Octubre
Lune 1 sá octubre
Tsjoále jmeni xi mele je xi tsokjónke, kʼoa nrʼoéle kʼianga síjéle nganʼio, kʼoa bʼasjentjai (Sal. 145:19).
Je Biblia kʼoatso nga je Jeobá tsjoáná “kjoatsejta kao kjoanijetakon” (Rom. 15:5). Jé xi ngisa nda be josʼin koasenkaoná nga ska̱ná. Ánni. Kuinga toje xi ngisa nda be josʼin tiyoaa, jotjín tokoán kʼoa jmeni xi kitjatojiaan ngasʼa. Jósʼin basenkaoná Niná kʼianga nijélee nganʼio. Je Jeobá kʼoatso nga koasenkaoná kʼiatsa si̱jélee nganʼio (1 Cor. 10:13). Jósʼin basenkaoná. Sakʼoaa faʼáxinná je kjoa xi tiyojiaan. Tonga me ngantsjai nga totsjoánganʼioná kʼianga chókjoajinná je kjoa xi bitjatojiaan kʼoa nga tsjoa sʼe tokoán (Col. 1:11). Xi ijngosani, je Jeobá be jokji tjen chókjoaná kʼoa jokji tjen chókjoale je kjoafaʼaitsjenná. Alikuikʼia tsjoáʼnde nga kui kjoa kuitjátojiaan xi tsín ska̱ná. w16.04 2:5, 6
Majte 2 sá octubre
Tʼailao tsokʼoa César je xi tsʼe César, kʼoa tʼailao Niná je xi tsʼe Niná (Mat. 22:21).
Je Biblia kʼoatso nga tjínnele si̱tjosonlee je chjotaxá sonʼnde. Tonga kʼoati tso nga tjínnele si̱tjosonlee ngantsjai je Niná (Hech. 5:29; Tito 3:1). Jósʼin kuitjosonniná nga jao koya jebi. Je Jesús jngo kjoafaʼaitsjen kitsjoa xi koasenkaoná, tojo tso testo xi kamaxkia ndʼaibi. Jósʼin bʼainilee jmeni xi tsʼe César. Kʼiaa nga nitjosoán kjoatéxomale chjotaxá, kʼianga bakolee kjoaxkóntokon je xi xá tjínle kʼoa kʼianga bʼechjiá jmeni xi machjíntjai (Rom. 13:7). Tonga jósʼiaan tsa kʼoakuitsoná je chjotaxá nga kui kʼoasʼiaan jmeni xi tsín sasénle Niná. Alikui ni̱tjosonlee. Tonga bakolee kjoaxkóntokon ngantsjai. Tsín kjoa polítika kuinójiaan yaoná. Kui xi tsonile nga tsín ʼya xi kʼoainganʼiolee (Is. 2:4). Alikui chjotaxá biyochjoalee nga̱ ʼyañá nga je Jeobá títsjoáʼndele nga tjío. Kʼoati tsín ya nojiaan yaoná jmeni xi sʼín je chjota kʼianga bʼasjengʼa naxinandále (Rom. 13:1, 2). Alikʼia nga jme xi nʼia tojoni nga katabʼantjaiya je chjotaxá kʼoa nijngojin partido bʼainganʼiolee. Kʼoati likui nʼia botar kʼoa alijme xá xi kjoa polítika tjenkao chjoé. w16.04 4:1, 2
Mixkue 3 sá octubre
Tokʼoasʼin jchatakuin joni jngo chjota xi xin ʼndele (Mat. 18:17).
