Mpo na nini bato balingi kanyaka mingi?

“Okokamata kanyaka te mpo ete kanyaka ekoboma miso ya batali, mpe ekobebisa likambo ya bato sembo.”—Exode 23:8.

MIBEKO ya Mose oyo epesamaki eleki sikoyo mbula 3 500, epekisaki kanyaka. Banda ntango wana, bato basalá mpe bazali kosala mibeko ebele mpo na kopekisa kanyaka. Kasi, mibeko esilisi kanyaka te. Mokolo na mokolo, bato mingi bazali kopesa to kozwa kanyaka, mpe likambo yango ezali konyokola bato ebele.

Ebele ya bato bazali kopesa to kozwa kanyaka mpe basali mayele ya kokamwa mpo na kosalela kanyaka na boye ete ekómi mpenza likama mpo na mokili mobimba. Na bamboka mosusu, liboso ya kosala ata likambo nini, basengeli naino kopesa kanyaka. Mpo na kolonga na ekzamɛ, kozwa mokanda ya Leta oyo epesaka ndingisa ya kotambwisa motuka, kozwa kɔntra moko to mpe kolonga na tribinale, esengeli kopesa moto oyo asalaka mosala yango madesu ya bana. Arnaud Montebourg, ye azali avoka na engumba Paris, alobi ete: “Kanyaka ezali lokola mopɛpɛ mabe oyo ezali koboma elimo ya bato.”

Kanyaka ekɔti mingi na makambo ya mombongo. Bakompanyi mosusu esalelaka ndambo ya misato ya benefisi na yango kaka mpo na kopesa kanyaka epai ya bakonzi ya Leta oyo balingaka kanyaka. Zulunalo moko ya Angleterre (The Economist) elobi ete bato oyo batɛkaka mindoki bazwaka dolare miliare 25 na mbula moko, mpe kati na mbongo yango, basalelaka dolare miliare 2,5 mpo na kopesa kanyaka epai ya bato oyo bakoki kosomba mindoki. Lokola kanyaka epalangani mingi, ekómi likama monene. Balobi ete na bambula oyo euti koleka, makambo mabe ya ebongiseli ya bakapitaliste, makambo oyo etondi na kanyaka mpe ezali kosala ete kaka mwa bato moke oyo bayebani nde bazali malamu, ekweisi nkita ya bikólo mobimba.

Bato oyo bazali konyokwama mingi na likambo ya kanyaka mpe ndenge yango ezali kobebisa nkita ezali nde babola, mpamba te bazali na likoki ya kopesa moto kanyaka te. Zulunalo The Economist elobi na mokuse ete “kanyaka ezali kaka lolenge mosusu ya boombo.” Boombo yango ekoki kosila? Ezali na ndenge ya kosilisa kanyaka? Mpo na kozwa biyano na motuna yango, tosengeli naino koyeba mwa makambo oyo ezali kotinda bato básalela kanyaka.

Makambo nini ezali kotinda bato básalela kanyaka?

Mpo na nini bato balingaka kanyaka na esika ya kozala sembo? Bato mosusu bamonaka ete kanyaka ezali nzela mokuse to mpe nzela kaka moko mpo na kozwa eloko oyo bazali na yango mposa. Na bantango mosusu, kopesa kanyaka ekoki kobikisa moto na etumbu oyo asengelaki kozwa. Lokola bazali komona ete bato ya politiki, bapolisi, mpe bazuzi bazali kokanga miso na kanyaka to mpe bango moko bazali kondima yango, bato mingi bazali se kolanda ndakisa na bango.

Lokola kanyaka ezali kopalangana mingi, bato bazali lisusu komona yango mabe te, mpe nsukansuka moto nyonso akómi komona yango lokola ezali na yango mabe te. Bato oyo bazali kofuta bango mbongo moke bazali komona ndenge mosusu ya kosala te. Basengeli kosɛnga madesu ya bana mpo bábika. Lokola mpe bato oyo bazali kosɛnga madesu ya bana to baoyo bazali kopesa kanyaka mpo na kozwa matomba mosusu bazali kozwa etumbu te, bato mingi bazali komona ntina ya koboya yango te. Mokonzi Salomo alobaki ete: “Mitema ya bana ya bato ikani makasi kosalaka mabe, zambi etumbu mpo na kosala mabe epesami noki te.”—Mosakoli 8:11.

Makambo mibale ya minene ezali kotinda bato básalelaka kanyaka: moimi na lokoso. Lokola bazali na moimi, bato oyo balingaka kozala sembo te, bazalaka na motema makasi ata soki bayebi ete soki bazwi to bapesi kanyaka, bato mingi bakonyokwama mpo na yango; bazali kondima kanyaka mpamba te bango nde bazali kozwela yango matomba. Ntango bazali konduka biloko na nzela ya kanyaka, bato yango bazali se kokóma na lokoso mingi. Salomo alobaki ete: “Ye oyo alingi mosolo akosepela na mosolo te; ye oyo alingi libonza akosepela na mingi mpe te.” (Mosakoli 5:10) Toboyi te, lokoso ekoki kozala malamu mpo na kozwa mbongo, kasi ekosuka kaka na kanyaka mpe makambo oyo ezali sembo te.

Likambo mosusu oyo tosengeli kobosana te ezali mosala ya mokonzi ya mokili oyo amonanaka te. Biblia ebengi ye Satana Zabolo. (1 Yoane 5:19; Emoniseli 12:9) Satana azali mpenza kotinda bato básalela kanyaka. Kanyaka oyo eleki monene banda mokili ebandá ezali oyo Satana alingaki kopesa Klisto. “Nakopesa yo nyonso oyo soko okokwea mpe [okosambela] ngai.”—Matai 4:8, 9.

Kasi, Yesu akokaki kondima kanyaka te, mpe ateyaki bayekoli na ye bálanda ndakisa na ye. Mateya ya Klisto ekoki kosalisa biso mpo na koboya kanyaka oyo epalangani na mokili lelo oyo? Lisolo oyo elandi ezali kolobela likambo yango.