EBANDELI

1 Na ebandeli Nzambe azalisaki likoló mpe mabele.+

2 Kasi mabele ezalaki kaka bongobongo mpe ezalaki mpamba, mpe molili ezalaki likoló ya mai mozindo;+ nguya ya Nzambe*+ ezalaki kotambola epai na epai likoló ya mai.+

3 Mpe Nzambe alobaki ete: “Pole ezala.” Bongo pole+ ezalaki. 4 Nsima na yango, Nzambe amonaki ete pole ezalaki malamu, mpe Nzambe abandaki kokabola pole na molili. 5 Nzambe abengaki pole Moi, kasi abengaki molili Butu.+ Mpe mpokwa ekómaki mpe ntɔngɔ etanaki, wana mokolo ya liboso.

6 Na nsima, Nzambe alobaki ete: “Etando+ ezala kati na mai, mpe mai ekabwana na mibale.”+ 7 Bongo Nzambe abandaki kosala etando mpe asalaki ete mai oyo ezalaki na nse ya etando ekabwana na mai oyo ezalaki na likoló ya etando.+ Mpe esalemaki bongo. 8 Nzambe abengaki etando Likoló. Mpe mpokwa ekómaki mpe ntɔngɔ etanaki, wana mokolo ya mibale.

9 Na nsima, Nzambe alobaki ete: “Mai oyo ezali na nse ya likoló esangana esika moko, mpe mabele oyo ekauki emonana.”+ Mpe esalemaki bongo. 10 Nzambe abengaki mokili oyo ekauki Mabele,+ kasi mai oyo esanganaki abengaki yango Mbu.+ Mpe Nzambe amonaki ete ezali malamu.+ 11 Na nsima, Nzambe alobaki ete: “Mabele ebimisa matiti, milona oyo ebimisaka mboto. Ebimisa mpe banzete oyo ebotaka mbuma na motindo na yango, oyo ebotaka na mabele mbuma ná mboto na kati na yango.” Mpe esalemaki bongo. 12 Mpe mabele ebandaki kobimisa matiti, milona oyo ebimisaka mboto+ na motindo na yango mpe banzete oyo ebotaka mbuma ná mboto na kati na yango. Bongo Nzambe amonaki ete ezali malamu. 13 Mpe mpokwa ekómaki mpe ntɔngɔ etanaki, wana mokolo ya misato.

14 Na nsima, Nzambe alobaki ete: “Bingɛngiseli*+ ezala na etando ya likoló mpo na kosala ete moi ná butu+ ekabwana, mpe ekozala bilembo mpo na bileko, mpo na mikolo mpe mpo na bambula.+ 15 Ekozala bingɛngiseli na etando ya likoló mpo na kongɛngisa mabele.” Mpe esalemaki bongo. 16 Mpe Nzambe abandaki kosala bingɛngiseli mibale ya minene: oyo eleki monene mpo engɛnga* na moi+ mpe oyo eleki moke mpo engɛnga* na butu; asalaki mpe minzoto.+ 17 Na bongo Nzambe atyaki yango na etando ya likoló mpo na kongɛngisa mabele, 18 mpe mpo engɛnga* na moi mpe na butu mpe mpo na kosala ete pole ná molili+ ekabwana. Bongo Nzambe amonaki ete ezali malamu. 19 Mpe mpokwa ekómaki mpe ntɔngɔ etanaki, wana mokolo ya minei.

20 Na nsima, Nzambe alobaki ete: “Mai etonda mpenza kotonda na banyama,* mpe bikelamu oyo epumbwaka epumbwa likoló ya mabele na etando ya likoló.”+ 21 Mpe Nzambe azalisaki banyama* ya mineneminene* ya mbu mpe banyama nyonso oyo etambolaka mpe oyo etondanaka na mitindo na yango mpe motindo ya ekelamu nyonso oyo epumbwaka oyo ezali na mapapu. Mpe Nzambe amonaki ete ezali malamu. 22 Bongo Nzambe apambolaki yango, alobaki ete: “Bóbota mpe bókóma mingi mpe bótondisa mai ya mbu,+ mpe tiká bikelamu oyo epumbwaka ekóma mingi na mabele.” 23 Mpe mpokwa ekómaki mpe ntɔngɔ etanaki, wana mokolo ya mitano.

24 Na nsima, Nzambe alobaki ete: “Mabele ebimisa banyama* na mitindo na yango: nyama ya mboka mpe nyama oyo ebendanaka na libumu* mpe nyama ya zamba oyo ezali na mabele, na motindo na yango.”+ Esalemaki bongo. 25 Mpe Nzambe abandaki kosala nyama ya zamba oyo ezali na mabele, na mitindo na yango mpe nyama ya mboka na mitindo na yango mpe mitindo ya nyama nyonso oyo ebendanaka na libumu na mabele. Nzambe amonaki ete ezali malamu.

26 Na nsima, Nzambe alobaki ete: “Tósala+ moto na elilingi na biso,+ azala lokola biso,+ mpe bango bázala na bokonzi likoló ya mbisi ya mbu, bikelamu oyo epumbwaka na likoló, nyama ya mboka, mabele mobimba mpe likoló ya nyama mosusu nyonso oyo ebendanaka na libumu na mabele.”+ 27 Mpe Nzambe abandaki kozalisa moto na elilingi na ye; na elilingi ya Nzambe azalisaki ye. Azalisaki bango mobali ná mwasi.+ 28 Lisusu, Nzambe apambolaki bango, mpe Nzambe alobaki na bango ete: “Bóbota mpe bókóma mingi, bótondisa mabele+ mpe bótya yango na nse na bino,+ mpe bózala na bokonzi+ likoló ya mbisi ya mbu, bikelamu oyo epumbwaka na likoló, mpe ekelamu nyonso oyo ezali na bomoi, oyo ezali kotambola na mabele.”

29 Na nsima Nzambe alobaki ete: “Talá napesi bino milona nyonso oyo ebotaka mboto, oyo ezali na mabele mobimba mpe nzete nyonso oyo ezali na mbuma oyo ebotaka mboto. Tiká yango ezala bilei na bino.+ 30 Mpe epai ya nyama nyonso ya zamba oyo ezali na mabele mpe epai ya ekelamu nyonso oyo epumbwaka na likoló mpe epai ya eloko nyonso oyo etambolaka na mabele oyo ezali na bomoi,* napesi milona nyonso ya mobesu ete ezala bilei.”+ Mpe esalemaki bongo.

31 Nsima na yango Nzambe amonaki eloko nyonso oyo asalaki, mpe talá! ezalaki malamu mingi.+ Mpe mpokwa ekómaki mpe ntɔngɔ etanaki, wana mokolo ya motoba.

2 Ndenge wana nde mosala ya kozalisa likoló mpe mabele ná biloko na yango nyonso esilaki.+ 2 Mpe na mokolo ya nsambo, Nzambe asilisaki mosala na ye oyo asalaki mpe abandaki kopema na mokolo ya nsambo na misala na ye nyonso oyo asalaki.+ 3 Mpe na nsima Nzambe abandaki kopambola mokolo ya nsambo mpe kosantisa yango, mpo na mokolo yango Nzambe azali kopema na misala na ye nyonso ya kozalisa, na misala nyonso oyo akanaki kosala.

4 Oyo ezali lisolo ya makambo etali likoló mpe mabele na ntango oyo yango ezalisamaki, na mokolo oyo Yehova* Nzambe asalaki mabele mpe likoló.+

5 Nzete ya moke* ata moko te ezalaki naino na mabele mpe molona* ata moko te ebimaki naino na esobe, mpo Yehova Nzambe anɔkisaki naino mbula na mabele te mpe moto azalaki naino te mpo na kosala bilanga na mabele. 6 Kasi londende ezalaki kouta na mabele mpe ezalaki kopɔlisa etando mobimba ya mokili.

7 Na nsima, Yehova Nzambe asalaki moto na putulu+ ya mabele mpe afulaki na kati ya zolo na ye mpema ya bomoi,+ mpe moto akómaki ekelamu ya bomoi.*+ 8 Lisusu, Yehova Nzambe alonaki elanga na Edene,+ na ngámbo ya ɛsti, mpe kuna atyaki moto oyo ye asalaki.+ 9 Bongo Yehova Nzambe akolisaki na mabele nzete nyonso ya kitoko na kotala mpe malamu na kolya mpe lisusu akolisaki nzete ya bomoi+ na katikati ya elanga mpe nzete ya koyeba malamu ná mabe.+

10 Sikoyo ebale moko ezalaki kobima na Edene mpo na kopɔlisa elanga. Na nsima ekabwanaki mpe ekómaki bibale minei.* 11 Oyo ya liboso nkombo na yango Pishone; yango nde ezingi mokili mobimba ya Havila, esika wolo ezali. 12 Wolo ya mokili yango ezali malamu. Bedeliume mpe libanga ya oniksi ezali mpe kuna. 13 Ebale ya mibale nkombo na yango Gihone; yango nde ezingi mokili mobimba ya Kushi. 14 Ebale ya misato nkombo na yango Hidekele;*+ yango nde ezali kotíyola na ɛsti ya Asiri.+ Mpe ebale ya minei ezali Efrate.+

15 Yehova Nzambe azwaki moto mpe atyaki ye na elanga ya Edene mpo na kobongisa yango mpe kobatela yango.+ 16 Lisusu Yehova Nzambe apesaki moto mobeko oyo: “Mbuma ya nzete nyonso ya elanga okoki kolya yango ndenge olingi.+ 17 Kasi mbuma ya nzete ya koyeba malamu ná mabe, komeka kolya yango te, mpo mokolo okolya yango okokufa mpenza.”+

18 Na nsima Yehova Nzambe alobaki ete: “Ezali malamu te moto azala kaka ye moko. Nakosalela ye mosungi, oyo akokani na ye.”+ 19 Nzokande, na putulu ya mabele, Yehova Nzambe azalaki kosala nyama nyonso ya zamba oyo ezali na mokili mpe ekelamu nyonso oyo epumbwaka na likoló. Mpe abandaki koya na yango epai ya moto mpo na komona ndenge akopesa mokomoko na yango nkombo; mpe ekelamu* nyonso ya bomoi ezalaki kozwa nkombo oyo moto azalaki kopesa yango.+ 20 Bongo moto apesaki nkombo na banyama nyonso ya mboka mpe bikelamu oyo epumbwaka na likoló mpe nyama nyonso ya zamba oyo ezali na mokili, kasi mosungi oyo akokani na ye azalaki te. 21 Na yango Yehova Nzambe asalaki ete mobali alala mpɔngi makasi, mpe ntango azalaki kolala, Nzambe alongolaki mokuwa moko ya mopanzi na ye mpe azipaki mosuni na esika yango. 22 Mpe na mokuwa oyo alongolaki na mopanzi ya mobali, Yehova Nzambe asalaki mwasi mpe ayaki na ye epai ya mobali.+

23 Bongo mobali alobaki ete:

24 Yango wana mobali akotika tata na ye ná mama na ye mpe akokangama na* mwasi na ye mpe bakokóma mosuni moko.+ 25 Bango mibale bazalaki bolumbu,+ mobali ná mwasi na ye; kasi bazalaki koyoka nsɔni te.

3 Sikoyo nyoka+ ezalaki ekɛngɛ koleka banyama nyonso ya zamba ya mokili oyo Yehova Nzambe asalaki. Na yango, alobaki na mwasi ete: “Nzambe alobaki na bino mpenza ete bosengeli te kolya mbuma ya nzete nyonso ya elanga?”+ 2 Bongo mwasi alobaki na nyoka ete: “Tokoki kolya mbuma ya banzete ya elanga.+ 3 Kasi mpo na mbuma ya nzete oyo ezali na katikati ya elanga,+ Nzambe alobaki ete: ‘Bosengeli kolya yango te, bosengeli mpe kosimba yango te; soki bomeki bokokufa.’” 4 Bongo nyoka alobaki na mwasi ete: “Bokokufa soki moke te.+ 5 Mpo Nzambe ayebi ete mokolo kaka bokolya mbuma ya nzete yango, miso na bino ekofungwama mpe bokokóma lokola Nzambe: bokoyeba malamu ná mabe.”+

6 Na yango, mwasi amonaki ete mbuma ya nzete yango ezalaki malamu mpo na kolya mpe ezalaki kosepelisa miso, ɛɛ, nzete yango ezalaki kitoko na kotala. Bongo abukaki mbuma na yango mpe alyaki.+ Na nsima apesaki mpe mobali na ye ntango azalaki elongo na ye mpe ye alyaki.+ 7 Bongo miso na bango mibale efungwamaki, mpe basosolaki ete bazalaki bolumbu. Na yango, batongaki nkasa ya figi mpe bamisalelaki biloko ya kozipa loketo.+

8 Na nsima bayokaki mongongo ya Yehova Nzambe wana azalaki kotambola na elanga na ntango oyo mwa mopɛpɛ kitoko epɛpaka na mokolo, mpe mobali ná mwasi na ye bakendaki komibomba na katikati ya banzete ya elanga mpo Yehova Nzambe amona bango te. 9 Mpe Yehova Nzambe azalaki kobenga mobali mpe koloba na ye ete: “Ozali wapi?” 10 Nsukansuka alobaki ete: “Nayokaki mongongo na yo na elanga, kasi nabangaki mpo nazalaki bolumbu, yango wana namibombaki.” 11 Na yango Nzambe alobaki ete: “Nani ayebisaki yo ete ozali bolumbu?+ Olei nde mbuma ya nzete oyo napesaki yo mobeko ete olya yango te?”+ 12 Mobali alobaki ete: “Mwasi oyo opesaki ngai, apesaki ngai mbuma ya nzete yango, mpe nalyaki.” 13 Na nsima, Yehova Nzambe alobaki na mwasi ete: “Likambo nini osali?” Mwasi ayanolaki ete: “Nyoka akosaki ngai, yango wana nalyaki.”+

14 Na nsima, Yehova Nzambe alobaki na nyoka+ ete: “Lokola osali bongo, olakelami mabe na kati ya banyama nyonso ya mboka mpe na kati ya banyama nyonso ya zamba. Okotambola na libumu na yo, mpe okolya putulu mikolo nyonso ya bomoi na yo. 15 Mpe nakotya bonguna*+ kati na yo+ ná mwasi+ mpe kati na bana*+ na yo ná mwana*+ na ye. Ye akopanza motó+ na yo mpe yo okozokisa ye na litindi.”+

16 Alobaki na mwasi ete: “Nakobakisa mpenza mpasi ya zemi na yo; okobota bana na mpasi, mpe okozala na mposa makasi ya mobali na yo, mpe ye akokonza yo.”

17 Mpe alobaki na Adama* ete: “Lokola oyoki mongongo ya mwasi na yo mpe olei mbuma ya nzete oyo napesaki yo mobeko+ oyo ete: ‘Osengeli kolya mbuma na yango te,’ mabele elakelami mabe mpo na yo.+ Mikolo nyonso ya bomoi+ na yo okolya na mpasi biloko oyo mabele ekobota. 18 Ekobimisela yo banzubɛ mpe matiti ya nsendensende, mpe okolya milona ya mokili. 19 Na motoki ya elongi na yo okolya limpa* tii okozonga na mabele, mpo outaki kuna.+ Mpo ozali putulu mpe okozonga na putulu.”+

20 Nsima na yango, Adama apesaki mwasi na ye nkombo Eva,* mpo asengelaki kokóma mama ya moto nyonso oyo azali na bomoi.+ 21 Mpe Yehova Nzambe asalelaki Adama ná mwasi na ye bilamba milai ya mposo ya nyama mpo bálata.+ 22 Na nsima, Yehova Nzambe alobaki ete: “Awa moto akómi lokola moko na biso na ndenge ayebi malamu ná mabe.+ Sikoyo, mpo asembola lobɔkɔ na ye te mpe azwa lisusu mbuma ya nzete ya bomoi+ mpe alya yango mpe azala na bomoi libela na libela,*—” 23 Bongo Yehova Nzambe abenganaki ye na elanga ya Edene,+ mpo akende kosala bilanga na mabele esika azwamaki.+ 24 Na yango, Nzambe abenganaki moto mpe atyaki bakeruba*+ na ɛsti ya elanga ya Edene mpe mopanga, oyo mɔtɔ ezalaki kopela na ebende na yango, ezalaki kaka kobalukabaluka mpo na kokɛngɛla nzela ya nzete ya bomoi.

4 Adama asangisaki nzoto na mwasi na ye Eva, mpe Eva azwaki zemi.+ Ntango abotaki Kaina,+ alobaki ete: “Yehova asalisi ngai nabota mwana mobali.” 2 Na nsima, abotaki mpe ndeko na ye Abele.+

Abele akómaki mobateli ya bampate, kasi Kaina akómaki mosali-bilanga. 3 Nsima ya mwa ntango, Kaina amemelaki Yehova mwa likabo ya mbuma ya bilanga. 4 Kasi Abele amemaki bana ya liboso ya banyama ya etonga na ye,+ ná mafuta na yango. Yehova andimaki Abele ná likabo na ye,+ 5 kasi andimaki ata moke te Kaina ná likabo na ye. Na yango, Kaina asilikaki makasi, mpe ayokaki mabe mpenza.* 6 Na nsima, Yehova alobaki na Kaina ete: “Mpo na nini osiliki makasi boye, mpe oyoki mabe mpenza? 7 Soki obandi kosala makambo ya malamu, nakondima yo te? Kasi soki osali makambo ya malamu te, lisumu ebatami na porte, mpe ezali na mposa ya kokonza yo; kasi yo okokoka kolonga yango?”

8 Nsima na yango, Kaina alobaki na ndeko na ye Abele ete: “Yaká tókende na bilanga.” Mpe ntango bazalaki na bilanga, Kaina akwelaki ndeko na ye Abele mpe abomaki ye.+ 9 Na nsima, Yehova alobaki na Kaina ete: “Wapi ndeko na yo Abele?” mpe ye alobaki ete: “Nayebi te. Ngai nde mobateli ya ndeko na ngai?” 10 Mpe Nzambe alobaki ete: “Likambo nini osali? Yoká! Makila ya ndeko na yo ezali kobelela ngai uta na mabele.+ 11 Mpe sikoyo olakelami mabe, nabengani yo na mabele oyo efungoli monɔkɔ na yango mpo na komɛla makila ya ndeko na yo oyo lobɔkɔ na yo+ esopi. 12 Ntango okolona biloko na mabele, ekobota te na ndenge esengeli. Okobanda koyengayenga mpe kokimakima na mabele.” 13 Bongo Kaina alobaki na Yehova ete: “Etumbu mpo na libunga na ngai eleki monene mingi, nakokoka yango te. 14 Lelo oyo ozali kobengana ngai na mokili oyo,* nakobombana mpo namonana te liboso ya elongi na yo; nakokóma koyengayenga mpe kokimakima na mabele, mpe moto oyo akomona ngai akoboma ngai mpenza.” 15 Na yango, Yehova alobaki na ye ete: “Yango wana moto oyo akoboma Kaina bakozongisela ye mabe mbala nsambo.”

Bongo, Yehova atyaki elembo mpo na Kaina ete moto oyo akomona ye aboma ye te. 16 Na nsima, Kaina alongwaki liboso ya Yehova mpe akendaki kofanda na “mokili ya moto oyo akimá,”* na ɛsti ya Edene.+

17 Na nsima, Kaina asangisaki nzoto na mwasi na ye+ mpe azwaki zemi mpe abotaki Enoka. Bongo abandaki kotonga engumba moko mpe apesaki yango nkombo ya mwana na ye Enoka. 18 Na nsima, Enoka abotaki Irade. Irade abotaki Mehuyaele, Mehuyaele abotaki Metushaele, mpe Metushaele abotaki Lameke.

19 Lameke azwaki basi mibale. Ya liboso nkombo na ye Ada mpe ya mibale Zila. 20 Ada abotaki Yabale. Yabale azalaki nkɔkɔ ya baoyo bafandaka na bahema mpe bazalaka na bibwɛlɛ. 21 Nkombo ya ndeko na ye Yubale. Ye azalaki nkɔkɔ ya baoyo nyonso bayebi kobɛta nzɛnzɛ mpe piololo. 22 Zila mpe abotaki Tubale-kaina, mosali ya biloko ya kwivre* mpe ya bibende ya lolenge nyonso. Mpe ndeko na ye ya mwasi ezalaki Naama. 23 Mpe Lameke abongiselaki basi na ye Ada ná Zila maloba oyo:

25 Adama asangisaki lisusu nzoto na mwasi na ye; mwasi na ye abotaki mwana mobali mpe apesaki ye nkombo Sete,*+ mpo alobaki ete: “Nzambe apesi ngai mwana* mosusu na esika ya Abele, mpo Kaina abomaki ye.”+ 26 Sete mpe abotaki mwana mobali mpe apesaki ye nkombo Enoshe.+ Na ntango yango bato babandaki kobelela nkombo ya Yehova.

5 Oyo ezali buku ya lisolo ya Adama. Ntango Nzambe azalisaki Adama, asalaki ye azala lokola Nzambe.+ 2 Azalisaki bango mobali ná mwasi.+ Na mokolo oyo azalisaki bango,+ apambolaki bango mpe apesaki bango nkombo Moto.*

3 Adama akómaki na mbula 130 mpe abotaki mwana mobali oyo akokani na ye, na elilingi na ye, mpe apesaki ye nkombo Sete.+ 4 Nsima ya kobota Sete, Adama aumelaki lisusu na bomoi mbula 800. Mpe abotaki bana mibali mpe bana basi. 5 Na yango, bomoi mobimba ya Adama ezalaki mbula 930, mpe na nsima akufaki.+

6 Sete akómaki na mbula 105 mpe abotaki Enoshe.+ 7 Nsima ya kobota Enoshe, Sete aumelaki lisusu na bomoi mbula 807. Mpe abotaki bana mibali ná bana basi. 8 Na yango, bomoi mobimba ya Sete ezalaki mbula 912, mpe na nsima akufaki.

9 Enoshe akómaki na mbula 90 mpe abotaki Kenane. 10 Nsima ya kobota Kenane, Enoshe aumelaki lisusu na bomoi mbula 815. Mpe abotaki bana mibali ná bana basi. 11 Na yango, bomoi mobimba ya Enoshe ezalaki mbula 905, mpe na nsima akufaki.

12 Kenane akómaki na mbula 70 mpe abotaki Mahalalele.+ 13 Nsima ya kobota Mahalalele, Kenane aumelaki lisusu na bomoi mbula 840. Mpe abotaki bana mibali mpe bana basi. 14 Na yango, bomoi mobimba ya Kenane ezalaki mbula 910, mpe na nsima akufaki.

15 Mahalalele akómaki na mbula 65 mpe abotaki Yarede.+ 16 Nsima ya kobota Yarede, Mahalalele aumelaki lisusu na bomoi mbula 830. Mpe abotaki bana mibali ná bana basi. 17 Na yango, bomoi mobimba ya Mahalalele ezalaki mbula 895, mpe na nsima akufaki.

18 Yarede akómaki na mbula 162 mpe abotaki Enoka.+ 19 Nsima ya kobota Enoka, Yarede aumelaki lisusu na bomoi mbula 800. Mpe abotaki bana mibali ná bana basi. 20 Na yango, bomoi mobimba ya Yarede ezalaki mbula 962, mpe na nsima akufaki.

21 Enoka akómaki na mbula 65 mpe abotaki Metusela.+ 22 Nsima ya kobota Metusela, Enoka akobaki kotambola elongo na Nzambe ya solo* mbula 300. Mpe abotaki bana mibali ná bana basi. 23 Na yango, bomoi mobimba ya Enoka ezalaki mbula 365. 24 Enoka akobaki kotambola elongo na Nzambe ya solo.+ Na nsima azalaki lisusu te, mpo Nzambe azwaki ye.+

25 Metusela akómaki na mbula 187 mpe na nsima abotaki Lameke.+ 26 Nsima ya kobota Lameke, Metusela aumelaki lisusu na bomoi mbula 782. Mpe abotaki bana mibali ná bana basi. 27 Na yango, bomoi mobimba ya Metusela ezalaki mbula 969, mpe na nsima akufaki.

28 Lameke akómaki na mbula 182. Mpe na nsima abotaki mwana mobali. 29 Apesaki ye nkombo Noa,*+ mpe alobaki ete: “Ye akobɔndisa biso* na mosala na biso ya makasi mpe na mpasi ya mabɔkɔ na biso mpo na mabele oyo Yehova alakeli mabe.”+ 30 Nsima ya kobota Noa, Lameke aumelaki lisusu na bomoi mbula 595. Mpe abotaki bana mibali ná bana basi. 31 Na yango, bomoi mobimba ya Lameke ezalaki mbula 777, mpe na nsima akufaki.

32 Ntango Noa akómaki na mbula 500, abotaki Seme,+ Kame+ mpe Yafete.+

6 Sikoyo ntango bato babandaki kokóma mingi na mabele mpe bana basi bazalaki kobotama, 2 bana ya Nzambe ya solo*+ bazalaki kotala mpe bamonaki ete bana basi ya bato bazalaki kitoko. Na yango, babandaki kozwa basi nyonso oyo balingaki. 3 Na nsima, Yehova alobaki ete: “Elimo na ngai ekokanga motema te na makambo ya moto libela na libela,+ mpo azali se mosuni.* Na yango, mikolo ya bomoi na ye ekozala mbula 120.”+

4 Banefilime* bazalaki na mabele na mikolo yango mpe na nsima ya eleko yango. Na ntango wana, bana ya Nzambe ya solo bakobaki kosangisa nzoto na bana basi ya bato mpe babotelaki bango bana mibali. Bana yango bazalaki bilombe na ntango ya kala, mibali ya lokumu.

5 Na yango, Yehova amonaki ete mabe ya moto ezalaki mingi na mabele mpe makanisi nyonso ya motema ya moto ezalaki kaka mabe ntango nyonso.+ 6 Yehova ayokaki mawa ndenge asalaki bato na mabele, mpe ayokaki mpasi na motema na ye.+ 7 Yango wana, Yehova alobaki ete: “Nakolongola na mabele bato oyo nazalisaki, moto, elongo na banyama ya mboka, banyama oyo ebendanaka na libumu mpe banyama oyo epumbwaka na likoló, mpo nayoki mpenza mawa na ndenge nasalaki bango.” 8 Kasi Noa andimamaki na miso ya Yehova.

9 Oyo ezali lisolo ya Noa.

Noa azalaki moto ya sembo.+ Azalaki na mbeba te kati na bato ya ntango na ye. Noa atambolaki elongo na Nzambe ya solo.+ 10 Na nsima, Noa abotaki bana mibali misato: Seme, Kame mpe Yafete.+ 11 Kasi mabele ebebaki na miso ya Nzambe ya solo, mpe etondaki na mobulu. 12 Ya solo, Nzambe atalaki mabele mpe amonaki ete ebebaki;+ moto nyonso* na mabele abebisaki nzela na ye.+

13 Na nsima, Nzambe alobaki na Noa ete: “Nazwi ekateli ya kosilisa bato nyonso,* mpo mabele etondi na mobulu mpo na bango, na yango nazali kobebisa bango ná mabele.+ 14 Salá masuwa na mabaya ya nzete ya gofere.+ Kabolá masuwa yango bitenibiteni na kati mpe osengeli kopakola yango gudrɔ+ na kati mpe na libándá. 15 Okosala yango boye: masuwa yango ekozala mapeko* 300 na molai, mapeko 50 na mokuse, mpe mapeko 30 na bosanda.* 16 Okosala fɛnɛtrɛ mpo ekɔtisaka pole* na masuwa, ekozala lipeko moko na likoló. Osengeli kotya porte na masuwa na mopanzi na yango;+ okosala masuwa yango ezala na biteni misato: ya nse, ya katikati mpe ya likoló.

17 “Mpe ngai, nakoyeisa mpela+ na mabele mpo na kobebisa ekelamu nyonso oyo ezali na mpema ya bomoi,* na nse ya likoló. Eloko nyonso oyo ezali na mabele ekobebisama.+ 18 Mpe nazali kosala kondimana elongo na yo, osengeli kokɔta na masuwa, yo ná bana na yo ná mwasi na yo mpe ná basi ya bana na yo.+ 19 Mpe kɔtisá na masuwa ekelamu ya bomoi mibalemibale ya lolenge nyonso,+ mpo na kobatela yango na bomoi esika moko na yo, ekozala mobali ná mwasi;+ 20 bikelamu oyo epumbwaka na kotalela mitindo na yango mpe banyama ya mboka na kotalela mitindo na yango, banyama nyonso oyo ebendanaka na libumu na kotalela mitindo na yango, mibalemibale ekokɔta na masuwa mpo obatela yango na bomoi.+ 21 Mpe yo, osengeli kozwa mpe kosangisa biloko ya kolya ya lolenge nyonso,+ mpo ezala bilei mpo na yo mpe banyama.”

22 Mpe Noa asalaki nyonso oyo Nzambe apesaki ye mitindo. Asalaki kaka bongo.+

7 Nsima na yango, Yehova alobaki na Noa ete: “Yo ná bato nyonso ya ndako na yo bókɔta na masuwa, mpo yo nde namoni ete ozali sembo liboso na ngai kati na bato ya ntango oyo.+ 2 Osengeli kozwa nyama nyonso ya pɛto nsambonsambo,+ ya mobali ná ya mwasi; mpe nyama nyonso oyo ezali pɛto te mibalemibale, ya mobali ná ya mwasi; 3 lisusu osengeli kozwa bikelamu oyo epumbwaka na likoló nsambonsambo, ya mobali ná ya mwasi, mpo na kobatela motindo na yango na mabele mobimba.+ 4 Mpo etikali kaka mikolo nsambo, nanɔkisa mbula+ na mabele mikolo 40, butu moi,+ mpe nakolongola eloko nyonso oyo ezali na bomoi, oyo nasalaki na etando ya mokili.”+ 5 Bongo, Noa asalaki nyonso oyo Yehova apesaki ye mitindo.

6 Noa azalaki na mbula 600 ntango mpela eyaki na mabele.+ 7 Noa akɔtaki na masuwa elongo na bana na ye ná mwasi na ye, ná basi ya bana na ye, liboso ete mpela eya.+ 8 Nyama nyonso ya pɛto mpe nyama nyonso oyo ezali pɛto te mpe bikelamu nyonso oyo epumbwaka mpe eloko nyonso oyo etambolaka na mabele,+ 9 ekɔtaki mibalemibale na masuwa epai ya Noa, ya mobali ná ya mwasi, kaka ndenge Nzambe apesaki Noa mitindo. 10 Mpe nsima ya mikolo nsambo, mpela eyaki na mabele.

11 Na mbula ya 600 ya bomoi ya Noa, na sanza ya mibale, na mokolo ya 17 na sanza yango, na mokolo yango maziba nyonso ya likoló* ebimisaki mai, mpe baporte ya mai ya likoló efungwamaki.+ 12 Mpe mbula ebɛtaki makasi na mabele mikolo 40, butu moi. 13 Na mokolo yango, Noa akɔtaki na masuwa ná bana na ye, Seme, Kame ná Yafete,+ elongo na mwasi na ye ná basi misato ya bana na ye.+ 14 Bakɔtaki na masuwa elongo na nyama nyonso ya zamba na kotalela motindo na yango, mpe nyama nyonso ya mboka na kotalela motindo na yango, mpe nyama mikemike nyonso oyo ebendanaka na libumu na mabele na kotalela motindo na yango, mpe ekelamu nyonso oyo epumbwaka na kotalela motindo na yango, ndɛkɛ nyonso, ekelamu nyonso oyo ezali na mapapu. 15 Ekelamu ya lolenge nyonso oyo ezali na mpema ya bomoi ezalaki kokɔta mibalemibale na masuwa epai ya Noa. 16 Ekelamu ya lolenge nyonso, ya mobali ná ya mwasi ekɔtaki, kaka ndenge Nzambe apesaki Noa mitindo. Na nsima, Yehova akangaki porte nsima na ye.

17 Mpela eumelaki* mikolo 40 na mabele, mpe mai ezalaki kaka komata mpe ebandaki komema masuwa mpe yango ezalaki kotepatepa mosika likoló ya mabele. 18 Mpe mai etondaki mingi mpe ezalaki kaka komata mingi likoló ya mabele, nzokande masuwa ezalaki kaka kotepatepa likoló ya mai. 19 Mai ezindisaki mpenza mabele, mpe bangomba nyonso ya milai oyo ezalaki na mabele mobimba ezipamaki.+ 20 Mai emataki tii mapeko* 15, likoló koleka bangomba.

21 Bongo bikelamu nyonso* oyo ezalaki kotambola na mabele ekufaki:+ bikelamu oyo epumbwaka, banyama ya mboka, banyama ya zamba, banyama nyonso oyo etondanaka,* mpe bato nyonso.+ 22 Eloko nyonso oyo ezalaki na mokili, oyo ezalaki kopema mpe ezalaki na bomoi* ekufaki.+ 23 Na yango, Nzambe alongolaki eloko nyonso oyo ezalaki na bomoi oyo ezalaki na etando ya mabele, ezala moto, nyama, nyama oyo ebendanaka na libumu na mabele mpe ekelamu oyo epumbwaka na likoló. Balongolamaki na mabele;+ kaka Noa mpe baoyo bazalaki elongo na ye na kati ya masuwa nde babikaki.+ 24 Mpe mai ezindisaki mpenza mabele mikolo 150.+

8 Kasi Nzambe akanisaki Noa mpe nyama nyonso ya zamba mpe nyama nyonso ya mboka oyo ezalaki elongo na ye na masuwa.+ Mpe Nzambe asalaki ete mopɛpɛ epɛpa na mabele, mpe mai ebandaki kokita. 2 Maziba nyonso ya mai ya likoló* mpe baporte ya mai ya likoló ekangamaki, bongo mbula oyo ezalaki kouta na likoló ekatanaki.+ 3 Na nsima, mai ebandaki kolongwa mokemoke na mabele, mpe na nsuka ya mikolo 150, mai ekitaki makasi. 4 Na mokolo ya 17 ya sanza ya nsambo, masuwa etɛlɛmaki likoló ya bangomba ya Ararate. 5 Mpe mai ekobaki kokita mokemoke tii na sanza ya zomi. Na mokolo ya liboso ya sanza ya zomi, nsɔngɛ ya bangomba emonanaki.+

6 Bongo na nsuka ya mikolo 40, Noa afungolaki fɛnɛtrɛ+ ya masuwa oyo asalaki 7 mpe atindaki yanganga;* mpe ezalaki kopumbwapumbwa libándá, kokende mpe kozonga, tii mai nyonso ekaukaki na mabele.

8 Na nsima, atindaki ebenga libándá mpo ayeba soki mai ekiti na etando ya mokili. 9 Ebenga yango ezwaki esika ya kotɛlɛma te, na yango ezongaki epai na ye na kati ya masuwa mpo mai ezalaki naino na etando mobimba ya mabele.+ Mpe Noa abimisaki lobɔkɔ na ye libándá mpe azwaki ebenga yango mpe akɔtisaki yango na masuwa. 10 Azelaki mikolo nsambo, mpe atindaki lisusu ebenga yango libándá. 11 Ntango ebenga yango ezongelaki ye pene na mpokwa, Noa amonaki na monɔkɔ ya ebenga yango lokasa ya olive oyo ebukami sika! Bongo ayebaki ete mai ekiti na mabele.+ 12 Azelaki lisusu mikolo nsambo. Na nsima, atindaki ebenga yango libándá, kasi ezongaki lisusu epai na ye te.

13 Sikoyo, na mbula ya 601,+ na mokolo ya liboso ya sanza ya liboso, mai esilaki na mabele; mpe Noa alongolaki eteni ya nsamba* ya masuwa mpe amonaki ete etando ya mokili ezalaki kokauka. 14 Na mokolo ya 27, ya sanza ya mibale, mabele ekaukaki mpenza.

