Tóyeba banzela ya Yehova

“Lakisá ngai banzela na yo, mpo nayeba yo.”​—EXODE 33:13, NW.

1, 2. (a) Mpo na nini Moize abomaki Moezipito oyo azalaki konyokola Moebele? (b) Mpo Moize akóma moto oyo abongi mpo Yehova asalela ye, asengelaki koyekola nini?

MOIZE akolaki na ndako ya Falao mpe bateyaki ye bwanya oyo bato minene ya Ezipito bazalaki koyekola. Kasi, Moize ayebaki ete azali Moezipito te. Baboti na ye bazalaki Baebele. Ntango akómaki na mbula 40, akendaki kotala bandeko na ye bana ya Yisalaele. Ntango amonaki Moezipito moko azali konyokola Moebele moko, Moize akangaki miso te. Abomaki Moezipito yango. Moize aponaki kozala na ngámbo ya libota ya Yehova mpe akanisaki ete Nzambe akosalela ye mpo na kobikisa bandeko na ye. (Misala 7:21-25; Baebele 11:24, 25) Ntango eyebanaki ete abomaki moto, bato minene oyo bazalaki kosala ná mokonzi ya Ezipito bamonaki ete Moize azali motomboki; yango wana akimaki mpo na kobatela bomoi na ye. (Exode 2:11-15) Liboso Nzambe atinda Moize, esengelaki naino ayeba banzela ya Yehova malamu. Moize andimaki Yehova ateya ye?​—Nzembo 25:9.

² Na boumeli ya mbula 40 oyo elandaki, Moize afandaki na mboka mopaya mpe azalaki mobateli ya mpate. Na esika azala na nkanda mpo bandeko na ye Baebele basepelaki na ye te, Moize andimaki likambo oyo Nzambe atikelaki nzela. Atako bambula mingi elekaki mpe azalaki komona lokola nde bazali kotyela ye likebi te, Moize atikaki ete Yehova abongisa ye. Na nsima, elimo ya Nzambe, kasi makanisi na ye moko te, etindaki ye akoma ete: “Moto yango Moize azalaki na bopɔlɔ mingi, na koleka bato nyonso bazalaki na nse.” (Mituya 12:3) Yehova asalelaki Moize na makambo mingi. Soki biso mpe toloni ezaleli ya komikitisa, Yehova akopambola biso.​—Sefania 2:3.

Nzambe atindi Moize

3, 4. (a) Yehova apesaki Moize mokumba nini? (b) Ndenge nini Yehova asalisaki Moize?

³ Mokolo moko, Yehova atindaki anzelu moko oyo akendaki kosolola na Moize pembeni ya Ngomba Holebe. Anzelu alobaki na Moize boye: “Ngai nasili komona monyoko ya bato na ngai na Ezipito mpe nayoki kolela na bango na ntina na bakapita na bango. Nayebi bolɔzi na bango, mpe nakiti mpo na kobikisa bango na mabɔkɔ ya Baezipito mpe mpo na kolongola bango na mokili yango mpe kobutisa bango na mokili malamu mpe monene, mokili moleki na mabɛlɛ mpe na mafuta ya nzoi.” (Exode 3:2, 7, 8) Mpo na yango, Nzambe apesaki Moize mokumba, kasi asengelaki kokokisa yango ndenge oyo Yehova alingaki.

⁴ Anzelu ya Yehova abakisaki boye: “Yaká, nakotinda yo epai ya Falao ete obimisa bato na ngai, bana babali ya Yisalaele, na Ezipito.” Moize akakatanaki. Amonaki ete akokoka mokumba wana te, mpe soki totaleli makoki na ye moko, akokaki kolonga te. Kasi, Yehova alobaki na Moize boye: “Ngai nakozala na yo elongo.” (Exode 3:10-12) Yehova apesaki Moize nguya ya kosala makamwisi oyo emonisaki ete Nzambe nde atindaki ye. Alona, ndeko ya Moize, asengelaki kokende na ye mpo azala molobeli na ye. Yehova ye moko alingaki koyebisa bango makambo oyo basengelaki koloba mpe kosala. (Exode 4:1-17) Moize akokisaki mokumba yango na bosembo?