Me tongayeje je kjoa xi sʼená kao ndsʼee xi koa̱n nga toñá kʼoéndajiaan. Tonga sakʼoaa likui kʼoama. Je Jesús kʼoakitso nga machjén sakʼoa nga kjaʼaí xi kuinyakaoná (Mat. 18:15-17). Kʼiáni machjén nga kʼoasʼiaan jokitso je Jesús. Ali tsa kʼiajin nga tosʼa choa kjoa sʼená kao ndsʼee. Ánni kʼoabixónsíñá. Kuinga kʼoakitso je Jesús, kʼiatsa jngo xi koa̱njngijée, tsa tsín kjuinrʼoé nga jekjoakao je ndsʼe̱, nga jekjoakao kao testigo kʼoa tsa jekjoakao je xi chjotajchínga sʼin tjío, tjínnele nga kʼoasʼin jchatokon “joni jngo chjota xi xin ʼnde[le] axo chjota xi bʼéña tao̱nbasen”. Jebi kui xi tsonile nga bichonsjejin naxinandále Niná. Je “jée” xi kinchja̱ni Jesús kui tsa chʼa̱nachalee xíngiaa kʼoa tsa énndiso kjoáne tojoni nga chʼaosʼin si̱kʼéjnaa xíngiaa. Tokʼiakjoan tsa kui kjoa jebi tjín nga kʼoasʼin kjuintjenngiaa jokitso je Jesús, tojosʼin faʼaitʼa ya Mateo 18:15-17. w16.05 1:14
Xipe 4 sá octubre
Katamachoyano jmeni xi mele Jeobá (Efes. 5:17).
Ya Biblia alikui kʼoatsokixiná nga jngó jngó koya jmeni xi sʼiaan. Tobʼelañá, alikui kʼoatsoná jókjoan najño xi chʼa̱kjá kʼoa jókjoan xi mai. Jebi kui bakó nga nʼio chjine je Jeobá. Nga̱ tsín tongóson kjoan najño xi bʼakjá chjota ngakjijnda Sonʼnde. Kʼoa bʼantjaiyaje̱ jokjoan najño xi bʼakjá chjota nga fi nó. Tonga jmeni xi tso je Biblia tʼatsʼe josóyoaa alikʼia bʼantjaiya. Je Biblia kʼoati tsín kʼoatsoná jmé xá xi koa̱n sʼiaan, jósʼin si̱xkilee yaoná kʼoa jósʼin kʼoétsaojiaan. Tsa tsín kʼoatsokixi ya Biblia jmeni xi tjínnele sʼiaan, jósʼin jchañá jmeni xi sʼiaan. ʼNdele nga tokui chjoéjiaan jmeni xi ndatjín maná, tosa títjon kjoanla nda si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi sasénle Jeobá kʼoa xijekoa̱n kʼia chjoéjiaan jmeni xi sʼiaan. Tsa kʼoasʼiaan ʼyañá nga koasenkaoná je Jeobá nga nda kuichotsjoá jme xi kachjoejiaan (Sal. 37:5). w16.05 3:2, 6
Bixine 5 sá octubre
Likui kʼoasʼin kichjobáo joni tsa énle chjota, tonga joni tsa énle Niná xi ñaki kʼoatjín (1 Tes. 2:13).
Tsen tjín librole Biblia xi tsjoachaa nga jngó jngoá. Tjínkʼa xi nʼio tsjoake je libro xi tsʼe Mateo, Marcos, Lucas kao Juan nga̱ jmeni xi tsoya tʼatsʼe Jesús kui xi binyakao nga ngisa nda be jokjoan je Jeobá (Juan 14:9). Kʼoa tjínkʼa xi kui tsjoake je libro xi tsʼe Apocalipsis nga̱ kui tsoya “je kjoa xi koa̱n ndi̱to̱n” (Apoc. 1:1). Tjínkʼa xi nʼio tsjoánganʼiole je libro xi tsʼe Salmos. Kʼoa tjín xi nʼio tsjoake je kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa ya Proverbios. Tojosʼin tiʼyaa, je Biblia machjénle ngatsʼi je chjota. Nga tsjoachaa je Biblia kʼoati tsjoachaa je xo̱n xi bʼasje naxinandále Jeobá nga̱ yaa Biblia yʼangini. Je libro, foyeto, rebista kʼoa xi kjaʼaísanile kui faʼaitʼa kjoankjíntokon xi tsʼe Niná. Xo̱n jebi kui xi binyakaoná nga tosi tonda miyole Jeobá maa kʼoa nga tsín nroajen kjoamakjainná (Tito 2:2). w16.05 5:1-3
Xoto 6 sá octubre
Kjoanda xi tsjoá je Espíritu Santo, kui kjoatjaocha, kjoatsjoa, kjoa xi nyʼán tjín, kʼoa nga nikjaínlee xíngiaa, kjoandʼé, kjoanda, kʼoa nga makjainná, kjoaʼindajintakon, kʼoa nga chjoéxkoá yaoná. Tsín kjoatéxomajin xi kontra file je kjoabi (Gál. 5:22, 23).