15 Sikoyo Nzambe alobaki na Noa ete: 16 “Bimá na masuwa, yo ná mwasi na yo ná bana na yo mpe ná basi ya bana na yo.+ 17 Bimisá elongo na yo ekelamu ya bomoi ya lolenge nyonso:+ banyama oyo epumbwaka, banyama ya mboka mpe ya zamba mpe banyama nyonso oyo ebendanaka na libumu na mabele, mpo ebakisama, ebota mpe ekóma mingi na mabele.”+

18 Bongo, Noa abimaki, ye ná bana na ye,+ mwasi na ye mpe basi ya bana na ye. 19 Ekelamu nyonso ya bomoi, nyama nyonso oyo ebendanaka na libumu na mabele mpe ekelamu nyonso oyo epumbwaka, eloko nyonso oyo etambolaka na mabele, ebimaki na masuwa na kolanda mabota na yango.+ 20 Na nsima, Noa atongelaki Yehova etumbelo+ mpe azwaki ndambo ya banyama nyonso ya pɛto mpe ya bikelamu nyonso oyo epumbwaka,+ oyo ezali pɛto mpe apesaki yango makabo ya kotumba na etumbelo.+ 21 Mpe Yehova abandaki koyoka nsolo moko oyo esepelisaki ye.* Bongo Yehova alobaki na motema na ye ete: “Nakolakela lisusu mabele mabe+ ata moke te mpo na moto, mpo mposa ya motema ya moto ezali mabe banda bolenge na ye;+ mpe nakoboma lisusu ata moke te eloko nyonso ya bomoi ndenge nasali.+ 22 Kobanda sikoyo, ntango ya kolona mboto ná ntango ya kobuka mbuma, malili ná molunge, eleko ya molunge ná eleko ya malili makasi, mpe moi ná butu, ekosuka ata moke te na mabele.”+

9 Nzambe apambolaki Noa ná bana na ye mpe alobaki na bango ete: “Bóbota mpe bókóma mingi mpe bótondisa mabele.+ 2 Ekelamu nyonso ya bomoi na mabele, ekelamu nyonso oyo epumbwaka na likoló, ekelamu nyonso oyo etambolaka na mabele, mpe mbisi nyonso ya mbu ekokoba kobanga bino mpe kozala na nsɔmɔ na bino. Epesami sikoyo na mabɔkɔ na bino.*+ 3 Bokoki kolya+ nyama nyonso oyo etambolaka oyo ezali na bomoi. Kaka ndenge napesaki bino milona, napesi bino yango nyonso.+ 4 Kasi bosengeli te kolya mosuni ná bomoi* na yango, elingi koloba makila+ na yango. 5 Lisusu, nakosɛnga makila mpo na bomoi na bino.* Nakosɛnga makila na bino epai ya ekelamu nyonso oyo ezali na bomoi; mpe epai ya moto mokomoko nakosɛnga makila ya ndeko na ye.+ 6 Moto nyonso oyo asopi makila ya moto, moto mosusu mpe akosopa makila na ye,+ mpo Nzambe asalaki moto na elilingi na ye.+ 7 Kasi bino, bóbota mpe bókóma mingi, bótondana na mabele mpe bókóma mingi.”+

8 Na nsima, Nzambe alobaki lisusu na Noa mpe na bana na ye ete: 9 “Sikoyo, nazali kosala kondimana elongo na bino+ mpe elongo na bana oyo bakoya nsima na bino, 10 mpe elongo na ekelamu* nyonso ya bomoi oyo ezali elongo na bino: bandɛkɛ, banyama mpe bikelamu nyonso ya bomoi na mabele elongo na bino, nyonso oyo ebimi na masuwa—ekelamu nyonso ya bomoi ya mabele.+ 11 Ɛɛ, nazali kosala kondimana elongo na bino: Nakoboma bikelamu ya bomoi* nyonso lisusu te na mpela, mpe nakobimisa mpela lisusu te mpo na kobebisa mabele.”+

12 Mpe Nzambe abakisaki ete: “Oyo ezali elembo ya kondimana oyo nazali kotya kati na ngai ná bino mpe ná ekelamu* nyonso ya bomoi oyo ezali elongo na bino, mpo na mabota nyonso oyo ekoya nsima. 13 Natye monama na ngai na lipata, mpe yango ekozala elembo ya kondimana kati na ngai ná mabele. 14 Ntango nyonso oyo nakobimisa lipata likoló ya mabele, mpe soki monama emonani na lipata, 15 nakokanisa mpenza kondimana oyo nasalaki ná bino mpe ná ekelamu ya bomoi ya lolenge nyonso; mpe mai ekokóma lisusu mpela te mpo na kobebisa bikelamu nyonso ya bomoi.+ 16 Mpe monama ekobima na lipata, mpe nakomona yango mpenza mpe nakokanisa kondimana ya libela kati na Nzambe ná ekelamu ya bomoi ya lolenge nyonso na mabele.”

17 Nzambe azongelaki lisusu maloba oyo epai ya Noa: “Oyo ezali elembo ya kondimana oyo nazali kotya kati na ngai ná mosuni nyonso oyo ezali na mabele.”+

18 Bana ya Noa oyo babimaki na masuwa ezali Seme, Kame mpe Yafete.+ Na nsima Kame abotaki Kanana.+ 19 Bango misato bazalaki bana ya Noa, mpe bato nyonso oyo bapalanganaki epai na epai na mabele bautaki na bango.+

20 Sikoyo Noa abandaki kosala mosala ya bilanga mpe alonaki elanga ya vinyo. 21 Ntango amɛlaki vinyo, alangwaki, mpe amitikaki bolumbu na kati ya hema na ye. 22 Kame, tata ya Kanana, amonaki bolumbu ya tata na ye, mpe ayebisaki bandeko na ye mibale na libándá. 23 Na yango, Seme ná Yafete bazwaki elamba mpe batyaki yango na mapeka na bango mpe bazongaki nsimansima. Bongo bazipaki bolumbu ya tata na bango wana bilongi na bango ezalaki kotala epai mosusu, mpe bamonaki bolumbu ya tata na bango te.

24 Ntango Noa alamukaki na molangwa na ye ayaki koyeba likambo mwana na ye ya nsuka asalaki ye, 25 alobaki:

“Kanana+ alakelama mabe.

Akóma mpenza nsuka ya baombo ya bandeko na ye.”+

26 Mpe abakisaki ete:

Tiká Kanana akóma mpe moombo na ye.”

28 Noa aumelaki lisusu na bomoi mbula 350 nsima ya mpela.+ 29 Na yango, bomoi mobimba ya Noa ezalaki mbula 950, mpe akufaki.

10 Oyo ezali lisolo ya bana ya Noa: Seme,+ Kame mpe Yafete.

Babandaki kobota bana nsima ya mpela.+ 2 Bana ya Yafete ezalaki Gomere,+ Magoge,+ Madai, Yavane, Tubale,+ Mesheke+ ná Tirase.+

3 Bana ya Gomere ezalaki Ashekenaze,+ Rifate ná Togarama.+

4 Bana ya Yavane ezalaki Elisha,+ Tarasisi,+ Kitime+ ná Dodanime.

5 Bato oyo bafandaka na bisanga bautaki na bango mpe bapalanganaki na mikili na bango, na kolanda monɔkɔ, mabota, mpe bikólo na bango.

6 Bana ya Kame ezalaki Kushi, Miziraime,+ Puti+ ná Kanana.+

7 Bana ya Kushi ezalaki Seba,+ Havila, Sabeta, Raama,+ ná Sabeteka.

Bana ya Raama ezalaki Sheba ná Dedane.

8 Kushi abotaki Nimerode, moto ya liboso oyo akómaki elombe na mabele. 9 Akómaki elombe mobomi-nyama oyo azalaki kotɛmɛla Yehova. Yango wana balobaka ete: “Kaka lokola Nimerode, elombe mobomi-nyama oyo azalaki kotɛmɛla Yehova.” 10 Bokonzi na ye ebandaki na* Babele,+ Ereke,+ Akade ná Kalne, na mokili ya Shinare.+ 11 Alongwaki na mokili yango, akendaki na Asiri+ mpe atongaki Ninive,+ Rehobote-Ire, Kala 12 ná Resene, katikati ya Ninive ná Kala: Yango nde engumba monene.*

13 Miziraime abotaki Ludime,+ Anamime, Lehabime, Nafetuhime,+ 14 Patrusime,+ Kasiluhime (Bafilistia+ bautaki na bango) ná Kafitorime.+

15 Kanana abotaki Sidone,+ mwana na ye ya liboso, ná Hete,+ 16 ná Moyebusi,+ Moamore,+ Mogirigashe, 17 Mohivi,+ Moaraki, Mosine, 18 Moarvade,+ Mozemare, ná Mohamate;+ mpe na nsima, mabota ya Bakanana epalanganaki. 19 Na yango, ndelo ya Bakanana ebandaki na Sidone tii na Gerare,+ pene na Gaza,+ tii na Sodoma, Gomora,+ Adema mpe Zeboyime,+ pene na Lasha. 20 Bango bazalaki bana ya Kame na kolanda mabota, minɔkɔ, mikili, mpe bikólo na bango.

21 Seme, nkɔkɔ ya bana nyonso ya Ebere,+ ndeko ya Yafete oyo azalaki mwana ya liboso,* ye mpe abotaki bana. 22 Bana ya Seme ezalaki Elame,+ Ashure,+ Arpakashade,+ Ludi ná Arame.+

23 Bana ya Arame ezalaki Uze, Hule, Getere ná Mashe.

24 Arpakashade abotaki Shela,+ mpe Shela abotaki Ebere.

25 Ebere abotaki bana mibali mibale. Moko nkombo na ye ezalaki Pelege,*+ mpo na ntango na ye bato oyo bazalaki na mabele bapalanganaki.* Nkombo ya ndeko na ye ezalaki Yoketane.+

26 Yoketane abotaki Almodade, Shelefe, Hazaramavete, Yera,+ 27 Hadorame, Uzale, Dikla, 28 Obale, Abimaele, Sheba, 29 Ofire,+ Havila, ná Yobabe; bango nyonso bazalaki bana ya Yoketane.

30 Esika na bango ya kofanda ebandaki na Mesha ekei tii na Sefare, etúká ya ngombangomba ya Ɛsti.

31 Bango bazalaki bana ya Seme na kolanda mabota, minɔkɔ, mikili, mpe bikólo na bango.+

32 Wana nde mabota ya bana ya Noa na kolanda milɔngɔ ya mabota na bango mpe bikólo na bango. Bikólo oyo epalanganaki epai na epai na mabele nsima ya Mpela+ eutaki nde na bango.

11 Na ntango yango, bato ya mabele mobimba bazalaki koloba monɔkɔ kaka moko mpe maloba ezalaki ndenge moko. 2 Ntango bazalaki kosala mobembo na ɛsti, bamonaki lobwaku moko ya patatalu na mokili ya Shinare,+ mpe babandaki kofanda kuna. 3 Na nsima balobanaki ete: “Bóya! Tósala babriki mpe tótumba yango na mɔtɔ.” Na yango, basalelaki briki na esika ya mabanga, mpe gudrɔ na esika ya pɔtɔpɔtɔ. 4 Bongo balobaki ete: “Bóya! Tómitongela engumba mpe ndako molai oyo nsɔngɛ na yango ekei tii na likoló, mpe tómisalela nkombo ya lokumu, mpo tópalangana te na mabele mobimba.”+

5 Na nsima, Yehova akitaki mpo na kotala engumba mpe ndako molai oyo bana ya bato batongaki. 6 Mpe Yehova alobaki ete: “Talá! Bazali ekólo moko mpe bango nyonso bazali koloba monɔkɔ moko,+ kasi talá oyo babandi kosala. Sikoyo, eloko nyonso oyo bakokana kosala, bakosala yango. 7 Yaká! Tókita+ kuna mpe tóbulunganisa monɔkɔ na bango mpo ete moto moko te akanga ntina ya monɔkɔ ya moto mosusu.” 8 Na yango, Yehova apalanganisaki bango na mabele mobimba,+ mpe nsukansuka batikaki kotonga engumba yango. 9 Yango wana bapesaki yango nkombo Babele,*+ mpo kuna nde Yehova abulunganisaki monɔkɔ ya bato ya mabele mobimba, mpe Yehova apalanganisaki bango na mokili mobimba.

10 Oyo ezali lisolo ya Seme.+

Seme azalaki na mbula 100 ntango abotaki Arpakashade,+ mbula mibale nsima ya mpela. 11 Nsima ya kobota Arpakashade, Seme aumelaki lisusu na bomoi mbula 500. Abotaki bana mibali mpe bana basi.+

12 Arpakashade akómaki na mbula 35 mpe na nsima abotaki Shela.+ 13 Nsima ya kobota Shela, Arpakashade aumelaki lisusu na bomoi mbula 403. Abotaki bana mibali mpe bana basi.

14 Shela akómaki na mbula 30 mpe na nsima abotaki Ebere.+ 15 Nsima ya kobota Ebere, Shela aumelaki lisusu na bomoi mbula 403. Abotaki bana mibali mpe bana basi.

16 Ebere akómaki na mbula 34 mpe na nsima abotaki Pelege.+ 17 Nsima ya kobota Pelege, Ebere aumelaki lisusu na bomoi mbula 430. Abotaki bana mibali mpe bana basi.

18 Pelege akómaki na mbula 30 mpe na nsima abotaki Reu.+ 19 Nsima ya kobota Reu, Pelege aumelaki lisusu na bomoi mbula 209. Abotaki bana mibali mpe bana basi.

20 Reu akómaki na mbula 32 mpe na nsima abotaki Seruge. 21 Nsima ya kobota Seruge, Reu aumelaki lisusu na bomoi mbula 207. Abotaki bana mibali mpe bana basi.

22 Seruge akómaki na mbula 30 mpe na nsima abotaki Nahore. 23 Nsima ya kobota Nahore, Seruge aumelaki lisusu na bomoi mbula 200. Abotaki bana mibali mpe bana basi.

24 Nahore akómaki na mbula 29 mpe na nsima abotaki Tera.+ 25 Nsima ya kobota Tera, Nahore aumelaki lisusu na bomoi mbula 119. Abotaki bana mibali mpe bana basi.

26 Tera akómaki na mbula 70 mpe na nsima abotaki Abrama,+ Nahore+ mpe Harane.

27 Oyo ezali lisolo ya Tera.

Tera abotaki Abrama, Nahore ná Harane; mpe Harane abotaki Lota.+ 28 Harane akufaki ntango tata na ye Tera azalaki naino na bomoi, na mokili oyo Harane abotamaki, na Ure,+ engumba ya Bakaladea.+ 29 Abrama ná Nahore bazwaki basi. Mwasi ya Abrama nkombo na ye Sarai,+ mpe mwasi ya Nahore Milka,+ mwana ya Harane, tata ya Milka mpe ya Yiska. 30 Sikoyo Sarai azalaki kaka ekomba;+ azalaki na mwana te.

31 Na nsima, Tera azwaki mwana na ye Abrama mpe nkɔkɔ na ye Lota,+ mwana ya Harane, mpe azwaki Sarai, mwasi ya mwana na ye Abrama, mpe balongwaki na Ure, engumba ya Bakaladea bakei na mokili ya Kanana.+ Na nsima, bakómaki na Harane+ mpe bafandaki kuna. 32 Bomoi mobimba ya Tera ezalaki mbula 205. Na nsima akufaki na Harane.

12 Yehova alobaki na Abrama ete: “Longwá na mokili na yo mpe tiká bandeko na yo mpe ndako ya tata na yo mpe kende na mokili oyo nakolakisa yo.+ 2 Nakokómisa yo ekólo moko monene, nakopambola yo, nakokómisa nkombo na yo monene, mpe okokóma lipamboli.+ 3 Nakopambola baoyo bazali kopambola yo, mpe moto oyo azali kolakela yo mabe, nakolakela ye mabe,+ mpe mabota nyonso ya mabele ekopambolama* mpenza na nzela na yo.”+

4 Bongo Abrama akendaki kaka ndenge Yehova alobaki na ye, mpe Lota akendaki elongo na ye. Abrama azalaki na mbula 75 ntango alongwaki na Harane.+ 5 Abrama azwaki mwasi na ye Sarai+ mpe mwana ya ndeko na ye Lota,+ mpe ebele ya biloko nyonso oyo bazwaki+ ná bato* oyo bazwaki na Harane, mpe bakendaki na mokili ya Kanana.+ Ntango bakómaki na mokili ya Kanana, 6 Abrama akatisaki mokili yango tii na teritware ya Shekeme,+ pene na banzete minene ya More.+ Na ntango wana Bakanana bazalaki na mokili yango. 7 Na nsima, Yehova abimelaki Abrama mpe alobaki na ye ete: “Nakopesa libota*+ na yo mokili oyo.”+ Na yango, atongaki etumbelo kuna mpo na Yehova, oyo abimelaki ye. 8 Mpe alongwaki kuna akei na etúká ya ngombangomba na ɛsti ya Betele+ mpe atɛlɛmisaki hema na ye: Betele na wɛsti mpe Ai+ na ɛsti. Atongelaki Yehova etumbelo+ kuna mpe abandaki kobelela nkombo ya Yehova.+ 9 Na nsima, Abrama alongolaki kaa mpe amemaki yango na Negebe;+ azalaki kolongola yango esika moko mpe komema yango esika mosusu.

10 Sikoyo nzala ezalaki makasi na Kanana, mpe Abrama akitaki na Ezipito mpo na kofanda kuna mpo na mwa ntango,*+ mpo nzala yango ezalaki makasi.+ 11 Ntango kaka akómaki pene ya kokɔta na Ezipito, alobaki na mwasi na ye Sarai ete: “Nabondeli yo, yoká ngai! Nayebi malamu ete ozali mwasi kitoko mpenza.+ 12 Ntango Baezipito bakomona yo, na ntembe te bakoloba ete: ‘Oyo mwasi na ye.’ Mpe bakoboma ngai, kasi bakotika yo na bomoi. 13 Nabondeli yo, lobá ete ozali ndeko na ngai, mpo básalela ngai malamu mpo na yo, mpe bomoi na ngai ekozala na likama te.”*+

14 Ntango kaka Abrama akɔtaki na Ezipito, Baezipito bamonaki ete mwasi yango azali kitoko mingi. 15 Ezala bankumu ya Farao mpe bamonaki ye, mpe babandaki kokumisa ye epai ya Farao, bongo bamemaki mwasi yango na ndako ya Farao. 16 Asalelaki Abrama bolamu mpo na Sarai, mpe Abrama azwaki bampate, bangɔmbɛ, bampunda ya basi mpe bampunda ya mibali, basaleli ya mibali mpe basaleli ya basi mpe bakamela.+ 17 Yehova abimiselaki Farao mpe bato ya ndako na ye mpasi makasi* mpo na Sarai mwasi ya Abrama.+ 18 Bongo Farao abengaki Abrama mpe alobaki ete: “Likambo nini oyo osali ngai? Mpo na nini oyebisaki ngai te ete ye azali mwasi na yo? 19 Mpo na nini olobaki ete: ‘Azali ndeko na ngai’?+ Etikalaki moke nazwa ye akóma mwasi na ngai! Mwasi na yo ye oyo. Zwá ye mpe kende!” 20 Na yango, Farao apesaki basaleli na ye mitindo mpo na Abrama, mpe bakendaki kotika ye na nzela elongo na mwasi na ye ná nyonso oyo azalaki na yango.+

13 Abrama alongwaki na Ezipito amati na Negebe,+ ye ná mwasi na ye mpe nyonso oyo azalaki na yango; Lota mpe azalaki elongo na ye. 2 Abrama azalaki na bozwi mingi, azalaki na bitonga ya banyama, palata mpe wolo.+ 3 Ntango azalaki kolongwa na Negebe mpe kokende na Betele, Abrama azalaki kolongola kaa esika moko mpe komema yango esika mosusu, tii akómaki esika oyo hema na ye ezalaki liboso, katikati na Betele mpe Ai,+ 4 esika oyo asalaki etumbelo na ebandeli. Kuna Abrama abelelaki nkombo ya Yehova.

5 Sikoyo Lota, oyo azalaki kosala mobembo ná Abrama, azalaki mpe na bampate, bangɔmbɛ mpe bahema. 6 Mokili yango epesaki bango nyonso nzela te ya kofanda esika moko; biloko na bango ekómaki mingi mpenza mpe kofanda esika moko ekómaki mpasi. 7 Yango wana, koswana ebimaki kati na bakɛngɛli ya bibwɛlɛ ya Abrama mpe bakɛngɛli ya bibwɛlɛ ya Lota. (Na ntango yango Bakanana mpe Baperizi bazalaki kofanda na mokili yango.)+ 8 Bongo Abrama alobaki na Lota+ ete: “Nabondeli yo, koswana ezala te kati na ngai ná yo mpe kati na bakɛngɛli na ngai ná bakɛngɛli na yo, mpo tozali bandeko. 9 Mokili yango mobimba ezali liboso na yo te? Nabondeli yo, kabwaná na ngai. Soki okei na lobɔkɔ ya mwasi, ngai nakokende na lobɔkɔ ya mobali; kasi soki okei na lobɔkɔ ya mobali, ngai nakokende na lobɔkɔ ya mwasi.” 10 Bongo Lota atombolaki miso na ye mpe amonaki ete etúká mobimba ya Yordani+ ezalaki etúká moko ya mai mingi (liboso Yehova abebisa Sodoma ná Gomora), ezalaki lokola elanga ya Yehova,+ lokola mokili ya Ezipito tii na Zoare.+ 11 Na nsima, Lota aponaki etúká mobimba ya Yordani, mpe Lota alongolaki kaa na ye mpo na kotya yango na ɛsti. Mpe bakabwanaki. 12 Abrama afandaki na mokili ya Kanana, kasi Lota afandaki na bingumba ya etúká yango.+ Nsukansuka, Lota atɛlɛmisaki hema pene na Sodoma. 13 Kasi bato ya Sodoma bazalaki bato mabe mpe bazalaki basumuki minene liboso ya Yehova.+

14 Ntango Lota ná Abrama bakabwanaki, na nsima, Yehova alobaki na Abrama ete: “Nabondeli yo, tombolá miso na yo, mpe na esika ozali, talá na nɔrdi, na sudi, na ɛsti mpe na wɛsti, 15 mpo mokili nyonso oyo ozali komona, nakopesa yo yango mpe na libota*+ na yo libela na libela. 16 Mpe nakokómisa libota* na yo lokola zɛlo ya mokili, na yango soki moto akokoka kotánga zɛlo ya mokili, boye bato ya libota* na yo bakokoka kotángama.+ 17 Tɛlɛmá, tambolá na mokili yango na molai mpe na monene na yango, mpo nakopesa yo yango.” 18 Bongo Abrama akobaki kofanda na bahema. Na nsima, ayaki kofanda pene ya banzete minene ya Mamare,+ oyo ezali na Hebrone,+ mpe kuna atongelaki Yehova etumbelo.+

14 Na mikolo ya Amirafele mokonzi ya Shinare,+ Arioke mokonzi ya Elasare, Kedolaomere+ mokonzi ya Elame,+ mpe Tidale mokonzi ya Goyime, 2 bakonzi yango babundaki na Bera mokonzi ya Sodoma,+ Birisha mokonzi ya Gomora,+ Shinabe mokonzi ya Adema, Shemebere mokonzi ya Zeboyime,+ mpe mokonzi ya Bela, elingi koloba, Zoare. 3 Bango nyonso bakutanaki na Lobwaku* ya Sidime,+ elingi koloba, Mbu ya Mungwa.*+

4 Basalelaki Kedolaomere mbula 12, kasi na mbula ya 13 batombokaki. 5 Na mbula ya 14, Kedolaomere ná bakonzi oyo bazalaki elongo na ye bayaki, mpe balongaki Barefaime na Asheterote-karnaime, Bazuzime na Hame, Baemime+ na Shave-kiriataime, 6 mpe Bahori+ na ngomba na bango ya Seire,+ tii na Ele-parane, oyo ezali na esobe. 7 Na nsima, babalukaki mpe bayaki tii na Ene-mishipate, elingi koloba, Kadeshe,+ mpe balongaki teritware mobimba ya Baamaleke+ ná Baamore+ oyo bazalaki kofanda na Hazazone-tamara.+

8 Na yango, mokonzi ya Sodoma abandaki kotambola ná mokonzi ya Gomora, mokonzi ya Adema, mokonzi ya Zeboyime, mpe mokonzi ya Bela, elingi koloba, Zoare, mpe basalaki milɔngɔ lokola basoda mpo na kobunda na bango na Lobwaku* ya Sidime, 9 mpo na kobunda na Kedolaomere mokonzi ya Elame, Tidale mokonzi ya Goyime, Amirafele mokonzi ya Shinare mpe Arioke mokonzi ya Elasare+—bakonzi minei bábunda na bakonzi yango mitano. 10 Kasi Lobwaku* ya Sidime etondaki na mabulu ya gudrɔ; mpe ntango bakonzi ya Sodoma mpe ya Gomora balukaki kokima, bakweaki na mabulu yango, mpe baoyo batikalaki bakimaki na etúká ya ngombangomba. 11 Na yango, baoyo balongaki bazwaki biloko nyonso ya Sodoma ná Gomora mpe bilei na bango nyonso, mpe bakendaki.+ 12 Bazwaki mpe Lota mwana ya ndeko ya Abrama, oyo azalaki kofanda na Sodoma,+ bazwaki ná biloko na ye mpe bakendaki.

13 Nsima na yango, moto moko oyo abikaki na etumba ayaki kopesa Abrama Moebre nsango. Na ntango yango, Abrama azalaki kofanda na bahema pene na banzete minene ya Mamare Moamore,+ ndeko ya Eshikole mpe ya Anere.+ Bato yango basalaki boyokani na Abrama. 14 Bongo Abrama ayokaki ete bakangi ndeko na ye.+ Na yango, ayanganisaki mibali na ye oyo babongisamá mpo na etumba, basali 318 oyo babotamaki na ndako na ye, mpe alandaki bakonzi yango tii na Dani.+ 15 Na butu, akabolaki mampinga na ye, mpe ye ná basali na ye babundaki mpe balongaki bango. Mpe alandaki bango tii na Hoba, oyo ezali na nɔrdi ya Damasi. 16 Azwaki biloko nyonso oyo babɔtɔlaki, azwaki mpe Lota ndeko na ye, biloko na ye ná basi mpe bato mosusu.

17 Ntango Abrama autaki kolonga Kedolaomere mpe bakonzi oyo bazalaki elongo na ye, mokonzi ya Sodoma akendaki kokutana na Abrama na Lobwaku* ya Shave, elingi koloba, Lobwaku ya mokonzi.+ 18 Mpe Melekisedeke,+ mokonzi ya Saleme,+ abimisaki mampa mpe vinyo; azalaki nganga-nzambe ya Nzambe Oyo-Aleki-Likoló.+

19 Bongo apambolaki ye mpe alobaki ete:

Mpe Abrama apesaki ye moko ya bandambo zomi ya biloko nyonso.+

21 Nsima na yango, mokonzi ya Sodoma alobaki na Abrama ete: “Pesá ngai bato,* kasi yo zwá biloko.” 22 Bongo, Abrama alobaki na mokonzi ya Sodoma ete: “Natomboli lobɔkɔ na ngai mpe nalapi ndai epai ya Yehova Nzambe Oyo-Aleki-Likoló, Oyo asalá likoló ná mabele, 23 ete, nakozwa eloko moko te na biloko na yo, banda na mwa nsinga* tii na nsinga ya sandale, mpo oloba te: ‘Ngai nde nakómisi Abrama mozwi.’ 24 Nakozwa ata eloko moko te, longola kaka oyo bilenge mibali balyaki. Mpo na likabo ya mibali oyo bakendaki elongo na ngai, Anere, Eshikole mpe Mamare+—tiká bango bázwa likabo na bango.”

15 Nsima na yango, liloba ya Yehova eyelaki Abrama na emonaneli ete: “Kobanga te,+ Abrama. Nakobatela yo.*+ Mbano na yo ekozala monene mpenza.”+ 2 Abrama ayanolaki ete: “Yehova Nkolo Mokonzi-Oyo-Aleki-Nyonso, okopesa ngai nini, tii sikoyo nazali kaka na mwana te mpe moto oyo akozwa ndako na ngai nde Eliezere,+ moto ya Damasi?” 3 Abrama abakisaki ete: “Opesi ngai ata mwana*+ te, mpe moko ya basaleli* na ngai nde akokitana ngai lokola mozwi-ya-libula.” 4 Kasi, talá! Yehova ayanolaki ye ete: “Moto oyo akozala mokitani na yo te, akozala mozwi-ya-libula te, kasi mwana na yo ya mobali* nde akozala mokitani na yo, akozala mozwi-ya-libula.”+

5 Bongo abimisaki ye libándá mpe alobaki ete: “Nabondeli yo, talá na likoló mpe tángá minzoto, soki okokoka.” Na nsima, abakisaki ete: “Libota* na yo ekokóma kaka bongo.”+ 6 Mpe andimelaki Yehova,+ mpe Nzambe atángaki ye moto ya sembo.*+ 7 Alobaki lisusu ete: “Nazali Yehova, ngai moto nabimisaki yo na Ure, engumba ya Bakaladea mpo na kopesa yo mokili oyo mpo ezala ya yo.”+ 8 Bongo Abrama alobaki ete: “Yehova Nkolo Mokonzi-Oyo-Aleki-Nyonso, ndenge nini nakoyeba ete nakozwa yango mpo ezala ya ngai?” 9 Ayanolaki ye ete: “Zwelá ngai mwana-ngɔmbɛ ya mwasi ya mbula misato, ntaba ya mwasi ya mbula misato, mpate-mobali ya mbula misato ná epopo* mpe mwana ya ebenga.” 10 Na yango, azwaki yango nyonso mpe akataki yango biteni mibalemibale mpe atyaki eteni mokomoko na ndenge ete ekokana na mosusu, kasi akataki bandɛkɛ bitenibiteni te. 11 Bongo, bandɛkɛ oyo elyaka misuni ebandaki kokita likoló ya bibembe ya banyama yango, kasi Abrama azalaki kobengana yango.

12 Ntango moi elingaki kolala, mpɔngi makasi ekangaki Abrama, mpe molili makasi ya nsɔmɔ ekwelaki ye. 13 Na nsima, Nzambe alobaki na Abrama ete: “Yebá mpenza ete bato ya libota* na yo bakozala bapaya na mokili oyo ezali ya bango te mpe kuna bakokómisa bango baombo mpe bakomonisa bango mpasi mbula 400.+ 14 Kasi nakosambisa ekólo oyo bango bakosalela,+ mpe nsima na yango, bakobima na biloko mingi.+ 15 Mpe yo, okokufa na kimya nsima ya kozala na bomoi moko ya malamu mpe ya molai. Mpe okokundama elongo na bankɔkɔ na yo.+ 16 Kasi bakozonga awa+ na libota ya minei, mpo libunga ya Baamore ekómi naino na nsuka na yango te.”+

17 Ntango moi elalaki mpe molili moko makasi eyaki, esika moko ya mɔtɔ makasi oyo ezalaki kobimisa milinga emonanaki, mpe nzete moko ya mɔtɔ elekaki kati na biteni yango ya banyama. 18 Na mokolo yango, Yehova asalaki kondimana na Abrama,+ na maloba oyo: “Nakopesa libota* na yo mokili oyo,+ banda na ebale ya Ezipito tii na ebale monene, ebale Efrate:+ 19 mokili ya Bakeni,+ Bakenize, Bakademoni, 20 Bahiti,+ Baperizi,+ Barefaime,+ 21 Baamore, Bakanana, Bagirigashe mpe Bayebusi.”+

16 Sikoyo Sarai, mwasi ya Abrama, abotelaki ye bana te,+ kasi azalaki na mosali moko ya mwasi Moezipito nkombo na ye Agare.+ 2 Sarai alobaki na Abrama ete: “Nabondeli yo, yoká ngai! Yehova asali ete nabota bana te. Nabondeli yo, sangisá nzoto na mosali na ngai. Mbala mosusu nakozwa bana na nzela na ye.”+ Bongo Abrama ayokelaki Sarai. 3 Abrama afandaki mbula zomi na mokili ya Kanana, na nsima Sarai, mwasi na ye, azwaki Agare mosali na ye Moezipito, mpe apesaki ye na Abrama, mobali na ye, mpo azala mwasi na ye. 4 Na yango Abrama asangisaki nzoto na Agare, mpe azwaki zemi. Ntango Agare ayebaki ete azwi zemi, akómaki kotyola nkolo na ye ya mwasi.

5 Yango wana, Sarai alobaki na Abrama ete: “Mabe oyo bazali kosalela ngai ezali mpo na yo. Ngai moto napesaki mosali na ngai azala na ntolo na yo, mpe lokola ayebi ete azwi zemi, akómi kotyola ngai. Yehova akata likambo kati na ngai ná yo.” 6 Mpe Abrama alobaki na Sarai ete: “Mosali na yo azali na nse ya bokonzi na yo. Salá ye ndenge olingi.” Bongo Sarai asambwisaki ye mpe Agare akimaki mosika na ye.

7 Na nsima, anzelu ya Yehova akutaki ye pene na liziba ya mai na esobe, liziba oyo ezali na nzela ya Shure.+ 8 Mpe alobaki ete: “Agare, mosali ya Sarai, outi wapi mpe ozali kokende wapi?” Na yango, alobaki ete: “Nazali kokima nkolo na ngai, Sarai.” 9 Anzelu ya Yehova alobaki na ye lisusu ete: “Zongá epai ya nkolo na yo mpe omikitisa liboso na ye.” 10 Na nsima, anzelu ya Yehova alobaki ete: “Nakokómisa libota* na yo monene, bakokoka kotángama te mpo bakoleka ebele.”+ 11 Anzelu ya Yehova abakisaki ete: “Talá ozali na zemi, mpe okobota mwana mobali, okopesa ye nkombo Yishimaele,* mpo Yehova ayoki mpasi na yo. 12 Akokóma moto moko lokola mpunda ya zamba.* Akotɛmɛla moto nyonso mpe moto nyonso akotɛmɛla ye, mpe esika na ye ya kofanda ekotalana na bandeko na ye nyonso.”*

13 Bongo Agare abelelaki nkombo ya Yehova, oyo azalaki kosolola na ye ete: “Ozali Nzambe oyo amonaka,”+ mpo alobaki ete: “Ezali mpenza solo ete awa namoni moto oyo azali komona ngai?” 14 Yango wana libulu yango ya mai ebengamaki Beere-lahai-royi.* (Yango ezali kati na Kadeshe mpe Berede.) 15 Na nsima, Agare abotelaki Abrama mwana mobali, mpe Abrama apesaki mwana yango nkombo Yishimaele.+ 16 Abrama azalaki na mbula 86 ntango Agare abotelaki ye Yishimaele.

17 Ntango Abrama akómaki na mbula 99, Yehova abimelaki ye mpe alobaki na ye ete: “Ngai nazali Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso. Tambolá liboso na ngai mpe zalá sembo.* 2 Nakokokisa mpenza kondimana oyo nasalaki kati na ngai ná yo,+ mpe nakokómisa yo ebele, ebele mpenza.”+

3 Bongo Abrama afukamaki mpe atyaki elongi na nse, mpe Nzambe akobaki kosolola na ye, alobaki ete: 4 “Talá! Ngai, nasali kondimana elongo na yo,+ mpe okokóma mpenza tata ya bikólo ebele.+ 5 Bakobenga yo lisusu Abrama* te, nkombo na yo ekokóma nde Abrahama,* mpo nakokómisa yo tata ya bikólo ebele. 6 Nakosala ete obota mingi, mingi mpenza mpe nakokómisa yo bikólo, mpe bakonzi bakobima epai na yo.+

7 “Mpe nakokokisa kondimana na ngai oyo ezali kati na ngai ná yo+ mpe ná bato ya libota* na yo, oyo bakoya nsima na yo, ná mabota na bango mpo na kondimana moko ya libela, mpo nazala Nzambe na yo mpe ya bato ya libota* na yo, oyo bakoya nsima na yo. 8 Mpe nakopesa yo ná bato ya libota* na yo, oyo bakoya nsima na yo, mokili oyo ofandaki mopaya+—mokili mobimba ya Kanana—mpo ezala ya bino mpo na libela, mpe nakozala Nzambe na bango.”+

9 Nzambe alobaki lisusu na Abrahama ete: “Kasi yo, osengeli kobatela kondimana na ngai, yo ná bato ya libota* na yo, oyo bakoya nsima na yo, na mabota na bango. 10 Oyo ezali kondimana kati na ngai ná yo, oyo bokobatela yo ná bato ya libota* na yo: Mobali nyonso kati na bino asengeli kokatama ngenga.+ 11 Bosengeli kokata mosuni ya misutu na bino, mpe ekozala elembo ya kondimana kati na ngai ná bino.+ 12 Na mabota na bino, ezala oyo ekoya nsima, mwana mobali nyonso kati na bino oyo azali na mikolo mwambe asengeli kokatama ngenga:+ mwana mobali oyo abotami na ndako na yo mpe oyo asombami na mbongo epai ya mopaya mpe oyo auti na libota* na yo te. 13 Mobali nyonso oyo abotami na ndako na yo to oyo asombami na mbongo na yo asengeli kokatama ngenga;+ mpe kondimana na ngai na mosuni na bino esengeli kozala kondimana ya libela. 14 Mobali oyo akatami ngenga te, oyo mosuni ya mosutu na ye ekokatama te, moto* yango asengeli kolongolama* kati na bato na ye, mpo abuki kondimana na ngai.”

15 Na nsima, Nzambe alobaki na Abrahama ete: “Mpo na mwasi na yo Sarai,*+ okobenga ye lisusu Sarai te, mpo Sara* nde ekokóma nkombo na ye. 16 Nakopambola ye mpe lisusu nakopesa yo mwana mobali na nzela na ye;+ nakopambola ye mpe akokóma bikólo; bakonzi ya bato ya bikólo bakobima epai na ye.” 17 Bongo Abrahama afukamaki mpe atyaki elongi na nse mpe abandaki kosɛka mpe koloba na motema+ na ye ete: “Mobali ya mbula 100 akobota mwana, mpe Sara, mwasi ya mbula 90 akobota?”+

18 Nsima na yango, Abrahama alobaki na Nzambe ya solo ete: “Ee, Yishimaele azala na bomoi liboso na yo!”+ 19 Na yango, Nzambe alobaki ete: “Mwasi na yo Sara akobotela yo mpenza mwana mobali, mpe osengeli kopesa ye nkombo Yisaka.*+ Mpe nakosala kondimana na ngai elongo na ye mpo ezala kondimana moko ya libela mpo na bato ya libota* na ye, oyo bakoya nsima na ye.+ 20 Kasi mpo na Yishimaele, nayoki yo. Talá! Nakopambola ye mpe nakosala ete abota mingi mpe nakokómisa ye ebele, ebele mpenza. Akobimisa bankumu 12, mpe nakokómisa ye ekólo moko monene.+ 21 Kasi, nakokokisa mpenza kondimana na ngai oyo nakosala ná Yisaka,+ mwana oyo Sara akobotela yo na ntango lokola oyo, na mbula oyo ekoya.”+

22 Ntango asilisaki kosolola na Abrahama, Nzambe amataki, atiki ye. 23 Na nsima, Abrahama azwaki Yishimaele, mwana na ye ya mobali, mpe mibali nyonso oyo babotami na ndako na ye mpe mobali nyonso oyo ye asombaki na mbongo, mobali nyonso ya ndako ya Abrahama, mpe akataki mosuni ya misutu na bango kaka na mokolo yango, ndenge Nzambe ayebisaki ye.+ 24 Abrahama azalaki na mbula 99 ntango bakataki ye mosuni ya mosutu.+ 25 Mpe Yishimaele, mwana ya Abrahama ya mobali, azalaki na mbula 13 ntango bakataki ye mosuni ya mosutu.+ 26 Kaka na mokolo yango, Abrahama mpe mwana na ye ya mobali Yishimaele, bakatamaki ngenga. 27 Mibali nyonso ya ndako na ye, mobali nyonso oyo abotami na ndako na ye mpe oyo asombami na mbongo epai ya mopaya, bakatamaki mpe ngenga elongo na ye.

