Novemba

Ka in janyuol, kony nyithindi mondo giik paro ma ginyalo chiwo ka luwore gi hikgi. Seche moko nyalo bedo ni sula ma wanono e chokruok en sula ma wuoyo kuom chandruoge mag kend kata timbe mochido mag nindruok ma Jokristo ok onego otim, kata kamano, pod nyaka iyudie paragraf moro moting’o weche ma nyathi nyalo chiwoe e paro. Bende, kony nyithindi mondo ging’e gimomiyo nitie seche ma ok bi yiergi kata ka giting’o badgi. Leronegi wechego nyalo konyogi mondo chunygi kik nyosre sama oyier jomamoko to gin ok oyiergi. (1 Tim. 6:18) Waduto wanyalo iko paro ma biro pako Jehova kendo jiwo Jokristo wetewa. (Nge. 25:11) Kata obedo ni dichiel ka dichiel wanyalo chiwo paro e wi gimoro ma notimore e ngimawa, onego watem kik wawuo ahinya kuomwa wawegi. (Nge. 27:2; 2 Kor. 10:18) Kar mano, dwaher ni waket pachwa kuom Jehova, Wachne, kod riwruok mar ogandane.​—Fwe. 4:11. w23.04 24-25 ¶17-18

Hera en gima dwarore mondo okonywa siko ka waneno kendo rito pachwa. (Mat. 22:37-39) Hero Nyasaye konyowa nano e tijwa mar lendo kata obedo ni wanyalo romo gi pek moko. (2 Tim. 1:7, 8) Nikech wahero nyaka joma ok ti ne Jehova, walendonegiga kendo watimoga kamano nyaka gi simu kod barupe. Wan gi geno ni chieng’ moro ginyalo lokore mi gichak tiyo ne Jehova. (Eze. 18:27, 28) Wahero bende Jokristo wetewa. Wanyiso herano kuom ‘jiwore kendo gerore.’ (1 The. 5:11) Mana kaka jolweny ma kedo kanyachiel, wajiworega. Ok wachwanyga owetewa gi nyiminewa goyiem kata chulo kuor sama gichwanyowa. (1 The. 5:13, 15) Bende, wanyiso hera kuom miyo owete ma tayo kanyakla luor.​—1 The. 5:12. w23.06 10 ¶6; 11 ¶10-11

Yo mokwongo ma wanyalo tegogo yiewa en kuom paro matut e wi rawar. Mich mar rawar miyo wabedo gadier ni singo mag Nyasaye biro chopo kare. Sama waparo matut e wi gimomiyo Nyasaye nochiwo rawar kod kaka nochiwe, wamedo bedo gi yie motegno ni wabiro dak nyaka chieng’ e piny manyien ma Nyasaye osingo. Ang’o momiyo wawacho kamano? Ere kaka Jehova nochiwo rawar? Jehova nooro Yesu Wuode makayo kendo ma miderma mondo obi onyuole e piny kae kaka dhano makare chuth. Ka ne Yesu nie piny kae, nonano e bwo tembe mang’eny. Kae to nosande, motho tho malit ahinya. To mano doko nengo maduong’ ahinya ma Jehova nochulo! Nyasachwa ma jahera ne ok nyal yie ni Wuode osandre kamano kendo otho mana ni mondo wadag machuok. (Joh. 3:16; 1 Pet. 1:18, 19) Nikech Jehova nochulo nengo maduong’ ahinya kamano, obiro neno ni wayudo ngima ma nyaka chieng’ e piny manyien. w23.04 27 ¶8-9

Be Jehova gombo chiero jomotho? Onge kiawa ni ogombo timo kamano. Notayo jondik Muma mopogore opogore mondo ondik weche e wi singo mar chiero jomotho. (Isa. 26:19; Fwe. 20:11-13) Bende, kinde duto Jehova chopoga singoge. (Jos. 23:14) Jehova gombo ahinya chiero jomotho mondo gibed mangima kendo. Parie weche ma Ayub nowacho. Ne en gadier ni kata kotho, Jehova biro chiere nikech ogombo ahinya nene kongima kendo. (Ayub 14:14, 15.) Jehova gombo ahinya chiero jotichne duto mosetho. Ogombo ahinya neno ka gingima kendo ka gimor. To nade ji tara gi tara ma notho ka pok giyudo thuolo mar puonjore adiera e wi Jehova? Nyasachwa ma jahera gombo chierogi gin bende. (Tich 24:15) Odwaro ni giyud thuolo mar bedo osiepene mondo gidag nyaka chieng’ e piny.​—Joh. 3:16. w23.04 9 ¶5-6

