le le dawˇ nyi htaˇ, ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ caˉ leh te gaˇ tuˬ te laˇ ve yoˬ.

Ngaˬ liꞈ henˇ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ awˬ nu ve awˬ ceuˬ htaꞈ a yeˇ te ve yoˬ. Ngaˬ gʼuˇ suhˍ peuˍ ve chaw te ve kʼo, ngaˬ hpu hkʼa dehꞈ ca maˇ gʼa leh ngaˬ dawˇ taˍ ve hkʼe te maˇ gʼa taˬ. Ngaˬ caꞈ poˬ ciˇ leh laiˉ mvuhˇ miˬ lo ca guiˇ˗e gaˇ sheˍ ve yoˬ. Ngaˬ Viˆhtiˆyuˆ (ri˗di˗o) tawˆ kuiˬ teˇ kaˬ lo tawˇ yaw paˍ ca na te leh kanˉ chi htaꞈ ngaˬ dawˇ cawˇ jaˇ. Yaꞈ hkʼaˇ, kanˉ chi mvuhˇ hpeuꞈ htaˇ gʼa te ve pa taw, ngaˬ hpawnˬ daꞈ kuiˬ lo hkʼa dehꞈ maˇ gʼa kʼai ve awˬ hkʼoˆ kaꞈ, Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ maˇ haꞈ ve chaw geh kaꞈ awˬ chawˇ te ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ chi hkʼe te ve pa taw nyi ma hkʼa dehꞈ maˇ sha leh, ngaˬ ve te hkʼaˇ dawˇ hkʼaˇ htaꞈ pa tuˬ dawˇ teh taˍ ve yoˬ.

Ngaˬ Oˇhteh˗le˗oˬ mvuhˇ miˬ lo O˗sha˗va venˇ hkʼaw hpaw˗e ve yoˬ. Ngaˬ Reh Noh˗man, yawˇ ve awˬ nyi ma Leh˗liˇ leh gʼuˇ suhˍ peuˍ ve awˬ nu ve chaw htaꞈ kaꞈ gʼa mawˬ daꞈ ve yoˬ. Yawˇ hui ngaˬ htaꞈ hkʼa dehꞈ haꞈ yuˬ laˇ leh nyi haꞈ shaˉ laˇ ve yoˬ. Yawˇ hui ve a shaꞈ teꞈ hkʼaˇ ha lehˬ jaˇ ve htaꞈ ngaˬ mawˬ htaˇ, chi ngaˬ a shaꞈ teꞈ kuiˬ hkʼaw a yeˇ uiˍ jaˇ ve teˇ ceuˬ htaꞈ dawˇ nyi tuˬ te laˇ ve yoˬ. Yawˇ hui ngaˬ gʼuˇ suhˍ peuˍ ve te tuˬ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ ve yoˬ. 1966 hkʼawꞈ Ha pa 9 maˬ htaˇ tanˬ leh ngaˬ gʼuˇ suhˍ peuˍ ve te ve yoˬ. Ngaˬ ha lehˬ jaˇ leh ngaˬ ve a shaꞈ teꞈ hkʼaˇ kaꞈ daꞈ jaˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, maˇ maw maw kʼo ngaˬ ha lehˬ jaˇ leh a shaꞈ teꞈ hkʼaˇ pa kʼai jaˇ tuˬ yoˬ.

YAˬHOˉVAˬ NAWˬ HTAꞈ Aˬ HTOꞈ MA TE TCUH LAˇ VE KʼO, TE NYI SHEˍ

Ngaˬ liꞈ henˇ chehˇ htaˇ, Kaˬneˬdaˬ mvuhˇ miˬ Toˬronˬtoˬ Beˍteˍlaˆ hkʼaw kʼai tuˬ liꞈ bvuhꞈ feu piˇ ve yoˬ. Peuˬ leh ngaˬ gʼuˇ suhˍ peuˍ ve te chehˇ htaˇ, ngaˬ Beˍteˍlaˆ hkʼaw kanˉ 4 hkʼawꞈ te tuˬ kuˬ laˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, oˇ ve teˇ yanˇ ngaˬ Leh˗liˇ htaꞈ dawˇ cawˇ jaˇ. Kuˬ laˇ ve chi htaꞈ ngaˬ haꞈ yuˬ ve kʼo, Leh˗liˇ htaꞈ maˇ gʼa mawˬ daꞈ la ve dawˇ haˍ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, awˬ lawn chi htaꞈ caˉ daꞈ ve ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ geh bon hkʼa dehꞈ lawˬ ve yoˬ. Ngaˬ Leh˗liˇ htaꞈ gʼa hpaˆ daꞈ leh nyi ma luˬ jaˇ ve htawˇ, ngaˬ Beˍteˍlaˆ lo kʼai tuˬ dawˇ cheˆ ve yoˬ.