18 Na nsima, Yehova+ abimelaki Abrahama pene na banzete minene ya Mamare,+ ntango afandaki na ekɔtelo ya hema pene na ntango oyo molunge ezalaka makasi na mokolo. 2 Atombolaki miso na ye mpe amonaki mibali misato batɛlɛmi mwa mosika na ye.+ Ntango amonaki bango, akimaki mbangu banda na ekɔtelo ya hema mpo na kokutana na bango mpe agumbamaki tii na nse. 3 Bongo alobaki ete: “Yehova, soki nandimami na miso na yo, nabondeli yo, koleka mosaleli na yo boye te. 4 Nabondeli bino, bámemela bino mwa mai, mpe básukola bino makolo;+ na nsima, bófanda na nse ya nzete. 5 Lokola boleki awa epai ya mosaleli na bino, tiká namemela bino mwa ndambo ya limpa mpo bózwa lisusu makasi.* Nsima na yango, bokoki kokoba nzela na bino.” Mpe balobaki ete: “Likambo te. Okoki kosala ndenge olobi.”

6 Na bongo, Abrahama akendaki nokinoki epai ya Sara mpe alobaki na ye ete: “Salá noki! Zwá sea* misato ya farini ya malamu mpenza, bɛtá pɔtɔpɔtɔ mpe salá limpa.” 7 Na nsima, Abrahama akimaki mbangu na etonga mpe azwaki mwana-ngɔmbɛ mobali ya pɛtɛpɛtɛ mpe ya malamu. Apesaki yango na mosaleli na ye, mpe ye akendaki nokinoki kobongisa yango. 8 Bongo Abrahama azwaki manteka mpe miliki mpe mwana-ngɔmbɛ ya mobali oyo abongisaki mpe atyaki bilei liboso na bango. Mpe ntango bazalaki kolya, ye atɛlɛmaki pene na bango na nse ya nzete.+

9 Batunaki ye ete: “Mwasi na yo Sara+ azali wapi?” Ayanolaki bango ete: “Azali kuna na kati ya hema.” 10 Na yango, moko na bango alobaki lisusu ete: “Nakozonga mpenza epai na yo na mbula oyo ezali koya, na ntango lokola oyo, mpe talá! Sara, mwasi na yo, akozala na mwana mobali.”+ Kasi, Sara azalaki koyoka na ekɔtelo ya hema, oyo ezalaki nsima ya mobali yango. 11 Abrahama ná Sara bazalaki mibange, mbula na bango epusanaki.+ Sara alekisaki mbula ya kobota.*+ 12 Na yango, Sara abandaki kosɛka kaka ye moko mpe alobaki ete: “Nakoyoka esengo yango, awa nanuni boye mpe awa nkolo na ngai akómi mobange boye?”+ 13 Mpe Yehova alobaki na Abrahama ete: “Mpo na nini Sara asɛki mpe alobi ete: ‘Ekosalema mpenza ete ngai nabota, awa nakómi mobange boye?’ 14 Ezali nde na likambo moko oyo ezali mpasi koleka mpo na Yehova?+ Na ntango lokola oyo, nakozonga epai na yo na mbula oyo ezali koya, mpe Sara akozala na mwana mobali.” 15 Kasi Sara awanganaki, mpe alobaki: “Nasɛki te!” mpo azalaki kobanga. Na yango, anzelu alobaki ete: “Ɛɛ! Osɛki.”

16 Ntango bato yango balongwaki na esika wana mpe batalaki na ngámbo ya Sodoma,+ Abrahama azalaki kotambola elongo na bango mpo na kotika bango na nzela. 17 Yehova alobaki ete: “Nabombela nde Abrahama likambo oyo nakosala?+ 18 Mpo Abrahama akokóma mpenza ekólo moko monene mpe ya nguya, mpe bikólo nyonso ya mabele ekopambolama* na nzela na ye.+ 19 Mpamba te nayebi ye malamu mpe nandimi ete akopesa mitindo na bana na ye mpe na bato ya ndako na ye, oyo bakoya nsima na ye, ete bákoba kobatela nzela ya Yehova mpo na kosala oyo ezali malamu mpe sembo,+ mpo Yehova akokisa oyo alobaki mpo na Abrahama.”

20 Bongo Yehova alobaki ete: “Koganga ya komilelalela mpo na Sodoma mpe Gomora, ezali makasi,+ mpe lisumu na bango ezali kilo mingi.+ 21 Nakokita mpo namona soki makambo oyo bazali kosala ezali ndenge moko na komilelalela oyo ekómeli ngai. Mpe soki ezali bongo te, nakoyeba yango.”+

22 Na nsima, mibali yango balongwaki wana mpe bakendaki na ngámbo ya Sodoma, kasi Yehova+ atikalaki elongo na Abrahama. 23 Na yango, Abrahama apusanaki mpe alobaki: “Okoboma mpenza moto ya sembo elongo na moto mabe?+ 24 Tóloba ete bato ya sembo bazali 50 na kati ya engumba. Okoboma nde bango mpe okolimbisa esika yango te mpo na bato ya sembo 50 oyo bazali na kati na yango? 25 Ekoki kokanisama ata moke te ete osala ndenge wana: oboma moto ya sembo elongo na moto mabe, bongo moto ya sembo asuka ndenge moko na moto mabe!+ Ekoki kokanisama ata moke te mpo na yo.+ Mosambisi ya mabele mobimba akosala nde oyo ezali sembo te?”+ 26 Na yango, Yehova alobaki ete: “Soki nakuti na engumba Sodoma bato ya sembo 50, nakolimbisa esika yango mobimba mpo na bango.” 27 Kasi Abrahama alobaki lisusu ete: “Nabondeli yo Yehova, nalingi naloba atako nazali mabele mpe putulu ya mɔtɔ. 28 Bongo soki na bato ya sembo 50, mitano bazangi. Kaka mpo na mitano wana, okobebisa engumba mobimba?” Na yango, Nzambe alobaki ete: “Nakobebisa yango te soki nakuti bato 45+ kuna.”

29 Kasi alobaki na ye lisusu ete: “Bongo soki bato ya sembo 40 nde bazali kuna.” Ayanolaki ete: “Nakosala yango te mpo na bato 40.” 30 Kasi alobaki lisusu ete: “Nabondeli yo Yehova, koyoka nkanda makasi te,+ tiká naloba lisusu: Bongo soki bato ya sembo 30 nde bazali kuna.” Ayanolaki ete: “Nakosala yango te soki nakuti bato 30 kuna.” 31 Kasi akobaki koloba ete: “Nabondeli yo Yehova, nalingi naloba lisusu: Bongo soki bato ya sembo 20 nde bazali kuna.” Ayanolaki ete: “Nakobebisa yango te mpo na bato 20 yango.” 32 Nsukansuka alobaki ete: “Nabondeli yo Yehova koyoka nkanda makasi te, tiká naloba kaka mpo na mbala oyo: Bongo soki bato ya sembo 10 nde bazali kuna.” Ayanolaki ete: “Nakobebisa yango te mpo na bato 10 yango.” 33 Ntango Yehova asilisaki koloba na Abrahama, akendaki+ mpe Abrahama azongaki epai na ye.

19 Baanzelu yango mibale bakómaki na Sodoma na mpokwa, mpe Lota afandaki na porte ya Sodoma. Ntango amonaki bango, atɛlɛmaki mpo na kokutana na bango, agumbamaki mpe akitisaki elongi na ye tii na nse.+ 2 Mpe alobaki ete: “Nabondeli bino, bankolo na ngai, bóya, nabondeli bino, bókɔta na ndako ya mosaleli na bino mpe bólala mpe tiká básukola bino makolo. Bongo na ntɔngɔntɔngɔ, bokoki kolamuka mpe kokoba mobembo na bino.” Na yango, balobaki ete: “Te, tokolala nde na esika monene ya bato nyonso.” 3 Kasi atyaki bango mpenza mbamba tii bayaki elongo na ye mpe bakɔtaki na ndako na ye. Na nsima, asalelaki bango fɛti, atumbaki limpa oyo ezangá levire, mpe balyaki.

4 Liboso bálala, mibali ya engumba ya Sodoma, banda na elenge tii na mobange, bango nyonso bayaki elulu mpe bazingaki ndako. 5 Mpe bazalaki kobelela Lota mpe koloba na ye ete: “Wapi mibali oyo bakɔtaki epai na yo na mpokwa? Bimiselá biso bango mpo tósangisa na bango nzoto.”+

6 Na nsima, Lota abimaki libándá epai bango bazalaki, mpe akangaki porte nsima na ye. 7 Alobaki ete: “Nabondeli bino, bandeko na ngai, bósala mabe boye te. 8 Nabondeli bino, bótala nazali na bana basi mibale oyo basangisá naino nzoto na mobali te. Nabondeli bino, nabimisela bino bango mpe bósala bango oyo bomoni malamu. Kasi bósala mibali oyo eloko moko te, mpo ezali mpo na yango nde bayei koluka libateli na ndako na ngai.”+ 9 Na yango, balobaki ete: “Longwá kuna!” Mpe babakisaki ete: “Talá moto oyo ayei kofanda mopaya awa mpe alingi kosambisa biso! Sikoyo tokosala yo mabe koleka bango.” Mpe babandaki kotindika Lota makasi mpe bazalaki kopusana mpo na kobuka porte. 10 Mpe mibali yango basembolaki mabɔkɔ na bango mpe bakɔtisaki Lota na kati ya ndako elongo na bango, mpe bakangaki porte. 11 Kasi babomaki miso ya mibali oyo bazalaki pene ya porte ya ndako, banda na oyo aleki moke tii na oyo aleki mokóló, bongo balɛmbaki koluka porte ya ndako.

12 Na nsima, mibali yango balobaki na Lota ete: “Ozali na moto mosusu awa? Mibali ya bana na yo, bana na yo ya mibali, bana na yo ya basi, mpe bato na yo nyonso oyo bazali na engumba, bimisá bango na esika oyo! 13 Mpo tozali kobebisa esika oyo, mpamba te koganga ya komilelalela mpo na bato oyo bafandi awa ekómi makasi liboso ya Yehova,+ yango wana Yehova atindi biso tóbebisa engumba oyo.” 14 Na yango, Lota abimaki mpe abandaki koloba na mibali oyo balingaki kobala bana na ye, mpe azalaki koloba ete: “Bótɛlɛma! Bóbima na esika oyo, mpo Yehova akobebisa engumba oyo!” Kasi mibali ya bana na ye bakanisaki ete azali kosala masɛki.+

15 Wana ntɔngɔ ezalaki kotana, baanzelu bayebisaki Lota asala noki, balobaki ete: “Tɛlɛmá! Zwá mwasi na yo mpe bana na yo mibale ya basi oyo bazali awa ná yo, mpo obomama te na libunga ya engumba+ oyo!” 16 Lokola azalaki koumela, mpo na motema mawa oyo Yehova amoniselaki ye,+ mibali yango basimbaki lobɔkɔ na ye mpe lobɔkɔ ya mwasi na ye mpe mabɔkɔ ya bana na ye mibale ya basi mpe babimisaki ye mpe batyaki ye na libándá ya engumba.+ 17 Ntango kaka bakómisaki bango na ndelo, moko na bango alobaki ete: “Kimá mpo na kobikisa bomoi* na yo! Kotala nsima te+ mpe kotɛlɛma ata esika moko te na etúká oyo!+ Kimá na etúká ya ngombangomba mpo obomama te!”

18 Bongo Lota alobaki na bango ete: “Nabondeli yo Yehova, kuna te! 19 Nabondeli yo, ya solo mosaleli na yo andimami na miso na yo mpe omoniseli ngai boboto monene* na yo, ndenge obateli bomoi na ngai,*+ kasi nakokoka kokima na etúká ya ngombangomba te mpo nazali kobanga ete likama ezwa ngai mpe nakufa.+ 20 Nabondeli yo, talá mwa engumba oyo ezali pene mpe nakoki kokima kuna; ezali mboka ya moke. Nabondeli yo, nakoki kokima kuna? Ezali mboka ya moke. Mpe nakozala na bomoi.”* 21 Na yango, alobaki na ye ete: “Likambo te, nakopesa yo lisusu lokumu,+ nakobebisa te engumba oyo olobeli.+ 22 Salá noki! Kimá kuna, mpo nakoki kosala eloko moko te tii okokóma kuna!”+ Yango wana apesaki engumba yango nkombo Zoare.*+

23 Moi esilaki kobima na mokili yango ntango Lota akómaki na Zoare. 24 Na nsima, Yehova anɔkisaki sufulu mpe mɔtɔ na Sodoma ná Gomora. Eutaki na likoló+ epai ya Yehova. 25 Bongo abebisaki bingumba yango, ɛɛ, etúká mobimba, mpe bato nyonso oyo bafandaki na bingumba yango ná milona.+ 26 Kasi mwasi ya Lota, oyo azalaki nsima na ye, abandaki kotala na nsima, mpe akómaki likonzí ya mungwa.+

27 Sikoyo Abrahama alamukaki ntɔngɔntɔngɔ mpe akendaki na esika oyo atɛlɛmaki liboso ya Yehova.+ 28 Ntango atalaki na nse na ngámbo ya Sodoma ná Gomora mpe na mokili mobimba ya etúká yango, amonaki mpenza likambo. Milinga makasi ezalaki komata na mokili yango lokola milinga makasi oyo ebimaka na mombonda!+ 29 Mpe ntango Nzambe abebisaki bingumba ya etúká yango, Nzambe akanisaki Abrahama, na ndenge azwaki bibongiseli mpo na kobimisa Lota na bingumba oyo abebisaki, bingumba oyo Lota azalaki kofanda.+

30 Na nsima, Lota alongwaki na Zoare elongo na bana na ye mibale ya basi mpe abandaki kofanda na etúká ya ngombangomba,+ mpo abangaki kofanda na Zoare.+ Bongo abandaki kofanda na mobenga moko, ye ná bana na ye mibale ya basi. 31 Mpe mwana ya liboso alobaki na leki na ye ete: “Tata na biso azali mobange, mpe mobali moko te azali na mokili oyo mpo asangisa nzoto na biso ndenge esalemaka na mabele mobimba. 32 Yaká, tómɛlisa tata na biso vinyo, mpe tólala na ye mpo tóbatela libota oyo euti na tata na biso.”

33 Na butu yango, bazalaki se komɛlisa tata na bango vinyo; na nsima mwana ya liboso akɔtaki mpe alalaki na tata na ye, kasi tata ayebaki te ntango nini mwana yango ya liboso alalaki mpe ntango nini atɛlɛmaki. 34 Mpe na mokolo oyo elandaki, mwana ya liboso alobaki na leki na ye ete: “Talá nalali na tata na butu oyo eleki. Tómɛlisa ye lisusu vinyo na butu ya lelo. Bongo yo okɔta mpe olala na ye, mpo tóbatela libota oyo euti na tata na biso.” 35 Kaka na butu yango, bakobaki komɛlisa tata na bango vinyo; na nsima mwana oyo ya leki akɔtaki mpe alalaki na ye, kasi tata ayebaki te ntango nini mwana yango ya leki alalaki mpe ntango nini atɛlɛmaki. 36 Na yango, bana basi mibale ya Lota bakómaki na zemi ya tata na bango. 37 Mwana ya liboso abotaki mwana ya mobali mpe apesaki ye nkombo Moabe.+ Ye nde tata ya bato ya Moabe tii na mokolo ya lelo.+ 38 Leki mpe abotaki mwana mobali mpe apesaki ye nkombo Bene-ami. Ye nde tata ya bato ya Amone,+ tii na mokolo ya lelo.

20 Sikoyo, Abrahama alongolaki kaa na ye kuna+ mpe atyaki yango na mokili ya Negebe mpe abandaki kofanda katikati ya Kadeshe+ ná Shure.+ Wana azalaki kofanda* na Gerare,+ 2 Abrahama azalaki kaka koloba mpo na mwasi na ye Sara ete: “Azali ndeko na ngai.”+ Na yango, Abimeleke, mokonzi ya Gerare, atindaki bázwa Sara mpe báya na ye.+ 3 Nsima na yango, na butu, Nzambe abimelaki Abimeleke na ndɔtɔ mpe alobaki na ye ete: “Talá ozali lokola moto oyo asili kokufa mpo na mwasi oyo yo ozwaki,+ mpo azali mwasi ya libala mpe azali mwasi ya moto mosusu.”+ 4 Kasi, Abimeleke asangisaki na ye nzoto te.* Na yango, alobaki ete: “Yehova, okoboma nde ekólo oyo esali mpenza eloko te?* 5 Ye alobaki na ngai te ete: ‘Azali ndeko na ngai ya mwasi’? Ye mpe alobaki na ngai te ete: ‘Azali ndeko na ngai ya mobali’? Nasalaki yango na motema sembo mpe mabɔkɔ na ngai esali likambo te.” 6 Na nsima, Nzambe ya solo alobaki na ye na ndɔtɔ ete: “Nayebi ete osalaki likambo oyo na motema sembo, yango wana napekisaki yo osalela ngai lisumu. Mpe napesaki yo nzela te ete osimba ye. 7 Sikoyo zongisá mwasi wana epai ya mobali na ye, mpo azali mosakoli,+ mpe ye akobondela* mpo na yo+ mpe okotikala na bomoi. Kasi soki ozongisi ye te, yebá ete okokufa mpenza, yo ná bato na yo nyonso.”

8 Abimeleke alamukaki ntɔngɔntɔngɔ mpe abengaki basaleli na ye nyonso mpe ayebisaki bango makambo nyonso wana, mpe babangaki makasi mpenza. 9 Na nsima, Abimeleke abengaki Abrahama mpe alobaki na ye ete: “Likambo nini osali biso? Lisumu nini nasaleli yo, mpo omemela ngai mpe bokonzi na ngai likambo ya mabe boye? Makambo oyo osali ngai ezali malamu te.” 10 Mpe Abimeleke alobaki lisusu na Abrahama ete: “Makanisi na yo ezalaki nini ntango osalaki likambo oyo?”+ 11 Abrahama alobaki ete: “Nasalaki bongo mpo nalobaki na motema na ngai ete: ‘Ya solo mpenza, na esika oyo, babangaka Nzambe te, mpe bakoboma ngai mpo na mwasi+ na ngai.’ 12 Mpe lisusu, ye azali mpenza ndeko na ngai, mwana ya tata na ngai, kasi azali mwana ya mama na ngai te, mpe akómaki mwasi+ na ngai. 13 Na yango, ntango Nzambe asalaki ete nalongwa na ndako ya tata+ na ngai mpe natambolatambola, nalobaki na ye ete: ‘Talá ndenge oyo okomonisela ngai bolingo ya sembo: Esika nyonso oyo tokokende, lobá mpo na ngai ete: “Azali ndeko+ na ngai.”’”

14 Na nsima, Abimeleke azwaki bampate ná bangɔmbɛ ná basali ya mibali ná basali ya basi, apesaki bango epai ya Abrahama mpe azongiselaki ye Sara, mwasi na ye. 15 Abimeleke alobaki lisusu ete: “Talá mokili na ngai ezali liboso na yo. Fandá esika nyonso oyo esepelisi yo.” 16 Mpe alobaki na Sara ete: “Talá napesi ndeko+ na yo shekele ya palata 1 000. Ezali elembo mpo na komonisa ete ozali na ngambo te* epai ya bato nyonso oyo bazali elongo na yo mpe liboso ya moto nyonso, mpe olongwe na nsɔni.” 17 Mpe Abrahama abandaki kobondela* Nzambe ya solo, mpe Nzambe abikisaki Abimeleke ná mwasi na ye ná baombo na ye ya basi, mpe bakómaki kobota bana; 18 mpo Yehova asalaki ete basi nyonso na ndako ya Abimeleke bábota te* mpo na Sara, mwasi ya Abrahama.+

21 Yehova atyelaki Sara likebi kaka ndenge alobaki, mpe Yehova asalelaki Sara makambo oyo alakaki.+ 2 Na yango, Sara azwaki zemi+ mpe na nsima, abotelaki Abrahama mwana mobali na bobange na ye, na ntango oyo etyamaki, ndenge Nzambe apesaki ye elaka.+ 3 Abrahama apesaki mwana yango nkombo Yisaka, mwana oyo Sara abotelaki ye.+ 4 Mpe Abrahama akataki Yisaka ngenga ntango akokisaki mikolo mwambe, kaka ndenge Nzambe apesaki ye etinda.+ 5 Abrahama azalaki na mbula 100 ntango mwana na ye Yisaka abotamaki. 6 Na nsima, Sara alobaki ete: “Nzambe apesi ngai likambo ya kosɛka; moto nyonso oyo akoyoka yango akosɛka elongo na ngai.”* 7 Mpe alobaki lisusu ete: “Nani akokaki koloba na Abrahama ete: ‘Sara akomɛlisa mpenza bana mabɛlɛ’? Kasi naboteli ye mwana mobali na bobange na ye.”

8 Sikoyo mwana yango akolaki mpe batikaki komɛlisa ye mabɛlɛ. Abrahama asalaki fɛti monene mokolo oyo batikaki komɛlisa Yisaka mabɛlɛ. 9 Kasi Sara azalaki komona ndenge mwana ya Agare+ moto ya Ezipito, mwana oyo abotelaki Abrahama, azalaki kosɛka Yisaka.+ 10 Bongo alobaki na Abrahama ete: “Benganá moombo mwasi oyo ná mwana na ye, mpo mwana ya moombo oyo akozwa te libula elongo na mwana na ngai, elongo na Yisaka!”+ 11 Kasi likambo oyo alobaki mpo na mwana na ye* esepelisaki Abrahama+ ata moke te. 12 Na nsima, Nzambe alobaki na Abrahama ete: “Koyoka nkanda te na oyo Sara azali koloba na yo mpo na mwana wana mpe mpo na moombo na yo. Yoká ye,* mpo oyo ekobengama libota* na yo ekoya na nzela ya Yisaka.+ 13 Mpo na mwana ya moombo mwasi+ oyo, nakokómisa ye+ mpe ekólo, mpo azali libota* na yo.”

14 Bongo Abrahama alamukaki ntɔngɔntɔngɔ, azwaki mampa mpe molangi ya mai ya mposo ya nyama mpe apesaki yango Agare. Atyaki yango na lipeka na ye mpe atikaki ye akende ná mwana.+ Bongo akendaki mpe azalaki koyengayenga na esobe ya Beere-sheba.+ 15 Nsukansuka, mai esilaki na molangi ya mposo ya nyama, mpe abwakaki mwana na nse ya mwa banzete ya mikemike. 16 Na nsima, akendaki kofanda ye moko, mwa mosika, na ntaka ya kobwaka mbanzi,* mpo alobaki ete: “Namona te ntango mwana akokufa.” Bongo afandaki mwa mosika mpe abandaki koganga na kolela.

17 Na yango, Nzambe ayokaki mongongo ya mwana,+ mpe anzelu ya Nzambe abengaki Agare longwa na likoló mpe alobaki na ye+ ete: “Agare, likambo nini? Kobanga te, mpo Nzambe ayoki mongongo ya mwana esika azali. 18 Tɛlɛmá, tombolá mwana mpe simbá ye na lobɔkɔ, mpo nakokómisa ye ekólo moko monene.”+ 19 Na nsima, Nzambe afungolaki ye miso mpe amonaki libulu moko ya mai, atondisaki mai na molangi ya mposo ya nyama mpe apesaki mwana mai. 20 Nzambe azalaki elongo na mwana+ yango mpe akolaki. Afandaki na esobe mpe akómaki mobwaki-mbanzi. 21 Abandaki kofanda na esobe ya Parane,+ mpe mama na ye azwelaki ye mwasi na mokili ya Ezipito.

22 Na ntango yango, Abimeleke azalaki elongo na Pikole mokonzi ya basoda na ye; mpe alobaki na Abrahama ete: “Nzambe azali elongo na yo na likambo nyonso oyo ozali kosala.+ 23 Sikoyo lapelá ngai ndai na nkombo ya Nzambe ete okokosa ngai te, ezala libota na ngai mpe bana oyo bakoya nsima na ngai, mpe ete kaka ndenge namoniselaki yo bolingo ya sembo, yo mpe okomonisela ngai bolingo ya sembo ná mokili oyo ozali kofanda.”+ 24 Bongo Abrahama alobaki ete: “Nalapi ndai.”

25 Kasi Abrahama ayebisaki Abimeleke ete, asepelaki te ndenge basaleli ya Abimeleke babɔtɔlaki libulu ya mai na nko.+ 26 Abimeleke alobaki ete: “Nayebi te nani asalaki likambo yango; oyebisaki ngai yango te, mpe nayoki yango kaka lelo.” 27 Na yango, Abrahama azwaki bampate ná bangɔmbɛ mpe apesaki yango Abimeleke, mpe bango mibale basalaki kondimana. 28 Ntango Abrahama atyaki pembeni bana-mpate nsambo ya basi ya etonga, 29 Abimeleke alobaki lisusu na Abrahama ete: “Mpo na nini otye bana-mpate nsambo ya basi pembeni?” 30 Bongo alobaki ete: “Osengeli kozwa na lobɔkɔ na ngai bana-mpate nsambo oyo ya basi mpo ezala elembo oyo ekomonisa ete ngai nde natimolaki libulu oyo.” 31 Yango wana abengaki esika yango Beere-sheba,*+ mpo bango mibale balapaki ndai kuna. 32 Na yango, basalaki kondimana+ na Beere-sheba, na nsima Abimeleke atɛlɛmaki elongo na Pikole mokonzi ya basoda na ye, mpe bazongaki na mokili ya Bafilistia.+ 33 Nsima na yango, alonaki nzete ya tamarisi na Beere-sheba, mpe kuna abelelaki nkombo ya Yehova,+ Nzambe ya seko.+ 34 Mpe Abrahama afandaki* na mokili ya Bafilistia ntango molai.*+

22 Nsima na yango, Nzambe ya solo atyaki Abrahama na komekama,+ alobaki na ye ete: “Abrahama!” mpe ye ayanolaki ete: “Ngai oyo!” 2 Na nsima alobaki ete: “Nabondeli yo, zwá mwana na yo Yisaka,+ mwana na yo kaka moko oyo olingaka mingi,+ mpe salá mobembo tii na mokili ya Moria+ mpe kuna pesá ye lokola likabo ya kotumba likoló na moko ya bangomba oyo nakolakisa yo.”

3 Na yango, Abrahama alamukaki ntɔngɔntɔngɔ mpe akangisaki kiti ya mpunda na ye mpe azwaki elongo na ye basali mibale kati na basali na ye mpe Yisaka mwana na ye. Apasolaki nkoni mpo na likabo ya kotumba. Mpe na nsima, atɛlɛmaki mpe asalaki mobembo tii na esika oyo Nzambe ya solo alakisaki ye. 4 Na mokolo ya misato, Abrahama atombolaki miso na ye mpe amonaki esika yango na mosika. 5 Sikoyo Abrahama alobaki na basali na ye ete: “Bino bótikala awa ná mpunda, kasi ngai ná mwana tozali kokende kuna kosambela mpe tokozongela bino.”

6 Na yango, Abrahama azwaki nkoni mpo na likabo ya kotumba mpe amemisaki yango Yisaka mwana na ye. Na nsima azwaki mɔtɔ ná mbeli,* mpe bango mibale bakendaki elongo. 7 Mpe Yisaka alobaki na tata na ye Abrahama ete: “Tata!” Mpe ye alobaki ete: “Lobá, mwana na ngai!” Bongo alobaki lisusu ete: “Mɔtɔ ná nkoni yango oyo, kasi wapi mpate mpo na likabo ya kotumba?” 8 Na yango, Abrahama alobaki ete: “Mwana na ngai, Nzambe ye moko akopesa mpate mpo na likabo ya kotumba.”+ Mpe bango mibale bakobaki nzela na bango.

9 Nsukansuka, bakómaki na esika oyo Nzambe ya solo alakisaki ye, mpe Abrahama atongaki etumbelo kuna mpe atyaki nkoni likoló na yango. Akangaki mwana na ye Yisaka mabɔkɔ ná makolo mpe atyaki ye na etumbelo likoló ya nkoni.+ 10 Bongo Abrahama asembolaki lobɔkɔ na ye mpe azwaki mbeli* mpo na koboma mwana na ye.+ 11 Kasi anzelu ya Yehova abengaki ye longwa na likoló mpe alobaki ete: “Abrahama, Abrahama!” mpe ye ayanolaki ete: “Ngai oyo!” 12 Na nsima alobaki ete: “Kosala mwana na yo mabe te, mpe kosala ye ata eloko moko te, mpo sikoyo nayebi ete obangaka Nzambe mpo opimeli ngai mwana na yo te, mwana na yo kaka moko.”+ 13 Na yango, Abrahama atombolaki miso, mpe mosika mpenza te na ye, amonaki mpate-mobali moko oyo maseke na yango ekangamaki na mwa banzete. Bongo Abrahama akendaki kozwa mpate-mobali yango mpe apesaki yango likabo ya kotumba na esika ya mwana na ye. 14 Mpe Abrahama apesaki esika yango nkombo Yehova-yire.* Yango wana tii lelo bato balobaka ete: “Na ngomba ya Yehova, ekopesama.”+

15 Mpe anzelu ya Yehova abengaki Abrahama mpo na mbala ya mibale longwa na likoló, 16 mpe alobaki ete: “‘Na nkombo na ngai moko nalapi ndai,’ yango nde liloba ya Yehova,+ ‘ete lokola osali likambo oyo mpe opimeli ngai mwana na yo te, mwana na yo kaka moko,+ 17 nakopambola yo mpenza mpe nakokómisa mpenza bana* na yo mingi lokola minzoto ya likoló mpe lokola bambuma ya zɛlo oyo ezali pembenipembeni ya mbu;+ mpe mwana* na yo akozwa bingumba* ya banguna na ye.+ 18 Mpe na nzela ya libota*+ na yo, bikólo nyonso ya mabele ekomizwela lipamboli mpo oyoki mongongo na ngai.’”+

19 Nsima na yango, Abrahama azongelaki basali na ye, mpe bazongaki elongo na Beere-sheba;+ mpe Abrahama akobaki kofanda na Beere-sheba.

20 Na nsima, Abrahama azwaki nsango ete: “Talá! Milka mpe aboteli ndeko na yo Nahore+ bana mibali: 21 Uze mwana na ye ya liboso, Buze ndeko na ye, Kemuele tata ya Arame, 22 Kesede, Hazo, Pilidashe, Yidilafe mpe Betuele.”+ 23 Betuele abotaki Rebeka.+ Milka abotelaki Nahore ndeko ya Abrahama bana mwambe yango. 24 Mwana na ye mosusu, oyo nkombo na ye ezalaki Reuma, abotaki mpe bana mibali: Teba, Gahame, Tahashe, mpe Maaka.

23 Mpe Sara aumelaki na bomoi mbula 127; yango nde mbula ya bomoi+ na ye. 2 Bongo Sara akufaki na Kiriate-arba,+ elingi koloba Hebrone,+ na mokili ya Kanana,+ mpe Abrahama abandaki kolela Sara makasi mpe abimisaki mai ya miso. 3 Na nsima, Abrahama atɛlɛmaki mpe alongwaki liboso ya ebembe ya mwasi na ye, mpe alobaki na bana ya Hete+ boye: 4 “Nafandi mopaya epai na bino mpe nautá mboka mosusu.+ Bópesa ngai esika ya kokunda bibembe epai na bino mpo nakunda mwasi na ngai.” 5 Na yango, bana ya Hete bayanolaki Abrahama ete: 6 “Yoká biso, nkolo na ngai. Epai na biso ozali nkumu ya Nzambe.*+ Okoki kokunda ebembe na yo na malita na biso oyo eleki kitoko. Moto moko te kati na biso akoboya okunda ebembe na yo na lilita na ye.”

7 Na yango, Abrahama atɛlɛmaki mpe agumbamaki liboso ya bato ya mboka, liboso ya bana ya Hete,+ 8 mpe alobaki na bango ete: “Soki bondimi nakunda ebembe na ngai, boye bóyoka ngai mpe bóbondela Efrone mwana ya Zohare 9 atɛkela ngai mobenga ya Makapela, oyo ezali ya ye; oyo ezali na nsuka ya elanga na ye. Atɛkela ngai yango na miso na bino na ntalo mobimba ya palata+ mpo nazwa esika ya kokunda bibembe.”+

10 Sikoyo Efrone afandaki kati na bana ya Hete. Bongo Efrone Mohiti ayanolaki Abrahama na matoi ya bana ya Hete, mpe liboso ya bato nyonso oyo bakɔtaki na porte ya engumba+ na ye, alobaki ete: 11 “Te, nkolo na ngai! Yoká ngai. Napesi yo elanga ná mobenga oyo ezali kati na yango. Napesi yo yango na miso ya bana ya bato na ngai. Kundá ebembe na yo.” 12 Na yango, Abrahama agumbamaki liboso ya bato ya mboka, 13 mpe alobaki na Efrone na matoi ya bato ya mboka ete: “Yoká ngai, soki olingi! Nakopesa yo ntalo mobimba ya palata mpo na elanga. Zwá yango na lobɔkɔ na ngai, mpo nakunda ebembe na ngai kuna.”

14 Bongo Efrone ayanolaki Abrahama ete: 15 “Nkolo na ngai, yoká ngai. Eteni oyo ya mabele ya motuya ya shekele* 400 ya palata, ezali na ntina te. Boye, kundá ebembe na yo.” 16 Abrahama ayokelaki Efrone, mpe atyelaki Efrone na kilo ntalo ya palata oyo alobaki na matoi ya bana ya Hete, shekele* ya palata 400 na kotalela kilo oyo bato ya mombongo bazalaki kondima.+ 17 Na yango, elanga ya Efrone ya Makapela, oyo etalani na Mamare—elanga ná mobenga oyo ezalaki kati na yango mpe ná banzete nyonso oyo ezalaki na elanga, oyo ezalaki kati na bandelo na yango—endimamaki lokola 18 esika oyo Abrahama asombi na miso ya bana ya Hete, liboso ya bato nyonso oyo bazalaki kokɔta na porte ya engumba na ye. 19 Nsima na yango, Abrahama akundaki mwasi na ye Sara na mobenga ya elanga ya Makapela oyo etalani na Mamare, elingi koloba, Hebrone, na mokili ya Kanana. 20 Bongo bana ya Hete bandimaki ete elanga mpe mobenga oyo ezalaki kati na yango, ekóma ya Abrahama, mpo ezala esika ya kokunda bibembe.+

24 Sikoyo Abrahama akómaki mobange, mbula na ye epusanaki, mpe Yehova apambolaki ye na makambo nyonso.+ 2 Abrahama asololaki na mosali na ye, oyo azalaki mokóló koleka bato nyonso ya ndako na ye, oyo azalaki kokamba nyonso oyo azalaki na yango.+ Abrahama alobaki na ye ete: “Nabondeli yo, tyá lobɔkɔ na yo na nse ya ebɛlɔ* na ngai, 3 mpe nakolapisa yo ndai na nkombo ya Yehova, Nzambe ya likoló mpe Nzambe ya mabele, ete okozwela mwana na ngai mwasi te kati na bana basi ya Bakanana, oyo nazali kofanda kati na bango.+ 4 Osengeli kokende na mboka na ngai, mpe epai ya bandeko na ngai+ mpe kozwa mwasi mpo na mwana na ngai Yisaka.”

5 Kasi, mosali yango alobaki na ye ete: “Bongo soki mwasi yango aboyi koya elongo na ngai na mokili oyo? Nasengeli nde komema mwana na yo na mokili oyo outaki?”+ 6 Mpe Abrahama alobaki na ye ete: “Komeka komema mwana na ngai kuna te.+ 7 Yehova Nzambe ya likoló, oyo alongolaki ngai na ndako ya tata na ngai mpe na mokili ya bandeko na ngai,+ mpe oyo alobaki na ngai mpe alapelaki ngai ndai+ ete: ‘Nakopesa libota*+ na yo mokili oyo,’+ akotinda anzelu na ye liboso na yo,+ mpe okozwela mwana na ngai mwasi kuna.+ 8 Kasi soki mwasi yango aboyi koya elongo na yo, wana yo okolongwa na ngambo ya ndai oyo olapeli ngai. Kasi osengeli te komema mwana na ngai kuna.” 9 Na yango, mosali yango atyaki lobɔkɔ na ye na nse ya ebɛlɔ* ya Abrahama nkolo na ye mpe alapelaki ye ndai mpo na likambo yango.+

10 Bongo mosali yango azwaki bakamela zomi kati na bakamela ya nkolo na ye mpe akendaki; amemaki biloko kitoko ndenge na ndenge ya nkolo na ye. Akendaki na Mezopotamia tii na engumba ya Nahore. 11 Agumbisaki bakamela mabɔlɔngɔ na libulu moko ya mai libándá ya engumba. Ezalaki pene na mpokwa, ntango oyo basi babimaka mpo na kotoka mai. 12 Na nsima, alobaki ete: “Yehova Nzambe ya nkolo na ngai Abrahama, nabondeli yo, kokiselá ngai likambo oyo nakosɛnga yo lelo, mpe moniselá nkolo na ngai Abrahama bolingo ya sembo. 13 Ngai oyo natɛlɛmi pene na liziba ya mai, mpe bana basi ya bato ya engumba bazali kobima mpo na kotoka mai. 14 Tiká ete esalema boye: elenge mwasi oyo nakoloba na ye ete: ‘Nabondeli yo, kitisá elokó na yo ya mai, mpo namɛla mai,’ mpe oyo akoyanola ete: ‘Mɛlá mai, mpe lisusu nakomɛlisa bakamela na yo,’ ye nde azala mwasi oyo oponeli mosaleli na yo Yisaka; mpe na ndenge yango, nakoyeba ete omoniseli nkolo na ngai bolingo ya sembo.”