Ere kaka inyalo tego geno ma in-go? Ka in gi geno mar dak e piny kae nyaka chieng’, inyalo somo gik ma Muma wacho e wi paradiso kendo ipar matut kuom wechego. (Isa. 25:8; 32:16-18) Par ane kaka ngima biro chalo e piny manyien. Temie paro ka in kanyo. Ka geno ma wan-go ogurore e pachwa, chandruogewa biro bedo ‘ma kadho piyo kendo ma tindo.’ (2 Kor. 4:17) Geno ma Jehova omiyi biro tegi mondo inan e bwo tembe. Osechiwo gik ma dwarore ni ibedgo mondo iyud teko kuome. Kuom mano, sama dwarore ni ichop migawo moro, inan e bwo tem moro, kata isik ka in gi mor, wuo gi Jehova e lamo kendo iyie mondo otayi kokalo kuom puonjruok ma mari iwuon. Yie mondo Jokristo weteni ojiwi kendo okonyi. Kinde ka kinde, kaw thuolo mar paro matut e wi geno ma in-go mar kinde mabiro. Kae to ibiro bedo ‘gi teko duto kaluwore gi duong’ mar nyalo mar Nyasaye eka mondo inan chuth ka in gi horuok kod mor.’—Kol. 1:11. w23.10 16-17 ¶19-20

Nitie gik mang’eny ma wanyalo goyonee Jehova erokamano e lamo magwa. Wanyalo goyone erokamano kuom gik mabeyo duto ma wan-go nikech mich mabeyo duto wuokga kuome. (Jak. 1:17) Kuom ranyisi, wanyalo goyone erokamano kuom miyowa piny ma jaber kod gik mamoko ma nochueyo. Bende, wanyalo goyone erokamano kuom miyowa ngima, joodwa, osiepewa, kod geno ma jaber. Bende, wadwaro ni wago ne Jehova erokamano kuom miyowa thuolo mar bedo gi winjruok maber kode. Nyalo dwarore ni wamed timo kinda mondo wapar matut kuom gik ma Jehova osetimonwa ma wanyalo goyonee erokamano. Wadak e piny ma ji ok goga erokamano. Thoth ji ketoga pachgi mana kuom gik ma gidwaro, kar goyo erokamano kuom gik ma giseyudo. Ka warwako paro ma kamano, lamo magwa biro mana pong’ gi gik ma wakwayo. Mondo kik mano timre, dwarore ni wamed timo kinda mondo wago ne Jehova erokamano kuom gik mosetimonwa.​—Luka 6:45. w23.05 4 ¶8-9

Nikech Jehova en Wuoro ma jahera, ok omorga sama wachandore. (Isa. 63:9) Kata kamano, ok ogeng’nwaga chandruoge ma waromogo, minyalo pim gi aoche kod mach. (Isa. 43:2) Osingo ni obiro bedo kodwa sama ‘wakalo’ e chandruogego. Bende, ok obi weyo mondo chandruogewa omonwa dhi nyime lame. Omiyowaga rohone maler mondo okonywa nano. (Luka 11:13; Fil. 4:13) Kuom mano, wanyalo bedo gadier ni kinde duto obiro miyowa gimoro amora ma wadwaro mondo okonywa nano kendo siko ka wamakore kode. Jehova dwaro ni wagen kuome. (Hib. 11:6) Nitie sama chandruogewa nyalo chalo gi gode madongo ma ok wanyal twenyo. Wanyalo kata chako bedo gi kiawa ka be Jehova biro konyowa. Kata kamano, Muma nyisowa ni teko mar Nyasaye nyalo miyo ‘wakal ohinga.’ (Zab. 18:29) Omiyo, kar chako bedo gi kiawa, onego wakwa Jehova mondo omiwa yie, kendo wagen ni obiro dwoko lamowa.​—Jak. 1:6, 7. w23.11 22 ¶8-9

To mago doko weche mamit! Wechego jiwo joma okendore ni en gima nyalore mondo gisik ka giherore. Mondo hera manie kind dichwo gi dhako osiki, dwarore ni gitim kinda ahinya. Wati ane gi ranyisi mar mach e lero wachno. Mach nyalo dhi nyime liel mana ka imedone yien. To ka onge ng’ama medone yien, gikone obiro tho. E yo ma kamano, hera manie kind dichwo gi dhako nyalo siko ka bebni, to mana ka gitimo kinda e tege. Nitie kinde ma dichwo gi dhako nyalo neno ni heragi chako tho kata dok chien, to ahinya-ahinya sama nitie pek mag yuto, midekre, kod pek mag pidho nyithindo. Omiyo, mondo hera manie kind dichwo gi dhako osik ka bebni ka “mach mar Jah,” giduto nyaka gibed gi winjruok motegno gi Jehova. w23.05 20 ¶1-3