5. Mpo na nini ezaleli ya Bayisalaele ezalaki komekama mpo na Moize?

⁵ Na ebandeli, mikóló ya Yisalaele bandimelaki Moize ná Alona. (Exode 4:29-31) Kasi, mwa moke na nsima, “bato ya liboso ya bato ya Yisalaele” basilikelaki Moize ná ndeko na ye mpo ‘bazalisaki bango bato mabe’ na miso ya Falao ná basaleli na ye. (Exode 5:19-21; 6:9) Ntango Bayisalaele bazalaki kobima na Ezipito, babangaki ntango bamonaki makalo ya Baezipito ezali kolanda bango. Lokola Mbu Motane ezalaki liboso na bango mpe makalo ezalaki kolanda bango na nsima, Bayisalaele bakanisaki ete nzela ya kokima ezali te, mpe basilikelaki Moize. Soki ozalaki wana, olingaki kosala nini? Atako Bayisalaele bazalaki na masuwa te, Yehova alobaki na Moize ayebisa bato ete bábanda kokende. Na nsima, Nzambe akabolaki mai ya Mbu Motane, mabelé ekaukaki mpo Bayisalaele bákoka kokatisa.​—Exode 14:1-22.

Likambo oyo ezali na ntina koleka lobiko ya bato

6. Ntango Yehova atindaki Moize, amonisaki mingimingi ntina ya eloko nini?

⁶ Yehova amonisaki ntina ya nkombo na ye ntango atindaki Moize. Komemya nkombo yango mpe Nkolo na yango ezalaki likambo ya ntina mingi. Ntango Moize atunaki Yehova nkombo na ye, alobaki boye: “Nakozala oyo nakozala.” Na nsima, Moize asengelaki koloba na bana ya Yisalaele boye: “Yehova Nzambe ya bankɔkɔ na bino, Nzambe ya Abalayama, Nzambe ya Yisaka mpe Nzambe ya Yakobo, atindi ngai epai na bino.” Yehova abakisaki boye: “Yango nde nkombo na ngai tii na ntango oyo eyebani nsuka te, mpe yango nde ekaniseli na ngai libota na libota.” (Exode 3:13-15, NW) Tii lelo oyo, basaleli ya Nzambe na mokili mobimba bayebi ye na nkombo ya Yehova.​—Yisaya 12:4, 5; 43:10-12.

7. Nzambe atindaki Moize asala nini atako Falao azalaki na lofundo?

⁷ Ntango Moize ná Alona bakómaki liboso ya Falao, bayebisaki ye nsango oyo eutaki epai ya Yehova. Kasi, na lofundo nyonso, Falao alobaki boye: “[Yehova] azali nani ete nayoka monɔkɔ na ye mpe natika Yisalaele kokenda? Ngai nayebi [Yehova] te, mpe nakotika Yisalaele kokenda te.” (Exode 5:1, 2) Falao alakisaki motó makasi mpe azalaki na mayele mabe, kasi Yehova atindaki Moize mbala na mbala mpo ayebisa ye nsango na Ye. (Exode 7:14-16, 20-23; 8:1, 2, 20) Moize amonaki ete Falao asilikaki. Na bongo, ezalaki na ntina nini akende kokutana na ye lisusu? Bayisalaele bazalaki na mposa ya kolongwa na boombo. Falao aboyaki na motema moko. Soki ozalaki na esika ya Moize, olingaki kosala nini?