15 Asilisaki kutu koloba te, Rebeka, mwana ya Betuele+ abimaki ná elokó ya mai na lipeka na ye. Betuele azalaki mwana ya Milka,+ mwasi ya Nahore,+ ndeko ya Abrahama. 16 Elenge mwasi yango azalaki kitoko mingi, azalaki ngɔndɔ; mobali moko te asangisá na ye nzoto. Akitaki na liziba ya mai mpe atondisaki elokó na ye ya mai mpe na nsima amataki. 17 Na mbala moko, mosali yango apotaki mbangu mpo na kokutana na ye mpe alobaki ete: “Nabondeli yo, pesá ngai mwa mai ya komɛla oyo ezali na elokó na yo.” 18 Bongo alobaki ete: “Mɛlá, nkolo na ngai.” Na yango, akitisaki nokinoki elokó na lobɔkɔ na ye mpe apesaki ye mai ya komɛla. 19 Ntango asilisaki kopesa ye mai, alobaki ete: “Nakotoka mpe mai mpo na bakamela na yo tii ekosilisa komɛla.” 20 Na yango, asopaki nokinoki mai oyo ezalaki na elokó na ye na esika bamɛlisaka banyama mai mpe apotaki mbangu mbala na mbala na libulu yango mpo na kotoka mai, mpe atokaki mai mpo na bakamela na ye nyonso. 21 Na ntango wana nyonso, mobali yango atikalaki nyɛɛ mpe azalaki kaka kotala ye na kokamwa, mpe komituna soki Yehova alongisi mobembo na ye to te.

22 Ntango bakamela yango esilisaki komɛla mai, mobali yango apesaki ye lopɛtɛ ya wolo oyo balataka na zolo, oyo ezalaki na kilo ya shekele* moko kabolá na mibale, mpe bikɔmɔ mibale ya wolo oyo ezalaki na kilo ya shekele zomi, 23 mpe alobaki ete: “Nabondeli yo, yebisá ngai, ozali mwana ya nani? Na ndako ya tata na yo tokoki kozwa esika ya kolala?” 24 Na yango, alobaki na ye ete: “Nazali mwana ya Betuele,+ mwana ya Milka, oyo abotelaki Nahore.”+ 25 Mpe abakisaki ete: “Epai na biso matiti ya kokauka mpe ebele ya bilei ya bibwɛlɛ ezali, esika ya kolala mpe ezali.” 26 Bongo mobali yango agumbamaki mpe afukamaki elongi na nse liboso ya Yehova 27 mpe alobaki ete: “Yehova asanzolama, Nzambe ya nkolo na ngai Abrahama, ye oyo akobi komonisela nkolo na ngai motema boboto na ye mpe bosembo na ye. Yehova atambwisi ngai tii na ndako ya bandeko ya nkolo na ngai.”

28 Mpe elenge mwasi yango akendaki mbangu koyebisa makambo yango epai ya bato ya ndako ya mama na ye. 29 Rebeka azalaki na ndeko ya mobali, nkombo na ye Labana.+ Na yango, Labana akendaki mbangu epai ya mobali yango oyo azalaki na libándá pene na liziba ya mai. 30 Ntango amonaki lopɛtɛ ya zolo mpe bikɔmɔ na mabɔkɔ ya ndeko na ye, mpe ayokaki maloba ya ndeko na ye Rebeka ete: “Yango nde makambo oyo mobali yango ayebisaki ngai,” ayaki kokutana na mobali yango, oyo azalaki kaka wana, atɛlɛmaki pene ya bakamela, pene na liziba ya mai. 31 Na mbala moko, alobaki ete: “Yaká, yo moto Yehova apamboli. Mpo na nini ozali kaka kotɛlɛma awa libándá? Nasili kobongisa ndako mpe esika mpo na bakamela.” 32 Mpe mobali yango akɔtaki na ndako. Akitisaki* mikumba oyo ezalaki likoló ya bakamela mpe apesaki bakamela matiti ya kokauka ná bilei. Apesaki mobali yango mpe mibali oyo bazalaki elongo na ye mai mpo na kosukola makolo. 33 Kasi, ntango batyelaki ye mwa eloko ya kolya, alobaki ete: “Nakolya te tii ntango nakoyebisa bino makambo oyo nasengeli koloba.” Na yango, Labana alobaki ete: “Lobá!”

34 Bongo alobaki ete: “Nazali mosali ya Abrahama.+ 35 Mpe Yehova apamboli nkolo na ngai mingi mpenza, akómisi ye mozwi na ndenge apesi ye bampate ná bangɔmbɛ, palata ná wolo, basali ya mibali ná ya basi, bakamela mpe bampunda.+ 36 Lisusu, Sara mwasi ya nkolo na ngai, ntango akómaki mobange, abotelaki nkolo na ngai mwana mobali,+ mpe akopesa ye eloko nyonso oyo azali na yango.+ 37 Na bongo, nkolo na ngai alapisaki ngai ndai, na maloba oyo: ‘Osengeli te kozwela mwana na ngai mwasi kati na bana basi ya Bakanana, oyo nazali kofanda na mokili na bango.+ 38 Kasi okokende nde na ndako ya tata na ngai mpe na libota na ngai+ mpe osengeli kozwela mwana na ngai mwasi.’+ 39 Kasi nalobaki na nkolo na ngai ete: ‘Bongo soki mwasi yango aboyi koya elongo na ngai?’+ 40 Alobaki na ngai ete: ‘Yehova, oyo natamboli liboso na ye,+ akotinda anzelu na ye+ elongo na yo mpe akolongisa mobembo na yo, mpe osengeli kozwela mwana na ngai mwasi na libota na ngai mpe na ndako ya tata na ngai.+ 41 Okolongwa na ngambo ya ndai oyo olapelaki ngai soki okei na libota na ngai mpe bango baboyi kopesa yo ye. Wana okolongwa na mokumba ya ndai oyo olapelaki ngai.’+

42 “Ntango nakómaki na liziba ya mai lelo, nalobaki ete: ‘Yehova Nzambe ya nkolo na ngai Abrahama, soki okolongisa mobembo na ngai, 43 ngai oyo natɛlɛmi pene na liziba ya mai. Esengeli kosalema boye: elenge mwasi+ oyo akobima mpo na kotoka mai, oyo nakoloba na ye ete: “Nabondeli yo, tiká namɛla mwa mai ya elokó na yo,” 44 mpe ye akoloba na ngai ete: “Mɛlá mai, mpe lisusu nakotokela bakamela na yo mai.” Ye nde akozala mwasi oyo Yehova aponi mpo na mwana ya nkolo na ngai.’+

45 “Liboso nasilisa koloba na motema na ngai, Rebeka azalaki kobima ná elokó na ye na lipeka, mpe azalaki kokita na liziba ya mai mpe abandaki kotoka mai. Bongo nalobaki na ye ete: ‘Nabondeli yo, pesá ngai mai ya komɛla.’+ 46 Na yango, alongolaki nokinoki elokó na ye na lipeka akitisi yango, mpe alobaki ete: ‘Mɛlá mai,+ mpe lisusu nakomɛlisa bakamela na yo.’ Bongo namɛlaki mai, mpe lisusu amɛlisaki bakamela. 47 Nsima na yango, natunaki ye ete: ‘Ozali mwana ya nani?’ mpe ayanolaki ete: ‘Nazali mwana ya Betuele, mwana ya Milka, oyo abotelaki Nahore.’ Na yango, natyaki lopɛtɛ na zolo na ye mpe bikɔmɔ na mabɔkɔ na ye.+ 48 Nagumbamaki, nafukamaki elongi na nse liboso ya Yehova mpe nasanzolaki Yehova Nzambe ya nkolo na ngai Abrahama,+ oyo atambwisaki ngai na nzela ya malamu mpo na kozwa mwana mwasi ya ndeko ya nkolo na ngai mpo na mwana na ye. 49 Mpe sikoyo bóyebisa ngai soki bolingi komonisela nkolo na ngai motema boboto mpe bosembo; kasi soki te, bóyebisa ngai, mpo nayeba nini nakoki kosala.”*+

50 Na nsima, Labana ná Betuele bayanolaki ete: “Likambo oyo euti epai ya Yehova. Tokoki te kondima to koboya.* 51 Rebeka ye oyo liboso na yo. Zwá ye mpe kende, mpe tiká akóma mwasi ya mwana ya nkolo na yo, kaka ndenge Yehova alobi.” 52 Ntango mosaleli ya Abrahama ayokaki maloba na bango, na mbala moko agumbamaki mpe atyaki elongi na mabele liboso ya Yehova. 53 Mpe mosaleli yango abandaki kobimisa biloko ya palata ná ya wolo ná bilamba mpe apesaki yango Rebeka, apesaki ndeko na ye ya mobali mpe mama na ye biloko ya motuya. 54 Nsima na yango, ye ná mibali oyo bazalaki elongo na ye balyaki mpe bamɛlaki, mpe balalaki kuna.

Ntango balamukaki na ntɔngɔ, alobaki ete: “Bótika ngai nazonga epai ya nkolo na ngai.” 55 Na yango, ndeko na ye ya mobali mpe mama na ye balobaki ete: “Tiká elenge mwasi afanda na biso ata mikolo zomi. Na nsima akoki kokende.” 56 Kasi ye alobaki na bango ete: “Bózelisa ngai te, mpo Yehova alongisi mobembo na ngai. Bótika ngai nazonga, nakende epai ya nkolo na ngai.” 57 Bongo balobaki ete: “Tóbenga elenge mwasi, tótuna ye moko mpe aloba.” 58 Babengaki Rebeka mpe batunaki ye ete: “Ondimi kokende elongo na mobali oyo?” Ayanolaki ete: “Nandimi.”

59 Na yango, batikaki ndeko na bango ya mwasi Rebeka+ akende elongo na mwasi oyo amɛlisaká ye mabɛlɛ*+ mpe mosaleli ya Abrahama ná bato na ye. 60 Mpe bapambolaki Rebeka mpe balobaki na ye ete: “Ndeko na biso ya mwasi, okóma bankóto mbala nkóto zomi,* mpe tiká bato ya libota* na yo bázwa bingumba* ya baoyo bazali koyina bango.”+ 61 Na nsima, Rebeka ná basali na ye ya basi batɛlɛmaki, bamataki na bakamela mpe balandaki mobali yango. Mpe mosaleli yango azwaki Rebeka mpe akendaki.

62 Bongo Yisaka autaki na nzela oyo ezalaki kokende na Beere-lahai-royi,+ mpo azalaki kofanda na mokili ya Negebe.+ 63 Na mpokwa, Yisaka abimaki kotambola na esobe mpo na komanyola.*+ Ntango atombolaki miso, amonaki bakamela ezali koya! 64 Ntango Rebeka atombolaki miso na ye, amonaki Yisaka mpe akitaki mbangu na kamela. 65 Bongo atunaki mosaleli ete: “Mobali wana oyo azali kotambola na esobe mpo na kokutana na biso nde nani?” Mpe mosaleli alobaki ete: “Ezali nkolo na ngai.” Na yango azwaki litambala mpe amizipaki. 66 Mpe mosaleli ayebisaki Yisaka makambo nyonso oyo asalaki. 67 Nsima na yango, Yisaka akɔtisaki Rebeka na hema ya Sara mama na ye.+ Bongo azwaki Rebeka mpe akómaki mwasi na ye; mpe alingaki ye mingi,+ mpe Yisaka azwaki libɔndisi nsima ya liwa ya mama na ye.+

25 Sikoyo Abrahama azwaki mwasi mosusu, nkombo na ye Ketura. 2 Na nsima abotelaki ye Zimirane, Yokeshane, Medane, Midiane,+ Yishibake mpe Shua.+

3 Yokeshane abotaki Sheba ná Dedane.

Bana ya Dedane ezalaki Ashurime, Letushime, mpe Leumime.

4 Bana ya Midiane ezalaki Efa, Efere, Hanoke, Abida mpe Eledaa.

Bango nyonso bazalaki bana ya Ketura.

5 Nsima na yango, Abrahama apesaki Yisaka biloko nyonso oyo azalaki na yango,+ 6 kasi bana oyo Abrahama abotaki na basi mosusu, apesaki bango makabo. Wana azalaki naino na bomoi, atindaki bango bákende na ngámbo ya ɛsti, mosika na mwana na ye Yisaka,+ na mokili ya Ɛsti. 7 Bomoi mobimba ya Abrahama ezalaki mbula 175. 8 Na nsima, Abrahama akataki motema. Akufaki nsima ya kozala na bomoi moko ya malamu mpe ya molai, anuni, atondi na mikolo; mpe ayanganisamaki na bato na ye.* 9 Bana na ye Yisaka ná Yishimaele bakundaki ye na mobenga ya Makapela na elanga ya Efrone mwana ya Zohare Mohiti, elanga oyo etalani na Mamare,+ 10 oyo Abrahama asombaki epai ya bana ya Hete. Kuna nde bakundaki Abrahama ná mwasi na ye Sara.+ 11 Nsima ya liwa ya Abrahama, Nzambe akobaki kopambola Yisaka mwana na ye,+ mpe Yisaka azalaki kofanda pene na Beere-lahai-royi.+

12 Oyo ezali lisolo ya Yishimaele+ mwana ya Abrahama, oyo Agare+ Moezipito, mosaleli ya Sara, abotelaki Abrahama.

13 Sikoyo talá nkombo ya bana ya Yishimaele, na kolanda mabota oyo ebimaki epai na bango: Nebayote,+ mwana ya liboso ya Yishimaele, Kedare,+ na nsima Adibeele, Mibisame,+ 14 Mishima, Duma, Masa, 15 Hadade, Tema, Yeture, Nafishi mpe Kedema. 16 Bango nde bana ya Yishimaele, mpe wana ezali bankombo na bango na kolanda bamboka na bango mpe na kolanda bisika na bango ya kofanda na bakaa,* bankumu 12 na kolanda mabota na bango.+ 17 Mpe bomoi mobimba ya Yishimaele ezalaki mbula 137. Na nsima, akataki motema, akufaki mpe ayanganisamaki na bato na ye.* 18 Mpe bazalaki kofanda banda na Havila+ pene na Shure,+ oyo etalani na Ezipito, tii na Asiri. Afandaki pene ya bandeko na ye nyonso.*+

19 Mpe oyo ezali lisolo ya Yisaka mwana ya Abrahama.+

Abrahama abotaki Yisaka. 20 Yisaka azalaki na mbula 40 ntango abalaki Rebeka, mwana ya Betuele+ moto ya Arame ya Padane-arame, ndeko ya Labana moto ya Arame. 21 Mpe Yisaka akobaki kobondela Yehova mpo na mwasi na ye, mpo azalaki ekomba; bongo Yehova ayanolaki libondeli na ye, mpe Rebeka mwasi na ye azwaki zemi. 22 Mpe bana oyo bazalaki na libumu na ye babandaki kobunda,+ bongo alobaki ete: “Soki ezali boye, mpo na nini nazali na bomoi?” Na yango, atunaki Yehova. 23 Mpe Yehova alobaki na ye ete: “Bikólo mibale ezali na kati ya libumu na yo,+ mpe bituluku mibale ya bato ya bikólo ekobima epai na yo mpe ekokabwana;+ ekólo moko ekozala makasi koleka ekólo mosusu,+ mpe mokóló akosalela leki.”+

24 Ntango mikolo na ye ya kobota ekokaki, talá! mapasa bazalaki na libumu na ye. 25 Bongo oyo ya liboso abimaki, azalaki nzoto mobimba motane mpe azalaki lokola elamba ya nsukinsuki;+ na yango bapesaki ye nkombo Esau.*+ 26 Na nsima, ndeko na ye abimaki mpe lobɔkɔ na ye esimbaki litindi ya Esau,+ bongo apesaki ye nkombo Yakobo.*+ Yisaka azalaki na mbula 60 ntango Rebeka abotaki bango.

27 Ntango bana yango bakolaki, Esau akómaki mobali oyo ayebaki malamu kosala bokila,+ moto ya zamba, kasi Yakobo azalaki moto oyo azangi mbeba, mpe azalaki kofanda na bahema.+ 28 Mpe Yisaka azalaki kolinga Esau, mpo azalaki kosepela na nyama oyo azalaki komemela ye, kasi Rebeka azalaki kolinga Yakobo.+ 29 Mokolo moko, Yakobo azalaki kolamba supu ya lantiye,* wana Esau autaki na zamba alɛmbi. 30 Bongo Esau alobaki na Yakobo ete: “Nabondeli yo, pesá ngai noki mwa ndambo* ya supu ya motane oyo ozali na yango wana,* mpo nalɛmbi!”* Yango wana babengaki ye Edome.*+ 31 Na yango, Yakobo alobaki ete: “Liboso tɛkɛlá ngai lotomo na yo ya mwana ya liboso!”+ 32 Mpe Esau alobaki lisusu ete: “Talá ngai oyo nalingi kokufa! Lotomo ya mwana ya liboso ezali na ntina nini mpo na ngai?” 33 Mpe Yakobo abakisaki ete: “Liboso lapelá ngai ndai!” Na yango, alapelaki ye ndai mpe atɛkɛlaki Yakobo lotomo na ye ya mwana ya liboso.+ 34 Na nsima, Yakobo apesaki Esau limpa ná supu ya lantiye,* alyaki mpe amɛlaki, na nsima atɛlɛmaki mpe akendaki. Na ndenge yango, Esau atyolaki lotomo ya mwana ya liboso.

26 Sikoyo nzala ekɔtaki lisusu na mokili, longola nzala ya liboso oyo ezalaki na mikolo ya Abrahama;+ mpe Yisaka akendaki na Gerare epai ya Abimeleke, mokonzi ya Bafilistia. 2 Na nsima, Yehova abimelaki ye mpe alobaki ete: “Kokita na Ezipito te. Fandá na mokili oyo nazali kolakisa yo. 3 Fandá mopaya na mokili oyo,+ mpe nakokoba kozala elongo na yo mpe nakopambola yo mpo nakopesa yo mpe libota* na yo mikili oyo nyonso,+ mpe nakokokisa liloba ya ndai oyo nalapelaki Abrahama tata na yo+ ete: 4 ‘Nakokómisa bato ya libota* na yo mingi lokola minzoto ya likoló+ mpe nakopesa bato ya libota* na yo mikili oyo nyonso;+ mpe na nzela ya libota* na yo bikólo ya mabele ekomizwela mpenza lipamboli,’+ 5 mpo Abrahama ayokaki mongongo na ngai mpe akobaki kokokisa makambo oyo nasɛngaki ye, mitindo na ngai, malako mpe mibeko na ngai.”+ 6 Bongo Yisaka akobaki kofanda na Gerare.+

7 Ntango mibali ya esika yango bazalaki kotunatuna mpo na mwasi na ye, azalaki koloba ete: “Azali ndeko na ngai.”+ Azalaki kobanga koloba ete “Azali mwasi na ngai” mpo alobaki, “Mibali ya esika yango bakoki koboma ngai mpo na Rebeka,” mpo azalaki kitoko mingi.+ 8 Nsima ya mwa ntango, Abimeleke, mokonzi ya Bafilistia, azalaki kotala na fɛnɛtrɛ mpe amonaki Yisaka azalaki komonisela Rebeka mwasi na ye lolango.*+ 9 Na mbala moko Abimeleke abengaki Yisaka mpe alobaki ete: “Azali mpenza mwasi na yo! Mpo na nini olobaki ete: ‘Azali ndeko na ngai’?” Na yango, Yisaka alobaki na ye ete: “Nalobaki bongo mpo nabangaki báboma ngai mpo na ye.”+ 10 Kasi Abimeleke alobaki lisusu ete: “Likambo nini oyo osali biso?+ Moto moko kati na bato ya ekólo akokaki kolala na mwasi na yo, mpe olingaki komemisa biso ngambo!”+ 11 Bongo Abimeleke apesaki bato nyonso ya ekólo etinda ete: “Moto nyonso oyo akosimba mobali oyo mpe mwasi na ye akobomama!”

12 Mpe Yisaka abandaki kolona mboto na mokili yango, mpe na mbula yango abukaki mbala 100 koleka oyo alonaki, mpo Yehova azalaki kopambola ye.+ 13 Mobali yango akómaki mozwi mpe azalaki komata se komata tii akómaki na bozwi mingi. 14 Akómaki na bitonga ya bampate mpe bitonga ya bangɔmbɛ mpe na ebele ya basaleli,+ mpe Bafilistia babandaki koyokela ye likunya.

15 Bongo Bafilistia bazwaki mabele mpe bazipaki mabulu nyonso oyo basaleli ya tata na ye batimolaki na mikolo ya Abrahama.+ 16 Mpe Abimeleke alobaki na Yisaka ete: “Longwá epai na biso, mpo okómi makasi mingi koleka biso.” 17 Na yango, Yisaka alongwaki wana mpe akendaki kotya kaa na lobwaku* ya Gerare+ mpe akómaki kofanda kuna. 18 Mpe Yisaka atimolaki lisusu mabulu ya mai oyo batimolaki na mikolo ya Abrahama tata na ye, oyo Bafilistia bazipaki nsima ya liwa ya Abrahama,+ mpe abengaki yango na bankombo oyo tata na ye apesaki yango.+

19 Ntango basaleli ya Yisaka bazalaki kotimola na lobwaku,* bakutaki libulu oyo ezalaki na mai ya kitoko. 20 Mpe babateli ya mpate ya Gerare babandaki koswana ná babateli ya mpate ya Yisaka, na maloba oyo: “Mai oyo ezali ya biso!” Na yango, apesaki libulu yango nkombo Eseke,* mpo baswanaki ná ye. 21 Mpe babandaki kotimola libulu mosusu ya mai, mpe babandaki koswana lisusu mpo na yango. Na bongo, apesaki yango nkombo Sitina.* 22 Na nsima, alongwaki kuna mpe atimolaki libulu mosusu ya mai, kasi baswanaki mpo na yango te. Bongo apesaki yango nkombo Rehobote* mpe alobaki ete: “Mpo sikoyo Yehova apesi biso esika monene mpe asali ete tóbota mingi na mokili.”+

23 Na nsima alongwaki wana, amati na Beere-sheba.+ 24 Yehova abimelaki ye na butu yango mpe alobaki ete: “Nazali Nzambe ya Abrahama tata na yo.+ Kobanga te,+ mpo nazali elongo na yo, mpe nakopambola yo mpe nakosala ete libota* na yo ekóma monene mpo na Abrahama mosaleli na ngai.”+ 25 Na yango, atongaki etumbelo kuna mpe abelelaki nkombo ya Yehova.+ Mpe Yisaka atɛlɛmisaki hema na ye kuna,+ mpe basaleli na ye batimolaki libulu moko kuna.

26 Nsima na yango, Abimeleke autaki na Gerare ayei epai ya Yisaka, ayaki elongo na Ahuzate mopesi-toli na ye mpe Pikole mokonzi ya basoda na ye.+ 27 Bongo Yisaka alobaki na bango ete: “Mpo na nini boyei epai na ngai, bino bato boyinaki ngai mpe bobenganaki ngai epai na bino?” 28 Bango bazongisaki ete: “Tomoni polele ete Yehova azali elongo na yo.+ Yango wana tolobi ete: ‘Tobondeli yo, tiká ndai ya boyokani ezala kati na biso ná yo, mpe tiká tósala kondimana na yo,+ 29 ete okosalela biso likambo moko ya mabe te ndenge biso tosalaki yo mabe te, ndenge tosalelaki yo kaka malamu lokola totikaki yo okende na kimya. Ozali solo moto oyo Yehova apamboli.’” 30 Bongo asalelaki bango fɛti mpe balyaki mpe bamɛlaki. 31 Mokolo oyo elandaki, balamukaki ntɔngɔntɔngɔ mpe balapelanaki ndai.+ Nsima na yango, Yisaka atikaki bango bákende mpe balongwaki epai na ye na kimya.

32 Na mokolo yango basaleli ya Yisaka bayaki koyebisa ye likambo etali libulu ya mai oyo batimolaki,+ balobaki na ye ete: “Tozwi mai!” 33 Mpe apesaki yango nkombo Shiba. Yango wana nkombo ya engumba yango ezali Beere-sheba,+ tii na mokolo ya lelo oyo.

34 Ntango Esau akómaki na mbula 40, azwaki Yudite mwana mwasi ya Beeri Mohiti azala mwasi na ye mpe lisusu azwaki Basemate mwana mwasi ya Elone Mohiti.+ 35 Bakómisaki bomoi ya Yisaka ná Rebeka mpasi mingi.*+

27 Ntango Yisaka akómaki mobange, mpe azalaki komona lisusu te, abengaki Esau+ mwana na ye ya liboso mpe alobaki ete: “Mwana na ngai!” Ayanolaki ete: “Ngai oyo!” 2 Yisaka alobaki lisusu ete: “Nakómi sikoyo mobange. Nayebi mokolo ya liwa na ngai te. 3 Mpe sikoyo, nabondeli yo, zwá bisaleli na yo ya bokila, libenga na yo ya mbanzi ná mbanzi na yo, mpe kende na zamba kolukela ngai mwa nyama.+ 4 Na nsima, salelá ngai elubu moko ya elɛngi ndenge nalingaka mpe memelá ngai yango. Bongo nakolya yango mpo napambola* yo liboso nakufa.”

5 Kasi, Rebeka azalaki koyoka ntango Yisaka azalaki koloba na Esau mwana na ye. Bongo Esau akendaki na zamba mpo na koluka nyama mpe koya na yango.+ 6 Kasi Rebeka alobaki na Yakobo mwana na ye ete:+ “Nauti koyoka ndenge tata na yo alobi na ndeko na yo Esau ete: 7 ‘Memelá ngai mwa nyama mpe salelá ngai elubu moko ya elɛngi. Mpe tiká nalya mpo napambola yo na miso ya Yehova liboso ya liwa na ngai.’+ 8 Mpe sikoyo, mwana na ngai, yoká ngai malamu mpenza mpe salá likambo oyo nazali koyebisa yo.+ 9 Nabondeli yo, kende na etonga mpe zwá bana-ntaba mibale oyo eleki malamu mpo nasalela tata na yo elubu moko ya elɛngi kaka ndenge alingaka. 10 Mpe okomemela tata na yo yango mpo alya, bongo akopambola yo liboso ya liwa na ye.”

11 Yakobo alobaki na Rebeka mama na ye ete: “Esau ndeko na ngai azali nzoto nsukinsuki,+ kasi ngai nazali bongo te. 12 Sikoyo soki tata asimbi loposo na ngai?+ Boye ekozala nde lokola nazali kotyola ye, mpe nakomiyeisela elakeli mabe kasi lipamboli te.” 13 Kasi mama na ye alobaki na ye ete: “Elakeli mabe oyo esengeli koyela yo eyela nde ngai, mwana na ngai. Yo salá nde oyo nalobi mpe kende, zwelá ngai yango.”+ 14 Bongo akendaki kozwa yango mpe amemelaki yango mama na ye, mpe mama na ye asalaki elubu moko ya elɛngi kaka ndenge tata na ye azalaki kolinga. 15 Nsima na yango, Rebeka azwaki bilamba oyo elekaki kitoko ya mwana na ye ya mokóló Esau, bilamba oyo ezalaki na ndako, mpe alatisaki yango Yakobo+ mwana na ye, leki ya Esau. 16 Alatisaki ye mpe mposo ya bana-ntaba na mabɔkɔ na ye mpe na nkingo na ye na esika oyo ezangi nsuki.+ 17 Na nsima, apesaki Yakobo mwana na ye elubu yango ya elɛngi mpe mampa oyo asalaki.+

18 Bongo akɔtaki epai ya tata na ye mpe alobaki ete: “Tata!” mpe ye ayanolaki ete: “Ngai oyo! Yo nani, mwana na ngai?” 19 Yakobo alobaki na tata na ye ete: “Ngai Esau mwana na yo ya liboso.+ Nasali kaka ndenge oyebisaki ngai. Nabondeli yo, bongamá mpe lyá mwa nyama nazwi, mpo opambola* ngai.”+ 20 Na yango, Yisaka alobaki na mwana na ye ete: “Ndenge nini ozwi yango nokinoki boye, mwana na ngai?” Azongisaki ete: “Mpo Yehova Nzambe na yo asali ete eya epai na ngai.” 21 Bongo Yisaka alobaki na Yakobo ete: “Nabondeli yo, pusaná pene, mpo nasimba loposo na yo, mwana na ngai, nayeba soki ozali mpenza mwana na ngai Esau to te.”+ 22 Na yango, Yakobo apusanaki pene na Yisaka tata na ye, mpe Yisaka abandaki kosimbasimba loposo na ye, nsima na yango alobaki ete: “Mongongo ezali mongongo ya Yakobo, kasi mabɔkɔ ezali mabɔkɔ ya Esau.”+ 23 Ayebaki ye te mpo mabɔkɔ na ye ezalaki nsukinsuki lokola mabɔkɔ ya Esau ndeko na ye. Na yango, apambolaki ye.+

24 Na nsima, atunaki ete: “Ozali mpenza mwana na ngai Esau?” mpe ayanolaki ete: “Ezali ngai.” 25 Na nsima, alobaki ete: “Mwana na ngai, memelá ngai mwa nyama ya zamba mpo nalya, na nsima nakopambola* yo.” Bongo ayaki na yango epai na ye mpe alyaki, mpe amemelaki ye vinyo mpe amɛlaki. 26 Na nsima, Yisaka tata na ye alobaki na ye ete: “Nabondeli yo, mwana na ngai,+ yaká pene mpe pesá ngai lipwɛpwɛ.” 27 Bongo ayaki pene mpe apesaki ye lipwɛpwɛ, mpe Yisaka ayokaki nsolo ya bilamba na ye.+ Mpe apambolaki ye, alobaki ete:

“Talá, nsolo ya mwana na ngai ezali lokola nsolo ya zamba oyo Yehova apamboli. 28 Nzambe ya solo apesa yo mamwɛ ya likoló+ mpe mabele oyo ebotaka malamu na mokili+ mpe bilei* mingi mpe vinyo ya sika.+ 29 Bato ya bikólo básalela yo mpe bikólo efukamela yo. Zalá nkolo ya bandeko na yo, mpe bana ya mama na yo báfukamela yo.+ Moto nyonso oyo akolakela yo mabe alakelama mabe, mpe moto nyonso oyo akopambola yo, apambolama.”+

30 Ntango kaka Yisaka asilisaki kopambola Yakobo, mpe Yakobo alongwaki liboso ya Yisaka tata na ye, na ntango wana nde Esau ndeko na ye autaki na bokila.+ 31 Ye mpe asalaki elubu moko ya elɛngi mpe amemaki yango epai ya tata na ye, alobaki na tata na ye ete: “Tiká tata na ngai alamuka mpe alya mwa nyama oyo mwana na ye azwi na bokila, mpo opambola* ngai.” 32 Bongo Yisaka tata na ye alobaki na ye ete: “Yo nani?” na yango ye ayanolaki ete: “Ngai mwana na yo, mwana na yo ya liboso Esau.”+ 33 Mpe Yisaka abandaki kolɛnga makasi mpenza, bongo alobaki ete: “Bongo nani akendaki koluka nyama mpe amemelaki ngai? Nalyaki yango liboso yo okɔta, mpe napambolaki ye mpe moto yango akopambolama mpenza!”

34 Ntango Esau ayokaki maloba ya tata na ye, abandaki kolela na mongongo ya makasi mpe ya mawa, mpe alobaki na tata na ye ete: “Tata na ngai, pambolá ngai, ngai mpe!”+ 35 Kasi Yisaka alobaki ete: “Ndeko na yo ayaki na bokosi mpo azwa lipamboli oyo ezalaki ya yo.” 36 Bongo Esau alobaki ete: “Yango wana nkombo na ye ezali Yakobo.* Azwi esika na ngai mbala mibale:+ azwaki lotomo na ngai ya mwana ya liboso,+ mpe sikoyo azwi lipamboli na ngai!”+ Na nsima, abakisaki ete: “Obombeli ngai lipamboli ata moko te?” 37 Kasi Yisaka ayanolaki Esau ete: “Talá, natye ye nkolo na yo,+ mpe napesi ye bandeko na ye nyonso bázala basaleli na ye, mpe napesi ye bilei ná vinyo ya sika mpo ezala biloko ya kosunga ye.+ Mwana na ngai, eloko nini mosusu nakoki kosala mpo na yo?”

38 Esau alobaki na tata na ye ete: “Tata, ozali kaka na lipamboli moko? Tata na ngai, pambolá ngai, ngai mpe!” Na yango, Esau abandaki kolela na mongongo makasi.+ 39 Bongo Yisaka tata na ye ayanolaki ye ete:

“Talá, okofanda mosika na mabele oyo ebotaka malamu na mokili, mpe mosika na mamwɛ oyo eutaka na likoló.+ 40 Mpe okobika na mopanga na yo,+ mpe okosalela ndeko na yo.+ Kasi ntango okokóma kotomboka, okobuka ekanganeli* na ye na nkingo na yo.”+

41 Nzokande, Esau abombelaki Yakobo nkanda na motema mpo na lipamboli oyo tata na ye apambolaki ye,+ mpe Esau azalaki kaka koloba na motema na ye ete: “Mikolo ya kolela tata na ngai ekómi pene.+ Nsima na yango, nakoboma ndeko na ngai Yakobo.” 42 Ntango bayebisaki Rebeka maloba ya Esau mwana na ye ya mokóló, na mbala moko abengaki mwana na ye Yakobo, leki ya Esau mpe alobaki na ye ete: “Talá! Esau ndeko na yo azali kokana koboma yo,* mpo na kozongisela yo mabe. 43 Sikoyo mwana na ngai, salá oyo nazali koyebisa yo. Tɛlɛmá mpe kimá epai ya ndeko na ngai Labana na Harane.+ 44 Fandá elongo na ye mpo na mwa ntango tii nkanda makasi ya ndeko na yo ekokita, 45 tii nkanda oyo ndeko na yo azali koyokela yo ekosila mpe akobosana oyo osali ye. Na nsima, nakotinda bábenga yo kuna. Mpo na nini nazanga bino mibale kaka na mokolo moko?”

46 Nsima na yango, Rebeka azalaki se koyebisa Yisaka ete: “Nakómi koyoka bomoi na ngai mabe mpenza mpo na bana basi ya Hete.+ Soki kaka Yakobo azwi mwasi kati na bana basi ya Hete, lokola bana basi ya mokili oyo, bomoi na ngai ezali na ntina nini?”+

28 Bongo Yisaka abengaki Yakobo, apambolaki ye mpe apesaki ye etinda oyo ete: “Osengeli te kozwa mwasi kati na bana basi ya Kanana.+ 2 Kende na Padane-arame na ndako ya Betuele, tata ya mama na yo, mpe kuna ozwa mwasi kati na bana basi ya Labana+ ndeko mobali ya mama na yo. 3 Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso akopambola yo, akosala ete obota mingi, akokómisa yo mingi, mpe okokóma mpenza lisangá ya bato ya bikólo.+ 4 Mpe akopesa yo lipamboli ya Abrahama,+ yo ná libota* na yo elongo na yo, mpo ozwa mokili oyo ofandi mopaya, oyo Nzambe apesaki Abrahama.”+

5 Bongo Yisaka atindaki Yakobo, mpe akendaki na Padane-arame, epai ya Labana mwana ya Betuele moto ya Arame,+ ndeko ya Rebeka,+ mama ya Yakobo ná Esau.

6 Esau amonaki ete Yisaka apambolaki Yakobo mpe atindaki ye na Padane-arame mpo na kozwa mwasi kuna mpe ete ntango apambolaki ye, apesaki ye etinda oyo: “Kozwa mwasi te kati na bana basi ya Kanana,”+ 7 mpe ete Yakobo atosaki tata na ye ná mama na ye mpe akendaki na Padane-arame.+ 8 Esau ayaki koyeba ete bana basi ya Kanana bazalaki kosepelisa Yisaka tata na ye te.+ 9 Na yango, longola basi mosusu oyo Esau azalaki na bango, akendaki epai ya Yishimaele mwana ya Abrahama, mpe azwaki Mahalate mwana ya Yishimaele, ndeko ya Nebayote, mpo azala mwasi na ye.+

10 Yakobo alongwaki na Beere-sheba mpe akobaki kokende na Harane.+ 11 Na nsima, akómaki na esika moko boye mpe amibongisaki mpo alala wana mpamba te moi esilaki kolala. Na yango azwaki libanga moko ya esika yango mpe atyaki yango lokola eloko ya kolalisa motó na ye mpe alalaki wana.+ 12 Alɔtaki ndɔtɔ, mpe talá! eskalye* moko etɛlɛmaki na mabele mpe nsɔngɛ na yango ekómaki tii na likoló; mpe baanzelu ya Nzambe bazalaki komata mpe kokita na yango.+ 13 Mpe talá! Yehova atɛlɛmaki likoló na yango, mpe alobaki ete:

“Nazali Yehova Nzambe ya Abrahama tata na yo mpe Nzambe ya Yisaka.+ Mokili oyo yo ozali kolala, nakopesa yo yango ná libota* na yo.+ 14 Bato ya libota* na yo bakokóma mpenza lokola zɛlo ya mokili,+ mpe bakopalangana epai na epai na wɛsti, na ɛsti, na nɔrdi mpe na sudi; mpe na nzela na yo ná libota* na yo, bikólo nyonso ya mabele ekopambolama.*+ 15 Nazali elongo na yo mpe nakobatela yo esika nyonso oyo okokende, mpe nakozongisa yo na mokili oyo.+ Nakotika yo te tii nakokokisa elaka oyo napesi yo.”+

16 Bongo Yakobo alamukaki na mpɔngi na ye mpe alobaki ete: “Ya solo, Yehova azali na esika oyo, nayebaki yango te.” 17 Mpe akómaki kobanga mpe alobaki lisusu ete: “Oyo ezali mpenza esika ya nsɔmɔ! Oyo ekoki kaka kozala ndako ya Nzambe,+ mpe ezali porte ya likoló.”+ 18 Na yango, Yakobo alamukaki ntɔngɔntɔngɔ mpe azwaki libanga oyo alalisaki motó na ye mpe atɛlɛmisaki yango lokola likonzí mpe asopaki mafuta likoló na yango.+ 19 Lisusu, apesaki esika yango nkombo Betele,* kasi liboso nkombo ya engumba yango ezalaki Luze.+

20 Na yango Yakobo asalaki elako mpe alobaki ete: “Soki Nzambe akokoba kozala elongo na ngai, mpe akobatela ngai na mobembo na ngai, mpe akopesa ngai limpa ya kolya mpe bilamba ya kolata, 21 mpe soki nakozonga mpenza na kimya na ndako ya tata na ngai, boye Yehova akomimonisa mpenza ete azali Nzambe na ngai. 22 Mpe libanga oyo natɛlɛmisi lokola likonzí ekokóma ndako ya Nzambe,+ mpe nakozanga te kopesa yo moko ya bandambo zomi ya eloko nyonso oyo okopesa ngai.”