Ka wadwaro bedo jochir, en ang’o ma nyaka watim? Jonyuolwa nyalo jiwowa ni wabed jochir nikech samoro gin jochir, kata kamano, ok ginyal miyowa kidono. Bedo gi chir inyalo pim gi puonjruok lony moro. Achiel kuom yore minyalo puonjorigo lony moro en neno kaka japuonjni tiyo gi lonyno kendo luwo ranyisine. E yo ma chalo kamano, wanyalo bedo jochir ka wanono kaka jomamoko osenyiso kidono kendo luwo ranyisigi. Mana kaka Daniel, dwarore ni wapuonjre Wach Nyasaye adimba, walos osiep machiegni gi Jehova kuom wuoyo kode ding’eny koa e chunywa, kendo wagene ka wan gadier ni obiro konyowa. Timo kamano biro konyowa bedo jochir sama waromo gi tembe. Kinde mang’eny ji chiwoga luor ne joma onyiso chir. Bende, joma nyiso chir nyalo miyo jomamoko ochak tiyo ne Jehova. Nenore maler ni wan gi gik mang’eny momiyo onego wabed jochir. w23.08 2 ¶2; 4 ¶8-9

Wach molok e dho Grik ni “beduru gadier kuom” nitiyogago sama inono kite ma nengogi tek. Kuom mano, onego wanon gik ma wawinjo kata ma wasomo mondo wang’e ka be gin adier. Onego watim kamano kaka masira maduong’ medo kayo machiegni. Kar yie ayieya gi weche ma jomoko wacho, onego wati gi nyalowa mar paro mondo wapim gik ma wasomo kod ma wawinjo, gi gik ma Muma wacho kod ma riwruokwa nyisowa. Ka watimo kamano, ok bi wuondwa gi miriambo kata riekni maricho mag jochiende. (Nge. 14:15; 1 Tim. 4:1) Jotich Nyasaye biro tony e masira maduong’ kaka oganda. Kata kamano, ok wang’eyo gik ma nyalo timore ne ng’ato ka ng’ato kuomwa ka pok masira maduong’ ochopo kata e kinde masirano. (Jak. 4:14) Bed ni watony e masira maduong’ kata watho ka pok masirano ochakore, Jehova biro guedhowa gi ngima ma nyaka chieng’ ka wasiko ka wamakore kode. Mad wadhi nyime keto pachwa kuom geno ma jaber ma wan-go kendo wasik ka waikore ne odiechieng Jehova! w23.06 13 ¶15-16

Ok wang’eyo kaka weche moko ma nokor e Muma biro chopo. (Dan. 12:8, 9) Kata kamano, bedo ni ok wang’eyo tiend weche moko ma nokor kata kaka gibiro chopo, ok nyis ni wechego ok bi chopo. Wan gadier ni e kinde mowinjore, Jehova biro fwenyonwa tiend weche mamoko ma nokor, mana kaka notimo e kinde mokalo. Machiegnini, ibiro land ni “kuwe nitie kendo weche beyo.” (1 The. 5:3) Sirkende mag pinyni biro lokore gi dinde mag miriambo, kendo gibiro kethogi chuth. (Fwe. 17:16, 17) Kae to gibiro monjo jo Nyasaye. (Eze. 38:18, 19) Wechego duto biro chopo e gikogi e lweny mar Har–​Magedon. (Fwe. 16:14, 16) Wanyalo bedo gadier ni wechego biro timore machiegnini. Ka pok kindego ochopo, weuru wadhi nyime nyiso ni wahero Wuonwa manie polo kuom puonjruok weche ma nokor e Muma, kendo konyo jomamoko bende mondo otim kamano. w23.08 13 ¶19-20

