Buhsengtu Hlim Ni Rawh U!
“Buh seng tûr a tam hle si a, nimahsela a thawktute an tlêm; chutichuan, a buh seng tûra thawktu tûrte tîr tûrin buh Neitupa hnênah chuan ngên rawh u.”—MATTHAIA 9:37.
1. Pathian duhzâwng tihnaa hma lam pan zêl tûrin engin nge min ṭanpui?
JEHOVA chhiahhlawhte zînga pakhat nia baptisma kan chan ni kha kan han ngaihtuah kîr chuan kum rei tak kal ta a ni emaw, la rei vak lo a ni emaw pawh nise, nimina thil thleng ang lek maiin a la chiang a. Jehova fak chu kan nun kan pumpêk chhan bul ber a lo ni ta a ni. Miten Lalram thuchah an hriat a, an pawm mial theih nâna ṭanpui tûra hun remchâng kan lei hian kan tum ber chu Jehova rawng hlim taka bâwl a ni. (Ephesi 5:15, 16) Tûn laia, ‘Lalpa hna ṭhahnemngai taka thawka’ kan buai hle lai hian hun hi a ral duak duakin kan hria a ni. (1 Korinth 15:58) Harsatnate hi tawng ṭhîn mah ila, Jehova duhzâwng tihnaa kan hlimna chuan hma lam pan zêl tûrin min tiphûr ṭhîn.—Nehemia 8:10.
2. Entîr nei buh seng hna kan thawhnaah hian engin nge min tihlim?
2 Kristian kan nih angin, entîr nei buhseng hnaah kan tel a. Isua Krista chuan chatuan nunna neih nâna mi tinte sêngkhâwmna chu buh seng nên a tehkhin a. (Johana 4:35-38) Chu buhseng hnaah chuan kan tel avângin, Kristian buhsengtu hmasate hlimzia zir ṭhinna chuan min tichak hle dâwn a ni. Tûnah chuan tûn laia buhsengtute min tihlimtu thil pathumte lo ennawn ila. Chûngte chu (1) kan beisei thuchah, (2) kan thil zawnah kan hlawhtling, (3) buhsengtute kan nih anga thlamuanna siam kan duhna thinlung te a ni.
Buhseng Tûra Tirh Chhuah
3. Isua hnungzuitu hmasate khân eng kawngin nge hlimna an tawn?
3 Buhsengtu hmasate—a bîk takin Isua tirhkoh rinawm 11-te—C.E. 33-naa tho leh Isua tâwk tûra Galilee tlânga an han kal khân engtin nge an nun kha tihdanglam a nih? (Matthaia 28:16) Chu tih lai chuan ‘unau zanga aia tam’ vêl an awm a. (1 Korinth 15:6) Anni chuan “Kal ula, hnam tina mi zirtîrahte siam ula, Pa leh Fapa leh thlarau thianghlim hmingah chuan baptis ula, thu ka pêk zawng zawng che u pawm tûrin zirtîr rawh u,” tia Isua’n thu a pêk chu an vawng reng a ni. (Matthaia 28:19, 20) Tihduhdahna nasa takte tâwk mah se, hmun tam takah Krista hnungzuite kohhran din a nihin an buh seng hnaah chuan hlimna nasa tak an nei a ni. Tichuan, ‘Chanchin Ṭha chu vân hnuaia thil siam zawng zawngte zînga tlângaupui’ a ni ta a ni.—Kolossa 1:23; Tirhkohte 1:8; 16:5.