29 Nsima na yango, Yakobo akobaki mobembo na ye mpe akendaki na mokili ya Bato ya Ɛsti. 2 Bongo amonaki libulu moko ya mai na esobe mpe bitonga misato ya mpate elalaki pene na yango, mpo bazalaki na momeseno ya komɛlisa bitonga mai na libulu yango. Ezalaki na libanga moko monene na monɔkɔ ya libulu yango. 3 Ntango bitonga nyonso ezalaki kosangisama na esika yango, bazalaki kolongola libanga yango na monɔkɔ ya libulu, mpe bazalaki komɛlisa bitonga mai; nsima na yango, bazalaki kozongisa libanga yango na esika na yango na monɔkɔ ya libulu.

4 Bongo Yakobo atunaki bango ete: “Bandeko na ngai, bozali bato ya wapi?” balobaki ete: “Tozali bato ya Harane.”+ 5 Alobaki na bango ete: “Boyebi Labana+ mwana ya mwana ya Nahore?”+ Balobaki ete: “Toyebi ye.” 6 Bongo alobaki na bango ete: “Azali malamu?” Bazongisaki ete: “Azali malamu. Mpe talá Rashele+ mwana na ye ya mwasi azali koya na bampate!” 7 Na yango, alobaki ete: “Moi ezali naino. Ezali ntango ya kosangisa bitonga te. Bómɛlisa bampate mai, bongo na nsima bókende koleisa yango.” 8 Balobaki ete: “Bapesi biso nzela ya kosala bongo te. Esengeli liboso kosangisa bitonga nyonso mpe kolongola libanga na monɔkɔ ya libulu ya mai. Na nsima nde tokomɛlisa bampate mai.”

9 Wana azalaki naino kosolola na bango, Rashele ayaki na bampate ya tata na ye, mpo Rashele azalaki mobateli ya mpate. 10 Ntango Yakobo amonaki Rashele, mwana ya Labana, ndeko ya mama na ye mpe bampate ya Labana, na mbala moko Yakobo apusanaki mpe alongolaki libanga na monɔkɔ ya libulu ya mai mpe amɛlisaki bampate ya Labana ndeko ya mama na ye. 11 Na nsima, Yakobo apwɛpwaki Rashele mpe abandaki kolela na mongongo makasi. 12 Mpe Yakobo abandaki koyebisa Rashele ete ye azali ndeko ya tata na ye mpe ete azali mwana ya Rebeka. Mpe Rashele apotaki mbangu mpo na koyebisa tata na ye.

13 Ntango kaka Labana+ ayokaki nsango etali Yakobo, mwana ya ndeko na ye ya mwasi, apotaki mbangu kokutana na ye. Ayambaki ye mpe apwɛpwaki ye mpe ayaki na ye na ndako. Mpe Yakobo abandaki koyebisa Labana makambo nyonso oyo ekómelaki ye. 14 Labana alobaki na ye ete: “Ozali mpenza mokuwa mpe mosuni* na ngai.” Bongo afandaki elongo na ye sanza mobimba.

15 Na nsima, Labana alobaki na Yakobo ete: “Okosalela ngai nde ofele mpo ozali ndeko na ngai?+ Yebisá ngai: Nafuta yo nini?”+ 16 Nzokande, Labana azalaki na bana basi mibale. Oyo ya mokóló nkombo na ye Lea, mpe oyo ya leki nkombo na ye Rashele.+ 17 Kasi miso ya Lea ezalaki kongɛnga te,* nzokande Rashele akómaki mwasi kitoko mpenza. 18 Yakobo azalaki kolinga Rashele mingi, na yango alobaki ete: “Nandimi kosalela yo mbula nsambo mpo na Rashele mwana na yo,+ leki ya Lea.” 19 Bongo Labana alobaki ete: “Malamu kutu napesa ye epai na yo na esika ete napesa ye na mobali mosusu. Kobá kofanda elongo na ngai.” 20 Mpe Yakobo asalaki mosala mbula nsambo mpo na Rashele,+ kasi na miso na ye emonanaki nde lokola mwa mikolo moke mpo alingaki Rashele mingi.

21 Na nsima, Yakobo alobaki na Labana ete: “Pesá ngai mwasi na ngai mpo mikolo na ngai ekoki, mpe tiká ngai nasangisa na ye nzoto.” 22 Na yango, Labana ayanganisaki bato nyonso ya esika yango mpe asalaki fɛti. 23 Kasi na mpokwa yango, azwaki mwana na ye ya mwasi Lea mpe ayaki na ye epai ya Yakobo mpo asangisa na ye nzoto. 24 Labana apesaki mpe Zilipa mosaleli na ye ya mwasi epai ya mwana na ye Lea, mpo azala mosaleli na ye.+ 25 Na ntɔngɔ Yakobo amonaki ete ezalaki nde Lea! Na yango, alobaki na Labana ete: “Likambo nini osali ngai? Nasalelaki yo mosala mpo na Rashele te? Mpo na nini okosi ngai?”+ 26 Bongo Labana alobaki ete: “Epai na biso bapesaka leki te liboso ya mwana ya liboso. 27 Pɔsɔ oyo, sepelá na mwasi oyo. Na nsima, okozwa mpe mwasi oyo mosusu mpo na mosala oyo okosalela ngai na mbula nsambo mosusu.”+ 28 Yakobo asalaki bongo, asepelaki na mwasi yango pɔsɔ mobimba, nsima na yango, Labana apesaki ye Rashele mwana na ye mpo azala mwasi na ye. 29 Lisusu, Labana apesaki Bila+ mosaleli na ye ya mwasi epai ya Rashele mwana na ye mpo azala mosaleli na ye.+

30 Na nsima, Yakobo asangisaki mpe nzoto na Rashele; alingaki ye mingi koleka Lea, mpe akobaki kosalela Labana mosala mbula nsambo mosusu.+ 31 Ntango Yehova amonaki ete Lea alingami te,* asalaki ete azwa zemi,*+ kasi Rashele azalaki ekomba.+ 32 Lea akómaki na zemi, abotaki mwana mobali mpe apesaki ye nkombo Rubene,*+ mpo alobaki ete: “Mpamba te Yehova atali mpasi na ngai,+ sikoyo mobali na ngai akobanda kolinga ngai.” 33 Azwaki lisusu zemi, abotaki mwana mobali mpe alobaki ete: “Mpo Yehova amoni* ete nalingami te, yango wana apesi ngai lisusu mwana oyo.” Bongo apesaki ye nkombo Simeone.*+ 34 Azwaki lisusu zemi, abotaki mwana mobali mpe alobaki ete: “Na mbala oyo, mobali na ngai akokangama na ngai, mpo naboteli ye bana mibali misato.” Yango wana, apesaki ye nkombo Levi.*+ 35 Mpe azwaki lisusu zemi, abotaki mwana mobali mpe alobaki ete: “Mbala oyo nakosanzola Yehova.” Bongo apesaki ye nkombo Yuda.*+ Na nsima, atikaki kobota.

30 Ntango Rashele amonaki ete aboteli Yakobo mwana te, ayokelaki ndeko na ye ya mwasi zuwa mpe abandaki koloba na Yakobo ete: “Pesá ngai bana, soki te nakokufa.” 2 Yakobo asilikelaki Rashele makasi mpe alobaki ete: “Ngai nazali nde na esika ya Nzambe, oyo asali ete obota te?”* 3 Na yango, Rashele alobaki ete: “Bila+ moombo na ngai ya mwasi ye oyo. Sangisá na ye nzoto, mpo abotela ngai* bana mpe na nzela na ye, ngai mpe nazwa bana.” 4 Mpe apesaki ye Bila mosaleli na ye mpo azala mwasi na ye, mpe Yakobo asangisaki na ye nzoto.+ 5 Bila akómaki na zemi mpe na nsima abotelaki Yakobo mwana mobali. 6 Bongo Rashele alobaki ete: “Nzambe asambisi likambo na ngai, ayoki mpe mongongo na ngai, na ndenge apesi ngai mwana mobali.” Yango wana apesaki ye nkombo Dani.*+ 7 Bila, mosaleli ya Rashele azwaki lisusu zemi mpe na nsima abotelaki Yakobo mwana mobali ya mibale. 8 Na nsima, Rashele alobaki ete: “Nabundi líbanda moko ya makasi ná ndeko na ngai. Mpe nalongi!” Na yango, apesaki ye nkombo Nafatali.*+

9 Ntango Lea amonaki ete atiki kobota, azwaki Zilipa mosaleli na ye mpe apesaki ye na Yakobo mpo azala mwasi na ye.+ 10 Na nsima, Zilipa mosaleli ya Lea, abotelaki Yakobo mwana mobali. 11 Bongo Lea alobaki ete: “Oyo nde libaku malamu!” Mpe apesaki ye nkombo Gade.*+ 12 Nsima na yango, Zilipa mosaleli ya Lea, abotelaki Yakobo mwana mobali ya mibale. 13 Bongo Lea alobaki ete: “Oyo nde esengo nazali na yango! Mpo bana basi bakotánga ngai moto ya esengo.”+ Mpe apesaki ye nkombo Ashere.*+

14 Mokolo moko Rubene+ azalaki kotambola na mikolo ya kobuka mbuma ya blé, mpe amonaki mbuma ya mandragɔre na esobe. Mpe amemelaki yango Lea mama na ye. Na nsima, Rashele alobaki na Lea ete: “Nabondeli yo, pesá ngai mwa bambuma ya mandragɔre ya mwana na yo.” 15 Na yango, alobaki na ye ete: “Ezali likambo ya moke ndenge ozwá mobali na ngai?+ Olingi lisusu ozwa mbuma ya mandragɔre ya mwana na ngai?” Bongo Rashele alobaki ete: “Malamu. Akolala na yo butu ya lelo mpo na kofuta mbuma ya mandragɔre ya mwana na yo.”

16 Ntango Yakobo azalaki kouta na esobe na mpokwa, Lea akendaki kokutana na ye mpe alobaki ete: “Okosangisa nzoto nde na ngai, mpo nafuti Rashele mbuma ya mandragɔre ya mwana na ngai mpo na kozwa yo.” Na yango, alalaki na ye butu wana. 17 Mpe Nzambe ayokelaki Lea, azwaki zemi mpe na nsima abotelaki Yakobo mwana mobali ya mitano. 18 Bongo Lea alobaki ete: “Nzambe apesi ngai lifuti ya moto oyo asali mosala, mpo napesaki mosaleli na ngai epai ya mobali na ngai.” Na yango, apesaki ye nkombo Isakare.*+ 19 Mpe Lea azwaki lisusu zemi mpe na nsima abotelaki Yakobo+ mwana mobali ya motoba. 20 Na nsima, Lea alobaki ete: “Nzambe apesi ngai, ɛɛ, apesi ngai likabo moko ya malamu. Sikoyo, mobali na ngai akondima ngai mpenza,+ mpo naboteli ye bana mibali motoba.”+ Mpe apesaki ye nkombo Zebulone.*+ 21 Mpe na nsima, abotaki mwana mwasi mpe apesaki ye nkombo Dina.+

22 Nsukansuka, Nzambe akanisaki Rashele, mpe Nzambe ayokaki mpe ayanolaki ye na ndenge asalaki ete azwa zemi.*+ 23 Azwaki zemi mpe abotaki mwana mobali. Bongo alobaki ete: “Nzambe alongoli nsɔni na ngai!”+ 24 Mpe apesaki ye nkombo Yozefe,*+ alobaki ete: “Yehova abakiseli ngai mwana mobali mosusu.”

25 Ntango Rashele abotaki Yozefe, na mbala moko Yakobo alobaki na Labana ete: “Tiká ngai nakende epai na ngai, na mboka na ngai.+ 26 Pesá ngai basi na ngai, oyo mpo na bango nasalelaki yo mosala ná bana na ngai, mpe nakende, mpo oyebi malamu ndenge oyo nasalelaki yo.”+ 27 Bongo Labana alobaki na ye ete: “Nabondeli yo, tikalá elongo na ngai. Mpo bilembo* oyo namoni elakisi ete Yehova azali kopambola ngai mpo na yo.” 28 Mpe abakisaki ete: “Yebisá ngai lifuti na yo mpe nakopesa yo yango.”+ 29 Na yango, Yakobo alobaki na ye ete: “Oyebi mpenza ndenge nasaleli yo mosala mpe ndenge etonga na yo ekoli na mabɔkɔ na ngai;+ 30 liboso naya etonga na yo ezalaki moke mpenza, mpe ebakisamaki tii ekómi ebele, mpe Yehova apamboli yo banda nayaki. Sikoyo ntango nini nakosala eloko mpo na ndako na ngai moko?”+

31 Bongo alobaki ete: “Napesa yo eloko nini?” Mpe Yakobo alobaki ete: “Okopesa ngai eloko moko te! Soki okosalela ngai likambo oyo, wana nde nakozongela koleisa etonga na yo mpe kobatela yango.+ 32 Nakoleka lelo na etonga na yo mobimba. Na bana-mpate ya mibali, tyá pembeni mpate nyonso ya matɔnɔmatɔnɔ mpe ya matɔnɔ ya langilangi, mpe mpate nyonso ya langi ya shokola; mpe na bantaba-basi, tyá pembeni oyo nyonso ya matɔnɔ ya langilangi mpe ya matɔnɔmatɔnɔ. Banda sikoyo yango esengeli kokóma lifuti na ngai.+ 33 Mpe bosembo na ngai ekolobela ngai, ezala mokolo nini oyo okoya kotala lifuti na ngai; na bantaba-basi nyonso, oyo nyonso ekozala ya matɔnɔmatɔnɔ te mpe ya matɔnɔ ya langilangi te, mpe na bana-mpate ya mibali, oyo nyonso ekozala na langi ya shokola te, ekotalelama lokola eloko eyibami soki yango ezali epai na ngai.”

34 Na yango, Labana alobaki ete: “Malamu! Esalema ndenge olobi.”+ 35 Bongo na mokolo yango, atyaki pembeni bantaba-mibali ya nzelanzela mpe ya matɔnɔ ya langilangi mpe bantaba-basi nyonso ya matɔnɔmatɔnɔ mpe ya matɔnɔ ya langilangi, nyonso oyo ezalaki na langi ya mpɛmbɛ mpe nyonso oyo ezalaki na langi ya shokola kati na bana-mpate ya mibali, mpe apesaki yango bana na ye mpo bábatela yango. 36 Nsima na yango, akendaki na esika oyo ekabolaki ye na Yakobo na ntaka ya mobembo ya mikolo misato, mpe Yakobo azalaki koleisa bitonga ya Labana oyo etikalaki.

37 Bongo Yakobo akataki bitape ya mobesu ya nzete ya sitirakisi, nzete ya amande mpe nzete ya platane, mpe apalolaki bitape ya banzete yango mpo ezala na matɔnɔ ya mpɛmbɛ, mpe atikaki polele bisika ya mpɛmbɛ na bitape yango. 38 Na nsima, atyaki mangenda oyo apalolaki liboso ya etonga, na esika oyo bamɛlisaka banyama mai, epai bitonga ezalaki koya komɛla mai, mpo ete eyoka mposa ya kosangisa nzoto liboso ya mangenda yango, na ntango oyo yango ezalaki koya komɛla mai.

39 Na yango, banyama ya bitonga ezalaki koyoka mposa ya kosangisa nzoto liboso ya mangenda yango, mpe banyama ya bitonga ezalaki kobota bana ya nzelanzela, ya matɔnɔmatɔnɔ mpe ya matɔnɔ ya langilangi. 40 Mpe Yakobo akabolaki bana-mpate ya mibali, mpe na nsima abalolaki banyama ya bitonga etala oyo ya nzelanzela, mpe nyonso oyo ya langi ya shokola oyo ezalaki na bitonga ya Labana. Na nsima, atyaki bitonga na ye pembeni mpe asangisaki yango te na bitonga ya Labana. 41 Mpe ntango nyonso oyo banyama ya makasi ya bitonga ezalaki koyoka mposa ya kosangisa nzoto, Yakobo azalaki kotya mangenda na bisika ya komɛla mai liboso ya bitonga, mpo yango ekóma na ntango ya kosangisa nzoto pene na mangenda. 42 Kasi ntango banyama ezalaki ya makasi te, azalaki kotya mangenda yango kuna te. Na bongo, oyo ya makasi te ezalaki ntango nyonso ya Labana, oyo ya makasi ekómaki ya Yakobo.+

43 Mpe Yakobo azalaki se kokóma mozwi, mpe akómaki na bitonga minene ná basaleli ya basi ná basaleli ya mibali, ná bakamela mpe bampunda.+

31 Na nsima, ayokaki bana ya Labana bazali koloba ete: “Yakobo azwi biloko nyonso ya tata na biso, mpe bomɛngo nyonso oyo anduki euti na biloko ya tata na biso.”+ 2 Ntango Yakobo azalaki kotala elongi ya Labana, amonaki ete ezalaki lisusu te ndenge ezalaki liboso epai na ye.+ 3 Nsukansuka, Yehova alobaki na Yakobo ete: “Zongá na mokili ya batata na yo mpe epai ya bandeko na yo,+ mpe nakokoba kozala elongo na yo.” 4 Bongo Yakobo atindaki maloba ete Rashele ná Lea báya na esobe, epai etonga na ye ezalaki, 5 mpe alobaki na bango ete:

“Namoni na elongi ya tata na bino ete azali lisusu te ndenge azalaki liboso epai na ngai,+ kasi Nzambe ya tata na ngai azali elongo na ngai.+ 6 Bino moko mpenza boyebi ete nasalelaki tata na bino mosala na makasi na ngai nyonso.+ 7 Mpe tata na bino alukaki kobuba ngai mpe abongoli lifuti na ngai mbala zomi; kasi Nzambe apesaki ye nzela te asala ngai mabe. 8 Soki alobi ete: ‘Oyo ya matɔnɔmatɔnɔ ekozala lifuti na yo,’ etonga mobimba ezalaki kobota bana ya matɔnɔmatɔnɔ; kasi soki alobi ete: ‘Oyo ya nzelanzela ekozala lifuti na yo,’ etonga mobimba mpe ezalaki kobota bana ya nzelanzela.+ 9 Bongo, Nzambe azalaki kozwa etonga ya tata na bino mpe azalaki kopesa ngai yango. 10 Wana banyama ya etonga ekómaki na ntango ya kosangana, natombolaki miso na ngai mpe namonaki na ndɔtɔ ete bantaba-mibali ya nzelanzela, ya matɔnɔmatɔnɔ mpe ya mwa matɔnɔ ezalaki kosangana na banyama ya etonga.+ 11 Bongo anzelu ya Nzambe ya solo alobaki na ngai na ndɔtɔ ete: ‘Yakobo!’ mpe ngai nalobaki ete: ‘Ngai oyo.’ 12 Mpe abakisaki ete: ‘Nabondeli yo, tombolá miso na yo mpe okomona ete bantaba-mibali nyonso oyo ezali kosangana na banyama ya etonga ezali ya nzelanzela, ya matɔnɔmatɔnɔ mpe ya mwa matɔnɔ, mpo namoni nyonso oyo Labana azali kosala yo.+ 13 Ngai nazali Nzambe ya solo ya Betele,+ esika otyaki mafuta na likonzí mpe esika osalaki elako epai na ngai.+ Sikoyo tɛlɛmá, bimá na mokili oyo, mpe zongá na mokili oyo obotamaki.’”+

14 Na yango, Rashele ná Lea bayanolaki ye ete: “Tozali lisusu na ndambo ya libula na ndako ya tata na biso? 15 Azali kotalela biso te lokola bapaya, ndenge atɛká biso mpe azali kaka kolanda kolya mbongo oyo epesamaki mpo na biso?+ 16 Bomɛngo nyonso oyo Nzambe alongoli epai ya tata na biso ezali ya biso mpe ya bana na biso.+ Bongo sikoyo, oyo nyonso Nzambe alobi na yo, salá yango.”+

17 Bongo Yakobo atɛlɛmaki mpe amatisaki bana na ye mpe basi na ye na bakamela,+ 18 mpe abandaki komema etonga na ye nyonso mpe ebele ya biloko nyonso oyo azwaki,+ etonga na ye oyo azwaki na Padane-arame, mpo akende epai ya Yisaka tata na ye na mokili ya Kanana.+

19 Labana akendaki kokata bampate na ye nsuki. Na ntango yango, Rashele ayibaki bikeko ya banzambe ya libota*+ ya tata na ye.+ 20 Lisusu, Yakobo akosaki Labana moto ya Arame, mpo ayebisaki ye te ete azali kokima. 21 Mpe akimaki mpe akatisaki Ebale,*+ ye ná nyonso oyo azalaki na yango. Na nsima, akendaki na nzela ya etúká ya ngombangomba ya Gileade.+ 22 Na mokolo ya misato, bayebisaki Labana ete Yakobo akimi. 23 Na yango, azwaki bandeko na ye elongo na ye mpe alandaki ye na ntaka ya mobembo ya mikolo nsambo mpe azwaki ye na etúká ya ngombangomba ya Gileade. 24 Bongo Nzambe abimelaki Labana, moto ya Arame+ na ndɔtɔ na butu+ mpe alobaki na ye ete: “Kebá na likambo oyo okoloba na Yakobo, ezala ya malamu to ya mabe.”*+

25 Na yango, Labana akómaki epai ya Yakobo, wana Yakobo asilaki kotɛlɛmisa hema na ye na ngomba, mpe Labana atyaki kaa elongo na bandeko na ye na etúká ya ngombangomba ya Gileade. 26 Bongo Labana alobaki na Yakobo ete: “Likambo nini osali? Mpo na nini okosi ngai mpe omemi bana na ngai ya basi lokola bato oyo bakangi na etumba? 27 Mpo na nini okimi na nkuku, okosi ngai mpe oyebisi ngai te? Soki oyebisaki ngai, nakokaki kotika yo okende na esengo mpe na nzembo, na mwa mbonda moke mpe na nzɛnzɛ. 28 Kasi opesaki ngai te libaku ya kopwɛpwa bankɔkɔ* na ngai mpe bana na ngai ya basi. Osali likambo moko ya bozoba. 29 Nazali na nguya ya kosala bino mabe, kasi na butu oyo eleki Nzambe ya tata na bino alobelaki ngai ete: ‘Kebá na likambo oyo okoloba na Yakobo, ezala ya malamu to ya mabe.’+ 30 Okei mpo ozalaki na mposa makasi ya kozonga na ndako ya tata na yo, kasi mpo na nini oyibi banzambe na ngai?”+

31 Yakobo ayanolaki Labana ete: “Nasalaki bongo mpo nabangaki, nalobaki na motema na ngai ete: ‘Okoki kobɔtɔla ngai bana na yo ya basi.’ 32 Moto nyonso oyo okokuta banzambe na yo epai na ye, akozala na bomoi te. Liboso ya bandeko na biso, talá malamumalamu eloko nini ezali epai na ngai mpe zwá eloko oyo ezali ya yo.” Kasi Yakobo ayebaki te ete Rashele ayibaki yango. 33 Na bongo, Labana akɔtaki na hema ya Yakobo mpe na hema ya Lea mpe na hema ya baombo na ye mibale ya basi,+ kasi amonaki yango te. Na nsima, abimaki na hema ya Lea mpe akɔtaki na hema ya Rashele. 34 Nzokande, Rashele azwaki bikeko ya banzambe ya libota* mpe atyaki yango na kitunga oyo mwasi afandelaka na kamela, mpe afandelaki yango. Bongo Labana alukaki yango na hema mobimba, kasi amonaki yango te. 35 Mpe Rashele alobaki na tata na ye ete: “Kosilika te nkolo na ngai, mpo nakokoka kotɛlɛma te liboso na yo, mpo nazali na eloko oyo basi bazalaka na yango.”+ Mpe akobaki koluka yango malamumalamu, kasi amonaki bikeko yango te.+

36 Bongo Yakobo asilikaki mpe abandaki kolobela Labana. Yakobo alobaki lisusu na Labana ete: “Mabe na ngai ezali wapi, mpe lisumu nini nasali, mpo olanda ngai boye? 37 Sikoyo awa olukiluki na biloko na ngai nyonso, eloko nini ya ndako na yo omoni? Tyá yango awa liboso ya bandeko na ngai mpe bandeko na yo, mpe bango bákata likambo kati na biso mibale. 38 Mbula 20 oyo nalekisi elongo na yo, zemi ya bampate na yo ya basi mpe ya bantaba na yo ya basi esopanaki te,+ mpe nalyaki bampate-mibali ya etonga na yo ata mokolo moko te. 39 Namemelaki yo ata nyama moko te oyo epasolami na nyama ya zamba.+ Ngai moko nazalaki kofuta yango. Ezala nyama oyo bayibaki na moi to oyo bayibaki na butu, ozalaki kofutisa ngai yango. 40 Na moi molunge ezalaki kozikisa ngai, mpe malili ezalaki konyokola ngai na butu, mpe mpɔngi ezalaki kokima na miso na ngai.+ 41 Nasali mbula 20 na ndako na yo. Nasalelaki yo mosala mbula 14 mpo na bana na yo mibale ya basi mpe mbula motoba mpo na etonga na yo, mpe okobaki kobongola lifuti na ngai mbala zomi.+ 42 Soki Nzambe ya tata na ngai,+ Nzambe ya Abrahama, oyo Yisaka abangaka,*+ azalaka na ngámbo na ngai te, olingaki sikoyo kotika ngai nakende mabɔkɔ mpamba. Nzambe amoni mpasi na ngai mpe mosala makasi ya mabɔkɔ na ngai, mpe yango wana apamelaki yo na butu oyo.”+

43 Bongo Labana ayanolaki Yakobo ete: “Bana basi oyo bazali bana na ngai mpe bana oyo bazali bana na ngai mpe etonga oyo ezali etonga na ngai, mpe eloko nyonso oyo ozali komona ezali ya ngai ná bana na ngai ya basi. Lelo oyo, nini nakoki kosala bango to bana oyo bango baboti? 44 Sikoyo yaká, tósala kondimana, ngai ná yo, mpe yango ekozala litatoli kati na biso mibale.” 45 Na yango, Yakobo azwaki libanga mpe atɛlɛmisaki yango lokola likonzí.+ 46 Na nsima, Yakobo alobaki na bandeko na ye ete: “Bólɔkɔta mabanga!” Mpe bazwaki mabanga mpe basangisaki yango esika moko.* Na nsima, balyaki likoló na yango. 47 Mpe Labana abandaki kobenga yango Yegare-sahaduta,* kasi Yakobo abengaki yango Galede.*

48 Bongo Labana alobaki ete: “Mabanga oyo tosangisi esika moko ezali litatoli kati na ngai ná yo lelo oyo.” Yango wana apesaki yango nkombo Galede,+ 49 mpe Linɔ́ngi ya Mosɛnzɛli, mpo alobaki ete: “Yehova akoba kosɛnzɛla kati na ngai ná yo ntango nyonso oyo ngai ná yo tokomonana lisusu te. 50 Soki okonyokola bana na ngai ya basi mpe soki okobakisa basi mosusu, ata soki moto azali te elongo na biso, yebá ete Nzambe akozala motatoli kati na ngai ná yo.” 51 Labana alobaki lisusu na Yakobo ete: “Talá mabanga oyo tosangisi esika moko, mpe talá likonzí oyo natɛlɛmisi kati na ngai ná yo. 52 Mabanga oyo tosangisi esika moko ezali litatoli, mpe likonzí oyo ezali eloko oyo ezali kopesa litatoli,+ ete nakoleka mabanga oyo te mpo na kosala yo mabe, yo mpe okoleka mabanga oyo te mpe likonzí oyo te mpo na kosala ngai mabe. 53 Tiká Nzambe ya Abrahama+ mpe Nzambe ya Nahore, Nzambe ya tata na bango, asambisa biso.” Mpe Yakobo alapaki ndai na nkombo ya Moto oyo tata na ye Yisaka abangaka.*+

54 Nsima na yango, Yakobo apesaki mbeka na ngomba yango mpe abengaki bandeko na ye bálya mampa. Bongo balyaki mpe balalaki na ngomba. 55 Kasi, Labana alamukaki ntɔngɔntɔngɔ mpe apwɛpwaki bankɔkɔ*+ na ye mpe bana na ye ya basi mpe apambolaki bango.+ Na nsima, Labana akendaki mpe azongaki epai na ye.+

32 Na yango, Yakobo asimbaki nzela, akei; mpe baanzelu ya Nzambe bakutanaki na ye. 2 Ntango kaka Yakobo amonaki bango, alobaki ete: “Oyo ezali kaa ya Nzambe!” Mpe apesaki esika yango nkombo Mahanaime.*

3 Na nsima, Yakobo atindaki bamemi-nsango liboso na ye, epai ya Esau ndeko na ye na mokili ya Seire,+ na teritware* ya Edome,+ 4 mpe apesaki bango etinda ete: “Bokoloba boye na nkolo na ngai, na Esau: ‘Talá oyo mosaleli na yo Yakobo alobi: “Nafandi* epai ya Labana mpe naumeli kuna ntango molai tii sikoyo.+ 5 Mpe nazwi bangɔmbɛ-mibali, bampunda, bampate, basaleli ya mibali ná basaleli ya basi,+ mpe natindeli yo nkolo na ngai maloba, mpo nandimama na miso na yo.”’”

6 Ntango bamemi-nsango bazongaki epai ya Yakobo, balobaki ete: “Tokutani na ndeko na yo Esau, ye mpe azali na nzela mpo na kokutana na yo, azali elongo na mibali 400.”+ 7 Bongo Yakobo akómaki kobanga makasi mpe komitungisa.+ Na yango, akabolaki na bituluku mibale bato oyo bazalaki elongo na ye, ná bitonga, ná bangɔmbɛ mpe bakamela. 8 Alobaki ete: “Soki Esau abundisi etuluku moko, boye etuluku mosusu ekoki kobika.”

9 Nsima na yango, Yakobo alobaki ete: “Ee Nzambe ya tata na ngai Abrahama mpe Nzambe ya tata na ngai Yisaka, Ee Yehova, yo oyo ozali koloba na ngai ete: ‘Zongá na mokili na yo mpe epai ya bandeko na yo mpe nakosalela yo bolamu,’+ 10 ngai nabongi te na motema boboto nyonso mpe na bosembo nyonso oyo omoniseli mosaleli na yo,+ mpo kaka na lingenda na ngai oyo nakatisaki Yordani oyo, mpe sikoyo nakómi bituluku mibale.+ 11 Nazali kobondela yo+ obikisa ngai na lobɔkɔ ya ndeko na ngai Esau, mpo nazali kobanga ye noki aya kobundisa ngai,+ ná bamama elongo na bana na bango. 12 Mpe olobaki ete: ‘Na ntembe te, nakosalela yo malamu mpe nakokómisa bato ya libota na yo ebele mpenza lokola bambuma ya zɛlo ya mbu oyo ekoki kotángama te.’”+

13 Mpe alalaki na esika yango na butu. Bongo azwaki ndambo na biloko oyo azalaki na yango mpo na kopesa Esau ndeko na ye likabo:+ 14 bantaba-basi 200, bantaba-mibali 20, bampate-basi 200, bampate-mibali 20, 15 bakamela 30 oyo ezalaki komɛlisa bana na yango, bangɔmbɛ-basi 40, bangɔmbɛ-mibali 10, bampunda-basi 20 mpe bampunda-mibali 10, oyo ekɔmɛli.+

16 Apesaki basaleli na ye etonga mokomoko, mpe alobaki na bango ete: “Bókatisa liboso na ngai, mpe bósala ete ntaka ezala kati na etonga oyo na etonga oyo mosusu.” 17 Lisusu, apesaki na oyo ya liboso etinda ete: “Soki Esau ndeko na ngai akutani na yo mpe atuni yo ete: ‘Ozali moto ya nani, mpe ozali kokende wapi, mpe biloko oyo ezali liboso na yo ezali ya nani?’ 18 okoloba ete: ‘Ya mosaleli na yo Yakobo. Ezali likabo atindeli yo nkolo na ngai, Esau,+ mpe talá! ye moko azali nsima na biso.’” 19 Mpe apesaki lisusu etinda na oyo ya mibale, mpe na oyo ya misato, mpe na baoyo nyonso bazalaki kolanda bitonga ete: “Ndenge wana nde bokoloba na Esau ntango bokokutana na ye. 20 Mpe bokoloba lisusu ete: ‘Talá mosaleli na yo Yakobo azali nsima na biso.’” Mpo alobaki na motema na ye ete: “Soki nakitisi ye motema na likabo oyo natindi liboso na ngai,+ na nsima, ntango nakomona ye, akoki koyamba ngai na boboto.” 21 Bongo likabo yango ekatisaki liboso na ye, kasi ye moko alalaki na kaa na butu yango.

22 Na nsima, na butu yango, atɛlɛmaki mpe azwaki basi na ye mibale+ mpe basaleli na ye mibale ya basi+ mpe bana na ye 11 ya bilenge, mpe akatisaki Yaboke+ na esika oyo bakatisaka na makolo. 23 Bongo azwaki bango mpe akatisaki bango mokɛli* yango, mpe akatisaki biloko nyonso oyo azalaki na yango.

24 Nsukansuka, Yakobo atikalaki ye moko. Bongo mobali moko abandaki kobunda na ye tii ntɔngɔ etanaki.+ 25 Ntango mobali yango amonaki ete alongi ye te, bongo asimbaki litonga ya loketo na ye; mpe mokuwa ya loketo ya Yakobo elongwaki na esika na yango ntango azalaki kobunda na ye.+ 26 Nsima na yango, mobali yango alobaki ete: “Tiká ngai nakende, mpo ntɔngɔ ebandi kotana.” Na yango, Yakobo azongisaki ete: “Nakotika yo okende te tii okopambola ngai.”+ 27 Mobali yango atunaki ye ete: “Nkombo na yo nani?” Bongo ye alobaki ete: “Yakobo.” 28 Mpe mobali yango alobaki ete: “Bakobenga yo lisusu Yakobo te, kasi nde Yisraele,*+ mpo obundi ná Nzambe+ mpe ná bato, mpe nsukansuka yo olongi.” 29 Mpe Yakobo alobaki na ye ete: “Nabondeli yo, yebisá ngai nkombo na yo.” Kasi, ye alobaki ete: “Mpo na nini ozali kotuna nkombo na ngai?”+ Bongo apambolaki ye na esika wana. 30 Yango wana Yakobo apesaki esika yango nkombo Peniele,*+ mpo alobaki ete: “Namoni Nzambe na miso, kasi ata bongo natikali na bomoi.”+

31 Mpe moi ebimaki ntango alekaki pene na Penuele,* kasi azalaki kotɛnguma mpo na loketo na ye.+ 32 Yango wana tii lelo oyo, bana ya Yisraele balyaka te mosuni ya ebɛlɔ,* oyo ezali na litonga ya loketo, mpo asimbaki litonga ya loketo ya Yakobo pene na mosuni ya ebɛlɔ.

33 Ntango Yakobo atombolaki miso, amonaki Esau azali koya elongo na mibali 400.+ Na yango, apesaki bana epai ya Lea, Rashele, mpe epai ya basaleli na ye mibale ya basi.+ 2 Atyaki basaleli na ye ya basi ná bana na bango liboso,+ Lea ná bana na ye nsima na bango,+ mpe Rashele+ ná Yozefe na nsima na bango nyonso. 3 Mpe ye moko alekaki liboso, mpe agumbamaki tii na nse mbala nsambo wana azalaki kopusana pene na ndeko na ye.

4 Kasi Esau apotaki mbangu mpo na kokutana na ye, ayambaki ye, apwɛpwaki ye, mpe babandaki kolela. 5 Ntango atombolaki miso, amonaki basi ná bana mpe alobaki ete: “Banani oyo bazali elongo na yo?” Yakobo alobaki ete: “Ezali bana oyo Nzambe akabeli mosaleli na yo.”+ 6 Bongo basaleli ya basi bapusanaki liboso ná bana na bango, mpe bagumbamaki. 7 Lea mpe apusanaki liboso ná bana na ye, mpe bagumbamaki. Na nsima, Yozefe apusanaki liboso ná Rashele, mpe bagumbamaki.+

8 Esau alobaki ete: “Olingi kosala nini na etuluku nyonso oyo ya bato mpe banyama oyo nakutani na bango?”+ Ayanolaki ete: “Ezali mpo nandimama na miso ya nkolo na ngai.”+ 9 Bongo Esau alobaki ete: “Nazali na biloko ebele mpenza, ndeko na ngai.+ Batelá biloko na yo.” 10 Kasi, Yakobo alobaki ete: “Te, nabondeli yo. Soki nandimami na miso na yo, ndimá likabo ya lobɔkɔ na ngai, mpo namemi yango mpo nakoka komona elongi na yo. Mpe komona elongi na yo ezali lokola nde namoni elongi ya Nzambe, na ndenge oyambi ngai na esengo.+ 11 Nabondeli yo, ndimá likabo oyo ezali lipamboli na ngai, oyo namemeli yo,+ mpo Nzambe andimi ngai mpe nazali na eloko nyonso oyo nasengeli na yango.”+ Mpe akobaki kobondela ye, bongo Esau andimaki yango.