Ngaˬ Beˍteˍlaˆ hkʼaw mawˇ tsuhˇ kuiˬ lo kanˉ gʼa te ve yoˬ. Leh peuˬ hkʼawꞈ nawˉ ngaˬ ceˇ leˇ kaꞈ gʼa te ve yoˬ. Ku˗eˇbehˆ mvuhˇ miˬ Ga˗ti˗nu venˇ lo Leh˗liˇ tcuh peu ve gʼuˇ suhˍ peuˍ ve gʼa te ve yoˬ. Leh˗liˇ aˬ htoꞈ ma te chehˇ ve le naˍ tehꞈ ngaˬ laiˉ pawˆ dawˇ nyi leh ngaˬ dawˇ cheˆ ve cawˇ˗oˬ ve hehˉ laˇ tehꞈ ngaˬ hkʼa dehꞈ maˇ yonˍ gʼa. Teˇ nyi htaˇ ngaˬ ha lehˬ jaˇ tuˬ te laˇ ve teˇ lawn lehˬ, Leh˗liˇ ve awˬ viˉ paˍ Reh leh ngaˬ Beˍteˍlaˆ hkʼaw kanˉ teˇ geh gʼa piˇ ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ Leh˗liˇ geh tawˇ gʼa kʼawꞈ yaw daꞈ ve yoˬ. 1971 hkʼawꞈ Ha pa 2 maˬ 27 nyi htaˇ ngaˬ leh Leh˗liˇ heuˆ daꞈ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ nyi ngaˬ Beˍteˍlaˆ hkʼaw kanˉ te ve 4 hkʼawꞈ biˇ ve yoˬ.

Ku˗eˇbehˆ mvuhˇ miˬ Hpaˉlanˍ Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ hkʼaw ngaˬ leh Leh˗liˇ Gʼuiˬ sha ve kanˉ ca te tuˬ awˬ vuiˬ gʼa ve yoˬ. Oˇ kaˬ lo Gʼuiˬ sha ve kanˉ 2, 3 hkʼawꞈ te peuˬ hkʼawꞈ nawˉ ngaˬ toˇ nyi shehˍ hpaˇ gʼa te ve ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ ngaˬ 28 hkʼawꞈ ceh sheˍ leh hpehꞈ laˬ jaw ve awˬ lawn kaꞈ maˇ cawˬ maˇ sheˍ tehꞈ dawˇ ve yoˬ. Chi hkʼe hpehꞈ ve htawˇ, Yeˍraˍmiˆ liꞈ 1:7, 8 hkʼaw ngaˬ htaꞈ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, Leh˗liˇ kaˇ hpawˇ kawˆ tuˬ cawˬ ve 2 pawˆ gʼa hpuˇ leh yawˇ zuhꞈ muiˉ haˆ maˇ kʼa gʼa ve pa taw ngaˬ huiˉ maˬ kanˉ chi htaꞈ hkʼa dehꞈ te gʼa˗aw hehˉ laˇ tehꞈ ngaˬ maˇ yonˍ gʼa. Yaꞈ hkʼaˇ, Leh˗liˇ kʼoˆ ve, “Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ te tcuh laˇ ve kʼo, aˬ htoꞈ ma te maˇ te nyi ve le?” Hkʼe te leh, ngaˬ hui kanˉ chi ve htaꞈ te ve yoˬ. Leh kanˉ chi ve te ve 17 hkʼawꞈ ve awˬ yanˇ hkʼaw ngaˬ hui ha lehˬ jaˇ.