4. Eng dinhmun hnuaiah nge Krista hnungzuitute kha tirhchhuah an nih?
4 Galili rama a rawngbâwl ṭantîrh khân, Isua’n a zirtîr 12-te chu “Vân ram chu a lo hnai ta” tia puang chhuak tûr ringawtin a tîr chhuak a. (Matthaia 10:1-7) Amah ngei pawh chuan “an inkhâwmna inahte zirtîrin, Ram Chanchin Ṭha hrilin, dam lohna tinrêng leh natna tinrêngte tidamin, khaw lian leh khaw tête zawng zawng a fang zêl a,” ni. Isua chuan mipuite chu “vêngtu nei lo berâmte anga hrehawm leh darha an awm avângin” a khawngaih êm êm a. (Matthaia 9:35, 36) Chuvângin a zirtîrte hnênah: “Buh seng tûr a tam hle si a, nimahsela a thawktute an tlêm; chutichuan, a buh seng tûra thawktu tûrte tîr tûrin buh Neitupa hnênah chuan ngên rawh u,” tiin a hrilh hial a ni. (Matthaia 9:37) Isua’n buhsengtute mamawh an nihzia a hriatna chu a lei lam rawngbâwlna a zawh nâna thlaruk chauh awm tawha Judai rama a awm lai pawhin a la pângngai reng a ni. (Luka 10:2) Hêng hun pahnihahte hian a hnungzuitute chu buh seng tûrin a tîr chhuak ve ve a ni.—Matthaia 10:5; Luka 10:3.
Kan Beisei Thuchah
5. Eng thuchah nge kan puan chhuah?
5 Keini tûn laia Jehova chhiahhlawhte hian, buh seng tûra kohna chu lâwm takin kan pawm a. Min tihlimtu ber pakhat chu hnehchhiah leh lungngaite hnêna beiseina thuchah kan keng chu a ni. Isua hnungzuitu hmasate ang bawkin, ‘vêngtu nei lo berâmte anga hrehawm leh darha awmte’ hnêna chanchin ṭha—beiseina thuchah rinawm tak—puan theihna chanvo kan nei chu a va hlu êm!
6. Kum zabi pakhatnaah khân eng hnaah nge tirhkohte an tel?
6 Kum zabi pakhatna laihâwl vêlah chuan tirhkoh Paula chu chanchin ṭha hrilin a buai êm êm a. A buh seng hna chu a hlawhtling hle tih C.E., 55-na vêla Korinth Kristiante hnêna a lehkha thawn aṭang hian a hriat theih a ni. Hetiang hian a ziak a: ‘Unaute u, Chanchin Ṭha ka hrilh che u kha ka hriattîr leh ang che u a; chu Chanchin Ṭha chu in lâwm a, chu miah vêk chuan in ding a,’ tiin a sawi a ni. (1 Korinth 15:1) Tirhkohte leh Kristian hmasa dangte chu buhsengtu ṭhahnemgai tak an ni a. C.E., 70-a Jerusalem chhiatnaa thil thleng pawimawh takah khân tihkohte dam khawchhuak zât Bible chuan min hrilh lo nâ a, chu mi hnu kum 25 vêl thleng chu tirhkoh Johana chuan thu a la hril tih kan hria a ni.—Thu Puan 1:9.
7, 8. Tûn hma zawng aia hmanhmawha Jehova chhiahhlawhten an puan chhuah beiseina thuchah chu eng nge ni?
7 Tichuan, Kristianna ram sakhaw hruaitu, Pathian thu âwih lo, “dân bawhchhepa” awpna kum zabi a lo thleng ta a. (2 Thessalonika 2:3) Nimahsela, kum zabi 19-na tâwp dâwn lam chuan Kristian zirtîrna dik tak anga nun tum tlattute chuan beiseina thuchah chu kengin Lalram thu an puangchhuak ta a ni. Tûna kan hman lai mêk chanchinbu thupuiah hian a chhuah hmasak ber (July 1879) aṭang khân “Krista Lo Awm Lehna Puanchhuahna,” “Krista Lalram Puanchhuahna,” a nih loh leh “Jehova Lalram Puanchhuahna” tih hi a la tel ta char char a ni.
