Liteya 26

Kozongela makambo ya ntina mpe kosala bageste

1-3. Mpo na nini bozongeli ezali eloko ekoki kozanga te wana ezali biso koteya?

¹ Ntango ozali kopesa diskur, mokano na yo ezali mpo na kokotisa kati na boongó ya bayoki na yo makambo oyo bakoki komikundola yango mpe kosalela yango. Soki babosani yango, litomba nyonso ebungi. Metode moko ya ntina mingi mpo na kosalisa bayoki na yo ete bakanga maloba na yo kati na elimo na bango ezali boye ete ozongelaka makanisi maleki ntina. Bozongeli ezali lisalisi monene mpo na boongó. Molobi malamu akoki kozangisa eloko oyo te. Osili kotalela motuya na yango mpo na oyo etali mikapo ya Biblia. Nzokande, pwɛ́ “Kozongela makambo ya ntina” ezali na esika na yango moko kati na fiche ya Toli mpo na balobi, mpamba te etali mpe makambo mosusu kati na diskur.

² Mpo na kosalisa yo ete oyeba kozongela makanisi ya ntina mpo ete bato basimba yango, tokotalela likambo yango na nzela mibale. Moko na moko na yango etali metode ya bozongeli ekeseni mpe ezali na mokano na yango. Kozongela makambo ya ntina monene esalisaka boongó. Kozongela makambo oyo bato basimbaki ntina na yango te ekosalisa bayoki ete bakanga ntina na yango.

³ Kolonga na ezaleli oyo ezali bobele likambo ya koyeba koloba te, kasi lisusu komilengela malamu. Esengeli oyeba libela makanisi nini osengeli kozongela mpe ntango nini okozongela yango.

4-6. Monisa ndenge nini tokoki kosalela rézimé “mokemoke” mpe rézimé “na nsuka ya diskur” mpo na kozongela makambo ya ntina monene.

⁴ Kozongela makambo ya ntina monene. Bozongeli ya makambo maleki ntina esalemaka na rézimé. Awa tokotalela rézimé mibale: rézimé “mokemoke” na kati ya diskur mpe rézimé na “nsuka” ya diskur.

⁵ Rézimé mokemoke na kati ya diskur ezali bozongeli ya makanisi ya ntina wana ezali yo kolakisa yango. Bozongeli nyonso mokemoke ezali kokundola makambo maleki ntina. Kosalaka bongo, makanisi nyonso ya ntina kati na diskur mazali kokangisama lokola chene to monyololo.

⁶ Ata osalaki bozongeli mokemoke na kati to osalaki yango te, rézimé na nsuka ya diskur ezali na ntina mpo na kozongela makanisi nyonso minene, mpe bozongeli yango ya diskur ekosalema na mwa bafraze mikuse. Okoki mpe koyebisa libela bapwɛ́ oyo okozongela. Kosalaka bongo, bayoki bakosimba yango.

7-10. Ndenge nini tokoki kozongela makambo ya ntina monene na lolenge moko malamu wana ezali biso kosala rézimé?

⁷ Rézimé elingi koloba te ntango nyonso ete ozongela maloba ndenge olobaki yango na ebandeli. Metode ezali mingi mpo na kosala yango: na elilingi moko, na mokapo moko ya Biblia, na kozongela pwɛ́ moko kasi na maloba mosusu, na ndakisa moko to na lisese, na kokesenisa makambo mibale, na makanisi mibale oyo mazali na moboko moko, na kosalela maloba makeseni kasi mazali na ndimbola moko to na kosalela mituna. Na ndakisa, mpo na diskur piblike, rézimé malamu ekoki kosalema soki okokamata minite mitano mpo na kozongela mikapo mpe makanisi maleki ntina. Diskur mobimba eyeisami mokuse na mwa makanisi oyo moto nyonso akoki kosimba yango kozanga mpasi mpe kosalela yango na nsima.

⁸ Bozongeli na motindo ya rézimé ezali na ntina koleka soki diskur na yo ezali na kwokoso mingi. Ntango oyo ozali kolimbola pwɛ́ mokomoko kino ntango okokoma na bozongeli mokuse na kati wana bayoki bakoki kokotisa makanisi kati na elimo na bango. Nzokande, ezali ntango nyonso lisengisi te mpo na kosala rézimé ya pwɛ́ nyonso. Ntango mosusu ekoki bobele ete okanisela yango na liloba moko to na maloba mibale wana elingi yo koleka na pwɛ́ oyo elandi.

⁹ Lolenge mosusu ya kozongela makambo maleki ntina ezali boye ete oyebisa yango libela kati na maloba na yo ya ebandeli mpe na nsima okoka kolimbola yango kati na nzoto ya diskur na yo. Bozongeli motindo oyo ekokotisa makambo ya ntina kati na elimo ya bayoki.

¹⁰ Soki okomimesenisa na bametode oyo ndenge na ndenge mpo na kozongela makambo ya ntina, wana ba diskur na yo ekozala na litomba mingi, na elengi mingi mpe bato bakozala kosimba yango kozanga mpasi.

11-14. Tosengeli kotalela nini wana ezali biso kozongela makambo oyo bato basimbaki ntina na yango te?

¹¹ Kozongela makambo oyo bato basimbaki ntina na yango te. Molobi akozwa ekateli, nsima na kotalela bayoki na ye, soki ebongi ete azongela likambo moko mpo ete bato basimba ntina na yango malamu. Soki ezali likambo ya ntina mingi, oyo bato bakosimba yango te soki ozongeli yango te, wana osengeli koluka nzela ya kozongela yango, soki te bayoki na yo bakolanda yo te kino na esukiseli ya diskur na yo. Nzokande, kozongela makambo pambapamba, oyo esengeli te, ekobebisa diskur mpe ekolembisa bayoki.