Ka ne jaote Paulo wuoyo kuom yie, geno, kod hera, notieko kowacho ni kuom kido adekgo, kido “maduong’ moloyogi en hera.” (1 Kor. 13:13) Ang’o momiyo Paulo nowacho kamano? En nikech e kinde mabiro, ok bi chunowa ni nyaka wabed gi yie kata geno kuom singo mag Jehova e wi piny manyien nikech singogo duto biro yudo kosechopo. Kata kamano, kinde duto biro dwarore ni waher Jehova kod dhano wetewa. Kuom adier, hera ma waherogigo biro medo bedo motegno nyaka chieng’. Ka wahore, wanyiso ni wan Jokristo madier. Yesu nonyiso jootene niya: “Ma e ma nomi ji duto ong’e ni un jopuonjrena ka un gi hera e kindu uwegi.” (Joh. 13:35) E wi mano, hera konyowa bedo e winjruok achiel. Paulo nowacho ni hera “e motueyo gik moko duto kanyachiel.” (Kol. 3:14) Jaote Johana nondiko ne Jokristo wetene kama: “Ng’at mohero Nyasaye nyaka her owadgi bende.” (1 Joh. 4:21) Sama wahero Jokristo wetewa, mano nyiso ni wahero Nyasaye. w23.11 8 ¶1, 3

Muma pimo ngimawa kaka Jokristo gi ng’wech. Joma tieko ng’wejno yudo ngima ma nyaka chieng’. (2 Tim. 4:7, 8) Dwarore ni watim kinda ahinya mondo wadhi nyime gi ng’wejno, to moloyo, nikech sani wachiegni chopo e tol. Jaote Paulo nonyisowa gima wanyalo timo mondo watiek ng’wejwa. Nondikonwa ni ‘wawit oko ting’ duto kendo waring gi sinani e ng’wech moseket e nyimwa.’ Be Paulo ne temo wacho ni onge ting’ moro amora ma Jakristo onego obedgo? Ooyo, mano ok e gima notemo wacho. Kar mano, gima nowacho en ni onego wagol ting’ duto ma ok ochuno. Ting’ ma ok ochunogo nyalo dwokowa chien sama waringo, kendo ginyalo olowa. Mondo wanan e ng’wejwa, dwarore ni wafweny mapiyo gimoro amora ma ok ochuno ma nyalo dwokowa chien, kendo wawit gino. Komachielo bende, ok dwaher ni wajwang’ gik monego wating’, nikech jwang’ogi nyalo monowa dhi nyime ringo e ng’wej ngima.​—2 Tim. 2:5. w23.08 26 ¶1-2

Tim mar bedo ng’at matur nyalo konyowa chiwo luor ne paro mag jomamoko. Kuom ranyisi, moko kuom nyiminewa oheroga dusore, to moko ok ohero timo kamano. Jokristo moko yieroga mar madho kong’o matin, to moko oyiero ni ok gibi madhe chuth. Jokristo duto gombo ni gibed gi ngima maber, kata kamano, giyieroga kit thieth mopogore opogore. Ka kinde duto waneno ni yiero ma watimo e mabeyo, kendo watemo chuno jomamoko mondo otim yiero ma chal gi mekwa, mano nyalo chwanyogi kendo kelo pogruok e kanyakla. (1 Kor. 8:9; 10:23, 24) Kuom ranyisi, kar miyowa chike ma achiel kachiel ma tayo kaka onego warwakre kata bidhore, Jehova omiyowa puonj monego otawa. Onego warwakre e yo ma miyo Nyasaye duong’, ka wanyiso ni wan joma tur, joma nigi tong’, kendo “ma pachgi long’o.” (1 Tim. 2:9, 10) Kuom mano, ok onego warwakre e yo ma miyo jomamoko keto pachgi ahinya kuomwa. Bende, puonj mag Muma biro konyo jodong-kanyakla mondo kik giket chike ne owete gi nyimine e wi lewni monego girwaki kod kaka onego gilos yie wigi. w23.07 23-24 ¶13-14

Jehova nyiswa gik monego watang’go kod monego watim mondo wabi wayud ngima mopong’ gi kuwe kod mor e kinde mabiro. Joma dhi ir “dhako mofuwo” ma kok matek, ketoga pachgi kuom mor mag kinde machuok kod gik mitimo kuonde mopondo. Ok gidich gi kinde mabiro. Gikogi en “kuonde matut mag Liel.” (Nge. 9:13, 17, 18) To mano kaka gipogore gi joma dhi ir “rieko madier”! (Nge. 9:1) Wasebedo ka wapuonjore hero gik ma Jehova ohero kendo sin gi gik mosin-go. (Zab. 97:10) Bende, wawinjoga ka wamor sama wagwelo jomamoko mondo gin bende gibi giyud ber kuom “rieko madier.” Wachalo mana joma gwelogi ka wan ‘kuonde moting’ore malo e mier,’ kendo nyisogi niya: “Ng’ato ang’ata ma ng’eyone tin mondo obi ka.” Ber ma wayudo kanyachiel gi joma wagwelo ok gin mana mag kindegi kende. Gin ber ma biro siko, kendo gibiro miyo ‘wabed mangima’ nyaka chieng’ ‘ka wawuotho e yor joma weche donjonegi.’—Nge. 9:3, 4, 6. w23.06 24 ¶17-18