8 Kum 1914 chuan Isua Krista kut hnuaiah Pathian vân lam Lalram chu din a ni ta a, tûnah hian beiseina thuchah chu tûn hma zawng aia hmanhmawhin kan puang chhuak a ni. Engvâng nge? Lalram awpnain malsâwmna a thlen tûrte zîngah chuan he kalhmang suaksual tihtâwp thuaina hi a tel vâng a ni. (Daniela 2:44) Chu aia thuchah ṭha chu a awm thei dâwn em ni? Chu “hrehawmna nasa tak” lo thlen hmaa Lalram puanchhuahnaa telve aia hlimna nasa zâwk eng nge kan neih theih?—Matthaia 24:21; Marka 13:10.
Hlawhtling Taka Zawn Chhuahna
9. Isua’n a zirtîrte eng nge a hrilh a, engtin nge Lalram thuchah chu miten an lo dawnsawn?
9 Buhsengtu hlim min nihtîrtu dang leh chu zirtîrte lo ni a, buh seng hnaa min rawn zâwm tûr mite kan zawnna kan hlawhtling hi a ni. C. E., 32 khân, Isua chuan hetiang hian a zirtîrte a hrilh a: “Khaw lianah emaw, khaw têah emaw in luhna apiangah a thleng tlâk mi tûr che u zawng chhuak ula,” tiin. (Matthaia 10:11) Mi zawng zawng chuan an thleng tlâk lo a ni tih Lalram thuchah an dawnsawn dân chuan a târ lang a. Nimahsela, Isua zirtîrte chuan mite awmna apiangah taima takin chanchin ṭha chu an hril zêl a ni.
10. Engtin nge Paula’n a thleng tlâk âwm mi a zawn chhunzawm ṭâng ṭâng?
10 Isua a thih a, a thawhleh hnu chuan a thleng tlâk âwm mite zawn chhuahna hna chu ngawrh taka beih zawm zêl a ni a. Paula chuan Athen khuaa Juda mite chu an biak inah a kâwm a, dâwr hmuna mi a hmuh remchân apiangte hnênah a hrilh bawk ṭhîn. Chu Greek khawpuia Areopagi-a thu a sawi lai chuan, “mi tute emaw a hnênah an tel ta tlat a, an ring ta a; chûng zînga ṭhenkhat chu Areopagi-a mi Dionusia leh hmeichhe pakhat a hming Damari leh an hnêna mi dangte nên chuan an ni.” Paula chu a kalna apiangah, ‘vântlâng zîngah te, in tinah te’ thu hrilnaa entawn tûr ṭha chungchuang a ni zêl a ni.—Tirhkohte 17:17, 34; 20:20.
11. Kum kaltaahte khân rawngbâwlna hlen chhuah nân eng ruahmanna nge hman a nih?
11 Kum zabi 19-na tâwp lamah chuan Kristian hriak thihte chuan huaisen takin a thleng tlâk âwm mi an zawng a. Zion’s Watch Tower July/August 1881-a chhuak thupui “Thu Hril Tûra Hriak Thih” tih chuan tihian a sawi: “Anmahni aṭanga Krista taksa, a roluahpui tûrte siam a nih theih nân chanchin ṭha chu . . . ‘mi thuhnuai rawlh’—a ngaithla thei leh duh te hnênah hrilh mêk a ni,” tiin. Pathian buhsengtute chuan mite inkhâwm bâng chu lo chângin, thlêng tlâk mi tûrte hriat chhuah nâna ruahman Pathian Lehkha Thu chuang tract te chu an lo sem ṭhîn a ni. Hetiang thuhrilna hi a thlawhtling a ni tih ngun taka ngaihtuah a nih hnuah Watch Tower, May 15, 1903, chuan chu tract chu “Chawlhni chawhhnu lama in tina” sem tûrin buhsengtute chu a fuih ta a ni.