8. Matomba nini emonanaki na makambo oyo Yehova asalaki Falao, mpe makambo yango esengeli kotinda biso tósala nini?

⁸ Moize amemelaki ye nsango mosusu oyo elobaki boye: “[Yehova], Nzambe ya Baebele, alobi boye ete, Tiká bato na ngai kokenda ete básalela ngai.” Nzambe abakisaki boye: “Nakokaki kotinda lobɔkɔ na ngai mpe kobɛta yo mpe bato na yo na likamba ete bókufa nyonso na mokili, nde natiki yo na ntina boye ete namonisa yo nguya na ngai, ete nkombo na ngai esakolama bipai nyonso na molɔ́ngɔ́.” (Exode 9:13-16) Yehova akanaki kolakisa nguya na ye na makambo oyo asengelaki kosala Falao, moto oyo alakisaki motó makasi; mpe yango esengelaki kozala likebisi mpo na bato nyonso oyo batɛmɛlaka ye. Moko na bato yango ezali Satana Zabolo, oyo Yesu Klisto abengaki “moyangeli ya mokili.” (Yoane 14:30; Baloma 9:17-24) Ndenge Yehova alobaki yango, nkombo na Ye esakolamaki na mabelé mobimba. Motema molai na ye esalaki ete abikisa Bayisalaele ná ebele ya bato oyo balandaki bango mpo na kosambela ye. (Exode 9:20, 21; 12:37, 38) Banda na ntango wana, kosakolama ya nkombo ya Yehova esalisi bamilio ya bato mosusu bándima losambo ya solo.

Ntango tozali liboso ya bato ya matata

9. Ndenge nini bandeko ya Moize bazangaki limemya epai ya Yehova?

⁹ Baebele bayebaki nkombo ya Nzambe. Moize azalaki koloba nkombo yango ntango azalaki kosolola na bango, kasi bazalaki ntango nyonso te na limemya epai ya Nkolo ya nkombo yango. Ntango Yehova asalaki likamwisi mpo na kobimisa Bayisalaele na Ezipito, likambo nini esalemaki mwa moke na nsima ntango bazangaki mai ya komɛla? Baimaimaki epai ya Moize. Na nsima, balelalelaki mpo na biloko ya kolya. Moize akebisaki bango ete bazalaki koimaima kaka epai na ye ná Alona te, kasi epai ya Yehova. (Exode 15:22-24; 16:2-12) Na Ngomba Sinai, Yehova apesaki Bayisalaele Mibeko, mpe bato bamonaki makambo ya kokamwa oyo esalemaki na libaku yango. Kasi, nsima ya mwa mikolo, bato basalaki mwana ya ngɔmbɛ mpe basambelaki ye. Balobaki ete bazali kosala “elambo epai ya [Yehova].”​—Exode 32:1-9.

10. Mpo na nini libondeli ya Moize oyo ezali na Exode 33:13 ezali na ntina mingi mpo na bankulutu?

¹⁰ Moize asengelaki kosala nini na bato oyo Yehova ye moko abengaki bato ya motó makasi? Moize abondelaki Yehova boye: “Nabondeli yo, soki nabongi na miso na yo, lakisá ngai banzela na yo, mpo nayeba yo, mpo nabonga na miso na yo.” (Exode 33:13, NW) Lelo oyo, bankulutu bazali kobatela etonga ya baklisto oyo bazali na komikitisa koleka Bayisalaele. Atako bongo, bango mpe babondelaka boye: “Ee [Yehova] yebisá ngai nzela na yo; monisá ngai bilekelo na yo.” (Nzembo 25:4) Koyeba banzela ya Yehova esalisaka bankulutu básala makambo oyo eyokani na Liloba ya Nzambe mpe na bizaleli na ye.