12 Na nsima, Esau alobaki ete: “Tólongwa awa mpe tókende, mpe ngai nakozala liboso na yo.” 13 Kasi Yakobo alobaki na ye ete: “Nkolo na ngai oyebi ete bana bazali makasi mingi te+ mpe nazali na bampate mpe bangɔmbɛ oyo ezali komɛlisa bana na yango. Soki batambwisi yango nokinoki mpenza na mokolo moko, boye etonga mobimba ekokufa. 14 Nabondeli yo, tiká nkolo na ngai aleka liboso ya mosaleli na ye, kasi ngai nakokoba mobembo malɛmbɛmalɛmbɛ ndenge oyo etonga ezali kotambola, mpe ndenge oyo bana bazali kotambola tii nakokóma epai ya nkolo na ngai na Seire.”+ 15 Na nsima, Esau alobaki ete: “Nabondeli yo, tiká natikela yo ndambo ya bato oyo bazali elongo na ngai.” Na yango, Yakobo alobaki ete: “Mpo na nini? Kondimama na miso ya nkolo na ngai ekoki mpo na ngai.” 16 Bongo na mokolo yango Esau azongaki na Seire.

17 Kasi Yakobo akendaki na Sukote,+ amitongelaki ndako mpe asalaki mwa bandako mpo na etonga na ye. Yango wana apesaki esika yango nkombo Sukote.*

18 Nsima ya kolongwa na Padane-arame,+ Yakobo akómaki malamu na engumba Shekeme,+ na mokili ya Kanana,+ mpe atyaki kaa pene na engumba yango. 19 Na nsima, asombaki eteni ya elanga epai ya bana ya Hamore, tata ya Shekeme, na ntalo ya mbongo ya ebende 100 mpe atɛlɛmisaki hema na ye kuna.+ 20 Nsima na yango, atongaki etumbelo kuna mpe abengaki yango “Nzambe, Nzambe ya Yisraele.”+

34 Sikoyo Dina mwana mwasi oyo Lea abotelaki Yakobo,+ azalaki na momeseno ya kolekisa ntango ná* bana basi ya mokili yango.+ 2 Ntango Shekeme mwana ya Hamore Mohivi,+ nkumu moko ya mokili yango, amonaki ye, azwaki ye mpe alalaki na ye mpe abebisaki ye. 3 Mpe akangamaki makasi na Dina mwana ya Yakobo. Alingaki ye mingi, mpe azalaki koloba na elenge mwasi yango na ndenge ya kondimisa ye.* 4 Nsukansuka, Shekeme alobaki na Hamore+ tata na ye ete: “Zwelá ngai elenge mwasi oyo azala mwasi na ngai.”

5 Ntango Yakobo ayokaki ete Shekeme akómisi Dina mwana na ye mbindo, bana na ye ya mibali bazalaki ná etonga na ye na esobe. Mpe Yakobo afandaki nyɛɛ tii ntango bazongaki. 6 Na nsima, Hamore, tata ya Shekeme, akendaki kosolola na Yakobo. 7 Kasi bana ya Yakobo bayokaki likambo yango mpe na mbala moko balongwaki na esobe mpe bazongaki. Bayokaki mpenza mabe mpe nkanda makasi, mpo Shekeme asambwisaki Yisraele na ndenge alalaki na mwana ya Yakobo,+ likambo oyo esengelaki kosalema te.+

8 Hamore asololaki na bango, alobaki boye: “Mwana na ngai Shekeme alingi* mwana na bino ya mwasi mingi. Nabondeli bino, bópesa ye mwana yango azala mwasi na ye, 9 mpe bósala kondimana ya libala elongo na biso. Bópesa biso bana na bino ya basi, mpe bózwa bana na biso ya basi.+ 10 Bokoki kofanda elongo na biso, mpe mokili oyo ekozala ya bino. Bófanda mpe bósala mombongo mpe bózwa esika na mokili oyo.” 11 Mpe Shekeme alobaki na tata ya Dina mpe na bandeko na ye ete: “Tiká nandimama na miso na bino, mpe eloko nyonso oyo bokosɛnga ngai nakopesa bino yango. 12 Bokoki komatisela ngai mpenza mbongo ya libala mpe likabo.+ Nakondima kopesa eloko nyonso oyo bokosɛnga ngai. Bópesa ngai kaka elenge mwasi azala mwasi na ngai.”

13 Mpe bana ya Yakobo bayanolaki Shekeme ná Hamore tata na ye na bokosi mpenza mpo akómisaki Dina ndeko na bango ya mwasi mbindo. 14 Balobaki na bango ete: “Tokoki ata moke te kosala likambo ya ndenge wana, kopesa ndeko na biso ya mwasi epai ya mobali oyo akatamá ngenga te,*+ mpo yango ezali likambo ya nsɔni epai na biso. 15 Tokondima bino kaka soki bokokisi likambo oyo: bókóma lokola biso, bókata mobali nyonso kati na bino ngenga.+ 16 Na nsima, tokopesa bino bana na biso ya basi, tokozwa bana na bino ya basi, tokofanda elongo na bino mpe tokokóma ekólo moko. 17 Kasi soki boyokeli biso te mpe bokatami ngenga te, wana tokozwa mwana na biso ya mwasi mpe tokokende.”

18 Maloba na bango esepelisaki Hamore+ mpe Shekeme, mwana ya Hamore.+ 19 Elenge mobali yango aumelaki te kosala likambo oyo basɛngaki ye,+ mpo asepelaki na mwana mwasi ya Yakobo, mpe azalaki moto oyo alekaki na lokumu na ndako mobimba ya tata na ye.

20 Na yango, Hamore mpe Shekeme mwana na ye bakendaki na porte ya engumba mpe balobaki na mibali ya engumba na bango+ ete: 21 “Mibali oyo balingi tózala na kimya elongo na bango. Tótika bango báfanda na mokili oyo mpe básala mombongo kati na yango, mpo mokili ezali mpenza monene mpe ekokoka bango. Tokoki kozwa bana na bango ya basi bázala basi na biso mpe tokoki kopesa bango bana na biso ya basi.+ 22 Mibali yango bakondima kofanda elongo na biso mpo tókóma ekólo moko kaka soki tokokisi likambo oyo: mobali nyonso kati na biso akatama ngenga ndenge bango bakatamá ngenga.+ 23 Na nsima, biloko na bango, bomɛngo na bango, mpe bibwɛlɛ na bango nyonso, ekozala ya biso te? Tiká kaka tóndima bango mpo báfanda elongo na biso.” 24 Baoyo nyonso bazalaki kobima na porte ya engumba na ye bayokelaki Hamore mpe Shekeme mwana na ye; mpe mibali nyonso bakatamaki ngenga, baoyo nyonso bazalaki kobima na porte ya engumba na ye.

25 Kasi, na mokolo ya misato, ntango bazalaki kaka koyoka mpasi, bana mibale ya Yakobo, Simeone ná Levi, bandeko mibali ya Dina,+ bazwaki moto na moto mopanga na ye mpe bakendaki na engumba kozanga ete bato báyeba mpe babomaki mobali nyonso.+ 26 Babomaki Hamore ná Shekeme mwana na ye na mopanga, mpe bazwaki Dina na ndako ya Shekeme mpe bakendaki. 27 Bana mibali mosusu ya Yakobo bayaki mpe bakutaki mibali bakufi mpe bapunzaki engumba yango, mpo bakómisaki ndeko na bango ya mwasi mbindo.+ 28 Bazwaki bitonga na bango ya bampate, bitonga na bango ya bangɔmbɛ, bampunda na bango mpe nyonso oyo ezalaki na engumba mpe oyo ezalaki na esobe. 29 Bazwaki mpe biloko na bango nyonso, bakangaki bana na bango nyonso ya mike mpe basi na bango, mpe bapunzaki nyonso oyo ezalaki na kati ya bandako.

30 Bongo Yakobo alobaki na Simeone mpe na Levi ete:+ “Botye ngai na mpasi makasi na ndenge bokómisi ngai eloko ya nsolo mabe epai ya bato oyo bafandi na mokili oyo, epai ya Bakanana mpe Baperizi. Nazali kaka na bato moke, na ntembe te bakosangana mpo na kobundisa ngai mpe bakosilisa ngai ná ndako na ngai nyɛɛ.” 31 Kasi balobaki ete: “Esengelaki nde básala ndeko na biso ya mwasi lokola mwasi ya ndumba?”

35 Nsima na yango, Nzambe alobaki na Yakobo ete: “Tɛlɛmá, matá na Betele+ mpe fandá kuna, mpe salá etumbelo kuna mpo na Nzambe ya solo, oyo abimelaki yo ntango ozalaki kokima Esau ndeko na yo.”+

2 Bongo Yakobo alobaki na bato ya ndako na ye mpe na baoyo nyonso bazalaki elongo na ye ete: “Bólongola banzambe ya bapaya oyo bazali na kati na bino,+ bómipɛtola mpe bólata bilamba mosusu, 3 tótɛlɛma mpe tómata na Betele. Nakosala etumbelo kuna mpo na Nzambe ya solo, oyo ayanolaki ngai ntango nazalaki na mpasi mpe oyo azalaki elongo na ngai esika nyonso* oyo nakendaki.”+ 4 Na bongo, bapesaki Yakobo banzambe nyonso ya bapaya oyo bazalaki na yango mpe biloko ya matoi oyo ezalaki na matoi na bango, mpe Yakobo akundaki yango na nse ya nzete monene oyo ezalaki pene na Shekeme.

5 Ntango bakendaki, nsɔmɔ ya Nzambe ekwelaki bingumba oyo ezalaki zingazinga na bango; na yango balandaki bana ya Yakobo te. 6 Nsukansuka, Yakobo ná bato na ye nyonso bakómaki na Luze,+ elingi koloba Betele, oyo ezali na mokili ya Kanana. 7 Atongaki etumbelo kuna mpe abengaki esika yango Ele-betele,* mpo na Nzambe ya solo amimonisaki epai na ye na esika wana, ntango akimaki ndeko na ye.+ 8 Na nsima, Debora,+ mwasi oyo amɛlisaká Rebeka mabɛlɛ, akufaki mpe bakundaki ye pene na Betele, na nse ya nzete moko monene. Na yango, Yakobo apesaki yango nkombo Alone-bakute.*

9 Nzambe abimelaki lisusu Yakobo ntango azalaki kouta na Padane-arame mpe apambolaki ye. 10 Nzambe alobaki na ye ete: “Nkombo na yo ezali Yakobo.+ Bakobenga yo lisusu te na nkombo Yakobo, kasi nkombo na yo ekokóma nde Yisraele.” Mpe akómaki kobenga ye Yisraele.+ 11 Nzambe alobaki na ye lisusu ete: “Ngai nazali Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso.+ Botá mpe kómá mingi. Bikólo mpe lisangá ya bikólo ekouta na yo,+ mpe bakonzi bakouta na yo.*+ 12 Nakopesa yo mokili oyo napesaki Abrahama mpe Yisaka, mpe nakopesa yango libota na yo.”+ 13 Na nsima, Nzambe amataki, atiki ye na esika oyo azalaki kosolola na ye.

14 Bongo, Yakobo atɛlɛmisaki likonzí na esika oyo asololaki na ye, likonzí ya libanga, mpe asopelaki yango likabo ya masanga mpe asopelaki yango mafuta.+ 15 Mpe Yakobo akobaki kobenga esika oyo Nzambe asololaki na ye na nkombo Betele.+

16 Na nsima, balongwaki na Betele. Mpe ntango bazalaki na nzela, mwa mosika liboso ya kokóma na Efrata, Rashele abandaki kobota, mpe kobota na ye ezalaki mpasi mpenza. 17 Kasi ntango azalaki kobundana mpo na kobimisa mwana, mobotisi alobaki na ye ete: “Kobanga te, mpo okosimba mpe mwana mobali oyo.”+ 18 Kaka na ntango oyo azalaki kokata motema (mpo azalaki kobundana na liwa), Rashele apesaki ye nkombo Bene-oni,* kasi tata na ye abengaki ye Benyamina.*+ 19 Bongo, Rashele akufaki mpe bakundaki ye na nzela oyo ezali kokende na Efrata, elingi koloba, Beteleme.+ 20 Yakobo atɛlɛmisaki likonzí moko likoló ya lilita na ye; ezali likonzí ya lilita ya Rashele tii na mokolo ya lelo.

21 Nsima na yango, Yisraele akendaki mpe atɛlɛmisaki hema na ye mwa mosika koleka ndako molai ya Edere. 22 Wana Yisraele azalaki kofanda na bahema na mokili yango, Rubene alalaki na Bila, mwasi mosusu ya tata na ye, mpe Yisraele ayokaki likambo yango.+

Yakobo azalaki na bana mibali 12. 23 Bana mibali ya Lea bango oyo: Rubene, mwana ya liboso ya Yakobo,+ na nsima Simeone, Levi, Yuda, Isakare mpe Zebulone. 24 Bana mibali ya Rashele bango oyo: Yozefe ná Benyamina. 25 Bana mibali ya Bila, mosaleli ya Rashele bango oyo: Dani ná Nafatali. 26 Mpe bana mibali ya Zilipa, mosaleli ya Lea bango oyo: Gade ná Ashere. Bango nde bazali bana mibali ya Yakobo, oyo abotaki na Padane-arame.

27 Nsukansuka, Yakobo akómaki epai ya Yisaka tata na ye na Mamare,+ na Kiriate-arba, elingi koloba Hebrone, epai Abrahama ná Yisaka bafandaki bapaya.+ 28 Yisaka aumelaki na bomoi mbula 180.+ 29 Na nsima, Yisaka akataki motema. Akufaki nsima ya kolekisa bomoi ya molai mpe ya esengo;* ayanganisamaki na bato na ye;* bana na ye, Esau ná Yakobo, bakundaki ye.+

36 Oyo ezali lisolo ya Esau, elingi koloba Edome.+

2 Esau azwaki basi na ye kati na bana basi ya Kanana: Ada+ mwana ya Elone Mohiti;+ Oholibama+ mwana ya Ana, mwana ya mwana ya Zibeone Mohivi; 3 mpe Basemate,+ mwana ya Yishimaele, ndeko mwasi ya Nebayote.+

Bango bazali bana mibali ya Esau, oyo ye abotaki na mokili ya Kanana. 6 Nsima na yango, Esau azwaki basi na ye, bana na ye ya mibali ná ya basi, bato* nyonso ya ndako na ye, etonga na ye ná banyama na ye mosusu nyonso, mpe bomɛngo na ye nyonso oyo azwaki+ na mokili ya Kanana, mpe akendaki na mokili mosusu mosika na Yakobo ndeko na ye.+ 7 Bakokaki kofanda esika moko te, mpo biloko na bango ekómaki mingi mpenza, mpe mokili esika oyo bazalaki kofanda* ezalaki kokoka te kopesa bango bilei mpo na bitonga na bango. 8 Bongo Esau abandaki kofanda na etúká ya ngombangomba ya Seire.+ Esau nde Edome.+

9 Mpe oyo ezali lisolo ya Esau, tata ya bato ya Edome na etúká ya ngombangomba ya Seire.+

10 Nkombo ya bana mibali ya Esau yango oyo: Elifaze mwana ya mwasi na ye Ada; Rewele mwana ya mwasi na ye Basemate.+

11 Bana mibali ya Elifaze bango oyo: Temane,+ Omare, Zefo, Gatame mpe Kenaze.+ 12 Timina akómaki mwasi mosusu ya Elifaze, mwana ya Esau. Na nsima, ye abotelaki Elifaze Amaleke.+ Bango nde bana ya Ada, mwasi ya Esau.

13 Bana mibali ya Rewele bango oyo: Nahate, Zera, Shama mpe Miza. Bango nde bazalaki bana ya Basemate,+ mwasi ya Esau.

14 Baoyo bazalaki bana mibali oyo Oholibama abotelaki Esau: Yeushe, Yalame mpe Kora. Oholibama azalaki mwasi ya Esau, mwana mwasi ya Ana, mwana mwasi ya mwana ya Zibeone.

15 Bankumu* kati na bana mibali ya Esau bango oyo:+ Bana ya Elifaze, mwana ya liboso ya Esau: nkumu Temane, nkumu Omare, nkumu Zefo, nkumu Kenaze,+ 16 nkumu Kora, nkumu Gatame, mpe nkumu Amaleke. Bango bazali bankumu ya Elifaze+ na mokili ya Edome. Bango bazali bana ya Ada.

17 Bana mibali ya Rewele, mwana ya Esau, bango oyo: nkumu Nahate, nkumu Zera, nkumu Shama, nkumu Miza. Bango bazali bankumu ya Rewele na mokili ya Edome.+ Bango bazali bana ya Basemate mwasi ya Esau.

18 Nsukansuka bana mibali ya Oholibama, mwasi ya Esau bango oyo: nkumu Yeushe, nkumu Yalame, nkumu Kora. Bango bazali bankumu ya Oholibama mwasi ya Esau, ye mwana ya Ana.

19 Bango nde bana mibali ya Esau, ye Edome,+ mpe baoyo wana nde bankumu na bango.

20 Bana mibali ya Seire Mohori, bato oyo bafandaki na mokili yango, bango oyo:+ Lotane, Shobale, Zibeone, Ana,+ 21 Dishone, Ezere, mpe Dishane.+ Bango bazali bankumu ya Mohori, bana ya Seire, na mokili ya Edome.

22 Bana mibali ya Lotane bango oyo: Hori mpe Hemame. Timina azalaki ndeko mwasi ya Lotane.+

23 Bana mibali ya Shobale bango oyo: Alavane, Manahate, Ebala, Shefo mpe Oname.

24 Bana mibali ya Zibeone bango oyo:+ Aiya ná Ana. Ana nde akutaki maziba ya mai ya mɔtɔ na esobe ntango azalaki kobatela bampunda ya Zibeone tata na ye.

25 Bana ya Ana bango oyo: Dishone mpe Oholibama, mwana mwasi ya Ana.

26 Bana mibali ya Dishone bango oyo: Hemedane, Eshibane, Yitrane mpe Kerane.+

27 Bana mibali ya Ezere bango oyo: Bilane, Zaavane mpe Akane.

28 Bana mibali ya Dishane bango oyo: Uze ná Arane.+

29 Bankumu ya Bahori bango oyo: nkumu Lotane, nkumu Shobale, nkumu Zibeone, nkumu Ana, 30 nkumu Dishone, nkumu Ezere, mpe nkumu Dishane.+ Bango bazali bankumu ya Bahori na kolanda bankumu na bango na mokili ya Seire.

31 Sikoyo, talá bakonzi oyo bayangelaki na mokili ya Edome+ liboso ete mokonzi ata moko ayangela Bayisraele:*+ 32 Bela, mwana mobali ya Beore ayangelaki na Edome, mpe nkombo ya engumba na ye ezalaki Dinaba. 33 Ntango Bela akufaki, Yobabe mwana mobali ya Zera, moto ya Bozera abandaki koyangela na esika na ye. 34 Ntango Yobabe akufaki, Hushame moto ya mokili ya Batemane abandaki koyangela na esika na ye. 35 Ntango Hushame akufaki, Hadade mwana mobali ya Bedade, oyo alongaki Bamidiane+ na teritware* ya Moabe, abandaki koyangela na esika na ye, mpe nkombo ya engumba na ye ezalaki Avite. 36 Ntango Hadade akufaki, Samala moto ya mboka Masireka abandaki koyangela na esika na ye. 37 Ntango Samala akufaki, Shaule moto ya engumba Rehobote ya Ebale abandaki koyangela na esika na ye. 38 Ntango Shaule akufaki, Baala-hanane mwana mobali ya Akabore abandaki koyangela na esika na ye. 39 Ntango Baala-hanane mwana mobali ya Akabore akufaki, Hadare abandaki koyangela na esika na ye. Nkombo ya engumba na ye ezalaki Pau, mpe nkombo ya mwasi na ye Mehetabele, mwana ya Matrede, mwana mwasi ya Mezahabe.

40 Na bongo, nkombo ya bankumu ya Esau na kolanda mabota, bisika mpe nkombo na bango, yango oyo: nkumu Timina, nkumu Alava, nkumu Yetete,+ 41 nkumu Oholibama, nkumu Ela, nkumu Pinone, 42 nkumu Kenaze, nkumu Temane, nkumu Mibizare, 43 nkumu Magadiele mpe nkumu Irame. Bango bazali nde bankumu ya Edome na kolanda bisika na bango ya kofanda na mokili oyo ezalaki ya bango.+ Oyo nde Esau, tata ya bato ya Edome.+

37 Yakobo akobaki kofanda na mokili ya Kanana, esika oyo tata na ye afandaki mopaya.+

2 Oyo ezali lisolo ya Yakobo.

Ntango Yozefe+ azalaki elenge ya mbula 17, azalaki kobatela bampate ya etonga+ elongo na bana ya Bila+ mpe bana ya Zilipa,+ basi ya tata na ye. Mokolo moko Yozefe ayebisaki tata na bango makambo ya mabe oyo bandeko na ye bazalaki kosala. 3 Yisraele azalaki kolinga Yozefe mingi koleka bana na ye mosusu nyonso,+ mpo ye azalaki mwana ya bobange na ye, mpe asalelaki ye elamba moko ya molai mpe ya kitoko. 4 Ntango bandeko na ye bamonaki ete tata na bango azali kolinga ye mingi koleka bango, bakómaki koyina ye, mpe bazalaki lisusu koloba na ye na boboto te.

5 Na nsima, Yozefe alɔtaki ndɔtɔ mpe ayebisaki yango bandeko na ye,+ mpe bayinaki ye lisusu mpo na yango. 6 Alobaki na bango ete: “Nabondeli bino, bóyoka ndɔtɔ oyo nalɔti. 7 Tozalaki kokanga maboke ya matiti ya mbuma ya blé* na katikati ya elanga, mpe liboke na ngai etɛlɛmaki mpe etikalaki alima, mpe maboke na bino ezingaki mpe egumbamelaki liboke na ngai.”+ 8 Bandeko na ye balobaki na ye ete: “Olingi mpenza komikómisa mokonzi na biso mpe koyangela biso?”+ Bazwaki ntina mosusu ya koyina ye mpo na bandɔtɔ na ye mpe makambo oyo alobaki.

9 Nsima na yango, alɔtaki ndɔtɔ mosusu, mpe ayebisaki yango bandeko na ye na maloba oyo: “Talá nalɔti ndɔtɔ mosusu. Mbala oyo moi ná sanza mpe minzoto 11 ezalaki kogumbamela ngai.”+ 10 Bongo ayebisaki yango tata na ye mpe bandeko na ye, mpe tata na ye apamelaki ye mpe alobaki na ye ete: “Ndɔtɔ oyo olɔti elimboli nini? Ngai ná mama na yo mpe bandeko na yo tokoya mpenza kogumbamela yo tii na nse?” 11 Mpe bandeko na ye bakómaki koyokela ye zuwa,+ kasi tata na ye abatelaki liloba yango.

12 Bongo bandeko na ye bakendaki koleisa etonga ya tata na bango pene na Shekeme.+ 13 Na nsima, Yisraele alobaki na Yozefe ete: “Bandeko na yo bazali kobatela bitonga pene na Shekeme, boye te? Yaká natinda yo epai na bango.” Mpe alobaki na ye ete: “Ngai oyo!” 14 Na yango Yisraele alobaki na ye ete: “Nabondeli yo, kende mpe talá soki bandeko na yo bazali malamu. Talá mpe soki etonga ezali malamu, bongo ozonga kopesa ngai nsango.” Wana bazalaki na lobwaku* ya Hebrone,+ atikaki ye akende, mpe akendaki na Shekeme. 15 Na nsima, mobali moko amonaki ye azali koyengayenga na esobe. Mobali yango atunaki ye ete: “Ozali koluka nini?” 16 Ye ayanolaki ete: “Nazali koluka bandeko na ngai. Nabondeli yo, yebisá ngai epai wapi bazali kobatela bitonga.” 17 Mobali yango abakisaki ete: “Balongwe awa, mpo nayokaki bango bazali koloba ete: ‘Tókende na Dotane.’” Bongo Yozefe alandaki bandeko na ye mpe akutaki bango na Dotane.

18 Bamonaki ye na mwa mosika, mpe liboso akóma pene na bango, babandaki kosalela ye likita mpo na koboma ye. 19 Bongo balobanaki ete: “Talá! Molɔti-ndɔtɔ yango ye wana azali koya.+ 20 Sikoyo tóboma ye mpe tóbwaka ye na moko ya mabulu ya mai, mpe tokoloba ete nyama mabe moko ya zamba elei ye. Bongo tótala soki bandɔtɔ na ye ekosuka ndenge nini.” 21 Ntango Rubene+ ayokaki likambo yango, alukaki ndenge ya kobikisa ye. Mpe alobaki ete: “Tóboma ye te.”*+ 22 Rubene alobaki na bango ete: “Bósopa makila te.+ Bóbwaka ye na libulu oyo ya mai, na esobe, kasi bósala ye mabe te.”+ Mokano na ye ezalaki ya kobikisa Yozefe mpo na kozongisa ye epai ya tata na ye.

23 Ntango kaka Yozefe akómaki epai ya bandeko na ye, balongolaki ye elamba na ye ya molai, elamba ya kitoko oyo alataki,+ 24 bazwaki ye mpe babwakaki ye na libulu yango ya mai. Na ntango yango, libulu yango ezalaki mpamba; mai ezalaki na kati te.

25 Na nsima, bafandaki mpo na kolya. Ntango batombolaki miso na bango, bamonaki molɔngɔ ya ebele ya Bayishimaele+ oyo bauti na Gileade. Bakamela na bango ezalaki komema mpaka ya ladanume, balsame mpe mposo ya nzete oyo ebimisaka mpaka,+ mpe bazalaki kokita na Ezipito. 26 Na yango, Yuda alobaki na bandeko na ye ete: “Litomba nini tokozwa soki tobomi ndeko na biso mpe tobombi liwa* na ye?+ 27 Tótɛka ye+ epai ya Bayishimaele, mpe tósala ye mabe te. Kutu, ye azali ndeko na biso, makila* moko na biso.” Bongo bayokelaki ndeko na bango. 28 Mpe ntango Bamidiane+ oyo basalaka mombongo, bazalaki koleka, babimisaki Yozefe na libulu yango ya mai mpe batɛkaki ye epai ya Bayishimaele na shekele ya palata 20.+ Mibali yango bamemaki Yozefe na Ezipito.

29 Na nsima, ntango Rubene azongaki na libulu yango ya mai, akutaki Yozefe na kati te, na yango apasolaki bilamba na ye. 30 Ntango azongaki epai ya bandeko na ye, agangaki ete: “Mwana azali lisusu te! Mpe ngai—nakosuka wapi?”

31 Kasi, bazwaki elamba molai ya Yozefe mpe babomaki ntaba moko ya mobali mpe bazindisaki elamba yango na makila. 32 Nsima na yango, batindaki elamba yango ya kitoko epai ya tata na bango mpe balobaki ete: “Talá eloko oyo tokuti. Tobondeli yo, talá soki ezali elamba molai ya mwana na yo to te.”+ 33 Mpe atalaki yango malamu mpe agangaki ete: “Ezali elamba molai ya mwana na ngai! Nyama mabe moko ya zamba elei ye! Yozefe apasolami mpenza bitenibiteni!” 34 Na yango, Yakobo apasolaki bilamba na ye mpe alataki ngɔtɔ* na loketo, mpe alelaki mwana na ye mikolo mingi. 35 Mpe bana na ye nyonso ya mibali mpe ya basi balukaki kobɔndisa ye, kasi azalaki koboya kobɔndisama mpe azalaki koloba ete: “Nakolela mwana na ngai tii nakokita na Nkunda!”*+ Mpe tata na ye azalaki kaka kolela ye.

36 Bamidiane batɛkaki ye na Ezipito epai ya Potifare, mosali ya Farao+ mpe kapita ya basoda oyo bakɛngɛlaka ye.+

38 Na ntango yango, Yuda atikaki bandeko na ye mpe atɛlɛmisaki hema na ye pene na mobali moko, Moadulame; nkombo na ye Hira. 2 Kuna Yuda amonaki mwana mwasi ya Mokanana+ moko na nkombo Shua. Bongo azwaki ye mpe asangisaki na ye nzoto, 3 mpe azwaki zemi. Na nsima abotaki mwana mobali mpe Yuda apesaki ye nkombo Ere.+ 4 Azwaki lisusu zemi, abotaki mwana mobali mpe apesaki ye nkombo Onane. 5 Lisusu, abotaki mwana mobali mpe apesaki ye nkombo Shela. Ntango Shela abotamaki, Yuda azalaki na Akazibe.+

6 Na nsima, Yuda azwelaki Ere mwana na ye ya liboso mwasi, nkombo na ye Tamara.+ 7 Kasi Ere, mwana ya liboso ya Yuda, azalaki kosala makambo oyo ezalaki kosepelisa Yehova te; yango wana Yehova abomaki ye. 8 Na yango, Yuda alobaki na Onane ete: “Sangisá nzoto na mwasi ya ndeko na yo mpe salá na ye libala ya bosɛmɛki mpe botelá ndeko na yo bana.”+ 9 Kasi Onane ayebaki ete bana yango bakozala ya ye te.+ Yango wana ntango azalaki kosangisa nzoto na mwasi ya ndeko na ye, azalaki kosopa mai na ye ya mibali na mabele mpo abotela ndeko na ye bana te.+ 10 Likambo oyo asalaki ezalaki mabe na miso ya Yehova; yango wana abomaki mpe ye.+ 11 Yuda alobaki na Tamara mwasi ya mwana na ye ete: “Lokola okómi mwasi oyo mobali akufá, fandá na ndako ya tata na yo tii mwana na ngai Shela akokola,” mpo alobaki na motema ete: ‘Mbala mosusu ye mpe akokufa lokola bandeko na ye.’+ Na yango, Tamara akendaki kofanda na ndako ya tata na ye.

12 Nsima ya mikolo mingi, mwasi ya Yuda, mwana ya Shua,+ akufaki. Eleko ya kolela ekómaki na nsuka, mpe na nsima Yuda akendaki na Timina+ elongo na moninga na ye Hira Moadulame,+ epai ya bakati-nsuki ya bampate na ye. 13 Bayebisaki Tamara ete: “Talá bokilo na yo azali komata na Timina mpo na kokata bampate na ye nsuki.” 14 Na yango, alongolaki bilamba ya mwasi oyo mobali akufá mpe amizipaki litambala ya monene, abombaki elongi mpe afandaki na esika ya kokɔta na Enaime, na balabala oyo ekei na Timina, mpo Tamara amonaki ete Shela akoli, kasi bapesaki ye epai ya Shela te mpo azala mwasi na ye.+

15 Ntango Yuda amonaki ye, na mbala moko akanisaki ete azali mwasi ya ndumba, mpo azipaki elongi na ye. 16 Bongo akendaki epai na ye, na pembeni ya balabala mpe alobaki ete: “Nabondeli yo, tiká nasangisa nzoto na yo,” mpo ayebaki te ete azalaki mwasi ya mwana na ye.+ Kasi, alobaki ete: “Okopesa ngai nini mpo osangisa na ngai nzoto?” 17 Na yango, azongisaki ete: “Nakotinda mwana-ntaba oyo nakozwa na etonga na ngai.” Kasi ye alobaki ete: “Okosimbisa ngai nini* tii okotinda yango?” 18 Abakisaki ete: “Ndanga nini napesa yo?” bongo ye alobaki ete: “Lopɛtɛ na yo ya kotya kashɛ,+ nsinga mpe lingenda na yo oyo ezali na lobɔkɔ na yo.” Bongo apesaki ye yango, asangisaki nzoto na ye mpe azwaki zemi. 19 Nsima na yango, atɛlɛmaki mpe akendaki, alongolaki litambala ya monene oyo amizipaki mpe alataki bilamba ya mwasi oyo mobali akufá.

20 Mpe Yuda atindaki mwana-ntaba na lobɔkɔ ya moninga na ye Moadulame+ mpo azwa ndanga oyo ezalaki na lobɔkɔ ya mwasi yango, kasi amonaki ye te. 21 Atunaki mibali ya esika yango: “Wapi mwasi ya ndumba ya tempelo, oyo azalaki na Enaime, na pembeni ya balabala?” Kasi balobaki ete: “Mwasi ya ndumba ya tempelo ata moko te azalaka na esika oyo.” 22 Nsukansuka, azongaki epai ya Yuda mpe alobaki ete: “Namoni ye te, kutu mibali ya esika yango balobi ete: ‘Mwasi ya ndumba ya tempelo ata moko te azalaka na esika oyo.’” 23 Bongo Yuda alobaki ete: “Azwa biloko yango, mpo bátyola biso te. Ngai natindaki mwana-ntaba oyo, kasi yo omonaki ye te.”

24 Nzokande, nsima ya sanza soki misato, bayebisaki Yuda ete: “Tamara mwasi ya mwana na yo asali bondumba, mpe azwi zemi na bondumba na ye.” Na yango, Yuda alobaki ete: “Bóbimisa ye libándá mpe atumbama.”+ 25 Ntango bazalaki kobimisa ye libándá, atindaki maloba epai ya bokilo na ye ete: “Nkolo ya biloko oyo nde mobali oyo atye ngai zemi.” Mpe abakisaki ete: “Nabondeli yo, talá malamumalamu soki biloko oyo ezali ya nani: lopɛtɛ ya kotya kashɛ, nsinga mpe lingenda.”+ 26 Bongo Yuda atalaki yango malamumalamu mpe alobaki ete: “Azali sembo koleka ngai, mpo napesaki ye te Shela mwana na ngai.”+ Mpe asangisaki na ye nzoto lisusu te nsima na yango.

27 Na ntango ya kobota, emonanaki ete mapasa bazalaki na libumu na ye. 28 Ntango azalaki kobota, mwana moko asembolaki lobɔkɔ na ye, mpe na mbala moko mwasi mobotisi asimbaki lobɔkɔ mpe akangaki yango eteni ya elamba ya motane, mpe alobaki ete: “Oyo abimaki liboso.” 29 Nsukansuka, ntango kaka mwana yango abendaki lobɔkɔ na ye, ndeko na ye nde abimaki, mpe mwasi mobotisi agangaki ete: “Yo moko opasoli nzela!” Yango wana bapesaki ye nkombo Pereze.*+ 30 Nsima na yango, ndeko na ye, oyo eteni ya elamba ya motane ezalaki na lobɔkɔ na ye, abimaki mpe bapesaki ye nkombo Zera.+

39 Sikoyo Bayishimaele+ bakitaki na Yozefe na Ezipito,+ mpe batɛkaki ye epai ya Potifare,+ Moezipito, mosali ya Farao mpe kapita ya basoda oyo bakɛngɛlaka ye. 2 Atako bongo, Yehova azalaki elongo na Yozefe.+ Yango wana akómaki kolonga na makambo na ye mpe batyaki ye mpo atambwisa makambo na ndako ya nkolo na ye, Moezipito. 3 Mpe nkolo na ye amonaki ete Yehova azalaki elongo na ye mpe ete Yehova azalaki kolongisa likambo nyonso oyo azalaki kosala.

4 Yozefe azalaki kaka kondimama na miso na ye, mpe akómaki mosaleli na ye ya motema. Bongo atyaki ye atambwisa ndako na ye, mpe biloko na ye nyonso. 5 Banda ntango oyo atyaki ye atambwisa ndako na ye mpe biloko na ye nyonso, Yehova azalaki kaka kopambola ndako ya Moezipito yango mpo na Yozefe, mpe lipamboli ya Yehova ezalaki likoló ya nyonso oyo azalaki na yango na ndako mpe na elanga.+ 6 Nsukansuka, Potifare atikaki Yozefe abatela biloko na ye nyonso, mpe azalaki koyeba te eloko nini azalaki na yango, longola kaka biloko oyo azalaki kolya. Lisusu, Yozefe akómaki makasi na nzoto mpe kitoko.

7 Bongo, mwasi ya nkolo na ye abandaki kotyela Yozefe miso mpe koloba ete: “Lalá na ngai.” 8 Kasi ye aboyaki mpe alobaki na mwasi ya nkolo na ye ete: “Talá! nkolo na ngai apesi ngai biloko nyonso nabatela yango, mpe ye moko alandelaka ata eloko moko te na ndako. 9 Na ndako oyo, ezali na moto moko te oyo aleki ngai, mpe ye aboyeli ngai ata eloko moko te longola kaka yo, mpo ozali mwasi na ye. Bongo ndenge nini nakoki kosala mabe monene boye mpe kosalela mpenza Nzambe lisumu?”+

10 Mpe mokolo na mokolo, mwasi yango azalaki koloba na Yozefe, kasi andimaki ata moke te kolala na ye to kozala elongo na ye. 11 Mokolo moko, ntango akɔtaki na ndako mpo na kosala mosala na ye, mosaleli ata moko te azalaki na ndako. 12 Bongo mwasi yango asimbaki ye makasi na elamba na ye, mpe alobaki ete: “Lalá na ngai!” Kasi Yozefe atikaki elamba na ye na lobɔkɔ na ye mpe akimaki libándá. 13 Ntango kaka mwasi yango amonaki ete atiki elamba na ye na lobɔkɔ na ye mpe akimi libándá, 14 abandaki kobelela bato oyo basalaka na ndako na ye mpe koloba na bango ete: “Talá! Ayeli biso mobali oyo, Moebre, mpo na kokómisa biso eloko ya kotyola. Ayei epai na ngai mpo na kolala na ngai, kasi nabandaki koganga na makasi nyonso ya mongongo na ngai. 15 Ntango kaka ayokaki ete natomboli mongongo na ngai mpe nabandi kobelela, atiki elamba na ye pembeni na ngai mpe akimi libándá.” 16 Nsima na yango, atyaki elamba yango pembeni na ye tii ntango nkolo na ye azongaki na ndako.