Iwinjoga nade sama jatich wadu kata ja skul wadu openji ni, ‘Ilemo e din mane?’ Be iwinjoga kiluor? Thothwa wajowinjo ka waluor. Kata kamano, penjo kaka mago nyalo konyowa ng’eyo puonj ma ng’atno oyiego, mi walandne wach maber. Nitie kinde ma ng’ato nyalo penjowa penjo kaka mano kodwaro kwedowa. Mano ok onego okawwa gi wuoro nikech nitie joma osenyis miriambo mang’eny e wiwa! (Tich 28:22) E wi mano, wadak e “ndalo mag giko,” ma gin kinde ma thoth ji ‘ok ohero loso winjruok moro amora kendo giger.” (2 Tim. 3:1, 3) Samoro inyalo penjori niya: ‘Ere kaka anyalo bedo mang’won sama achiwo dwoko ne ng’at ma kwedo adiera mag Muma?’ Gima nyalo konyi en muolo. Ng’at mamuol iye ok wang’ga piyo kendo ong’eyo ritore sama weche ok odhine maber kata gimoro ochwanye. w23.09 14 ¶1-2

Nitie kinde ma riwruogwa nyalo nyisowa ni watang’ gi hero mwandu kata timbe mamoko ma nyalo miyo waketh chike Jehova. Wayudoga gueth sama waluwo kaka Jehova tayowa e weche kaka mago. (Isa. 48:17, 18; 1 Tim. 6:9, 10) Wan gadier ni Jehova biro dhi nyime tiyo gi dhano e tayo joge e kinde masira maduong’ kendo e bwo Loch mar Mesia mar Higni Aluf Achiel. Be wabiro dhi nyime luwo kaka itayowa? Biro bedonwa mayot luwo kaka ichikowa e kindego ka po ni waluwoga kaka Jehova tayowa sani. Kuom mano, wadhiuru nyime luwo kaka Jehova tayowa, to mano oriwo luwo kaka joma oketo mondo otawa chikowa. (Isa. 32:1, 2; Hib. 13:17) Sama watimo kamano, wadhi nyime geno Jehova Nyasaye ma tayowa kogeng’onwa gik maricho ma timore e pinyni kochomo kodwa ngima ma nyaka chieng’ e piny manyien. w24.02 25 ¶17-18

Jaote Paulo ne mor ahinya tiyo ne Jehova, kata kamano, noromo gi pek moko. Thothne, Paulo ne dhiga kuonde maboyo, to e kindego dhi e wuoth ne ok yotga. Nitie kinde moko ma noromoga gi ‘masiche e aoche,’ to kinde moko noromoga gi “jomecho.” Bende, nitie kinde ma ne jo akwede ogoye. (2 Kor. 11:23-27) Kendo moko kuom Jokristo wetene ne ok morga gi kinda ma notimo mondo okonygi. (2 Kor. 10:10; Fil. 4:15) Ang’o ma nokonyo Paulo dhi nyime tiyo ne Jehova ma ok ojok? Paulo nopuonjore weche mathoth e wi kido mag Jehova ka nosomo Ndiko, kod ka noneno gik ma notimore e ngimane. Nobedo gadier ni Jehova ohere. (Rumi 8:38, 39; Efe. 2:4, 5) En bende, nohero Jehova ahinya. Nonyiso ni nohero Jehova kuom konyo “jo maler kendo dhi nyime tiyonegi.”—Hib. 6:10. w23.07 9 ¶5-6