Makambo oyo Yehova asɛngaka epai ya basaleli na ye

11. Malako nini Yehova apesaki Moize mpe mpo na nini yango etali biso lelo oyo?

¹¹ Na Ngomba Sinai, Yehova alobaki polele makambo oyo asɛngaki epai ya basaleli na ye. Na nsima, apesaki Moize bitanda mibale oyo ezalaki na Mibeko Zomi. Ntango Moize akitaki, akutaki Bayisalaele bazali kosambela mwana ya ngɔmbɛ ya wolo, asilikaki mpe abwakaki bitanda yango mibale na nse mpe epasukaki. Yehova akomaki lisusu Mibeko Zomi na bitanda ya mabanga oyo Moize abongisaki. (Exode 32:19; 34:1) Mibeko yango ebongwanaki te banda bapesaki yango. Moize asengelaki kolanda mibeko yango. Lisusu, Yehova amonisaki bizaleli na ye polele epai ya Moize mpo amitambwisa lokola momonisi na Ye. Lelo oyo, Yehova azali kosɛnga te ete baklisto bátosa mibeko ya Moize; nzokande, makambo oyo ayebisaki Moize ezali na mitinda mingi oyo ebongwaná te mpe etali bato nyonso oyo basambelaka Yehova. (Baloma 6:14; 13:8-10) Tótalela mwa bandakisa na yango.

12. Lokola Yehova alobaki ete Bayisalaele básambela kaka ye, yango esɛngaki nini epai na bango?

¹² Kosambela kaka Yehova. Bato ya Yisalaele bayokaki ntango Yehova alobaki ete basengeli kosambela kaka ye. (Exode 20:2-5) Bayisalaele bamonaki makambo mingi oyo endimisaki bango ete Yehova azali Nzambe ya solo. (Deteronome 4:33-35) Yehova amonisaki polele ete ata soki bato ya bikólo mosusu bazalaki kosambela bikeko to bazalaki na boyokani na bilimo mabe, akokaki kondima te ete libota na ye esala makambo yango. Losambo na bango epai ya Yehova esengelaki kozala milulu ya mpamba te. Bango nyonso basengelaki kolinga Yehova na motema na bango mobimba, na molimo na bango mobimba, mpe na nguya na bango nyonso. (Deteronome 6:5, 6) Basengelaki komonisa yango na maloba mpe na etamboli na bango, elingi koloba na makambo nyonso ya bomoi na bango. (Levitike 20:27; 24:15, 16; 26:1) Yesu Klisto mpe amonisaki polele ete Yehova asɛngaka ete moto asambela kaka ye.​—Malako 12:28-30; Luka 4:8.

13. Mpo na nini Bayisalaele basengelaki kotosa Nzambe na makambo nyonso, mpe nini esengeli kotinda biso tótosa Nzambe? (Mosakoli 12:13)

¹³ Kotosa bakomandema nyonso ya Yehova. Bayisalaele basengelaki kobosana te ete ntango basalaki kondimana ná Yehova, balapaki ndai ya kotosa ye na makambo nyonso. Bazalaki na bonsomi na makambo mingi, kasi basengelaki kotosa bakomandema nyonso ya Yehova. Yango elingaki komonisa ete balingaka Nzambe mpe elingaki komemela bango ná bana na bango mapamboli, mpamba te makambo nyonso oyo Yehova azalaki kosɛnga ezalaki mpo na bolamu na bango.​—Exode 19:5-8; Deteronome 5:27-33; 11:22, 23.

14. Ndenge nini Nzambe ateyaki Bayisalaele ntina ya kotya makambo ya elimo na esika ya liboso?

¹⁴ Kotya makambo ya elimo na esika ya liboso. Bayisalaele basengelaki te koluka naino kokokisa bamposa na bango mpe kobosana makambo ya elimo. Basengelaki te komipesa kaka na koluka biloko ya mokili. Na kati ya pɔsɔ, Yehova aponaki mokolo moko ezala mokolo ya bosantu, mokolo oyo bazalaki komipesa kaka na makambo ya losambo ya Nzambe ya solo. (Exode 35:1-3; Mituya 15:32-36) Mbula na mbula ezalaki mpe na mikolo oyo basengelaki kosala mayangani mosantu. (Levitike 23:4-44) Na mikolo yango bazalaki kolobela misala minene ya Yehova, bazalaki koteya bango banzela na ye mpe bazalaki komonisa botɔndi mpo na bolamu na ye nyonso. Ntango Bayisalaele bazalaki komipesa na losambo ya Yehova, ezaleli na bango ya kobanga Nzambe mpe bolingo na bango mpo na ye ezalaki kokóma makasi mpe Ye azalaki kosalisa bango bátambola na banzela na ye. (Deteronome 10:12, 13) Malako wana ezali na mitinda oyo ekoki mpe kosalisa basaleli ya Yehova lelo oyo.​—Baebele 10:24, 25.