17 Bongo azongelaki kaka maloba yango ete: “Mosaleli Moebre oyo omemelaki biso, ayaki epai na ngai mpo na kokómisa ngai eloko ya kotyola. 18 Kasi ntango kaka natombolaki mongongo na ngai mpe nakómaki kobelela, atikaki elamba na ye pembeni na ngai mpe akimaki libándá.” 19 Ntango kaka nkolo na ye ayokaki maloba ya mwasi na ye, oyo ayebisaki ye ete: “Yango nde mosaleli na yo asalaki ngai,” nkanda na ye engalaki. 20 Na yango, nkolo ya Yozefe azwaki ye mpe akɔtisaki ye na bolɔkɔ, esika oyo mokonzi azalaki kotya bato oyo akangi, mpe atikalaki kuna na bolɔkɔ.+

21 Kasi Yehova azalaki kaka elongo na Yozefe, mpe azalaki komonisela ye bolingo ya sembo mpe kosala ete andimama na miso ya kapita-mokonzi ya bolɔkɔ.+ 22 Bongo kapita-mokonzi ya bolɔkɔ atyaki Yozefe mokambi ya bato nyonso oyo bazalaki na bolɔkɔ, mpe eloko nyonso oyo bazalaki kosala kuna, Yozefe nde azalaki kotinda bango básala yango.+ 23 Kapita-mokonzi ya bolɔkɔ azalaki kotala eloko ata moko te oyo Yozefe azalaki kokamba, mpo Yehova azalaki elongo na Yozefe mpe Yehova azalaki kolongisa likambo nyonso oyo azalaki kosala.+

40 Nsima ya makambo wana, kapita ya bapesi-masanga+ ya mokonzi ya Ezipito mpe kapita ya basali-mampa basalelaki nkolo na bango mokonzi ya Ezipito lisumu. 2 Na yango, Farao ayokelaki basaleli na ye wana mibale nkanda, kapita ya bapesi-masanga mpe kapita ya basali-mampa,+ 3 mpe atyaki bango na bolɔkɔ ya ndako ya kapita ya basoda oyo bakɛngɛlaka mokonzi,+ na bolɔkɔ, esika Yozefe azalaki.+ 4 Bongo kapita ya basoda oyo bakɛngɛlaka mokonzi apesaki Yozefe mokumba ya kozala elongo na bango mpe kosalela bango;+ mpe batikalaki na bolɔkɔ mpo na mwa ntango.*

5 Mopesi-masanga ná mosali-mampa oyo bazalaki kosala epai ya mokonzi ya Ezipito, oyo bakangamaki na bolɔkɔ, mokomoko na bango alɔtaki ndɔtɔ na butu kaka moko, mpe ndɔtɔ ya moto na moto ezalaki na ndimbola na yango. 6 Na ntɔngɔ, ntango Yozefe akɔtaki epai na bango mpe amonaki bango, emonanaki ete balɛmbi nzoto. 7 Atunaki basali ya Farao oyo bazalaki elongo na ye na bolɔkɔ ya nkolo na ye ete: “Mpo na nini bilongi na bino ezali mawamawa lelo?” 8 Bazongisaki ete: “Tolɔti ndɔtɔ, kasi moto ya kolimbolela biso yango azali te.” Yozefe alobaki na bango ete: “Nzambe nde alimbolaka makambo, boye te?+ Nabondeli bino, bóyebisa ngai yango.”

9 Bongo, kapita ya bapesi-masanga ayebisaki Yozefe ndɔtɔ na ye mpe alobaki na ye ete: “Na ndɔtɔ na ngai, nzete ya vinyo ezalaki liboso na ngai. 10 Mpe nzete yango ya vinyo ezalaki na bitape misato ya mikemike, mpe wana ezalaki kobimisa nkasa, fololo na yango ebimaki mpe maboke ya bambuma na yango etelaki. 11 Mpe kɔpɔ ya Farao ezalaki na lobɔkɔ na ngai, mpe nazwaki mbuma ya vinyo mpe nakamolaki yango na kɔpɔ ya Farao. Nsima na yango, napesaki kɔpɔ yango na lobɔkɔ ya Farao.” 12 Bongo Yozefe alobaki na ye ete: “Talá ndimbola na yango: Bitape misato ya mikemike ezali mikolo misato. 13 Nsima ya mikolo misato banda lelo, Farao akobimisa yo* mpe akozongisa yo na mosala na yo,+ mpe okopesa kɔpɔ ya Farao na lobɔkɔ na ye, ndenge ozalaki kosala liboso ntango ozalaki mopesi-masanga na ye.+ 14 Kasi, kanisá ngai ntango makambo na yo ekobonga. Nabondeli yo, moniselá ngai bolingo ya sembo mpe lobelá ngai epai ya Farao, mpo nabima na esika oyo. 15 Mpo bayibaki ngai koyiba na mokili ya Baebre,+ mpe awa nasali ata likambo moko te oyo esengelaki bátya ngai na bolɔkɔ.”*+

16 Ntango kapita ya basali-mampa amonaki ete Yozefe apesi ndimbola moko ya malamu, ye mpe alobaki na Yozefe ete: “Ngai mpe nalɔtaki ndɔtɔ na ngai, mpe kitunga misato ya mampa ya mpɛmbɛ ezalaki na motó na ngai, 17 mpe na kitunga ya likoló ezalaki na biloko ndenge na ndenge ya kitoko oyo batumbá mpo na Farao, mpe bandɛkɛ ezalaki kolya yango na kitunga oyo ezalaki na motó na ngai.” 18 Bongo Yozefe azongisaki ete: “Talá ndimbola na yango: Kitunga misato ezali mikolo misato. 19 Nsima ya mikolo misato banda lelo, Farao akokata yo motó* mpe akobaka yo na nzete, mpe bandɛkɛ ekolya mosuni na yo.”+

20 Sikoyo, mokolo ya misato ezalaki mokolo ya mbotama ya Farao,+ mpe asalaki fɛti mpo na basaleli na ye nyonso, mpe abimisaki* kapita ya bapesi-masanga mpe kapita ya basali-mampa liboso ya basaleli na ye. 21 Mpe azongisaki kapita ya bapesi-masanga na mosala na ye ya mopesi-masanga, mpe akobaki kopesa kɔpɔ na lobɔkɔ ya Farao. 22 Kasi abakaki kapita ya basali-mampa, kaka ndenge Yozefe alimbolelaki bango.+ 23 Nzokande, kapita ya bapesi-masanga akanisaki Yozefe te mpe azalaki kaka kobosana ye.+

41 Nsima ya mbula mibale, Farao alɔtaki ndɔtɔ+ ete atɛlɛmi pembeni ya ebale Nile. 2 Bangɔmbɛ nsambo oyo ezalaki kitoko mpe nzoto mafuta eutaki na ebale ezali komata mpo na kolya matiti ya Nile.+ 3 Bangɔmbɛ mosusu nsambo oyo ezalaki mabe mpe ekɔndakɔndá ezalaki komata nsima na yango, euti na ebale Nile mpe etɛlɛmaki esika moko na bangɔmbɛ ya mafuta pembenipembeni ya ebale Nile. 4 Na nsima, bangɔmbɛ oyo ezalaki mabe mpe ekɔndakɔndá ebandaki kolya bangɔmbɛ nsambo oyo ezalaki kitoko mpe nzoto mafuta. Bongo, Farao alamukaki.

5 Alalaki lisusu mpe alɔtaki ndɔtɔ ya mibale: Mitó nsambo ya blé* ebimaki na lititi kaka moko, ezalaki minene mpe kitoko mpenza.+ 6 Nsima na yango, mitó nsambo mosusu oyo ekɔndakɔndá mpe ekauká na mopɛpɛ ya ɛsti ebimaki. 7 Mpe mitó ya blé oyo ekɔndakɔndá ebandaki komɛla mitó nsambo ya blé oyo ezalaki minene mpe kitoko mpenza. Bongo, Farao alamukaki mpe amonaki ete ezalaki kaka ndɔtɔ.

8 Na ntɔngɔ, elimo na ye etungisamaki. Na yango, atindaki bábenga banganga-nzambe nyonso oyo basalelaka maji mpe bato nyonso ya bwanya ya Ezipito. Farao ayebisaki bango bandɔtɔ na ye, kasi ata moto moko te akokaki kolimbolela Farao bandɔtɔ yango.

9 Nde na ntango yango, kapita ya bapesi-masanga alobaki na Farao ete: “Lelo nalingi kobimisa polele masumu na ngai. 10 Farao ayokelaki basaleli na ye nkanda. Bongo atyaki ngai na bolɔkɔ ya kapita ya basoda oyo bakɛngɛlaka mokonzi, ngai ná kapita ya basali-mampa.+ 11 Nsima na yango, biso mibale tolɔtaki ndɔtɔ na butu kaka moko. Ndɔtɔ ya moto na moto ezalaki na ndimbola na yango.+ 12 Mpe kuna, tozalaki elongo na elenge mobali moko, Moebre, mosaleli ya kapita ya basoda oyo bakɛngɛlaka mokonzi.+ Ntango toyebisaki ye yango,+ alimbolelaki moto na moto ndɔtɔ na ye. 13 Mpe esalemaki kaka ndenge alimbolelaki biso: nazongaki na mosala na ngai, mpe babakaki mobali mosusu wana.”+

14 Farao atindaki bábenga Yozefe.+ Bongo babimisaki ye na bolɔkɔ* mpe bayaki na ye nokinoki.+ Akataki mandefu, alataki bilamba mosusu mpe akɔtaki epai ya Farao. 15 Bongo Farao alobaki na ye ete: “Nalɔti ndɔtɔ, kasi moto ya kolimbola yango azali te. Bayebisi ngai ete soki moto ayebisi yo ndɔtɔ, okoki kolimbola yango.”+ 16 Na yango, Yozefe ayanolaki Farao ete: “Ezali ngai te! Nzambe nde akoyebisa Farao makambo ya malamu.”+

17 Farao alobaki na Yozefe ete: “Na ndɔtɔ na ngai, natɛlɛmaki pembeni ya ebale Nile. 18 Mpe bangɔmbɛ nsambo ya kitoko mpe ya nzoto mafuta eutaki na ebale ezali komata mpo na kolya matiti ya Nile.+ 19 Mpe bangɔmbɛ mosusu nsambo ezalaki komata nsima na yango, elɛmbalɛmbá, ezalaki mabe mpenza mpe ekɔndakɔndá. Namoná naino bangɔmbɛ ya mabe boye te na mokili mobimba ya Ezipito. 20 Mpe bangɔmbɛ oyo ekɔndakɔndá, ya mabe, ebandaki kolya bangɔmbɛ nsambo oyo ezalaki nzoto mafuta. 21 Kasi ntango bangɔmbɛ oyo ekɔndakɔndá emɛlaki yango, moto moko te akokaki koyeba ete emɛli yango, mpo ezalaki komonana kaka mabe mpe ekɔndakɔndá ndenge ezalaki na ebandeli. Bongo nalamukaki.

22 “Nsima na yango, namonaki na ndɔtɔ na ngai mitó nsambo ya blé ebimi na lititi kaka moko, etondá mpe ya kitoko mpenza.+ 23 Mpe mitó nsambo oyo ekauká, ekɔndakɔndá, ezikaziká na mopɛpɛ ya ɛsti, ebimaki mpe nsima na yango. 24 Bongo mitó ya blé oyo ekɔndakɔndá ebandaki komɛla mitó nsambo ya blé ya kitoko mpenza. Bongo nayebisaki yango banganga-nzambe oyo basalelaka maji,+ kasi moto moko te akokaki kolimbolela ngai yango.”+

25 Bongo Yozefe alobaki na Farao ete: “Bandɔtɔ ya Farao ezali na ndimbola kaka moko. Nzambe ya solo ayebisi Farao makambo akosala.+ 26 Bangɔmbɛ nsambo ya malamu ezali mbula nsambo. Ndenge moko mpe, mitó nsambo ya blé ya malamu ezali mbula nsambo. Bandɔtɔ yango ezali na ndimbola kaka moko. 27 Bangɔmbɛ nsambo oyo ekɔndakɔndá mpe ya mabe, oyo emataki nsima na yango, ezali mbula nsambo, mpe mitó nsambo ya blé oyo ezali mpamba, ezikaziká na mopɛpɛ ya ɛsti, ekozala mbula nsambo ya nzala. 28 Yango nde likambo nayebisi Farao: Nzambe ya solo amonisi Farao oyo akosala.

29 “Mbula nsambo ezali koya oyo biloko ekozala ebele na mokili mobimba ya Ezipito. 30 Kasi mbula nsambo ya nzala ekoya nsima na yango, mpe bato bakobosana ebele ya biloko nyonso oyo ezalaki na mokili ya Ezipito mpe nzala ekobebisa mokili yango.+ 31 Lokola nzala ekozala mpenza makasi mingi, ekoyebana lisusu te ete na mokili yango biloko ezalaki ebele. 32 Ndɔtɔ yango ezongelamaki mbala mibale epai ya Farao, mpo na komonisa ete Nzambe ya solo akani mpenza likambo yango, mpe Nzambe ya solo akoumela te kokokisa yango.

33 “Sikoyo tiká Farao aluka mobali moko ya mayele mpe ya bwanya mpe atya ye akamba mokili ya Ezipito. 34 Tiká Farao azwa bibongiseli mpe atya bakɛngɛli na mokili, mpe asengeli kozwa moko ya bandambo mitano ya biloko ya mokili ya Ezipito na boumeli ya mbula nsambo ya biloko ebele.+ 35 Mpe tiká básangisa bilei nyonso ya bambula wana ya malamu oyo ezali koya, mpe na litambwisi ya Farao, bátondisa mbuma mpo ezala bilei oyo ekobombama mpe ekobatelama malamu na bingumba.+ 36 Bilei yango esengeli kobombama mpo na mbula nsambo ya nzala, oyo ekozala na mokili ya Ezipito, mpo mokili ekufa nzala te.”+

37 Likanisi yango emonanaki malamu na miso ya Farao mpe ya basaleli na ye nyonso. 38 Na yango, Farao alobaki na basaleli na ye ete: “Tokoki nde kozwa moto mosusu lokola ye, oyo elimo ya Nzambe ezali kati na ye?” 39 Na nsima, Farao alobaki na Yozefe ete: “Lokola Nzambe asali ete oyeba makambo oyo nyonso, moto ya mayele mpe ya bwanya lokola yo azali te. 40 Yo nde moto okokamba ndako na ngai, mpe bato na ngai nyonso bakotosa yo na makambo nyonso.+ Kaka na kiti ya bokonzi nde ngai nakoleka yo.” 41 Bongo Farao abakisaki ete: “Talá, nazali kotya yo likoló ya mokili mobimba ya Ezipito.”+ 42 Na yango, Farao alongolaki lopɛtɛ na ye ya kotya kashɛ mpe atyaki yango na mosapi* ya Yozefe mpe alatisaki ye bilamba ya lini ya kitoko mpe alatisaki ye nsinga ya monzɛlɛ ya wolo na nkingo. 43 Lisusu, amatisaki ye na likalo ya mibale ya lokumu oyo azalaki na yango, mpo bábelela liboso na ye ete: “Avreke!”* Na yango, atyaki ye likoló ya mokili mobimba ya Ezipito.

44 Farao alobaki lisusu na Yozefe ete: “Ngai nazali Farao, kasi soki opesi nzela te, moto moko te akoki kosala ata likambo ya moke* na mokili mobimba ya Ezipito.”+ 45 Nsima na yango, Farao apesaki Yozefe nkombo Zafenate-panea, mpe apesaki ye Asenate+ mwana ya Potifera, nganga-nzambe ya One,* mpo azala mwasi na ye. Mpe Yozefe abandaki kokamba* mokili ya Ezipito.+ 46 Yozefe azalaki na mbula 30+ ntango abandaki mosala epai* ya Farao mokonzi ya Ezipito.

Bongo Yozefe alongwaki liboso ya Farao mpe atambolaki epai na epai na mokili mobimba ya Ezipito. 47 Mpe na boumeli ya mbula nsambo ya biloko ebele, mokili ezalaki se kobota biloko ebele.* 48 Mpe azalaki kosangisa bilei nyonso ya mbula nsambo na mokili ya Ezipito, mpe azalaki kobomba yango na bingumba. Na engumba mokomoko azalaki kobomba bilei ya bilanga oyo ezalaki zingazinga ya engumba yango. 49 Yozefe azalaki kaka kobomba bilei mingi mpenza, lokola zɛlo ya mbu, tii nsukansuka batikaki kotánga yango, mpo ekokaki kotángama te.

50 Liboso ete mbula ya nzala eya, Asenate mwana ya Potifera, nganga-nzambe ya One,* abotelaki Yozefe bana mibale ya mibali.+ 51 Yozefe apesaki mwana ya liboso nkombo Manase,*+ mpo alobaki ete: “Nzambe asali ete nabosana mpasi na ngai nyonso mpe ndako mobimba ya tata na ngai.” 52 Mpe apesaki oyo ya mibale nkombo Efraime,*+ mpo alobaki ete: “Nzambe asali ete nabota na mokili ya mpasi na ngai.”+

53 Na nsima, mbula nsambo ya ebele ya biloko oyo ezalaki na mokili ya Ezipito esilaki,+ 54 mpe mbula nsambo ya nzala ebandaki kaka ndenge Yozefe alobaki.+ Nzala ekɔtaki na mikili nyonso, kasi mampa* ezalaki na mokili mobimba ya Ezipito.+ 55 Nsukansuka, mokili mobimba ya Ezipito ekómaki na nzala, mpe bato bakómaki kolelela Farao apesa bango mampa.+ Bongo Farao alobaki na Baezipito nyonso ete: “Bókende epai ya Yozefe, mpe bósala nyonso oyo akoloba na bino.”+ 56 Nzala ekobaki kozala na mabele mobimba.+ Na ntango yango, Yozefe abandaki kofungola bibombelo nyonso ya bilei oyo ezalaki epai na bango mpe kotɛkɛla yango Baezipito,+ mpo nzala ezalaki makasi na mokili ya Ezipito. 57 Lisusu, bato ya mabele mobimba bazalaki koya na Ezipito mpo na kosomba biloko epai ya Yozefe, mpo nzala ezalaki makasi na mabele mobimba.+

42 Ntango Yakobo ayebaki ete bilei* ezali na Ezipito,+ alobaki na bana na ye ete: “Mpo na nini bozali kaka kotalana boye?” 2 Abakisaki ete: “Nayoki ete bilei ezali na Ezipito. Bókita kuna bósombela biso mwa biloko, mpo tótikala na bomoi mpe tókufa te.”+ 3 Bongo bandeko zomi ya Yozefe+ bakitaki na Ezipito mpo na kosomba bilei. 4 Kasi Yakobo atindaki Benyamina te,+ ndeko ya Yozefe, elongo na bandeko na ye mosusu, mpo alobaki ete: “Ntango mosusu likama ya liwa ekokómela ye.”+

5 Bongo bana ya Yisraele bayaki elongo na bato mosusu oyo bazalaki koya kosomba biloko, mpo nzala epalanganaki na mokili ya Kanana.+ 6 Yozefe nde moto azalaki na bokonzi na mokili ya Ezipito,+ ye azalaki kotɛkɛla bato nyonso ya mabele bilei.+ Na yango, bandeko ya Yozefe bakómaki mpe bagumbamaki liboso na ye, bilongi na nse.+ 7 Ntango Yozefe amonaki bandeko na ye, mbala moko ayebaki bango, kasi asalaki ete bango báyeba ye te.+ Bongo alobaki na bango na maloba makasi ete: “Bino bouti wapi?” mpe balobaki ete: “Touti na mokili ya Kanana, toyei kosomba bilei.”+

8 Bongo Yozefe ayebaki bandeko na ye, kasi bango bayebaki ye te. 9 Na mbala moko Yozefe akanisaki bandɔtɔ oyo alɔtaki, oyo etalaki bango,+ mpe alobaki na bango lisusu ete: “Bino bozali banɔngi! Boyei kotala bisika oyo ebatelami malamu te na mokili na biso!” 10 Mpe balobaki na ye ete: “Te, nkolo na ngai, basaleli na yo bayei mpo na kosomba bilei. 11 Biso nyonso tozali bana ya tata kaka moko. Tozali bato malamu. Basaleli na yo bazali banɔngi te.” 12 Kasi alobaki na bango ete: “Ezali bongo te! Boyei nde mpo na kotala bisika oyo ebatelami malamu te na mokili na biso!” 13 Na yango, balobaki ete: “Basaleli na yo bazali bandeko 12.+ Tozali bana ya tata kaka moko+ na mokili ya Kanana, mpe oyo ya nsuka azali sikoyo elongo na tata na biso,+ kasi oyo mosusu azali lisusu te.”+

14 Yozefe alobaki na bango ete: “Ezali mpo na yango nde nalobi na bino ete: ‘Bozali banɔngi!’ 15 Nazali komeka bino na likambo oyo: Lokola Farao azali solo na bomoi, bokobima awa te soki ndeko na bino ya nsuka ayei awa te.+ 16 Bótinda moko na bino akende kozwa ndeko na bino, mpo bino bokangami. Boye nakoyeba soki makambo oyo bozali koloba ezali solo. Mpe soki bongo te, lokola Farao azali solo na bomoi, bozali mpenza banɔngi.” 17 Na yango, atyaki bango na bolɔkɔ mikolo misato.

18 Na mokolo ya misato, Yozefe alobaki na bango ete: “Bósala boye mpe bótikala na bomoi, mpo nabangaka Nzambe ya solo. 19 Soki bozali bato malamu, moko na bino atikala awa na bolɔkɔ. Kasi bamosusu bókende, bózwa bilei mpo esalisa bino na nzala oyo ezali na bandako na bino.+ 20 Mpe bóya na ndeko na bino ya nsuka epai na ngai, mpo nandima maloba na bino mpe bokokufa te.” Basalaki kaka bongo.

21 Mpe balobanaki ete: “Tozali mpenza kozwa etumbu mpo na ndeko na biso,+ mpo tomonaki mpasi na ye ntango azalaki kobondela biso ete tóyokela ye mawa, kasi toyokaki te. Yango wana mpasi oyo eyeli biso.” 22 Bongo Rubene ayanolaki bango ete: “Nalobaki na bino te ete: ‘Bósala mwana mabe te?’*+ Kasi boyokaki te. Sikoyo, makila na ye ezali mpenza kolanda biso.”+ 23 Kasi bayebaki te ete Yozefe azalaki koyoka, mpo azalaki kosalela mobongoli mpo na kosolola na bango. 24 Na yango, akendaki mwa mosika mpe abandaki kolela.+ Ntango azongaki, asololaki lisusu na bango, azwaki Simeone+ kati na bango mpe akangisaki ye bansinga na miso na bango.+ 25 Na nsima, Yozefe apesaki mitindo bátondisa bilei na basaki na bango,* bázongisa mbongo ya mibali yango na saki ya moto na moto, mpe bápesa bango biloko ya kolya mpo na mobembo. Basalelaki bango kaka bongo.

26 Na yango, batyaki bilei na bango likoló ya bampunda na bango mpe bakendaki. 27 Ntango moko na bango afungolaki saki na ye mpo na kopesa mpunda na ye bilei, wana bakómaki na esika ya kolala, amonaki mbongo na ye na monɔkɔ ya saki na ye. 28 Na yango alobaki na bandeko na ye ete: “Bazongisi mbongo na ngai, mpe talá yango oyo na saki na ngai!” Bongo mitema na bango ebɛtaki makasi, balɛngaki, batalanaki mpe balobaki ete: “Likambo nini oyo Nzambe asali biso?”

29 Ntango bakómaki epai ya Yakobo tata na bango na mokili ya Kanana, bayebisaki ye makambo nyonso oyo bakutanaki na yango, balobaki ete: 30 “Mobali oyo azali nkolo ya mboka yango alobaki na biso na maloba makasi+ ete toyei konɔnga mboka. 31 Kasi tolobaki na ye ete: ‘Tozali bato malamu. Tozali banɔngi te.+ 32 Tozali bandeko 12,+ bana ya tata kaka moko. Moko azali lisusu te,+ mpe oyo ya nsuka azali sikoyo elongo na tata na biso na mokili ya Kanana.’+ 33 Kasi mobali yango alobaki na biso ete, ‘Na likambo oyo, nakoyeba ete bozali bato malamu: Moko na bino atikala elongo na ngai.+ Na nsima, bózwa biloko mpo esalisa bino na nzala oyo ezali na bandako na bino mpe bókende.+ 34 Mpe bóya na ndeko na bino ya nsuka epai na ngai, bongo nakoyeba ete bozali banɔngi te kasi bato malamu. Na nsima, nakozongisela bino ndeko na bino, mpe bokosala mombongo na mokili oyo.’”

35 Wana bazalaki kosopa biloko oyo ezalaki na basaki na bango, liboke ya mbongo ya moto na moto ezalaki na saki na ye. Ntango bango ná tata na bango bamonaki maboke ya mbongo, bakómaki kobanga. 36 Yakobo tata na bango alobaki na bango ete: “Ngai nde botiki mabɔkɔ mpamba!+ Yozefe azali lisusu te,+ mpe Simeone azali lisusu te,+ bongo bolingi kozwa Benyamina! Makambo nyonso wana ekweli nde ngai!” 37 Kasi Rubene alobaki na tata na ye ete: “Okoboma bana na ngai mibale soki nazongiseli yo ye te.+ Pesá ye na mabɔkɔ na ngai, mpe ngai nde moto nakozongisela yo ye.”+ 38 Kasi, ye alobaki ete: “Mwana na ngai akokita elongo na bino te, mpo ndeko na ye akufá mpe atikalá ye moko.+ Soki likama ya liwa ezwi ye na nzela oyo bozali kokende, mawa ekosala ete bókitisa ngai* tii na Nkunda.”*+

43 Sikoyo, nzala ezalaki makasi na mokili.+ 2 Mpe ntango basilisaki kolya bilei* oyo bautaki na yango na Ezipito,+ tata na bango alobaki na bango ete: “Bózonga mpe bósombela biso mwa bilei.” 3 Bongo Yuda alobaki na ye ete: “Mobali yango akebisaki biso polele mpenza ete: ‘Bokomona elongi na ngai lisusu te soki ndeko na bino azali elongo na bino te.’+ 4 Soki otindi ndeko na biso elongo na biso, tokokita mpe tokosombela yo bilei. 5 Kasi soki akei elongo na biso te, tokokita te, mpo mobali yango alobaki na biso ete: ‘Bokomona elongi na ngai lisusu te soki ndeko na bino azali elongo na bino te.’”+ 6 Bongo Yisraele+ atunaki bango ete: “Mpo na nini botye ngai na mpasi boye, ndenge boyebisi mobali yango ete bozali na ndeko mosusu?” 7 Bayanolaki ete: “Mobali yango atunaki biso na mbala moko makambo na biso mpe ya bandeko na biso, ete: ‘Tata na bino azali naino na bomoi? Bozali na ndeko mosusu?’ mpe toyebisaki ye makambo yango.+ Ndenge nini tokokaki mpenza koyeba ete akoloba na biso, ‘Bókita elongo na ndeko na bino’?”+

8 Na yango Yuda alobaki na Yisraele tata na ye ete: “Tiká mwana aya elongo na ngai,+ mpe tókende, mpo biso ná yo mpe bana na biso+ tótikala na bomoi mpe tókufa te.+ 9 Likambo nyonso ekokómela ye ekozala na motó na ngai.+ Okotuna ye epai na ngai. Soki nazongiseli yo ye te mpe nalakisi yo ye te, wana nakosalela yo lisumu mpo na libela. 10 Kasi soki tolekisaki ntango te, mbɛlɛ tokendaki kuna mpe tozongi mpo na mbala ya mibale.”

11 Bongo Yisraele tata na bango alobaki na bango ete: “Soki ezali bongo, bósala boye, bótya biloko oyo eleki kitoko ya mokili oyo na basaki na bino* mpe bókita na yango epai ya mobali yango, bópesa ye likabo:+ mwa balsame,+ mwa mafuta ya nzoi, ladanume, mposo ya nzete oyo ebimisaka mpaka,+ mbuma ya pisitashe mpe mbuma ya amande. 12 Bózwa mbala mibale motángo ya mbongo oyo bozwaki liboso; bózwa mpe mbongo oyo ezongisamaki na monɔkɔ ya basaki na bino mpe bózongisa yango.+ Mbala mosusu ezalaki libunga. 13 Bózwa ndeko na bino mpe bókende, bózonga epai ya mobali yango. 14 Tiká ete Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso asala ete mobali yango ayokela bino mawa, mpo abimisela bino ndeko na bino mosusu mpe Benyamina. Kasi, soki ngai nakozanga bana, nazanga bango kaka!”+

15 Bongo mibali yango bazwaki likabo yango, mpe bazwaki na lobɔkɔ na bango motángo ya mbongo mbala mibale, mpe Benyamina. Batɛlɛmaki, bakitaki na Ezipito mpe batɛlɛmaki lisusu liboso ya Yozefe.+ 16 Ntango Yozefe amonaki Benyamina elongo na bango, na mbala moko alobaki na mobali oyo azalaki kokamba ndako na ye ete: “Memá mibali oyo na ndako mpe bomá banyama mpe bongisá bilei, mpo mibali oyo bakolya elongo na ngai na midi.” 17 Na mbala moko, mobali yango asalaki kaka ndenge Yozefe alobaki,+ mpe amemaki bango na ndako ya Yozefe. 18 Kasi babangaki ntango bamemaki bango na ndako ya Yozefe, mpe babandaki koloba ete: “Ezali mpo na mbongo oyo bazongiselaki biso na kati ya basaki na biso na mbala oyo elekaki nde bamemi biso awa. Sikoyo bakokanga biso mpe bakokómisa biso baombo mpe bakozwa bampunda na biso!”+

19 Na yango, bapusanaki epai ya mobali oyo azalaki kokamba ndako ya Yozefe mpe basololaki na ye na porte ya ndako. 20 Balobaki ete: “Limbisá biso, nkolo na ngai! Mbala oyo elekaki tokitaki mpo na kosomba bilei.+ 21 Kasi ntango tokómaki na esika ya kolala mpe tobandaki kofungola basaki na biso, talá mbongo ya moto na moto ezalaki na monɔkɔ ya saki na ye, mbongo nyonso oyo tozalaki na yango.+ Tolingi mpenza kozongisa yango. 22 Mpe tomemi mbongo mosusu mpo na kosomba bilei. Toyebi te nani atyaki mbongo na biso na basaki na biso.”+ 23 Bongo alobaki ete: “Bókitisa motema. Bóbanga te, Nzambe na bino mpe Nzambe ya tata na bino atyelaki bino bomɛngo kati na basaki na bino. Mbongo na bino ekómaki liboso epai na ngai.” Nsima na yango, abimiselaki bango Simeone.+

24 Bongo mobali yango akɔtisaki bango na ndako ya Yozefe, apesaki bango mai ya kosukola makolo mpe apesaki bampunda na bango bilei. 25 Babongisaki likabo+ mpo na Yozefe ntango akoya na midi, mpo bayokaki ete bakolya kuna.+ 26 Ntango Yozefe akɔtaki na ndako, bamemelaki ye likabo na bango na ndako mpe bafukamaki bilongi na nse liboso na ye.+ 27 Nsima na yango, atunaki bango soki bazali malamu mpe alobaki ete: “Tata na bino ya mobange oyo bolobelaki, azali malamu? Azali naino na bomoi?”+ 28 Na yango, balobaki ete: “Mosaleli na yo, tata na biso azali malamu. Azali naino na bomoi.” Bongo bagumbamaki mpe bafukamaki bilongi na nse.+

29 Ntango atalaki bango mpe amonaki Benyamina ndeko na ye, mwana ya mama na ye,+ alobaki ete: “Oyo nde ndeko na bino, leki na bino oyo boyebisaki ngai?”+ Abakisaki ete: “Tiká Nzambe amonisela yo boboto na ye, mwana na ngai.” 30 Yozefe abimaki mbangumbangu, mpo akokaki lisusu kokanga motema te mpo na ndeko na ye, bongo alukaki esika mpo na kolela. Na yango, akɔtaki na shambrɛ ya kati mpe kuna alelaki, abimisi mai ya miso.+ 31 Nsima na yango asukolaki elongi na ye, abimaki, akangaki motema mpe alobaki ete: “Bótya bilei.” 32 Batyelaki Yozefe bilei ye moko, bandeko na ye bango na bango mpe Baezipito oyo bazalaki kolya elongo na ye bango na bango, mpo Baezipito bakokaki te kolya esika moko na Baebre, mpo ezali likambo oyo Baezipito bayinaka.+

33 Bandeko na ye bafandaki liboso na ye, mwana ya liboso na esika ya mwana ya liboso+ mpe oyo ya nsuka na esika ya mwana ya nsuka; mpe bazalaki kotalana mpe kokamwa. 34 Azalaki kotinda bázwa biloko na mesa na ye mpo bápesa bango, kasi biloko oyo azalaki kobakisela Benyamina elekaki ya baoyo mosusu nyonso mbala mitano.+ Na bongo balyaki lokola na fɛti, bamɛlaki elongo na ye mpe batondaki.

44 Na nsima, apesaki mobali oyo azalaki kokamba ndako na ye mitindo ete: “Tondiselá mibali oyo na basaki na bango bilei oyo bakokoka komema mpe tyá mbongo ya moto na moto na monɔkɔ ya saki na ye.+ 2 Kasi osengeli kotya kɔpɔ na ngai ya palata, na monɔkɔ ya saki ya mwana oyo ya nsuka mpe mbongo ya bilei.”* Asalaki kaka ndenge Yozefe alobaki.

3 Ntango ntɔngɔ etanaki, batikaki mibali yango bákende elongo na bampunda na bango. 4 Bakómaki naino mosika te na engumba ntango Yozefe alobaki na mobali oyo azalaki kokamba ndako na ye ete: “Tɛlɛmá! Landá mibali wana! Ntango okozwa bango lobá na bango ete: ‘Mpo na nini bozongisi mabe mpo na malamu? 5 Mpo na nini bozwi kɔpɔ oyo nkolo na ngai amɛlelaka, mpe atángelaka bilembo ya makambo oyo ekoya? Likambo bosali ezali mpenza mabe.’”

6 Na yango, azwaki bango mpe ayebisaki bango maloba yango. 7 Kasi balobaki na ye ete: “Mpo na nini nkolo na ngai azali koloba boye? Ekoki kosalema ata moke te ete basaleli na yo básala likambo ya ndenge wana. 8 Kutu, mbongo oyo tokutaki na monɔkɔ ya basaki na biso na mokili ya Kanana toyaki kozongisela yo yango.+ Bongo, ndenge nini tokoki koyiba palata to wolo na ndako ya nkolo na yo? 9 Kati na baombo na yo, moto oyo bakokuta ye na yango abomama, mpe baoyo bakotikala bakokóma baombo ya nkolo na ngai.” 10 Na bongo, alobaki ete: “Esalema kaka ndenge bolobi. Moto oyo bakokuta ye na yango akokóma moombo na ngai, kasi baoyo bakotikala bakozala na likambo te.” 11 Na yango, moto na moto akitisaki saki na ye nokinoki mpe afungolaki yango. 12 Alukaki malamumalamu, abandaki na mwana ya liboso mpe asukisaki na oyo ya nsuka. Nsukansuka bakutaki kɔpɔ na saki ya Benyamina.+

13 Bongo bapasolaki bilamba na bango mpe moto na moto amatisaki mokumba na ye likoló ya mpunda na ye mpe bazongaki na engumba. 14 Ntango Yuda+ ná bandeko na ye bakɔtaki na ndako ya Yozefe, ye azalaki kaka wana; mpe bakweaki na nse liboso na ye.+ 15 Yozefe alobaki na bango ete: “Likambo nini oyo bosali? Boyebaki te ete moto lokola ngai nayebi kotánga bilembo ya makambo oyo ekoya?”+ 16 Na yango, Yuda ayanolaki ete: “Tokoyebisa nkolo na ngai nini? Tokoloba nini? Mpe ndenge nini tokomonisa ete tozali bato ya sembo? Nzambe ya solo amoni libunga ya baombo na yo.+ Tokómi sikoyo baombo na yo, nkolo na ngai, biso ná moto oyo kɔpɔ emonani na lobɔkɔ na ye!” 17 Kasi, alobaki ete: “Nakoki kosala bongo ata moke te! Moto oyo kɔpɔ emonani na lobɔkɔ na ye, ye nde akokóma moombo na ngai.+ Kasi bino bamosusu, bómata na kimya epai ya tata na bino.”