Ngaˬ toˇ nyi shehˍ hpaˇ te htaˇ, kanˉ maˇ jaˇ leh Leh˗liˇ htaꞈ awˬ yanˇ hkʼa dehꞈ maˇ piˇ gʼa ve yoˬ. Hkʼe te leh, ngaˬ htaꞈ teˇ ceuˬ maˍ laˇ ve yoˬ. Shinˉ peuˬ teˇ nyi mvuhˇ shawˉ teˇ naꞈ htaˇ yehˬ gʼuˇ suhˍ lo awˬ hkawˇ kaˇ ve pa taw, tawˆ˗e nyi htaˇ chaw teˇ gʼaˇ kaꞈ maˇ mawˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, hkʼawˍ lawˇ teˇ maˬ teh˗a laˇ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ. Chi ve hkʼaw hpa, iˉ shiˍ, nuˇ cuˉ gʼuiˬ diˬ, hkaoˍ monˇ, tzuhˬ teˇ kaw, laˬ hkehˇ leh awˬ meh maˇ bvuhꞈ keu taˍ ve liꞈ chi suhˉ˗ehˬ bvuhꞈ taˍ laˇ ve gʼa mawˬ ve yoˬ. Liꞈ chi ve hkʼaw bvuhꞈ taˍ ve, “nawˬ miˇ ma htaꞈ shiˍ leh ca haˆ guiˇ˗e mehˍ.” Oˇ ve teˇ nyi mvuhˇ haw awˬ shaˉ daꞈ ve, mvuhˇ naw ma kehˬ jaˇ leh mvuhˇ cha lehˬ lehˬ cawˬ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ Leh˗liˇ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve, ngaˬ bon maˍ hkawˇ gʼa gu cawˇ leh kʼai maˇ gʼa. Leh˗liˇ na gʼa ve htawˇ, yawˇ nyi ma a ciˉ maˇ sha ve yoˬ. Ngaˬ hpui lawˇ awˬ paˇ lo ca mui la htaˇ, ngaˬ nyi ma maˇ sha ve yoˬ. Ngaˬ Eˇfeˇsuꞈ liꞈ 5:25, 28 hkʼaw dawˇ nyi ve yoˬ. Oˇ kaˬ lo kʼoˆ ve, Yaˬhoˉvaˬ lehˬ ngaˬ awˬ miˇ ma htaꞈ a yeˇ yuˬ tcuh gaˇ ve maˇ heˆ laˇ? Ngaˬ bon lawˬ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ Leh˗liˇ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve, “hkeuꞈ ngaˬ hui teˇ geh ca haˆ guiˇ˗e yoˬ.” Leh˗liˇ ha lehˬ jaˇ. Ngaˬ hui kaˇ gʼaꞈ kʼai leh iˉ kaˆ lawˬ paˇ lo ca jehˇ˗e ve yoˬ. Ngaˬ hui hpa miˬ chaˇ hkʼoˆ lo hkʼawˇ ve yoˬ. Chi ngaˬ huiˉ maˬ ha lehˬ jaˇ ve teˇ nyi hpehꞈ ve yoˬ. Leh ngaˬ kaꞈ bon maˍ hkawˇ gu peuˬ ve yoˬ.

Ngaˬ hui kanˉ maˇ jaˇ ve htawˇ ha lehˬ ve yoˬ. Ngaˬ hui toˇ nyi shehˍ hpaˇ te kuiˬ awˬ ti lehˬ Koˬlam˗biˬ˗a mvuhˇ miˬ te leh Nuˇfaoˇlehˇ conˇ hkʼa gaˬ yoˬ. Ngaˬ yaˇ ehˉ htaˇ kaꞈ dawˇ teh taˍ ve chi teˇ hkui awˬ tehˬ hpehꞈ la ve yoˬ. Ngaˬ GIˉlaˆ liꞈ henˇ yehˬ lo kʼai tuˬ liꞈ bvuhꞈ feu piˇ˗a tehꞈ dawˇ jaw ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, ngaˬ awˬ nu ve teˇ mvuhˇ miˬ lo Miˍshenˍnaˍliˍ maˇ ca te gaˇ. Awˬ viˉ awˬ nyi Miˍshenˍnaˍliˍ te ve chaw lehˬ cheuꞈ jaˇ tehꞈ ngaˬ dawˇ ve yoˬ. Leh ngaˬ chi hkʼe te maˇ taˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ maꞈ te daꞈ kuiˬ maˇ heˆ leh naˬ beuꞈ a naˍ cawˬ kuiˬ lo ngaˬ htaꞈ kʼai tcuh laˇ ve htaꞈ kawˆ ve yoˬ. Ngaˬ choˬ kaˬ lo chehˇ ve kaꞈ daꞈ jaˇ˗oˬ tehꞈ dawˇ ve yoˬ.

EHˆSA˗TOˇNIˇ˗Aˇ MVUHˇ MIˬ LEH BAWN˗TIꞈ AWˬ MOˍ HKʼAW KʼAI TUˬ KUˬ LAˇ HTAˇ HA LEHˬ LEH CHEˆ˗EHꞈ KʼAI VE

1992 hkʼawꞈ Yaˬhoˉvaˬ Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw Soˍviˉ˗e mvuhˇ miˬ uˉ peunˍ ve teˇ mvuhˇ miˬ hkʼaw Gʼuiˬ sha ve kanˉ maˇ te tcuh laˇ kuiˬ lo gʼa kʼawꞈ te ve yoˬ. Ngaˬ hui Ehˆsa˗toˇniˇ˗aˇ mvuhˇ miˬ lo kʼai tcuh laˇ leh oˇ kaˬ lo miˍshenˍnaˍliˍ gʼa te ve pa taw ngaˬ huiˉ maˬ cheˆ˗ehꞈ kʼai ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ lawn chi htaꞈ caˉ daꞈ ve ngaˬ huiˉ maˬ bon hkʼa dehꞈ lawˬ leh ‘Yaˬhoˉvaˬ te tcuh laˇ ve kʼo, aˬ htoꞈ ma te maˇ te ve le?’ tehꞈ ngaˬ hui teˇ pawˆ kʼawꞈ dawˇ nyi tuˬ te laˇ ve yoˬ. Kuˬ laˇ ve chi htaꞈ ngaˬ huiˉ maˬ haꞈ yuˬ leh ‘Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ lo maˇ kʼai tcuh laˇ ve daꞈ jaˇ’ tehꞈ ngaˬ dawˇ ve yoˬ.