Ji mang’eny oyie ni ok wanyal dak ma onge sirkende, kendo ni onego waluw moko kuom chike ma joma nie ‘lochgo’ oketo. Kata kamano, ginyalo dikore luwo chik ma gineno ni ok kare kata ma gineno ni ridonegi ngima. Muma wacho ni sirkende mag dhano osekelo chandruoge mang’eny, ni Satan e ma tayogi, kendo ni machiegnini ibiro kethgi. (Zab. 110:5, 6; Ekl. 8:9; Luka 4:5, 6) Bende, onyisowa ni “ng’at ma tamore winjo joloch, okwedo chenro mar Nyasaye.” Gie sani, Jehova omiyo sirkende thuolo mar locho mondo gik moko otimre e yo mochanore, kendo odwaro ni wawinj jolochgo. Kuom mano, wamigi “gima giwinjore yudo,” moriwo nyaka chulo osuru, miyogi luor, kendo luwo kaka gichikowa. (Rumi 13:1-7) Samoro wanyalo neno ni luwo chikego monowa timo gik moko kaka dwaher, kata ni giridonwa ngima. Kata kamano, waluwo chik Jehova ma dwaro ni wawinj joloch, tek mana ni chike mag jolochgo ok tuomre gi mag Nyasaye.​—Tich 5:29. w23.10 8 ¶9-10

Ne onyuol Samson e kinde ma Jo-Filistia ne locho e wi Jo-Israel kendo ne gisandogi malit. (Bura 13:1) Jo-Filistiago nomiyo Jo-Israel oyudo chandruoge mang’eny. Jehova noyiero Samson mondo ‘ores Jo-Israel e lwet Jo-Filistia.’ (Bura 13:5) Ne dwarore ni Samson ogen kuom Jehova mondo otim migawono e yo maber. Nitie kinde moro ma jolweny mag Jo-Filistia nodhi mako Samson ka ne en e alwora mar Lehi, ma nenore ni ne nie piny Juda. Luoro nomako Jo-Judago, kendo ne ging’ado ni ne gidhi chiwo Samson ne jowasikgi. Ne gitueye gi tonde ariyo manyien kae to gitere ir Jo-Filistia. (Bura 15:9-13) Kata kamano, “roho mar Jehova ne omiyo Samson teko” mi tondego nochot. Kae to “noneno chok-lemb punda mapod numu” mokwanye, kendo notiyo gi chogono e nego Jo-Filistia 1,000!—Bura 15:14-16. w23.09 2-3 ¶3-4

Jehova osebedo ka elonwa “dwarone mochwere” mosmos. Jehova nyalo yiero yore mopogore opogore mondo ochopgo dwache, kendo kinde duto dwache chopoga, nikech “osechueyo gik moko duto ne dwache.” (Nge. 16:4) Bende, gik ma Jehova timo siko nyaka chieng’. Dwach Jehova en ang’o, to gin lokruoge mage mosetimo mondo ochop dwacheno? Nyasaye nonyiso jonyuolwa mokwongo dwache ne dhano. Nonyisogi niya: “Nyuolreuru mondo upong’ piny, kendo ubed gi teko e wi . . . gik mangima duto manie piny.” (Cha. 1:28) Ka ne Adam gi Hawa ong’anyo ne Jehova mi richo odonjo e piny, mano ne ok nyal mono Jehova chopo dwache. Notimo lokruok e yo ma ne odhi chopogo dwacheno. Mana gikanyono, Jehova nong’ado ni nodhi loso Pinyruodh polo ma ne dhi chopo dwache ne dhano kod piny.​—Mat. 25:34. w23.10 19-20 ¶6-7

Jehova nyalo konyowa mondo wadhi nyime nano. Nyalo bedonwa matek nano, to ahinya-ahinya ka po ni wasebedo ka wanyagore gi nyawo moro kuom kinde malach. Seche moko, nyawo ma wanyagorego nyalo bedo madongo moloyo ma ne jaote Petro nyagorego. Kata kamano, Jehova nyalo miyowa teko mondo kik chunywa ol. (Zab. 94:18, 19) Kuom ranyisi, owadwa moro ne nigi tim mar nindo gi chwo wetene kuom higni mang’eny ka pok nopuonjore adiera. Nong’ado mar were gi timno chuth. Kata kamano, kinde ka kinde ne pod onyagore gi gombo marachno. Ang’o ma nokonye dhi nyime nano? Owacho kama: “Jehova e ma miyowa teko.” Omedo kama: “Kokalo kuom roho maler mar Jehova . . . , asepuonjora ni en gima nyalore mondo wadhi nyime wuotho e adiera. . . . Jehova osetiyo koda kata obedo ni an gi nyawo moko, kendo odhi nyime tega.” w23.09 23 ¶12