¹² Kanisa bayoki na yo wana ezali yo kobongisa diskur. Na yango, okoki koyeba libela makambo nini ekozala mpasi mpo na bango ete basimba yango. Na bobongisi na yo, kana bozongeli ya makambo wana mpo ete bayoki bakoka kotalela yango na banzela ekeseni.

¹³ Ndenge nini okoki koyeba ete likambo boye to likambo boye bato basimbi ntina na yango te? Tala bayoki. Tala bilongi na bango. Soki ozali koloba bobele na moto moko to na bato mibale, tuna bango mituna.

¹⁴ Nzokande simba malamu likambo oyo: Ekoki te bobele kozongela maloba yango moko. Koteya ezali eloko ya petee na motindo oyo te. Soki bayoki na yo basimbaki likanisi na yo te na mbala ya liboso oyo olobaki na bango, kokanisa te ete ekoki bobele kozongela maloba oyo osalelaki liboso mpo ete ekotela bango. Na yango, ebongi kosala nini? Zala suple. Mbala mosusu okozala na mposa ya kobakisa na mbalakaka mwa bandimbola mosusu na diskur na yo. Koteya na yo ekobonga soki oyebi kobongola masolo na yo mokemoke mpo na kokokisa mposa ya bayoki na yo.

15-18. Ndenge nini tokoki koyekola kosala bageste oyo elakisaka monene, molai, esika, bongo na bongo?

¹⁵ Bilakiseli to bageste epesaka bokasi na maloba na yo mpe engengisaka yango. Ezali kopesa bomoi na makanisi na yo mpe ezali kobakisa eloko na diskur na yo. Moto nyonso asalaka bageste ntango azali koloba. Yango wana, na ntango otelemi liboso ya baninga mpo na kopesa diskur, soki ozali kosala bageste te bakokanisa ete ozali kooka nzoto malamu te. Nzokande, soki ozali kosala bageste ebongi na yo, bakotya makanisi na bango epai na yo moto te, kasi na makambo oyo ozali kolobela bango. Bageste ekosalisa yo mpo ete lisolo na yo ezala ya bomoi, mpo ete obimisa mayoki na yo mpe obakisa móto na lisolo na yo. Bakoyekolaka bageste na mokanda te. Motindo moko na koseka to kosilika, ekoyekolamaka na mokanda te. Yango wana, ntina ezali te ya kolanda bageste ya moto mosusu. Ebongi ete bageste eyokana na bomoto na yo mpe na elobeli na yo. Mbongwana na elongi etambolaka nzela moko na bageste mpo ete maloba mazala na bomoi.

¹⁶ Tokoki kokabola bageste na mitindo mibale ya minene: bageste mpo na kolakisa ndenge ya eloko mpe bageste mpo na kobakisa bokasi na maloba.

¹⁷ Bageste mpo na kolakisa ndenge eloko ezali. Ezali mpo na kolakisa monene, moke, molai, esika ya eloko to ya likambo oyo ozali kolobela. Geste oyo ezalaka mpasi te mpo na kosala yango. Na yango, soki oyebaka kosala geste te na ntango olobaka liboso ya baninga kuna na estrade, banda na kosala bageste oyo ya petee.

¹⁸ Ntango bakosenga yo pwɛ́ oyo na Eteyelo ya mosala ya Nzambe, kokanisa te ete ekoki bobele kosala geste moko to mibale. Tya molende ya kosala bageste na diskur na yo mobimba. Mpo na komisalisa na yango, luka maloba oyo mazali kolakisa epai, distanse, molai, monene, vitese, esika, kokesena, bongo na bongo. Soki esengeli, tya bilembo na maloba yango mpo omikundola ete osengeli kosala bageste na bisika wana. Ata ozwi “M” na mbala ya liboso, landa kosala bongo. Nsima na kosala badiskur mwa mingi na motindo oyo, okozala lisusu na mposa na bilembo wana te mpo na komikundola ete osengeli kosala bageste. Ekobanda koyela yo yango moko.

19, 20. Bageste ya kobakisa bokasi na maloba ezali na ntina nini?

¹⁹ Bageste mpo na kobakisa bokasi ya maloba. Yango ezali mpo na kolakisa mayoki mpe endimiseli. Ezali kopesa móto na makanisi mpe ezali kolendisa yango. Okoki kozangisa bageste oyo te kati na diskur na yo. Nzokande, keba mpo ete ekoma momeseno moko ya mabe te, na ndakisa soki bageste yango ezali se ndenge moko ntango nyonso.

²⁰ Soki ozali na bageste oyo ekoma epai na yo lokola momeseno moko ya mabe, na yango, na boumeli ya mwa ntango, sala bobele bageste oyo ezali mpo na kolakisa ndenge ya eloko, monene, molai, wapi, bongo na bongo. Ekosila yo komesena na kosala yango, oyo ya kobakisa bokasi na maloba ekobanda koyela yo yango moko. Wana eksperianse na yo ekobakisama mpe okozala lisusu na kobanga te kuna na estrade, bageste oyo okosala mpo na kobakisa bokasi na maloba na yo ekobongisa lisusu koleka mayoki na yo, endimiseli na yo mpe bosolo na yo. Kosalaka boye, badiskur na yo ekozala na ntina mingi.