12. Kan thuhrilhna chu engtin nge kan zauh zêl? Entîrna pe rawh.
12 Kum engemaw zât kalta aṭang kha chuan, mite chu an in mai bâkah hmun dang danga panin kan rawngbâwlna chu kan tizau va. Hei hi sum leh pai dinhmun leh nuam tâwlna thilte avânga kan tlawh huna ina awm lo fote ramah a ṭangkai êm êm a ni. England ramah chuan Thuhretu pakhat leh a ṭhian chuan mite England tuipui kama an intihlim hnua bus-in an haw kîr ziah ṭhîn tih an hriat chuan, an intihuaisen a, bus-ah chuan lûtin, a chhûnga chuangte hnênah chuan Vênnainsâng leh Awake! tih magazine chu an sem ta ṭhîn a ni. Thla khat chhûngin copy 229 lai an sem hman hial a ni. Anni chuan: “Tuipui kam thuhril emaw, sumdâwnna hmuna thuhril emaw, a nih loh leh harsatna dang tawh emaw kan hlau lo, Jehova’n min awmpui tih kan hriat tlat avângin,” an ti. Magazine kawng an siam a, Bible zirna an ṭan bawk a; tin, an pahnihin auxiliary pioneer hna an thawk ve ve bawk a ni.
13. Hmun ṭhenkhatah chuan kan rawngbâwlnaah eng siam remna nge siam ngai?
13 A thleng tlâk mi tûr kan zawn chhunzâwm zêl lai hian hmun ṭhenkhatah chuan kan rawngbâwlna chu fîmkhur taka ruahman a ngai ve bawk ṭhîn a. Thuhretu tam takte chuan Chawlhni zînga in tin kal chu an tihdân tlângpui ni mah se, hmun ṭhenkhatah chuan Chawlhni zîng chu mite mut hahchawlh duh hun lai a nih avângin zîng taka in tin kal chu a sâwt lo riauvin an hria a ni. Chuvângin, Thuhretu tam takte chuan an hun chu thlâk dang lamin tlai lam deuhvah, Kristian Inkhâwm bânahte emaw an kal zâwk a ni. Chu chu a hlawhtling êm êm a ni. Ni kum khân khawvêl pum Lalram thupuang chhuaktute chu zaa 2.3 vêlin an pung a ni. Hei hian buh Neitu a chawimawi a, kan thinlung a tihlim bawk a ni.
Buh Sengnaah Thlamuanna Nei Rawh
14. Eng rilru pu chungin nge kan thuchah mite kan hrilh a, eng nge a chhan?
14 Kan hlim nachhan kawng dang leh chu buh sengnaa thlamuanna thinlung kan lantîr hi a ni. Isua chuan: “Inah chuan in luh dâwnin chibai bûk ang che u. Tin, ina mite chu chibai bûk tlâk an nih chuan thlamuanna thu chu an chungah lo thleng rawh se,” a ti. (Matthaia 10:12, 13) Hebrai ṭawnga chibai bûkna leh Greek Bible-in chibai bûkna a hman hian ‘Hmuingîl zêl ang che,’ tihna a kâwk ve ve a ni. He rilru put hmang hian chanchin ṭha kan hrilha mite kan biak dân a kaihruai êm êm a ni. Kan Lalram thuchah ken ṭha taka an lo pawm chu kan beisei ber a ni a. Chutianga titute tân chuan, Pathian nêna inzawm leh a, an sualte sim a, a lam hawi a, a duhzâwng tih theihna beiseina a awm a ni. Chu Pathian nêna remna chuan chatuan nunnaah a hruai ang.—Johana 17:3; Tirhkohte 3:19; 13:38, 48; 2 Korinth 5:18-20.