Tóyeba bizaleli ya Yehova

15. (a) Mpo na nini koyeba bizaleli ya Yehova ezalaki na ntina mingi mpo na Moize? (b) Mituna nini ekoki kosalisa biso tómanyola ezaleli mokomoko ya Yehova?

¹⁵ Koyeba bizaleli ya Yehova esalisaki mpe Moize mpo na kokamba Bayisalaele. Exode 34:5-7 elobi ete Nzambe alekaki liboso ya Moize mpe alobaki boye: “[Yehova, Yehova] azali Nzambe ya mawa mpe ya ngɔlu, akoyoka nkanda noki te mpe aleki na boboto mpe na solo. Akobatela boboto na ye mpo na nkóto nkóto, mpe akolimbisa mabe mpe nkanza mpe lisumu, kasi akolongisa mokiti soki moke te, nde akopesa likamba na mabe ya batata likoló ya bana mpe bana ya bana kino libota ya misato mpe libota ya minei.” Manyolá naino maloba yango malamumalamu. Omituna boye: ‘Ezaleli mokomoko oyo balobeli elimboli nini? Ndenge nini Yehova amonisaki yango? Ndenge nini bankulutu bakoki komonisa ezaleli yango? Ndenge nini ezaleli yango ekoki komonana na makambo oyo mokomoko na biso asalaka?’ Tótalela mwa bandakisa.

16. Ndenge nini tokoki koyeba lisusu malamumalamu motema mawa ya Nzambe, mpe mpo na nini yango ezali na ntina?

¹⁶ Yehova azali “Nzambe ya mawa mpe ya ngɔlu.” Soki ozwi buku Étude perspicace des Écritures, tángá makambo oyo ezali na motó ya likambo “Miséricorde” (Motema mawa). To mpe okoki koluka na Index des publications de la Société Watch Tower to na Watchtower Library (CD-ROM).a Salelá buku Concordance mpo na komona bavɛrsɛ oyo ezali kolobela motema mawa. Okomona ete motema mawa ya Yehova etindaka ye ntango mosusu alɛmbisa etumbu; kasi etindaka ye mpe ayokela basaleli na ye mawa mpe asala likambo moko mpo na kobikisa bango. Yango emonanaki na ndenge Nzambe akokisaki bamposa ya mosuni mpe ya elimo ya Bayisalaele ntango bazalaki kokende na Mokili ya Ndaka. (Deteronome 1:30-33; 8:4) Motema mawa ya Yehova ezalaki kotinda ye alimbisa bango ntango bazalaki kosala mabunga. Amonisaki motema mawa mpo na libota na ye ya kala. Yango wana, basaleli na ye lelo oyo basengeli mpenza koyokelanaka mawa!​—Matai 9:13;18:21-35.

17. Ndenge nini koyeba malamu ngɔlu ya Yehova etombolaka losambo ya solo?

¹⁷ Motema mawa ya Yehova etambolaka elongo na ngɔlu. Liloba ngɔlu elimbolaka nini? Sikoyo, kokanisá ndimbola yango na bavɛrsɛ oyo ezali komonisa ete Yehova azali Nzambe ya ngɔlu. Biblia emonisi ete Yehova amonisaka mpe ngɔlu na ndenge amibanzabanzaka mpo na basaleli na ye oyo bazali konyokwama. (Exode 22:26, 27) Na mikili nyonso, bapaya, ata mpe bana-mboka mosusu, bakoki kozala na bomoi ya mpasi. Ntango Yehova asɛngaki Bayisalaele báponaka bilongi te mpe bámonisaka boboto epai ya bapaya mpe babola, ayebisaki bango bábosana te ete bango mpe bazalaká bapaya na Ezipito. (Deteronome 24:17-22) Ezali boni mpo na biso basaleli ya Nzambe lelo oyo? Kozala na ngɔlu esalisaka biso tózala na bomoko mpe ebendaka bato mosusu na losambo ya Yehova.​—Misala 10:34, 35; Emoniseli 7:9, 10.