Ngaˬ hui Ehˆsa˗toˇniˇ˗aˇ ve tawˇ hkawˇ laꞈ haˉ henˇ ve yoˬ. Leh oˇ kaˬ lo chehˇ ve hkʼaˬ nyiˇ ha pa maˇ gaˬ sheˍ htaˇ, ngaˬ hui toˇ nyi shehˍ hpaˇ te tuˬ awˬ vuiˬ gʼa ve yoˬ. Ngaˬ hui Bawn˗tiꞈ awˬ moˍ hkʼaw cawˬ ve Ehˆsa˗toˇniˇ˗aˇ mvuhˇ miˬ, Laˆvi˗aˇ mvuhˇ miˬ leh Liꞈtuˬreˇne˗aˇ mvuhˇ miˬ hkʼaw Hkriꞈ yaˇ awˬ moˍ 46 kaꞈ gʼa ca guiˇ˗e yoˬ. Ruˇsaˆ mvuhˇ miˬ lo cawˬ ve Hka˗li˗ni˗ka˗loˬ kaꞈ yoˬ. Chi kʼoˆ gaˇ ve lehˬ chaw ceuˬ tawˇ hkawˇ chi teˇ hpaˍ gʼa henˇ ve yoˬ. Chi hkʼe henˇ ve lehˬ sha ve maˇ heˆ. Ngaˬ hui yawˇ hui ve chaw ceuˬ tawˇ hkawˇ coˇ caˇ leh henˇ ve awˬ viˉ awˬ nyi ha lehˬ jaˇ leh ngaˬ hui htaꞈ hkʼa dehꞈ maˍ laˇ ve yoˬ. 1999 hkʼawꞈ htaˇ Ehˆsa˗toˇniˇ˗aˇ lo awˬ tcuhˆ puiˍ cawˬ la leh awˬ viˉ awˬ nyi Htoˉmaꞈ E˗don, Leh˗beuˬ Lai˗lehˬ, leh Hto˗mi Kao˗ko chi teˇ hpaˍ geh ngaˬ kaꞈ awˬ tcuhˆ puiˍ lo ve Kawˍ miˍ tiˍ hkʼaw kanˉ teˇ geh te ve yoˬ.

Saiˬ˗biˬ˗ri˗aˬ mvuhˇ miˬ vuiˇ jaˇ kuiˬ lo gʼawˬ baˬ˗aˉ piˇ jaw ve Shaˉhkiˆhkanˍ ve chaw laiˉ gʼaˇ htaꞈ ngaˬ hui gʼa shiˍ daꞈ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ yanˇ yawˇ hui chehˇ kuiˬ maˇ daꞈ leh yehˬ kʼa hkʼaw ve chaw geh maˇ gʼa chehˇ ve htawˇ, yawˇ hui te hkʼawꞈ tuˬ maˇ heˆ leh tuꞈ ve hkanˍ ve htaꞈ ceh tiˉ maˇ dawˇ nyi ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi chi teˇ hpaˍ ha lehˬ leh Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ kaiˬ ve hkʼaw hkʼaˬ htaˆ kaꞈ te chehˇ ve yoˬ. Chi ngaˬ hui tuꞈ ve hkanˍ ve gʼa hpuˇ ve htawˇ, yeunˇ hkanˍ gʼaˇ leh ha lehˬ gʼa ve tehꞈ shiˍ ve yoˬ.

Ngaˬ huiˉ maˬ laiˉ hkʼawꞈ kanˉ te hkeuꞈ jaˇ leh jehˇ ve awˬ nyi htaꞈ hkʼa dehꞈ maˇ gʼa yehˇ. Hkʼe te leh, Leh˗liˇ heuˬ jaˇ leh awˬ gʼaˇ nuˇ jaˇ ve yoˬ. Awˉ lawˉ htaˇ chi ve awˬ to teˇ to hkʼa peu˗eˬ sha naˬ jaˇ ve a naˍ hpehꞈ ve tehꞈ ngaˬ hui maˇ shiˍ. Ngaˬ huiˉ maˬ Kaˬneˬdaˬ mvuhˇ miˬ lo gʼa kʼoꞈ˗e cawˇ ve tehꞈ dawˇ ve yoˬ. Aˍmeˬriˆkaꞈ mvuhˇ miˬ Neuˇyawˆ venˇ lo Hpehˆhteuˍshanꞈ awˬ tcuhˆ puiˍ lo ve Kawˍ miˍ tiˍ liꞈ henˇ yehˬ lo kʼai tuˬ ngaˬ hui htaꞈ kuˬ laˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui kʼai gʼa tuˬ hehˉ laˇ tehꞈ ngaˬ maˇ yonˍ gʼa. Ngaˬ hui awˬ lawn chi htaꞈ caˉ daꞈ ve bon hkʼa dehꞈ lawˬ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ kuˬ laˇ ve chi htaꞈ ngaˬ hui haꞈ yuˬ leh ngaˬ hui dawˇ cheˆ ve chi htaꞈ Yaˬhoˉvaˬ awˬ bon naꞈ laˇ ve yoˬ. Liꞈ henˇ yehˬ chi ve hkʼaw kʼai htaˇ Leh˗liˇ saˍ laꞈ gʼonˍ geh kʼai tuˬ awˬ yanˇ cawˬ ve pa taw yawˇ naˬ ve htaꞈ gʼa haꞈ shaˉ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ huiˉ maˬ Gʼuiˬ sha ve kanˉ te jaw ve hkʼe kʼawꞈ te gʼa ve yoˬ.