15. Kan thu hrilnaah chhânlêtna duhawm lo tak kan tawn hunin engtin nge thlamuanna chu kan neih theih ang?
15 Dinhmun duhawm lo tak kan tawn hunah pawh engtin nge kan thlamuanna chu kan vawn reng theih ang? Isua chuan: “An [in neitute] tlâk loh erawh chuan in thlamuanna thu chu in chungah lo kîr leh rawh se,” a ti. (Matthaia 10:13) Zirtîr 70-te tirhchhuah chungchâng Luka thuziak chuan he Isua thusawi hi a huam tel a: “Chutah chuan thlamuanna thu chu a chungah a awm reng ang a; a awm loh erawh chuan in chungah a lo kîr leh ang,” tih hi. (Luka 10:6) Mite chanchin ṭha kan hrilh hian, zaidam leh hlim hmêl pu chungin kan hrilh ṭhîn a ni. In neitu-in duhawm lo taka min chhânlêtna te, sawisêlna te, a nih loh leh nunrâwng taka min tihkhumnate chuan chu thlamuanna chu kan chungah a lo ‘kîrtîr’ ang. Mahse, chûngte chuan Jehova thlarau thianghlim rah, thlamuanna kan neih chu min lâksak chuang lo.—Galatia 5:22, 23.
Buhsengtute Tâna Thil Tum Ṭha
16, 17. (a) Tlawhkîr kan neih rêng rênga kan tum ber chu eng nge ni? (b) Bible chungchânga zawhna neite chu engtin nge kan ṭanpui theih ang?
16 Buhsengtute kan ni a, chatuan nunna nei tûra mite sengkhâwmnaah taima takin kan tel a ni. Kan thu hrilhte’n duh taka an lo pawm a, zir belh an duh a, “thlamuanna fa” an lo nih chuan kan lâwm êm êm ṭhîn a ni. Bible zawhna tam tak a neiin, kan vawi khat tlawhnaah kan chhâng vek thei lo pawh a ni thei. Vawi khat tlawhnaa rei tak titi chu a inâwm loh theih avângin, chutiang hunah chuan engtin nge kan tih ang? Kum 60 vêl kaltaa sawi ang chi thil tum kha kan nei thei a ni.
17 “Jehova Thuhretu zawng zawngte chu Bible thu zirtîr tûrin an inpuahchah tûr a ni.” He thu 1937 aṭanga 1941-a chhuah kaihhruaina booklet Model Study chhâwng thumnaah a lang a ni. Chu booklet chuan tihian a sawi zawm a: “[Lalram] thuchhuahtu zawng zawngte chuan Lalram thuchah ngaihsaktu zawng zawngte ṭanpui theih dân kawng awm zawng zawnga ṭanpui tûrin taihmâk an chhuah ṭheuh tûr a ni. Chûng mite chu tlawhkîr ngei ngei a, zawhna an neih hrang hrangte chu chhân a . . . a theih veleh . . . model study hmanga Bible zirna neihpui nghâl tûr a ni,” tiin. Ni e, tlawhkîr kan neiha kan tum ber chu in lama Bible zirna ṭan leh neihpui zat zat a ni a.a Tuina neite kawm ngeihna leh anmahni ngaihtuahna chuan ṭha taka inpuahchah tûr leh zirtîr tûrin min tiphûr a ni.
18. Engtin nge tuina nei tharte chu Isua Krista zirtîrte lo ni tûra kan ṭanpui theih?
18 Chatuan Nunnaa Hruaitu Hriatna tih bu leh Eng Ti Tûrin Nge Pathianin Min Phût? tih brochure hmangin, in lama Bible zirpuina hlawhtling tak kan nei thei a; tin, tuina nei tharte chu zirtîrte lo ni tûrin kan ṭanpui thei a ni. Zirtîrtu Ropui, Isua Krista kan entawn tlat chuan, chûng kan Bible zirpuite pawh chuan kan thlamuanna te, hlimna te, kan takna te, leh Jehova dân leh kaihhruainate kan zahna aṭang chuan an rawn zir ve thei ang. Tuina nei tharte chu an zawhnate chhânga kan ṭanpuiin, chûng an zawhnate chu mi dangin an zawh ve huna an chhan theih nâna zirtîr i tum bawk ang u. (2 Timothea 2:1, 2; 1 Petera 2:21) Buhsengtute kan ni bawk a, tûn kum kalta chhûnga khawvêl pum puia in lama Bible zirpuite chawhrual mi 4,766,631 lai an ni chu kan hlim a ni. Chûng in lama Bible zirpui nei buhsengtu kan nih phei chuan kan hlim lehzual ngei ang.