Je nganʼiotsjele Niná nkjín koya basenkaoná nga nindayaa yaoná. Tobʼelañá, koaanle koasenkaoná nga chjénngilee jokoankjoan je Jesús kʼoa nga kʼoakoa̱nkjoaan josʼin mele Niná. Koakoá kjoatsjoacha. Nga tsjoachaa je Niná, mená si̱tjosonlee kʼoa kʼoaiʼndelee nga sindayaná nga̱ ʼyañá nga kjoanda tsaanñá. Je nganʼiotsjele Niná kʼoati koasenkaoná nga tsín kʼoakoa̱nkjoaan jokjoan chjota xi tjín sonʼnde (Efes. 2:2). Si̱kjaʼaitsjenla jokisʼin je pastro Pablo. Kʼianga sʼa xti, kui kjoafaʼaitsjen kisʼele josʼin kitsoyale je xi nyatítjonle relijiónle chjota judío. Tonga kui nganʼiotsjele Niná tsakasenkao nga kisikʼantjaiya yaole. Kuinga i̱ tso xi kiskisíni: “Ngayije koa̱nna nga̱ tijnakoa Cristo xi tsjoána nganʼio” (Filip. 4:13). Kʼoati si̱jélee je Jeobá nga katatsjoáná je nganʼiotsjele kʼoa je kjuinrʼoéle kjoabʼetsʼoaná (Sal. 10:17). w16.06 1:12
Taingo 7 sá octubre
Jeobá, bakinli nga ji katjitjojeyai, kʼoa nga xkón kataʼyatakonli (Apoc. 4:11).
Tojé Jeobá xi ʼyaxkoán. Alikui koa̱n nga kjaʼaí niná jchaxkoán, kʼoa tsa kjoaʼmiya ndiso si̱kʼójiaan je kjoaʼyaxkón xi tibʼailee je Jeobá. Ali tokuijin nga ngisa ngʼa tíjna je Jeobá tikʼoajinni xi kjaʼaí niná kʼoa nga je xi ngisasa tse nganʼio tjínle nga toje jchaxkónñá. Kuiní nga tojé xi ñaki Niná. Kuinga toje tjínnenile jchaxkoán. Jé Jeobá tjínnele si̱kʼéjnatítjoán. Tsa mená nga toje jchaxkoán, machjén nga si̱kuindaa yaoná nga tsín jme xi kjaʼaí kʼoéjnatítjoán. Jméni xi si̱kuindalee yaoná. Kʼianga kitsjoa xi Te Kjoatéxoma, je Jeobá kʼoakitso nga tsín koa̱n kjaʼaí Niná kʼoetsʼoale je choʼndale. Tsakʼéchjoale yaole tojmeni xi ninále koa̱n (Deut. 5:6-10). Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi nʼio nkjín koya tjín tsa xi nináná koa̱n kʼoa tsakui nichxin jekui tibʼetsʼoale kʼoa tsín tiʼyaa. Je Jeobá alikui tíbʼantjaiya, tojo kui xi mele nga tojekjoan jchaxkoán (Mar. 12:29). w16.06 3:10, 12
Lune 8 sá octubre
Tsa jon si̱chatʼalao jéele chjota, je Nʼaino xi tíjna ngʼajmi kʼoatisʼin sichatʼano (Mat. 6:14).