NGAˬ HUI HA LEHˬ JAˇ TUˬ TE LAˇ VE AWˬ NU VE TEˇ LAWN LEHˬ TEˇ MVUHˇ MIˬ LO GʼUIˬ SHA VE KANˉ GʼA TE VE

Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ hui Ehˆsa˗toˇniˇ˗aˇ mvuhˇ miˬ lo gʼa kʼawꞈ kʼoꞈ˗e ve yoˬ. 2008 hkʼawꞈ htaˇ teˇ nyi gaˬ leh awˬ tcuhˆ puiˍ lonˉ lo ve chaw ngaˬ geh awˬ hkʼeun hkʼaw te laˬ ve yoˬ. Konˍgoˍ mvuhˇ miˬ lo awˬ vuiˬ awˬ suhˉ htaꞈ ngaˬ ca te hpehꞈ˗aw laˇ tehꞈ yawˇ hui na laˇ ve yoˬ. Ngaˬ cheˆ˗ehꞈ kʼai leh yawˇ hui na laˇ ve htaꞈ shawˉ pawˍ gʼa hkʼawꞈ piˇ ve yoˬ. Awˉ lawˉ htaˇ ngaˬ Leh˗liˇ htaꞈ maˇ kʼoˆ piˇ. Kʼoˆ piˇ ve kʼo yawˇ zuhꞈ muiˉ maˇ kʼa taˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, zuhꞈ muiˉ maˇ kʼa ve lehˬ ngaˬ hpehꞈ ve yoˬ. Ngaˬ Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ lo jiˆ kʼai ve htaꞈ caˉ daꞈ ve aˬ htoꞈ ma awˬ lawn dawˇ haˍ ve ngaˬ bon lawˬ ve hkʼaw Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ kʼoˆ piˇ ve yoˬ.

Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, ngaˬ Leh˗liˇ htaꞈ kʼoˆ piˇ leh ngaˬ huiˉ maˬ awˬ lawn chi yaw daꞈ ve, “Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ lo yawˇ ve kanˉ te tcuh laˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui maˇ kʼai nyi ve kʼo, yawˇ ve kanˉ te gʼa tuˬ ve le naˍ, maˇ te gʼa tuˬ ve le naˍ, ngaˬ hui maˇ shiˍ leh oˇ kaˬ lo dawˇ cawˇ tuˬ ve, maˇ dawˇ cawˇ tuˬ ve htaꞈ kaꞈ maˇ shiˍ.” Ngaˬ hui Ehˆsa˗toˇniˇ˗aˇ mvuhˇ miˬ lo 16 hkʼawꞈ chehˇ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, Konˍgoˍ mvuhˇ miˬ lo Kenˬshaˬsa venˇ hkʼaw ngaˬ hui caꞈ poˬ ciˇ kʼai ve yoˬ. Oˇ kaˬ lo ve awˬ tcuhˆ puiˍ daꞈ jaˇ leh gawˬ lehˍ cawˬ ve yoˬ. Leh˗liˇ te ve awˉ lawˉ teˇ ceuˬ lehˬ Kaˬneˬdaˬ mvuhˇ miˬ lo awˬ viˉ awˬ nyi liꞈ ehˉ bvuhꞈ laˇ taˍ ve yawˇ ve bawehˇ hkʼaw gʼawˆ teh ve yoˬ. Liꞈ ehˉ chi hkʼaw bvuhꞈ taˍ ve, “nawˬ hui hkʼaˬ kaˬ lo jiˆ kʼai ve htawˇ oˇ kaˬ lo ha lehˬ ve cawˬ piˇ sheˍ.” Ngaˬ hui awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ gʼa mawˬ daꞈ peuˬ hkʼawꞈ nawˉ, Liꞈ hpu henˇ ve chaw cawˬ leh miˍshenˍnaˍliˍ te ve ha lehˬ jaˇ ve tehꞈ gʼa shiˍ ve yoˬ. Ngaˬ hui oˇ kaˬ lo Yaˬhoˉvaˬ ve kanˉ gʼa te ve htaꞈ ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ 13 mvuhˇ miˬ awˬ tcuhˆ puiˍ hkʼaw gʼa ca guiˇ˗e ve ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Chi ngaˬ hui laiˉ chaw ceuˬ htaꞈ gʼa mawˬ daꞈ leh ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Awˉ lawˉ htaˇ ngaˬ Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ lo gʼa ca chehˇ˗e ve htaꞈ dawˇ haˍ ve yoˬ. Chi teˇ hkui ngaˬ maˇ kʼawꞈ dawˇ haˍ˗o. Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ lo yawˇ ve kanˉ ca te tcuh laˇ ve awˬ bon uiˍ jaˇ.