Un owetewa ma rowere, ng’euru ni bedo Jokristo motegno ok en gima biroga abira kende. Nyaka iyier joma ibiro luwo ranyisigi, ibed gi nyalo mar paro, ibed ng’at migeno, ipuonjri lony moko ma biro konyi e ngimani mapile, kendo iikri ne migepe ma kinde mabiro. Samoro kichako paro e wi migepe mibiro bedogo e kinde mabiro, inyalo winjo kiluor matin. Kata kamano, inyalo dhi maber e migepego. Ng’e ni Jehova oikore konyi. (Isa. 41:10, 13) Owete gi nyimine manie kanyaklau bende oikore konyi. Kitimo dongruok mibedo Jakristo motegno, ibiro bedo mamor ahinya. Waherou ahinya un owetewa ma rowere! Mad Jehova guedh kinda mutimo sani mondo ubed Jokristo motegno! w23.12 29 ¶19-20

Wawach ni in e budho moro gi owete gi nyimine. Imor ahinya kendo igoyo picha moro moriwou uduto. Kae to igoyo pichni mamoko ariyo kata adek mondo ibedgo ka po ni mokwongocha ok owuok maber. Koro in gi pichni adek. Kata kamano, e achiel kuom pichnigo, ifwenyo ni owadwa moro ojuolo wang’e. Ibiro rucho pichano nikech in gi pichni moko ariyo ma ji duto bwonjoe, moriwo nyaka owadwano. Thothne, wadong’ga ka waparo gik mabeyo ma watimo gi owetewa gi nyiminewa. To nade ka chieng’ moro owadwa kata nyaminwa moro owacho kata timo gimoro ma ok morwa? Ang’o ma wanyalo timo? Donge wanyalo rucho wachno e pachwa mana kaka wanyalo rucho picha ma ok owuok mabercha? (Efe. 4:32) Mano en gima nyalore nikech nitie gik mamoko mang’eny mabeyo ma wang’eyo e wi owadwano kata nyaminwano. To mago e gik ma wadwaro ni wasik ka waparo. w23.11 12 ¶16-17

E dho Grik, weche ma Paulo notiyogo e ndikono ne nyiso ni nyiminewa ma Jokristo onego orwak lewni ma nyiso luor kendo ma nyiso ni gidewo kaka jomamoko winjo. To mano kaka wamor ahinya ni nyiminewa ma Jokristo motegno rwakorega e yo ma ok kal tong’! Nyalo mar pogo weche kare en kido machielo ma nyiminewa duto ma Jokristo motegno onego obedgo. Tiend pogo weche kare en ang’o? En nyalo mar pogo gik makare kod ma ok kare, kendo luwo gik makare. Ne ane ranyisi mar Abigail. Jaode notimo yiero moro marach ma ne dhi kelo hinyruok maduong’ ne joode duto. Abigail nokawo okang’ mapiyo. Okang’ ma nokawono noreso ngima jomamoko. (1 Sa. 25:14-23, 32-35) Nyalo mar pogo weche kare konyowa ng’eyo kinde monego wawuoye kod kinde monego waling’ie. Bende, okonyowa ng’eyo kaka wanyalo dewo jomamoko gadier ma ok wadonjore ahinya e wechegi.​—1 The. 4:11. w23.12 20 ¶8-9

Jaote Paulo nondiko wechego ne kanyakla ma ne ni Rumi. Owete gi nyimine ma ne nie kanyaklano nosepuonjore e wi Jehova kod Yesu, mi gibedo giyie, kendo koro ne gin Jokristo. Kuom mano, Nyasaye nokwanogi kaka joma kare kokalo kuom yiegi kendo nowalogi gi rohone maler. (Rumi 5:1) Ee, ne giseyudo geno madier kendo maduong’. Bang’e, Paulo nondiko ne Jokristo ma nowal ma ne ni Efeso e wi geno ma noluongnegi. Genono noriwo gueth mokan “kaka pok ne jo maler.” (Efe. 1:18) Bende, nonyiso Jo-Kolosai kama ne gidhi yudoe geno margi. Nonyisogi ni ‘genogi nosekan e polo.’ (Kol. 1:4, 5) Kuom mano, Jokristo mowal nigi geno ni ibiro chiergi mi giyud ngima mochwere e polo kama gibiro lochoe gi Kristo.​—1 The. 4:13-17; Fwe. 20:6. w23.12 9 ¶4-5