Kʼianga kiskonangile Jesús je Pedro tsa “saʼnda ñato kʼa” sichatʼale ndsʼe̱, je Jesús i kitsole: “Saʼnda ñato kʼa jankan kao te”. Kui xi kitsonile je Jesús nga tjínnele si̱chatʼalee ngantsjai je xíngiaa kʼianga josíkaoná (Mat. 6: 15; 18:21, 22). Ñá kʼoati sakʼoa jme xi nikoaa je xíngiaa nga̱ chjotajée maa ngatsʼiaa. Tsa ʼya xi jokanikoaa, kjuintjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá je Biblia. Si̱jélee kjoanichatʼa je xíngiaa (Mat. 5:23, 24). Tsjoa sʼená kʼianga síchatʼaná tsa ʼya xi jokanikoaa. Kuinga kʼoati si̱chatʼasínilee tsa ʼya xi jokasíkaoná (1 Cor. 13:5; Col. 3:13). Tsa si̱chatʼalee ndsʼee, kʼoati sichatʼaná je Jeobá. Kuinga koakosínilee kjoamatokon je xíngiaa josʼin bakóná kjoamatokon je Jeobá (Sal.103:12-14). w16.06 4:15, 17
Majte 9 sá octubre
Likui masoana xi tʼatsʼe je énnda chjotse, nga̱ kui xi nganʼiole Niná, xi bʼasjentjai ngatsʼi xi makjainle (Rom. 1:16).
Nichxin fetʼa xi tiyoaa ndʼaibi, je Jeobá kui xá títsjoáná nga kʼuínyasoán “je énnda xi tʼatsʼe je kjoatéxomale ngʼajmi”. Kʼoa tjínnele kʼuínyasoán “ngakijnda sonʼnde, nga si̱kixiyandale ngatsʼi naxinandá” (Mat. 24:14). Je “énnda xi tʼatsʼe je kjoatéxomale ngʼajmi” tikuini “je énnda xi tʼatsʼe kjoandale Niná”. Ánni kʼoabixónñá. Kuinga tjínle kjoanda je Jeobá nga tsjoániná kjoanichikontʼain je Chjotaxále (Hech. 20:24; Efes. 1:3). Je Pablo kao kjoatsjoa kitsoyason nga̱ tsabechjí je kjoanda xi tsakakóle Niná. A kʼoati tinʼia tsanda ñá (Rom. 1:14, 15). Je kjoanichikontʼain xi tjínná nga bakóná kjoanda je Niná ninga chjotajée maa, kuinga tjínneniná nga chja̱kaoñá chjota xi tʼatsʼe kjoatsjoacha xi tjínle Jeobá kʼoa kʼoakʼuínlee jme xi tjínnele sʼin. w16.07 4:4, 5
Mixkue 10 sá octubre
Kjiatokon tiyo, nga̱ je ʼndíle chjota kjoaʼaí kui ora kʼianga tsín tjínjinno (Luc. 12:40).
Kʼianga tojeme kuiyá je Jesús, jan kʼa kʼoakitsole chjotale nga jé “na̱i xi batéxoma sonʼndebi” (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Je Na̱i kui síchjén relijión ndiso nga bʼanachale chjota. Kuinga nʼio nkjín chjota xi tsín kuenta sʼínsíni jme xi tso Biblia, xi bakó nga tochoasa chale nga kjoaʼaí kjoafetʼa (Sof. 1:14). Je Na̱i tíbʼéchjoangi “kjoafaʼaitsjenle je xi tsín makjainle” (2 Cor. 4:3-6). Kuinga tsín nrʼoésíniná je chjota nga kʼoaʼmilee nga jetíjnachrian kjoafetʼa kʼoa nga jetíbatéxoma Cristo. Ninga nʼio nkjín chjota xi tsín mandosinle jmeni xi tongini tso je Biblia, alikui koa̱n nga kui sikinroajen tokoán. ʼYañá anni nga nʼio chjínile nga tjenyatokon kuiyoaa. w16.07 2:11, 12
Xipe 11 sá octubre
Ngatsʼio ñaki kʼoasʼin tsjoacha katamao yánchjínno. Je xi chjoón xkón katabe xʼinle (Efes. 5:33).