18 Yuda apusanaki pene na ye mpe alobaki ete: “Nabondeli yo, nkolo na ngai, nabondeli yo, tiká moombo na yo aloba liloba moko na matoi ya nkolo na ngai, mpe kosilikela moombo na yo te mpo yo ozali lokola Farao.+ 19 Nkolo na ngai atunaki baombo na ye ete: ‘Bozali na tata to na ndeko?’ 20 Bongo tolobaki na nkolo na ngai ete: ‘Tozali na tata oyo akómi mobange mpe na mwana moko ya bobange na ye, mwana ya nsuka.+ Kasi ndeko na ye oyo bazali mama moko akufá,+ atikalá kaka ye moko,+ mpe tata na ye alingaka ye mingi.’ 21 Nsima na yango, olobaki na baombo na yo ete: ‘Bókita na ye epai na ngai mpo namona ye.’+ 22 Kasi tolobaki na nkolo na ngai ete: ‘Mwana mobali yango akoki te kotika tata na ye. Soki atiki ye, tata na ye akokufa mpenza.’+ 23 Bongo olobaki na baombo na yo ete: ‘Soki leki na bino ya nsuka akiti elongo na bino te, bokomona elongi na ngai lisusu te.’+

24 “Na yango, tomataki epai ya moombo na yo tata na ngai mpe toyebisaki ye maloba ya nkolo na ngai. 25 Na nsima, tata na biso alobaki ete: ‘Bózonga, bósombela biso mwa bilei.’+ 26 Kasi tolobaki ete: ‘Tokoki kokita kuna te. Tokokita kaka soki leki na biso ya nsuka azali elongo na biso, mpo tokomona elongi ya mobali yango te soki leki na biso ya nsuka azali elongo na biso te.’+ 27 Na nsima, moombo na yo, tata na ngai, alobaki na biso ete: ‘Boyebi malamu ete mwasi na ngai abotelaki ngai kaka bana mibale ya mibali.+ 28 Moko atiká ngai mpe nalobaki ete: “Apasolami mpenza bitenibiteni!”+ mpe namoná ye lisusu te tii lelo. 29 Soki bokomema mpe oyo mosika ya miso na ngai mpe soki likama ya liwa ezwi ye, bokokitisa ngai* tii na Nkunda.’*+

30 “Mpe sikoyo, soki nazongi epai ya moombo na yo, tata na ngai, mpe mwana oyo azali elongo na biso te, lokola bomoi* ya tata ekangani na bomoi* ya mwana oyo, 31 mpe ntango kaka akomona ete mwana oyo azali te, akokufa, mpe baombo na yo bakosala ete mawa ekitisa moombo na yo, tata na biso, na Nkunda.* 32 Mpo moombo na yo andimaki ete likambo nyonso oyo ekokómela mwana oyo ezala na motó na ngai mpe nalobaki na tata na ngai ete: ‘Soki nazongiseli yo ye te, wana nakosalela tata na ngai lisumu mpo na libela.’+ 33 Yango wana, nabondeli yo, nkolo na ngai, tiká ngai natikala mpe nakóma moombo na yo na esika ya mwana oyo, mpe mwana azonga elongo na bandeko na ye. 34 Ndenge nini nakoki kozonga epai ya tata na ngai mpe mwana azala elongo na ngai te? Nakokoka te komona mpasi ekómela tata na ngai!”

45 Bongo, Yozefe akokaki lisusu te kokanga motema liboso ya bato nyonso oyo bazalaki wana.+ Bongo agangaki ete: “Bato nyonso bábima!” Ntango ayebisaki bandeko na ye ete ye nde Yozefe, moto mosusu azalaki te.+

2 Na nsima, abandaki kolela na mongongo makasi, bongo Baezipito bayokaki yango mpe ndako ya Farao eyokaki yango. 3 Nsukansuka, Yozefe alobaki na bandeko na ye ete: “Ngai nazali Yozefe. Tata na ngai azali naino na bomoi?” Kasi bandeko na ye bakokaki koyanola ye ata moke te, mpo makanisi na bango ebulunganaki. 4 Bongo Yozefe alobaki na bandeko na ye ete: “Nabondeli bino, bópusana pene na ngai.” Na yango, bapusanaki pene na ye.

Mpe alobaki ete: “Nazali Yozefe ndeko na bino, oyo botɛkaki na Ezipito.+ 5 Kasi sikoyo bómitungisa te mpe bóyokelana nkanda te na ndenge botɛkaki ngai awa; mpamba te Nzambe atindaki ngai liboso na bino mpo na kobatela bomoi.+ 6 Oyo ezali mbula ya mibale ya nzala na mokili,+ etikali mbula mitano mosusu oyo mosala ya kobalola mabele mpe kobuka mbuma ekozala te. 7 Kasi Nzambe atindaki ngai liboso na bino mpo na kosala ete mabota na bino ekoba kozala+ na mabele,* kobatela bino na bomoi, mpe kobikisa bino na ndenge moko ya kokamwa. 8 Na bongo, ezali bino te nde botindaki ngai awa, kasi ezali Nzambe ya solo, mpo atya ngai mokonzi ya bapesi-toli* ya Farao, nkolo ya ndako na ye mobimba mpe moto oyo azali koyangela mokili mobimba ya Ezipito.+

9 “Bózonga nokinoki epai ya tata na ngai, mpe bosengeli koyebisa ye ete: ‘Talá oyo mwana na yo Yozefe alobi: “Nzambe atye ngai nkolo ya Ezipito mobimba.+ Kitá epai na ngai. Koumela te.+ 10 Osengeli kofanda na mokili ya Goshene,+ pene na ngai, yo ná bana na yo, bana ya bana na yo, bitonga na yo ya bampate, bitonga na yo ya bangɔmbɛ mpe eloko nyonso oyo ozali na yango. 11 Kuna nakopesa yo bilei, mpo mbula mitano mosusu ya nzala etikali.+ Soki te yo ná bato ya libota na yo bokokóma babola mpe eloko nyonso oyo ozali na yango ekosila.”’ 12 Bino mpe ndeko na ngai Benyamina bozali komona polele ete ngai nde nazali koloba na bino.+ 13 Bóyebisa tata na ngai lokumu na ngai nyonso na Ezipito mpe likambo nyonso oyo bomoni. Bósala noki mpe bómema tata na ngai awa.”

14 Bongo ayambaki* ndeko na ye Benyamina mpe abandaki kolela; Benyamina mpe atyaki mabɔkɔ na ye na nkingo ya Yozefe mpe alelaki.+ 15 Apwɛpwaki bandeko na ye nyonso mpe bayambanaki na kolela; na nsima bandeko na ye basololaki na ye.

16 Nsango ekómaki na ndako ya Farao ete: “Bandeko ya Yozefe bayei!” Farao mpe basaleli na ye basepelaki na nsango yango. 17 Na yango, Farao alobaki na Yozefe ete: “Yebisá bandeko na yo boye: ‘Bótya biloko na bino likoló ya banyama na bino oyo ememaka mikumba mpe bókende na mokili ya Kanana; 18 bózwa tata na bino mpe bato ya ndako na bino mpe bóya awa epai na ngai. Nakopesa bino biloko ya malamu ya mokili ya Ezipito; mpe bokolya eteni oyo eleki malamu* ya mokili oyo.’+ 19 Mpe pesá bango mitindo oyo:+ ‘Bózwa bashario+ na mokili ya Ezipito mpo na bana na bino mpe basi na bino, mpe bómema tata na bino na moko na yango mpe bóya awa.+ 20 Bómitungisa te mpo na biloko na bino,+ mpamba te biloko oyo eleki malamu ya mokili nyonso ya Ezipito ezali ya bino.’”

21 Bana ya Yisraele basalaki bongo, mpe Yozefe apesaki bango bashario na kolanda mitindo ya Farao, apesaki bango mpe bilei ya kolya na nzela. 22 Apesaki moto na moto bilamba mosusu ya kolata, kasi apesaki Benyamina shekele ya palata 300 mpe bilamba mosusu mitano ya kolata.+ 23 Mpe atindelaki tata na ye biloko oyo: mpunda zomi oyo ememaki biloko ya malamu ya Ezipito mpe mpunda-basi zomi oyo ememaki blé,* mampa ná biloko oyo tata na ye akolya na nzela. 24 Bongo atikaki bandeko na ye bákende. Ntango bazalaki kolongwa, ayebisaki bango ete: “Bóyokelana nkanda na nzela te.”+

25 Na nsima, balongwaki na Ezipito mpe bakómaki na mokili ya Kanana epai ya Yakobo tata na bango. 26 Bongo bapesaki ye nsango ete: “Yozefe azali naino na bomoi, mpe ye nde azali koyangela mokili mobimba ya Ezipito!”+ Kasi Yakobo alobaki eloko te mpo andimaki bango te.+ 27 Ntango bakobaki koyebisa ye maloba nyonso oyo Yozefe alobaki na bango mpe ntango amonaki bashario oyo Yozefe atindaki mpo na komema ye, elimo ya Yakobo tata na bango ezwaki lisusu makasi. 28 Yisraele agangaki ete: “Ekoki! Mwana na ngai Yozefe azali naino na bomoi! Esengeli nakende komona ye liboso nakufa!”+

46 Na yango, Yisraele azwaki nyonso oyo azalaki na yango mpe akendaki. Ntango akómaki na Beere-sheba,+ apesaki Nzambe ya tata na ye Yisaka bambeka.+ 2 Bongo Nzambe asololaki na Yisraele na emonaneli na butu mpe alobaki ete: “Yakobo, Yakobo!” ye ayanolaki ete: “Ngai oyo!” 3 Alobaki ete: “Nazali Nzambe ya solo, Nzambe ya tata na yo.+ Kobanga te kokita na Ezipito, mpo kuna nakokómisa yo ekólo moko monene.+ 4 Ngai moko nakokita elongo na yo na Ezipito, mpe ngai moko nakolongola yo lisusu kuna,+ mpe Yozefe akotya lobɔkɔ na ye na miso na yo.”*+

5 Nsima na yango, Yakobo alongwaki na Beere-sheba, mpe bana ya Yisraele bazalaki komema Yakobo tata na bango mpe bana na bango mpe basi na bango na bashario oyo Farao atindaki mpo na komema ye. 6 Bamemaki bitonga na bango mpe ebele ya biloko na bango, oyo bazwaki na mokili ya Kanana. Mpe bakɔtaki na Ezipito, Yakobo ná libota na ye nyonso elongo na ye. 7 Amemaki elongo na ye na Ezipito bana na ye ya mibali ná bana mibali ya bana na ye ya mibali, bana na ye ya basi mpe bana basi ya bana na ye ya mibali, libota na ye nyonso.

8 Oyo ezali bankombo ya bana mibali ya Yisraele oyo bakɔtaki na Ezipito:+ Yakobo ná bana na ye ya mibali: Mwana ya liboso ya Yakobo ezalaki Rubene.+

9 Bana mibali ya Rubene bango oyo: Hanoke, Palu, Hezerone mpe Karami.+

10 Bana mibali ya Simeone+ bango oyo: Yemuele, Yamine, Ohade, Yakine, Zohare, mpe Shaule+ mwana mobali ya mwasi Mokanana.

11 Bana mibali ya Levi+ bango oyo: Gereshone, Kohate, mpe Merari.+

12 Bana mibali ya Yuda+ bango oyo: Ere, Onane, Shela,+ Pereze,+ mpe Zera.+ Kasi, Ere ná Onane bakufaki na mokili ya Kanana.+

Bana mibali ya Pereze bango oyo: Hezerone mpe Hamule.+

13 Bana mibali ya Isakare bango oyo: Tola, Puva, Yobe, mpe Shimirone.+

14 Bana mibali ya Zebulone+ bango oyo: Serede, Elone, mpe Yahaleele.+

15 Bango nde bazali bana mibali ya Lea, oyo abotelaki Yakobo na Padane-arame, mpe mwana na ye ya mwasi Dina.+ Bana na ye nyonso ya mibali mpe ya basi* bazalaki 33.

16 Bana mibali ya Gade+ bango oyo: Zifione, Hagi, Shuni, Ezebone, Eri, Arodi, mpe Areli.+

17 Bana mibali ya Ashere+ bango oyo: Yimena, Yishiva, Yishivi ná Beria, mpe ndeko na bango ya mwasi ezalaki Sera.

Bana mibali ya Beria ezalaki Hebere mpe Malikiele.+

18 Bango nde bazali bana mibali ya Zilipa,+ oyo Labana apesaki mwana na ye ya mwasi Lea. Bana* nyonso oyo abotelaki Yakobo bazalaki 16.

19 Bana mibali ya Rashele, mwasi ya Yakobo, bango oyo: Yozefe+ ná Benyamina.+

20 Na mokili ya Ezipito, Asenate,+ mwana mwasi ya Potifera, nganga-nzambe ya One,* abotelaki Yozefe Manase+ ná Efraime.+

21 Bana mibali ya Benyamina+ bango oyo: Bela, Bekere, Ashebele, Gera,+ Naamane, Ehi, Roshe, Mupime, Hupime+ mpe Arde.+

22 Bango nde bazali bana mibali ya Rashele oyo Yakobo abotaki. Bana* nyonso bazalaki 14.

23 Mwana mobali* ya Dani+ ezalaki Hushime.+

24 Bana mibali ya Nafatali+ ezalaki: Yahazeele, Guni, Yezere mpe Shileme.+

25 Bango nde bazali bana mibali ya Bila, oyo Labana apesaki mwana na ye ya mwasi Rashele. Bana* nyonso oyo abotelaki Yakobo bazalaki nsambo.

26 Bana* nyonso ya Yakobo oyo bakendaki na Ezipito elongo na ye, longola basi ya bana ya Yakobo, bango nyonso bazalaki 66.+ 27 Bana mibali ya Yozefe oyo abotaki na Ezipito bazalaki mibale.* Bana* nyonso ya ndako ya Yakobo oyo bakɔtaki na Ezipito bazalaki 70.+

28 Yakobo atindaki Yuda+ liboso na ye epai ya Yozefe mpo ayebisa ye ete akómi pene na Goshene. Ntango bakɔtaki na mokili ya Goshene,+ 29 Yozefe abongisaki likalo na ye mpe akendaki na Goshene kokutana na Yisraele tata na ye. Ntango ayebisaki tata na ye ete azali Yozefe, na mbala moko ayambaki ye* mpe alelaki ntango molai.* 30 Na nsima, Yisraele alobaki na Yozefe ete: “Sikoyo nakoki kokufa, lokola namoni elongi na yo mpe nayebi ete ozali naino na bomoi.”

31 Bongo Yozefe alobaki na bandeko na ye mpe na bato ya ndako ya tata na ye ete: “Tiká namata napesa nsango epai ya Farao+ mpe nayebisa ye ete: ‘Bandeko na ngai mpe bato ya ndako ya tata na ngai oyo bazalaki na mokili ya Kanana, bayei awa epai na ngai.+ 32 Bato yango bazali babateli ya mpate,+ babɔkɔlaka bibwɛlɛ,+ mpe bayei na bitonga na bango ya bampate mpe bitonga na bango ya bangɔmbɛ mpe nyonso oyo bazali na yango.’+ 33 Ntango Farao akobenga bino mpe akotuna bino: ‘Mosala nini bosalaka?’ 34 bóloba ete: ‘Basaleli na yo bazali babɔkɔli ya bibwɛlɛ banda bomwana tii sikoyo, biso ná bankɔkɔ na biso,’+ mpo bófanda na mokili ya Goshene,+ mpamba te bato ya Ezipito bayinaka babateli ya mpate.”+

47 Na yango, Yozefe akendaki kopesa Farao nsango ete:+ “Tata na ngai ná bandeko na ngai bauti na mokili ya Kanana, mpe bazali na mokili ya Goshene.+ Bayei na bitonga na bango ya bampate, mpe ya bangɔmbɛ, ná biloko na bango nyonso.” 2 Yozefe azwaki mibali mitano kati na bandeko na ye, mpe alakisaki bango epai ya Farao.+

3 Farao atunaki bandeko na ye ete: “Mosala nini bosalaka?” Bayanolaki Farao ete: “Basaleli na yo bazali babateli ya mpate, banda bankɔkɔ na biso.”+ 4 Nsima na yango, balobaki na Farao ete: “Toyei kofanda bapaya na mokili oyo,+ mpo matiti ya koleisa bibwɛlɛ ezali te mpo na etonga ya basaleli na yo, mpamba te nzala ezali makasi na mokili ya Kanana.+ Tobondeli yo, tiká basaleli na yo báfanda na mokili ya Goshene.”+ 5 Na yango, Farao alobaki na Yozefe ete: “Tata na yo ná bandeko na yo bayei awa epai na yo. 6 Mokili ya Ezipito ezali na mabɔkɔ na yo. Fandisá tata na yo ná bandeko na yo na esika oyo eleki malamu na mokili oyo.+ Tiká bango báfanda na mokili ya Goshene; mpe soki oyebi ete ezali na mibali ya makoki kati na bango, tyá bango bábatela bibwɛlɛ na ngai.”

7 Bongo Yozefe akɔtisaki Yakobo tata na ye mpe alakisaki ye epai ya Farao, mpe Yakobo apambolaki Farao. 8 Farao atunaki Yakobo ete: “Ozali na mbula boni?” 9 Yakobo alobaki na Farao ete: “Nasali mbula 130 ya kotambolatambola.* Bambula ya bomoi na ngai ezali moke mpe ya mpasi,+ mpe ezali molai te lokola bambula ya bomoi ya bankɔkɔ na ngai, ntango bazalaki kotambolatambola.”*+ 10 Nsima na yango, Yakobo apambolaki Farao mpe abimaki, alongwe liboso na ye.

11 Yozefe abongiselaki tata na ye ná bandeko na ye esika ya kofanda na Ezipito. Apesaki bango esika oyo eleki malamu na mokili yango, na Ramesese,+ kaka ndenge Farao apesaki etinda. 12 Mpe Yozefe akobaki kopesa bilei* na tata na ye, na bandeko na ye mpe na bato nyonso ya ndako ya tata na ye, na kolanda motángo ya bana na bango.

13 Bongo bilei* ezalaki te na mokili mobimba, mpo nzala ezalaki makasi mingi, mpe bato ya Ezipito ná bato ya Kanana balɛmbaki na nzala.+ 14 Yozefe azalaki kokɔngɔla mbongo nyonso oyo ezalaki na mokili ya Ezipito mpe na mokili ya Kanana mpo na bilei oyo bato bazalaki kosomba,+ mpe Yozefe azalaki komema mbongo yango na ndako ya Farao. 15 Ntango mbongo ya mokili ya Ezipito mpe ya mokili ya Kanana esilaki, Baezipito nyonso babandaki koya epai ya Yozefe, koloba ete: “Pesá biso bilei! Mpo na nini tókufa na miso na yo mpenza, mpo mbongo na biso esili?” 16 Bongo Yozefe alobaki ete: “Soki mbongo na bino esili, bópesa ngai bibwɛlɛ na bino mpe ngai nakopesa bino bilei na esika ya bibwɛlɛ na bino.” 17 Mpe babandaki koyela Yozefe bibwɛlɛ na bango; bongo Yozefe azalaki kopesa bango bilei na esika ya bafarasa,* ya bibwɛlɛ ya etonga ya bampate mpe ya bangɔmbɛ mpe bampunda na bango, mpe azalaki kopesa bango bilei na esika ya bibwɛlɛ na bango nyonso na boumeli ya mbula yango.

18 Ntango mbula yango ekómaki na nsuka, babandaki koya epai na ye na mbula oyo elandaki mpe koloba na ye ete: “Tokobombela nkolo na ngai likambo oyo te ete topesi nkolo na ngai mbongo mpe ebele ya banyama ya mboka. Tozali lisusu na eloko te ya kopesa nkolo na ngai, longola kaka nzoto na biso mpe mabele na biso. 19 Mpo na nini tókufa na miso na yo, biso ná mabele na biso? Sombá biso ná mabele na biso mpo na bilei, mpe biso ná mabele na biso tokokóma baombo ya Farao. Pesá biso mboto mpo tóbika mpe tókufa te mpe mabele na biso etikala mpamba te.” 20 Na yango Yozefe asombelaki Farao mokili mobimba ya Ezipito mpo Moezipito mokomoko atɛkaki elanga na ye, mpo nzala ezalaki makasi mpenza; mpe mokili yango ekómaki ya Farao.

21 Na nsima, akɔtisaki bato na bingumba banda na nsuka ya teritware moko ya Ezipito tii na nsuka na yango mosusu.+ 22 Kaka mabele ya banganga-nzambe nde asombaki te,+ mpo bilei ya banganga-nzambe ezalaki kouta epai ya Farao mpe bazalaki kolya bilei oyo Farao azalaki kopesa bango mpo bázala na bomoi. Yango wana batɛkaki mabele na bango te. 23 Bongo Yozefe alobaki na bato ete: “Talá, lelo nasombi bino ná mabele na bino mpo na Farao. Mboto yango oyo mpo na bino, mpe bosengeli kolona yango na mabele. 24 Ntango ekobota mbuma, bokopesa Farao moko ya bandambo mitano,+ kasi bandambo minei ekozala mboto na bino mpo na elanga mpe bilei mpo na bino mpe mpo na baoyo bazali na bandako na bino mpe mpo na bana na bino.” 25 Na bongo, balobaki ete: “Obateli bomoi na biso.+ Tiká tóndimama na miso ya nkolo na ngai, mpe tokokóma baombo ya Farao.”+ 26 Mpe Yozefe akómisaki yango mobeko oyo ezali tii lelo mpo na mabele ya Ezipito, ete Farao azwaka moko ya bandambo mitano. Kaka mabele ya banganga-nzambe nde ekómaki ya Farao te.+

27 Yisraele akobaki kofanda na Ezipito, na mokili ya Goshene.+ Bafandaki na mokili yango, babotaki mpe bakómaki mingi mpenza.+ 28 Mpe Yakobo aumelaki na mokili ya Ezipito mbula 17, na yango bomoi mobimba ya Yakobo ezalaki mbula 147.+

29 Yisraele akómaki pene ya kokufa,+ bongo abengaki mwana na ye Yozefe mpe alobaki na ye ete: “Sikoyo, soki olingi kosalela ngai boboto, nabondeli yo, tyá lobɔkɔ na yo na nse ya ebɛlɔ* na ngai, mpe osengeli komonisela ngai motema boboto mpe bosembo. Nabondeli yo, kokunda ngai na Ezipito te.+ 30 Ntango nakokufa,* osengeli kolongola ngai na Ezipito mpe kokunda ngai na lilita ya bankɔkɔ na ngai.”+ Na yango, alobaki ete: “Nakosala kaka ndenge olobi.” 31 Bongo alobaki ete: “Lapelá ngai ndai.” Mpe alapelaki ye ndai.+ Na nsima, Yisraele agumbamaki liboso ya Nzambe, atyaki elongi na motó ya mbeto.+

48 Nsima ya makambo wana, balobaki na Yozefe ete: “Talá, tata na yo abandi kolɛmba.” Na yango, azwaki elongo na ye bana na ye mibale ya mibali, Manase ná Efraime.+ 2 Bongo bayebisaki Yakobo ete: “Talá mwana na yo Yozefe ayei epai na yo.” Na yango, Yisraele asalaki makasi mpe afandaki na mbeto na ye. 3 Mpe Yakobo alobaki na Yozefe ete:

“Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso abimelaki ngai na Luze, na mokili ya Kanana mpe apambolaki ngai.+ 4 Alobaki na ngai ete: ‘Nakosala ete obota, nakokómisa yo mingi, nakokómisa yo lisangá moko ya bato ya bikólo+ mpe nakopesa mokili oyo na libota na yo mpo ezala ya bango mpo na libela.’+ 5 Mpe sikoyo, bana mibali na yo mibale oyo obotaki na mokili ya Ezipito liboso naya epai na yo na Ezipito, bazali bana na ngai.+ Efraime ná Manase bakokóma bana na ngai lokola Rubene ná Simeone.+ 6 Kasi bana oyo okobota nsima na bango, bakozala ya yo. Bakobengama na nkombo ya bandeko na bango mpe bakozwa ndambo ya libula na bango.+ 7 Ntango nalongwaki na Padane, Rashele akufaki+ pene na ngai, na mokili ya Kanana, nzokande nzela ezalaki naino molai liboso ya kokóma na Efrata.+ Na yango, nakundaki ye kuna na nzela oyo ezali kokende na Efrata, elingi koloba, Beteleme.”+

8 Bongo Yisraele amonaki bana mibali ya Yozefe mpe atunaki ete: “Baoyo banani?” 9 Yozefe alobaki na tata na ye ete: “Bazali bana na ngai oyo Nzambe apesi ngai na esika oyo.”+ Mpe alobaki ete: “Nabondeli yo, yaká na bango epai na ngai mpo napambola bango.”+ 10 Sikoyo miso ya Yisraele elɛmbaki mpo na bobange, mpe azalaki komona malamu te. Na yango, Yozefe ayaki na bango penepene na ye, apwɛpwaki bango mpe ayambaki bango. 11 Yisraele alobaki na Yozefe ete: “Nakanisaki te ete nakomona elongi na yo,+ kasi talá Nzambe apesi ngai nzela namona mpe libota na yo.” 12 Na nsima, Yozefe alongolaki bango na mabɔlɔngɔ ya Yisraele, mpe agumbamaki elongi na nse.

13 Yozefe azwaki bango mibale, Efraime+ na lobɔkɔ na ye ya mobali mpo azala na lobɔkɔ ya mwasi ya Yisraele, mpe Manase+ na lobɔkɔ na ye ya mwasi mpo azala na lobɔkɔ ya mobali ya Yisraele, mpe ayaki na bango penepene na ye. 14 Kasi, Yisraele asembolaki lobɔkɔ na ye ya mobali mpe atyaki yango na motó ya Efraime, atako azalaki leki, mpe lobɔkɔ na ye ya mwasi na motó ya Manase. Atyaki mabɔkɔ na ye bongo na ntina, mpo Manase azalaki mwana ya liboso.+ 15 Mpe apambolaki Yozefe mpe alobaki ete:+

17 Ntango Yozefe amonaki ete tata na ye atiki lobɔkɔ na ye ya mobali na motó ya Efraime, yango esepelisaki ye te, mpe amekaki kosimba lobɔkɔ ya tata na ye mpo na kolongola yango na motó ya Efraime mpe kotya yango na motó ya Manase. 18 Yozefe alobaki na tata na ye ete: “Boye te, tata, mpo ye azali mwana ya liboso.+ Tyá lobɔkɔ na yo ya mobali na motó na ye.” 19 Kasi tata na ye azalaki kaka koboya mpe alobaki ete: “Nayebi, mwana na ngai, nayebi. Ye mpe akokóma ekólo mpe akokóma monene. Kasi, leki na ye akokóma monene koleka ye,+ mpe bato ya libota na ye bakokóma ebele mpe bakokokana na bikólo.”+ 20 Mpe akobaki kopambola bango na mokolo yango,+ na maloba oyo:

Na yango, atyaki kaka Efraime liboso ya Manase.

21 Nsima na yango, Yisraele alobaki na Yozefe ete: “Talá, nazali kokufa,+ kasi Nzambe akokoba mpenza kozala elongo na bino mpe akozongisa bino na mokili ya bankɔkɔ na bino.+ 22 Kasi ngai, napesi yo mpenza eteni moko ya mabele* koleka bandeko na yo, mabele oyo nazwaki na lobɔkɔ ya Baamore na mopanga na ngai mpe na mbanzi* na ngai.”

49 Mpe Yakobo abengaki bana na ye ya mibali mpe alobaki ete: “Bósangana esika moko mpo nayebisa bino makambo oyo ekokómela bino na eleko ya nsuka ya mikolo. 2 Bóyangana mpe bóyoka, bino bana ya Yakobo, ɛɛ, bóyoka Yisraele tata na bino.

3 “Rubene,+ yo ozali mwana na ngai ya liboso,+ makasi na ngai mpe ebandeli ya nguya na ngai ya kobota, moto oyo aleki na lokumu mpe na bokasi. 4 Lokola ozangaki komipekisa lokola mai, okozala moto ya lokumu te, mpo omataki na mbeto ya tata na yo.+ Na ntango yango, okómisaki mbeto na ngai eloko mpamba. Amataki wana mpenza!

5 “Simeone ná Levi bazali bandeko.+ Bibundeli na bango ezali mpo na kosala mobulu.+ 6 Ee molimo* na ngai, kozala elongo na bango te. Ee lokumu* na ngai, kosangana na bango te, mpo na nkanda na bango babomaki bato,+ mpe mpo bámisepelisa bakataki misisa ya nsima ya mabɔlɔngɔ ya makolo ya bangɔmbɛ. 7 Nkanda mpe kosilika na bango elakelama mabe, mpo nkanda na bango ezali mabe mpe kosilika na bango ezali makasi.+ Tiká nakabola bango na Yakobo, mpe napalanganisa bango na Yisraele.+

8 “Kasi yo, Yuda,+ bandeko na yo bakokumisa yo.+ Lobɔkɔ na yo ekosimba nkingo ya banguna na yo.+ Bana ya tata na yo bakongumbama bilongi na nse liboso na yo.+ 9 Yuda azali mwana-nkɔsi ya mobali.+ Mwana na ngai, okolya nyama mpe okomata mpenza. Agumbamaki, amisembolaki lokola nkɔsi, mpe lokola nkɔsi, nani akomeka kolamwisa ye? 10 Lingenda ya bokonzi ekolongwa na Yuda te,+ mpe lingenda ya komanda na kati ya makolo na ye te, tii Shilo* akoya,+ mpe bato ya bikólo bakotosa ye.+ 11 Azali kokangisa mpunda na ye na nzete ya vinyo mpe mwana ya mpunda na ye ya mobali na nzete ya vinyo ya kitoko, akosukola bilamba na ye na kati ya vinyo mpe elamba na ye na kati ya makila ya mbuma ya vinyo. 12 Miso na ye ezali motane-moindo mpo na vinyo, mpe mino na ye ezali mpɛmbɛ mpo na miliki.

13 “Zebulone+ akofanda pembeni ya mbu,* pembeni ya bokula epai bamasuwa ebwakaka longo,+ mpe ndelo na ye oyo ekei mosika ekozala epai ya Sidone.+

14 “Isakare+ azali mpunda ya mikuwa makasi, oyo alali na katikati ya mabenga* mibale ya kiti ya mpunda. 15 Mpe akomona ete esika ya kopema ezali malamu mpe ete mokili ezali kitoko. Akokitisa lipeka na ye mpo na komema kilo mpe akotika básalisa ye mosala makasi.

16 “Dani+ akosambisa bato ya ekólo na ye, lokola moko ya mabota ya Yisraele.+ 17 Tiká Dani azala nyoka pembeni ya balabala, nyoka ya maseke pembeni ya nzela, oyo aswaka matindi ya mpunda, bongo motambwisi na yango akweaka makalekale.+ 18 Nakozela lobiko epai na yo, Ee Yehova.

19 “Mpo na Gade,+ etuluku ya bapunzi bakobunda na ye, kasi ye akobunda na baoyo bazali na molɔngɔ ya nsima.+

20 “Mampa* oyo ekouta na Ashere+ ekozala beboo,* mpe ye akopesa bilei oyo ebongi na mokonzi.+

21 “Nafatali+ azali nyama ebengami bishe ya molai. Azali koloba maloba ya kitoko.+

22 “Yozefe+ azali mwana ya nzete oyo ebotaka mbuma pene na liziba ya mai, oyo bitape na yango ezali likoló ya efelo. 23 Kasi bato oyo babwakaka mbanzi bazalaki kaka kotungisa ye mpe kobwakela ye mbanzi mpe kobombela ye nkanda na motema.+ 24 Atako bongo, litimbo na ye etikali na esika na yango,+ mpe mabɔkɔ na ye ezalaki kaka makasi mpe pɛpɛlɛ.+ Yango eutaki na mabɔkɔ ya Yakobo, moto ya nguya, mobateli ya mpate, libanga ya Yisraele. 25 Ye* auti na Nzambe ya tata na yo mpe Nzambe akosalisa yo. Azali elongo na Mozwi-ya-Nguya-Nyonso, mpe Nzambe akopambola yo na mapamboli oyo eutaka kuna na likoló, ná mapamboli ya mozindo mpenza, na nse,+ mpe na mapamboli ya mabɛlɛ mpe ya libumu. 26 Mapamboli ya tata na yo ekoleka mapamboli ya bangomba ya seko, ekoleka biloko kitoko ya bangomba mike oyo ekoumela.+ Yango ekozala na motó ya Yozefe, na nsɔngɛ ya motó ya moto oyo akabwanaki na bandeko na ye.+

27 “Benyamina+ akokoba kopasola lokola mbwa ya zamba.+ Na ntɔngɔ akolya nyama oyo ekangami, mpe na mpokwa akokabola biloko oyo epunzami.”+

28 Bango nyonso nde mabota 12 ya Yisraele. Wana nde maloba ya tata na bango ntango azalaki kopambola bango. Apambolaki moto na moto na ndenge oyo ebongi na ye.+

29 Nsima na yango, apesaki bango etinda ete: “Nakoyanganisama na bato na ngai.*+ Bókunda ngai esika moko na batata na ngai na mobenga oyo ezali na elanga ya Efrone Mohiti,+ 30 mobenga oyo ezali na elanga ya Makapela oyo etalani na Mamare na mokili ya Kanana, elanga oyo Abrahama asombaki epai ya Efrone Mohiti mpo ezala esika na ye ya kokunda bibembe. 31 Kuna nde bakundaki Abrahama ná mwasi na ye Sara.+ Kuna nde bakundaki Yisaka+ ná mwasi na ye Rebeka, mpe kuna nde nakundaki Lea. 32 Elanga mpe mobenga oyo ezali kati na yango esombamaki epai ya bana ya Hete.”+

33 Yakobo asilisaki kopesa bana na ye malako. Na nsima azongisaki makolo na ye na mbeto, akataki motema mpe ayanganisamaki na bato na ye.*+

50 Bongo Yozefe amibwakaki na nzoto ya tata na ye,+ alelaki ye mpe apwɛpwaki ye. 2 Na nsima, Yozefe apesaki etinda na minganga oyo bazalaki basaleli na ye ete bátya tata na ye nkisi mpo apɔla te.+ Bongo minganga batyaki Yisraele nkisi mpo apɔla te, 3 mpe bazwaki mikolo 40 mobimba mpo na ye, mpo bazwaka mikolo mingi boye mpo na kotya moto nkisi mpo apɔla te, mpe Baezipito bakobaki kolela ye mikolo 70.

4 Ntango mikolo ya kolela ye elekaki, Yozefe alobaki na bato ya ndako ya Farao ete: “Soki bolingi kosalela ngai boboto, bóyebisa Farao ete: 5 ‘Tata na ngai alapisaki ngai ndai+ ete: “Talá! Nazali kokufa.+ Osengeli kokunda ngai na lilita na ngai,+ oyo natimolaki na mokili ya Kanana.”+ Nabondeli yo, tiká namata mpe nakunda tata na ngai, nsima na yango nakozonga.’” 6 Farao ayanolaki ete: “Kende mpe kundá tata na yo kaka ndenge alapisaki yo ndai.”+

7 Bongo Yozefe amataki mpo na kokunda tata na ye, mpe basaleli nyonso ya Farao bakendaki elongo na ye, bankulutu+ ya ndako ya Farao mpe bankulutu nyonso ya mokili ya Ezipito 8 ná bato nyonso ya ndako ya Yozefe ná bandeko na ye mpe bato ya ndako ya tata na ye.+ Kaka bana na bango ya mike mpe bitonga na bango ya bampate mpe bitonga na bango ya bangɔmbɛ nde batikalaki na mokili ya Goshene. 9 Makalo+ ná basoda oyo batambolaka na mpunda bamataki mpe elongo na ye, mpe kaa yango ezalaki na bato ebele. 10 Bongo bakómaki na esika ya kotutatuta mbuma na Atade, oyo ezali na etúká ya Yordani, mpe kuna balelaki kolela moko monene mpe makasi, mpe Yozefe akobaki kolela tata na ye mikolo nsambo. 11 Mpe Bakanana, oyo bafandaki na mokili yango, bamonaki bango bazali kolela na esika ya kotutatuta mbuma na Atade, mpe bagangaki ete: “Oyo ezali matánga* moko monene mpo na Baezipito!” Yango wana bapesaki esika yango nkombo Abele-miziraime,* oyo ezali na etúká ya Yordani.

12 Mpe bana na ye basalelaki ye kaka ndenge apesaki bango malako.+ 13 Bana na ye bamemaki ye na mokili ya Kanana mpe bakundaki ye na mobenga ya elanga ya Makapela, oyo etalani na Mamare, elanga oyo Abrahama asombaki epai ya Efrone Mohiti, mpo ezala esika na ye ya kokunda bibembe.+ 14 Nsima ya kokunda tata na ye, Yozefe azongaki na Ezipito ná bandeko na ye mpe baoyo nyonso bakendaki elongo na ye mpo na kokunda tata na ye.

15 Ntango bandeko ya Yozefe bamonaki ete tata na bango akufi, balobaki ete: “Mbala mosusu Yozefe azali kobombela biso nkanda na motema mpe akozongisela biso mabe nyonso oyo tosalelaki ye.”+ 16 Bongo batindelaki Yozefe nsango, balobi: “Tata na yo apesaki mitindo liboso akufa ete: 17 ‘Talá oyo bokoloba na Yozefe: “Nabondeli yo, mpe nasɛngi yo, limbisá libunga ya bandeko na yo mpe lisumu na bango na ndenge basalelaki yo mabe.”’ Sikoyo, nabondeli yo, limbisá libunga ya basaleli ya Nzambe ya tata na yo.” Mpe Yozefe alelaki ntango balobaki na ye bongo. 18 Na nsima, bandeko na ye mpe bayaki mpe bakweaki liboso na ye mpe balobaki ete: “Biso oyo, tokómi baombo na yo!”+ 19 Kasi Yozefe alobaki na bango ete: “Bóbanga te. Nazali nde na esika ya Nzambe? 20 Atako bokanisaki kosala ngai mabe,+ Nzambe akanisaki kobongola mabe yango ekóma malamu mpo na kobatela bato mingi na bomoi, ndenge azali kosala lelo.+ 21 Sikoyo bóbanga te. Nakokoba kopesa bino mpe bana na bino ya mike bilei.”+ Na yango, abɔndisaki bango mpe akitisaki bango motema na maloba na ye.

22 Mpe Yozefe akobaki kofanda na Ezipito, ye ná bato ya ndako ya tata na ye, mpe bomoi mobimba ya Yozefe ezalaki mbula 110. 23 Yozefe amonaki bana ya Efraime tii na libota ya misato,+ amonaki mpe bana ya Makire,+ mwana ya Manase. Azwaki bango lokola bana na ye moko.* 24 Nsukansuka Yozefe alobaki na bandeko na ye ete: “Nazali kokufa, kasi na ntembe te Nzambe akotyela bino likebi,+ akolongola bino na mokili oyo mpe bokokende na mokili oyo alapaki ndai epai ya Abrahama, Yisaka mpe Yakobo.”+ 25 Bongo Yozefe alapisaki bana ya Yisraele ndai ete: “Na ntembe te Nzambe akotyela bino likebi. Bosengeli komema mikuwa na ngai elongwa na esika oyo.”+ 26 Mpe Yozefe akufaki ntango azalaki na mbula 110, mpe batyaki ye nkisi mpo apɔla te,+ mpe batyaki ye na kati ya sanduku na Ezipito.