18. Liteya nini tokoki kozwa na ndenge oyo Yehova ateyaki Bayisalaele bálanda te misala mabe ya bato ya bikólo mosusu?

¹⁸ Nzokande, esengelaki te ete boboto oyo Bayisalaele bazalaki komonisa epai ya bato ya bikólo mosusu ezwa esika ya bolingo na bango mpo na Yehova mpe mpo na mitinda na ye. Yango wana, Nzambe ateyaki Bayisalaele ete bálanda te makambo ya bikólo oyo ezalaki zingazinga na bango, mpe básambela banzambe na bango te mpe bámekola te misala na bango ya mbindo. (Exode 34:11-16; Deteronome 7:1-4) Yango etaleli mpe biso lelo oyo. Tosengeli kozala basantu, ndenge Yehova, Nzambe na biso, azali mosantu.​—1 Petelo 1:15, 16.

19. Soki basaleli ya Yehova bazali koyeba ndenge atalelaka misala ya mabe, ndenge nini yango ekoki kobatela bango?

¹⁹ Mpo Moize ayeba malamu banzela ya Nzambe, Yehova amonisaki ye polele ete atako alingaka masumu te, asilikaka noki te. Atikelaka bato ntango báyekola mitinda na ye mpe bátosa yango. Soki moto abongoli motema, Yehova alimbisaka masumu na ye, kasi azangaka te kopesa etumbu oyo ebongi na moto oyo asali lisumu monene. Ayebisaki Moize ete misala ya Bayisalaele ekokaki komema malamu to mabe tii epai ya bana na bango. Soki basaleli ya Yehova bayebi banzela na ye malamu, yango ekosalisa bango bápesa Nzambe foti te ntango bakutani na mpasi oyo bango moko bamilukeli to mpe bákanisa ete Nzambe azali koumela.

20. Nini ekosalisa biso tózala malamu na bandeko mpe ná bato oyo tokutanaka na bango na mosala ya kosakola? (Nzembo 86:11)

²⁰ Soki yo mpe olingi koyeba Yehova mpe banzela na ye malamu, kobá koyekola mikanda mpo na koyeba malamu ndimbola ya makambo mpe komanyola ntango ozali kotánga Biblia. Yekolá malamumalamu bizaleli ndenge na ndenge ya Yehova. Bondelá mpo na koyeba ndenge okoki komekola Nzambe mpe kokokisa malamumalamu mokano na ye na bomoi na yo. Yango ekosalisa yo okwea na mitambo te, ozala malamu ná bandeko, mpe osalisa bato mosusu báyeba Nzambe na biso mpe bálinga ye.

[Maloba na nse ya lokasa]

Oyekoli makambo nini?

• Mpo na nini Moize asengelaki kozala na komikitisa, mpe mpo na nini yango ezali na ntina mpo na biso?

• Ndenge Moize azalaki kokende mbala na mbala koyebisa Falao maloba ya Yehova, ememaki likambo nini ya malamu?

• Tángá mwa mitinda ya ntina mingi oyo Yehova ateyaki Moize, oyo biso mpe tosengeli kolanda.

• Ndenge nini tokoki koyeba malamumalamu bizaleli ya Yehova?

[Elilingi na lokasa 21]

Moize ayebisaki Falao liloba ya Yehova na bosembo

[Elilingi na lokasa 23]

Yehova ayebisaki Moize masɛngami na ye

[Elilingi na lokasa 24]

Manyolá bizaleli ya Yehova