Bomoi ya libota ekoki kozala na esengo mpenza kozanga Televizyó?

NA FEBWÁLI oyo eleki, motó na likambo oyo emonanaki na zulunalo The Wall Street: “Mabota oyo bazali na esengo kozanga televizyó.” Lisoló yango elobaki ete: “Mpo na mabota mingi te ya Amerika, baoyo bazali kokanga televizyó mpo na libela, bomoi ya libota ezali kolandana, mpe ezali malamu mpenza.”

Bopusi ya televizyó likoló na libota elobelamaki na likita ya bokundoli mibu 40 oyo ekumisaki bolóngi ya Roger Bannister, moto ya liboso oyo apotaki mbángu na ntáká ya bamɛtɛlɛ 1 609 liboso ete miniti minei ekoka. Jim Ryun, elombe ya lisano yango na bambula 1960, alimbolaki ete lisoló yango elobamaki na ntango malamu elongo na Roger na ntango ya kolya liboso ete Masano ya Olympique ya 1968 esalama.

Jim Ryun alimbolaki ete: “Na ntango yango, Anne mpe ngai tozalaki babandami, Roger alingaki koyebisa biso likambo moko oyo ebongisaki mpenza lolenge ya bomoi ya libota na ye. Ya solo, totyaki likebi mingi na maloba na ye. Alimbwelaki biso ete alongolaki televizyó na ndako, yango esalisaki bango na kolekisa ntango mingi na libota, kosolola mpe kotánga elongo.

Ryun alobaki ete: “Makambo oyo ayebisaki biso mokolo wana, ezalaki na bopusi mingi likoló na biso. Tobandaki kososola ete ‘tozalaki mpenza na mposa ya televizyó te.’”

Bato mingi bakómi na bosukisi bobele moko. Ndenge nini? Basosolaki bopusi mabe ya kolalisa mpɔngi oyo televizyó ekoki kozala na yango, mingimingi likoló na bilenge. Mama moko, mofandi ya Maryland na Amerika alobaki ete, na ntango azalaki komelisa mwana na ye mabɛ́lɛ liboso ya televizyó, “azalaki kobalusa motó na ye mbala moko mpe abandaki kotala televizyó kozanga kotika. Tomilobelaki ete soki azalaki kosala bongo na bomwana na ye, ekozala solo mabe koleka ntango akokóla.” Libota elongolaki bongo televizyó.

Soki ozali mpenza kokoka te kotika kotala televizyó mpo na libela, ekozala likambo ya mayele ete omityela ba ndelo, boye te? Karen Stevenson, Moindo ya liboso mpo na kozwa mosolo ya Fondation Cecil Rhodes mpo na kotánga kelasi na eteyelo monene ya Oxford, na Angleterre, azali kosolola na biso mpo na bolenge na ye: “Tozalaki na lotómo te ya kotala televizyó na boumeli ya pɔ́sɔ. Soki ezalaki na eloko moko oyo tozalaki mpenza na mposa ya kotala . . . , tosengelaki koyebisa yango na mama na mwalomingo ya liboso mpe tosengelaki komibongisa mpo na yango.”

Ezali boni mpo na libota na bino? Bozali komona matomba ya kotala televizyó mingimingi te, to kotala yango te na boumeli ya mwa ntango?