Konˍgoˍ mvuhˇ miˬ lo caˇ tuˬ laiˉ ceuˬ htaꞈ ngaˬ hui gʼa caˇ ve yoˬ. Tawˇ pa haˉ te kʼo, pfuhˇ shehˍ ma teˇ hpaˍ, awˉ lawˉ htaˇ ngaˬ hui caˇ maˇ haˆ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi caˇ mehˬ jaˇ ve htaꞈ gʼa mawˬ htaˇ, ngaˬ hui kaꞈ caˇ˗a nyi leh mehˬ jaˇ ve yoˬ.

Konˍgoˍ mvuhˇ miˬ mvuhˇ nyi tawˆ hpawˇ lo ngaˬ hui gʼa kʼai ve yoˬ. Ngaˬ hui awˬ viˉ awˬ nyi co ha hpawˇ yonˍ hkʼaˇ yonˍ yeˬ tuˬ gʼa ga piˇ leh tuꞈ ve hkanˍ ve hpawˇ gʼa hpuˇ ve chaw htaꞈ mawˇ ca yuˬ piˇ ve yoˬ. Oˇ ve teˇ tawn lo mvuhˇ miˬ yaˇ htaꞈ chaw hkʼawˇ teˇ hkui teˇ hkui ca dawˆ la ve yoˬ. Yawˇ hui lehˬ yaˇ miˇ leh yaˇ ehˉ htaꞈ dawˆ piˇ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi oˇ kaˬ lo chehˇ ve maˇ˗awˍ ve kʼo haˍ gʼawˇ jaˇ. Yaꞈ hkʼaˇ, yawˇ hui kʼawꞈ teꞈ tu la ve dawˇ law kuiˬ htaꞈ yonˍ yeˬ jaˇ ve yoˬ. Yawˇ hui Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ haꞈ jaˇ leh yawˇ hui yawˇ ve kanˉ hkʼaˇ htaꞈ nyi ma awˬ tawˬ hkʼa gaˬ ka tiꞈ yeˬ ve yoˬ. Yawˇ hui chi hkʼe te ve pa taw, ngaˬ hui nyi hkʼaˇ suh jaˇ. Yawˇ hui ve awˬ lawn ngaˬ hui ve yonˍ hkʼaˇ yonˍ yeˬ˗aw laˇ tehꞈ dawˇ nyi tuˬ te laˇ leh ngaˬ hui ve yonˍ hkʼaˇ leuˉ leh yonˍ yeˬ tuˬ kaꞈ te laˇ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi laiˉ gʼaˇ yehˬ leh ti mi hkʼaw ve awˬ shiˍ awˬ nu kaꞈ luˬ kʼai ve yoˬ. Chi hpu shi mawˇ jeˬ ve awˬ lawn co co maˇ yeˬ leh mehˉ kʼai sha jaˇ ve tehꞈ ngaˬ htaꞈ shaˍ tiꞈ peꞈ laˇ ve yoˬ. Leh ngaˬ Yaˬhoˉvaˬ geh meuˆ daꞈ ve htaꞈ awˬ hpfuhˇ shiˍ tuˬ te laˇ leh ngaˬ a shaꞈ teꞈ kuiˬ hkʼaw a yeˇ uiˍ jaˇ tehꞈ shawˍ tuˬ kaꞈ te laˇ ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi chi teˇ hpaˍ tuꞈ hkanˍ jaˇ ve htawˇ hkʼe taw maˇ hkʼanˇ. Yawˇ hui ve awˬ lawn ngaˬ hui a shaꞈ teꞈ kuiˬ hkʼaw shoꞈ shaꞈ ve htaꞈ yeunˇ hkanˍ gʼaˇ tuˬ leh naˬ ve gawˬ ve htaꞈ maˇ dawˇ haˍ tuˬ kaꞈ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ ve yoˬ.

AˍSHAˆ MIˬ GUIˬ LO GʼUIˬ SHA VE KANˉ TE VE

Ngaˬ hui ha lehˬ jaˇ leh cheˆ˗ehꞈ kʼai ve awˬ lawn teˇ pawˆ gʼa kʼawꞈ hpuˇ ve yoˬ. Haw˗kawn awˬ tcuhˆ puiˍ lo Gʼuiˬ sha ve kanˉ ca te˗e tuˬ ngaˬ hui htaꞈ kuˬ laˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui Aˍshaˆ miˬ guiˬ lo gʼa ca chehˇ˗e tuˬ maˇ dawˇ nyi jaw. Yaꞈ hkʼaˇ, peuˬ laˬ ve awˬ vuiˬ htaꞈ dawˇ nyi htaˇ Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ haꞈ shaˉ laˇ chehˇ ve tehꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ. Hkʼe te leh, kuˬ laˇ ve liꞈ htaꞈ ngaˬ hui haꞈ yuˬ leh 2013 hkʼawꞈ htaˇ, Aˍfaˍriˆkaˆ miˬ guiˬ lo awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ hpaˆ daꞈ taˉ leh hawˬ ve hkʼe, chi teˇ pawˆ kaꞈ gʼa kʼawꞈ hawˬ ve yoˬ. Leh ngaˬ hui kʼai kuiˬ lo aˬ htoꞈ ma gʼa hpuˇ tuˬ ve naˍ kaꞈ maˇ shiˍ.