Buh Sengnaah Hlim Zêl Rawh
19. Isua rawngbâwl hun chhûng leh a hnuahte khân buhsengnaa hlimna tûr chhan ṭha engte nge awm?
19 Isua rawngbâwlna leh a hnu rei lote chhûngte khân buh sengnaa hlimna tûr chhan ṭha tak tak a awm a. Chutih lai chuan mi tam takin chanchin ṭha chu duh takin an pawm a ni. A bîk takin, Pentikost C.E., 33-ah khân hlimna chu a nasa zual a, a chhan chu mi 3,000 vêlin Petera kaihhruaina an pawm a, Jehova thlarau thianghlim an dawng a, Pathian hnam thlarau lam Israel zînga mi an lo nih tâk vâng a ni. Ni e, ‘Chhandam mêk apiangte chu Lalpain nî tin an hnênah a teltîr zêl ṭhin’ avângin an lo pung telh telhin, an hlimna pawh a nasa telh telh a ni.—Tirhkohte 2:37-41, 46, 47; Galatia 6:16; 1 Petera 2:9.
20. Kan buh sengnaah engin nge hlimna nasa tak min thlen?
20 Chutih hunah chuan he Isaia hrilhlâwkna: “Hnam chu i [Jehova] titam ta a, an hlimna pawh i tipung ta a; buh seng laia hlim angin i hmâah an hlim ta a, miin râllâk sum an sema an hlim ang maiin,” tih thu hian a dikzia a lantîr a ni. (Isaia 9:3) Tûnah chuan hriak thih ‘hnam tamte’ chu an tlêm tawh hle tih kan hre nâ a, buhsengtu dangte a kum têla an pung tial tial kan hmuh hian kan hlimna chu a khat liam a ni.—Sâm 4:7; Zakaria 8:23; Johana 10:16.
21. Thu ziak lehah eng nge kan sawiho dawn?
21 Kan buhseng hnaah chuan hlim zêlna tûr chhan ṭha kan nei tak meuh va. Kan beisei thuchah, a thleng tlâk mite kan zawnna, leh thlamuanna siam kan duhna rilru te hian buhsengtu hlim min nihtîr a. Chutih rualin mi dang tam takte dodâl pawh min nihtîr bawk a ni. Tirhkoh Johana chuan hei hi a tawng a. Ani chu “Pathian thu avâng leh Isua hrattîrna thu avângin” Patmos thliarkârah tântîr a ni. (Thu Puan 1:9) A nih leh, tihduhdahna leh dodâlna kan tawh hunah engtin nge kan hlim zêl theih ang? Tûna kan thu hrilh tam takte chhânlêtna ṭha lo takte tuar thei tûrin engin nge min ṭanpui ang? Thu ziak dawt leh chuan Pathian Lehkha Thu aṭanga ṭanpuina leh hêng zawhnate chhanna hi a rawn pe ang. (w01 7/15)
[Footnote]
a Zirna chu tuina neite a huhova an tel theihna tûr hmuna neih phawt a ni a. Nimahsela, chu mi hnuah chuan a mi mal emaw, chûngkua emaw pawha zirna neihpui leh thuai a ni.—Jehova Thuhretute chhuah Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, phêk 574-na en rawh.
Engtin Nge I Chhân Ang?
• Entîr nei buh seng hna chu eng nge ni?
• Eng ang thuchah nge kan puan chhuah?
• Engvângin nge zirtîr kan zawnnaah kan hlawhtlin?
• Buh sengnaah engtin nge thlamuanna kan neih theih?
• Engvângin nge buh sengnaah kan hlim zêl ang?
[Phêk 20, 21-naa milemte]
Kum zabi 1-na leh 20-naa thu hrilhna
[Phêk 21-naa milemte]
Paula angin, tûn laia buhsengtute chuan hmun tina mite hnênah thu hrilh an tum
[Phêk 21-naa milem]
Hlim hmêl pu chungin chanchin ṭha puang rawh