Wach motigo ni “rito” ne itiyogago chon kiwuoyo kuom jolweny ma ne rito dala mondo kik monje. Joma nodak e dala ma norit kamano, ne nindoga gi kuwe nikech ne ging’eyo ni jorit ne rito dho rangeye mag dalano. E yo ma kamano, sama kuwe mar Nyasaye orito pachwa kod chunywa, wabedoga gi chuny mokuwe ka wang’eyo ni wan gi arita maber. (Zab. 4:8) Mana kaka Hana miwuoyo kuome e Muma, ka po ni chandruok ma wan-go ok orumo mapiyo, pod wanyalo bedo gi chuny mokuwe e okang’ moro. (1 Sa. 1:16-18) Sama wan gi chuny mokuwe, thothne waparoga malong’o kendo watimo yiero mabeyo. En ang’o ma dwarore ni watim? E mier machon, ka ne wach moro marach otimore, jodala ne luongoga jorit. E yo ma kamano bende, sama wan gi chandruok moro, dwarore ni waluong jorit. Wanyalo timo kamano nade? Lem nyaka chop kama iwinjo ka in gi kuwe mar Nyasaye. (Luka 11:9; 1 The. 5:17) Ka po ni ikalo e chandruok moro maduong’, lem ma ok iwe. Ibiro neno kaka kuwe mar Jehova rito chunyi kod pachi.​—Rumi 12:12. w24.01 21 ¶5-6

Mondo Yesu omi nying Wuon-gi obed maler, nonano e bwo sand mager, ayany, kod weche ma nohangne. Nong’eyo maber ni nowinjo Wuon-gi kendo ni onge gimoro amora ma notimo ma ne nyalo kelo ne Wuon-gi wich-kuot. (Hib. 12:2) Bende, nong’eyo ni Satan e ma ne monje achiel kachiel e kinde matekgo. (Luka 22:2-4; 23:33, 34) Satan ne dwaro ni Yesu owe makore gi timne matir, kata kamano, mano ok e gima notimore! Yesu nonyiso maler kendo ma onge kiawa ni Satan en jamiriambo kendo ni Jehova nigi jotichne ma makore gi timgi matir kata e bwo tembe mager! Be diher miyo Yesu obed mamor? Ka en kamano, to dhi nyime pako nying Jehova kendo ikony jomamoko ng’eyo kido mabeyo ma en-go. Sama itimo kamano, iluwo ondamo mag Yesu. (1 Pet. 2:21) Mana kaka Yesu, imiyo Jehova bedo mamor kendo inyiso maler ni Satan en jamiriambo! w24.02 11-12-13 ¶11-13

Kuom higni abich mokalo, osebatis ji mohingo milion achiel mobedo Joneno mag Jehova. Sama ichiwori ne Jehova, mano nyiso ni iyiero bedo japuonjre Yesu Kristo, kendo dwach Jehova e ma biro bedo gima duong’ e ngimani. Chiwruok ne Jehova oriwo timo ang’o? Yesu nowacho kama: “Ka ng’ato dwaro luwa, to mondo okwerre owuon.” (Mat. 16:24) E dho Grik, weche molok ni “okwerre owuon,” bende inyalo lok ni “owach ni, ‘Ooyo’ ne dwache owuon.” Kaka jatich Jehova mochiworene, biro dwarore ni itamri gimoro amora ma ok luwre gi dwache. (2 Kor. 5:14, 15) Mano oriwo “timbe mag ringruok,” kuom ranyisi, timbe mochido mag nindruok. (Gal. 5:19-21; 1 Kor. 6:18) Be ibiro neno ni chikego oridoni ngima? Ka ihero Jehova, ok ibi neno ni chikego oridoni ngima, kendo ibiro neno ni gin chike ma konyi iwuon.​—Zab. 119:97; Isa. 48:17, 18. w24.03 2 ¶1, 3

Jehova chiwo rohone maler mana ne joma omorgo. (Mat. 12:18) Wanyalo penjore kama: ‘Be asebedo ka anyiso olembe moko ma roho nyago e ngimana?’ Be isefwenyo ni tinde ihori gi joweteni moloyo kaka nitimo ka ne pok ing’eyo Jehova? Kuom adier, kaka imedo nyago olembe mag roho mar Nyasaye e ngimani, e kaka ibiro medo neno maler ni Jehova mor kodi! Misango mar rawar konyo mana joma Jehova morgo. (1 Tim. 2:5, 6) To nade ka chunywa nyisowa ni Jehova ok mor kodwa kata obedo ni wan gi yie kuom rawar kendo osebatiswa? Par ni chunywa nyaloga wuondowa, kata kamano, Jehova to wanyalo geno. Okwano joma oketo yie kuom misango mar rawar kaka joma kare, kendo osingo ni obiro guedhogi.​—Zab. 5:12; Rumi 3:26. w24.03 30 ¶15; 31 ¶17