Haw˗kawn lo chaw maˇ jaˇ leh shoꞈ shaꞈ jaˇ. Ngaˬ hui oˇ kaˬ lo chehˇ htaˇ gʼa pa leh Hehˆpaˍ ve tawˇ hkawˇ henˇ ve haˍ jaˇ. Yaꞈ hkʼaˇ, awˬ viˉ awˬ nyi hkʼa dehꞈ haꞈ yuˬ laˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui oˇ kaˬ lo ve awˬ chiˇ htaꞈ dawˇ cawˇ jaˇ. Haw˗kawn lo Gʼuiˬ sha ve kanˉ te ve uiˍ la mvuh la vaiˇ jaˇ leh awˬ tcuhˆ puiˍ te tuˬ miˬ guiˬ loˍ ve yoˬ. Yaꞈ hkʼaˇ, miˬ guiˬ hpfuhˇ hkʼaˆ jaˇ ve yoˬ. Uˉ peunˍ ve Kawˍmiˍtiˍ hui kanˉ teˇ ceuˬ ceuˬ kʼo awˬ nu ve awˬ tcuhˆ puiˍ lo te tcuh tuˬ dawˇ cheˆ leh oˇ kaˬ lo ve maˇ˗awˍ ve yehˬ leh miˬ guiˬ hawˇ ve yoˬ. Peuˬ hkʼawꞈ nawˉ maˇ maw, 2015 hkʼawꞈ gaˬ leh Koˇreˇ˗aˇ awˬ hawˉ hpawˇ lo Gʼuiˬ sha ve kanˉ te tuˬ ngaˬ hui htaꞈ kuˬ laˇ ve yoˬ. Chi teˇ hkui hkʼa gaˬ ngaˬ hui oˇ kaˬ lo Gʼuiˬ sha ve kanˉ te chehˇ ve yoˬ. Ngaˬ hui oˇ kaˬ lo gaˬ htaˇ chaw ceuˬ tawˇ hkawˇ awˬ suhˉ gʼa kʼawꞈ henˇ ve haˍ jaˇ. Ngaˬ hui Koˇreˇ˗aˇ ve chaw ceuˬ tawˇ hkawˇ hkʼa dehꞈ maˇ yaw puiˉ ve htawˇ, awˬ viˉ awˬ nyi haꞈ lu diˬ jaˇ. Yawˇ hui geh ngaˬ hui Koˇreˇ˗aˇ ve chaw ceuˬ tawˇ hkawˇ yaw piˇ htaˇ chiˇ mvuh laˇ ve yoˬ.

LAIˉ CEUˬ GʼA HENˇ VE

Awˬ chawˇ awˬ suhˉ cawˬ tuˬ kaꞈ maˇ sha. Yaꞈ hkʼaˇ, hkehˉ chaw htaꞈ haꞈ yuˬ puiˉ ve lehˬ awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ shiˍ daꞈ vaiˇ jaˇ ve tehꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ. Leh awˬ viˉ awˬ nyi peun daꞈ ve htawˇ, yawˇ hui laiˉ ceuˬ shuˍ daꞈ ve htaꞈ ngaˬ hui gʼa mawˬ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ htaꞈ daꞈ jaˇ ve hkʼaw hpanˍ taˍ laˇ ve htaꞈ gʼa mawˬ leh awˬ viˉ awˬ nyi htaꞈ shiˍ daꞈ leh haꞈ daꞈ tuˬ te laˇ ve yoˬ.—2 Kawˇrenˍhtuˆ 6:11.

Ngaˬ hui lehˬ chaw yaˇ htaꞈ Yaˬhoˉvaˬ nyi ve hkʼe nyi tuˬ a yeˇ uiˍ jaˇ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ haꞈ leh beˆ maˍ laˇ chehˇ ve tehꞈ gʼa dawˇ nyi ve yoˬ. Awˬ viˉ awˬ nyi ngaˬ hui htaꞈ haꞈ˗aw laˇ tehꞈ awˬ gʼaˇ nuˇ leh htawˇ dawˇ nawˬ dawˇ cawˬ htaˇ, ngaˬ hui awˬ gʼaˇ gʼa tuˬ awˬ viˉ awˬ nyi liꞈ bvuhꞈ laˇ taˍ ve htaꞈ teˇ pawˆ kʼawꞈ gʼaw nyi ve yoˬ. Chi hkʼe ceh tiˉ maˇ heˆ. Peuˬ laˬ ve awˬ lawn htaꞈ dawˇ nyi ve kʼo, Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui ve bon lawˬ hkawˇ hkʼawꞈ laˇ ve htaꞈ gʼa mawˬ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ ngaˬ hui htaꞈ haꞈ leh leuˉ leh awˬ gʼaˇ cawˬ tuˬ yawˇ ga laˇ ve tehꞈ yonˍ gʼa tuˬ te laˇ ve yoˬ.

