Toli ya “banganga-mayele” esilaka ngala

LELO oyo, na Internet, okoki komona na bisika koleka milio 26, batoli mpo na kobɔkɔla bana. Soki olobi ozwaka miniti moko mpo na kotánga esika mokomoko, mwana na yo akoki kokola mpe kobala liboso osilisa kotánga bisika yango nyonso.

Ntango minganga ya bana, bato ya pisikoloji oyo bayekolaka bana mpe Internet ezalaki naino te, baboti bazalaki kokende koluka batoli wapi? Mingimingi, bazalaki kozwa yango epai ya bato ya libota na bango. Batata, bamama, banɔkɔ mpe batata-mwasi nde bazalaki kosunga na batoli, na mbongo mpe na kobatela bana. Kasi, na bikólo mingi, lokola ebele ya bato batiki bamboka na bango mpe bakei kofanda na bingumba ya minene, bato ya mabota bazali lisusu esika moko ndenge wana te. Mbala mingi lelo oyo, batata ná bamama babundaka na mokumba monene ya kobɔkɔla bana kaka bango moko.

Yango ezali moko ya bantina oyo bibongiseli ya bapesi-toli mpo na kobɔkɔla bana ebimi ebeleebele lelo oyo. Ntina mosusu ezali ete bato mingi bakómi kokanisa ete siansi ekoki kosunga na makambo nyonso. Na nsuka ya bambula ya 1800, bato ya Amerika bakómaki kondima ete siansi ekoki kosunga bato na makambo nyonso, ata na kobɔkɔla bana. Yango wana, ntango kaka ebongiseli moko (American National Congress of Mothers) elobaki na 1899 ete “baboti bazali kokoka te kobɔkɔla bana na bango,” ebele ya bapesi-toli mpo na kobɔkɔla bana bakómaki komonana. Balakaki kosunga batata ná bamama oyo bazali na mokakatano ya kobɔkɔla bana na bango mpo bálonga na likambo yango.

Babuku ya batoli mpo na kobɔkɔla bana

Banganga-mayele basungi mpenza baboti? Baboti ya lelo bazali komitungisa te mpe bakómi na makoki mingi mpo na kobɔkɔla bana koleka baoyo ya kala? Ankɛtɛ moko oyo eutaki kosalema na Angleterre emonisi ete ezali bongo te. Ankɛtɛ yango emonisaki ete baboti mwa mingi (35%) oyo bazali na bana ya mike bazali naino koluka batoli ya malamu. Bamosusu bamoni malamu kutu básalela mayele na bango moko.

Na buku na ye (Raising America: Experts, Parents, and a Century of Advice About Children), Ann Hulbert alobeli babuku ya batoli mpo na kobɔkɔla bana, oyo banganga-mayele bakomá. Hulbert, oyo azali mpe mama ya bana mibale, alobi ete batoli mingi ya banganga-mayele euti na mayele ya siansi te. Emonani ete bakomaki mingimingi nde makambo oyo bango moko bakutanaki na yango. Soki totali lelo oyo, tokomona ete makambo mingi oyo banganga-mayele bakomá eleká ngala, bango na bango bazali koyokana te, mpe mosusu ezangi motó ná makolo.

Banganga-mayele basungi mpenza baboti? Mpo na koloba solo, baboti mingi bayebi lisusu nini básala te, mpamba te batoli mpe makanisi ndenge na ndenge etondi nde kotonda. Kasi, baboti nyonso te nde bazali kokanisa ete bakoki kozwa toli ya malamu te. Ndenge lisolo oyo elandi ekomonisa yango, ezali na ebele ya baboti na mokili mobimba oyo bazali kozwa litomba na batoli oyo eumeli mingi mpe esilaka ngala te.