Laiˉ hkʼawꞈ ve awˬ yanˇ htaˇ ngaˬ hui kanˉ maˇ jaˇ ve htawˇ, ngaˬ leh Leh˗liˇ teˇ gʼaˇ leh teˇ gʼaˇ awˬ yanˇ piˇ daꞈ tuˬ a yeˇ uiˍ jaˇ ve tehꞈ shiˍ ve yoˬ. Chi hkʼoˆ kaꞈ, ngaˬ hui chaw ceuˬ tawˇ hkawˇ awˬ suhˉ henˇ htaˇ hkʼa dehꞈ yaw maˇ cawˇ ve htaꞈ ha lehˬ tuˬ te laˇ ve tehꞈ shawˍ cawˇ ve yoˬ. Teˇ nyi le le Yaˬhoˉvaˬ htaꞈ awˬ bon uiˍ jaˇ kʼoˆ piˇ tuˬ, daꞈ ve awˬ lawn aˬ htoꞈ ma cawˬ ve teˇ haˉ le le ngaˬ hui dawˇ nyi ve yoˬ.

Ngaˬ miˍshenˍnaˍliˍ te maˇ gʼa leh awˬ nu ve mvuhˇ miˬ lo ca chehˇ˗e maˇ gʼa taˬ tehꞈ dawˇ jaw ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ ga laˇ ve kʼo, teˇ ceuˬ le le hpehꞈ kʼai gʼa ve tehꞈ ngaˬ mawˬ htaˇ ha lehˬ jaˇ ve yoˬ. Ngaˬ tcuh kaˍ paˍ Yeˍraˍmiˆ kʼoˆ ve htaꞈ dawˇ nyi ve yoˬ. Oˇ kaˬ lo kʼoˆ ve “Gʼuiˬ sha˗oˬ, nawˬ ngaˬ htaꞈ heˍ laˇ” ve yoˬ. (Yeˍraˍmiˆ 20:7) Ngaˬ chi hkʼe dawˇ ve yoˬ. Yaˬhoˉvaˬ lehˬ ngaˬ cheˆ˗ehꞈ kʼai leh ha lehˬ jaˇ tuˬ laiˉ pawˆ te laˇ ve yoˬ. Leh yawˇ ngaˬ dawˇ taˍ ve aꞈ kehˉ leuˉ leh awˬ bon naꞈ laˇ maˇ jaˇ ve yoˬ. Yawˇ ngaˬ dawˇ taˍ ve hkʼe awˬ tehˬ hpehꞈ la tcuh laˇ ve yoˬ. Ngaˬ yaˇ ehˉ htaˇ dawˇ teh taˍ ve aꞈ kehˉ ngaˬ caꞈ poˬ ciˇ leh laiˉ mvuhˇ miˬ lo gʼa kʼai ve yoˬ. Ngaˬ awˬ tcuhˆ puiˍ laiˉ mvuhˇ miˬ lo gʼa ca guiˇ˗e ve yoˬ. Ngaˬ Gʼuiˬ sha ve kanˉ awˬ vuiˬ aˬ htoꞈ ma gʼa ve htawˇ maˇ kʼoˆ, Leh˗liˇ awˬ paˇ lo chehˇ leh ngaˬ htaꞈ awˬ gʼaˇ peꞈ laˇ ve yawˇ htaꞈ awˬ bon uiˍ jaˇ.

Teˇ ceuˬ le le ngaˬ hui te ve a shu awˬ pon te ve le? Leh aˬ htoꞈ ma te ve le? Ngaˬ hui a shu yawˇ awˬ to htaꞈ hkʼaˬ htaˆ kaꞈ shaˍ tiꞈ piˇ ve yoˬ. Chi teˇ hkui ngaˬ hui gʼa taˍ ve awˬ bon lehˬ awˬ gʼuˇ suhˍ hpawˇ co co taiˍ taiˍ a shaꞈ gʼa htaˇ gaˬ kʼo, “yawˇ hui nyi hkʼaˇ suh htaˇ hkʼa gaˬ, yawˇ hui loˍ ve awˬ ceuˬ teˇ hpaˍ htaꞈ” Yaˬhoˉvaˬ piˇ tuˬ yoˬ kʼoˆ ve htaꞈ ngaˬ hui gʼa mawˬ tuˬ yoˬ.—Chiˇ mvuh ve 145:16.