Kʼianga tosʼa bʼetsomakao xínkjín jngo chjoón jngo xʼin, sa tsjoake sa tsjoake ma xínkjín kʼoa chaan bixan. Kʼianga bixan nʼio tsjoa satío kon kʼoa kʼoatso nga ñaki kixi koa̱nle xínkjín ngantsjai nichxin. Jé Jeobá tsakʼéndajin nga kjoabixan tjín kʼoa kui xi mele nga ndasʼin katabatio kʼoa nga tsjoa katasatíole xi jekabixan. Kuinga tsjoánile kjoafaʼaitsjen kʼoa yaa Biblia faʼaitʼa kjoafaʼaitsjen jebi (Prov. 18:22). Ninga bʼailanile kjoafaʼaitsjen, je Biblia kʼoatso nga chjotajée maa kʼoa nga je xi bixan tojo sʼele kjoa (1 Cor. 7:28). Jósʼin xi jechixan nga tsín nʼio tse kjoa sʼe̱le. Kʼoa jméni xi sʼin nga ndasʼin koatio. Je Biblia kʼoatso nga nʼio chjíle je kjoatsjoacha. Nkjín koya kjoatsjoacha tjín xi tjínnele koakole xínkjín xi jekabixan. Tjínnele tsjoake koa̱n xínkjín kʼoa tjao koa̱nle xínkjín. Kʼoa tsa xti tjínle, machjén nga tsjoake koa̱n xínkjín ngatsʼi. w16.08 2:1, 2
Bixine 12 sá octubre
Tikuindai yaoli, kʼoa tikuindai je xi tibakoyai (1 Tim. 4:16).
Je Timoteo nʼio jenkjín nó nga tsoyason je Énle Niná. Ánni nga kʼoakitsonile Pablo nga katasíndayasa yaole. Kuinga kʼoakitsonile nga bʼantjaiya je chjota kʼoa bʼantjaiyaa josʼin tjío. Tsa je Timoteo xi mele nga tosi tonda kjuinrʼoéle chjota, tjínnele kisindaya yaole kʼoa nga kisikʼantjaiya josʼin kitsoyason. Kʼoati machjén nga kʼoati sʼiaan tsanda ñá kʼianga kʼuínyasoán. Kʼianga ʼmiyasoán, tsakui nichxin tsín tsaojiaan je chjota ya niʼyale. Kʼoa ninga tjíolani niʼyale, tonga tsakui nichxin tsín ma bitjasʼeen jñani tjío. Tsa kʼoama jñani ʼmiyasoán, koa̱njin kjaʼaísʼin kjoásjailee nga chja̱kaoñá Énle Niná je chjota. Nʼio nkjín ndsʼee xi tsjoake nga ya tsoyason jñani nʼio tjín chjota, jolani jñani bitjo tren, jñani bitjo karro, ya jinndi̱tsi̱n kʼoa tsa ya parque. w16.08 3:14-16
Xoto 13 sá octubre
Chjómitjaon ndsao xi tsín ma síkjan, kʼoa tʼainganʼiolao xkóno xi tsín timatinyani (Heb. 12:12).
Miyón mani je ndsʼee jngo tjíjtsa Sonʼnde xi mandosinle tʼatsaan kʼoa xi tsjoánganʼioná (Heb. 12:12, 13). Kʼoakisʼin je chjotale Cristo xi títjon tsakatio, kitsjoanganʼiole xínkjín. Kʼoati ma nichxin xi tiyoaa ndʼaibi. Jósʼin kʼoainganʼioá. Si̱kjaʼaitsjeen je choa̱le Aarón kao Hur nga kitsjoanganʼiole je Moisés kʼianga tsakinyangi ntsja nga kiskan je chjota israelita kao chjota amalequita (Éx. 17:8-13). Kʼoati koa̱n kʼoasʼiaan tsanda ñá, koaan kjoásjailee josʼin kʼoainganʼiolee kʼoa kuinyakoaa xíngiaa. Tobʼelañá, koaan kʼoainganʼiolee je ndsʼee xi kjoa tjíofaʼatojin nga jejchínga, xi chʼin tjíobʼetʼale, xi xínkjín batiochjoa, xi toje tjío kʼoa tsa jeje̱ xi xínkjín kʼien. Kʼoati koa̱n kʼoainganʼiolee je xi sʼa xti, nga̱ kʼoati nʼio sʼenele nga kui kʼoasʼin xi chʼaotjín kʼoa tsakui kʼoaʼmile nga kui koaitjenngi jmeni xi tjín sonʼnde (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14). Kjoásjailee josʼin kuinyakoaa je xi kjaʼaí kʼianga tiyoaa ya Ndʼia jña chotʼayá, kʼianga tiʼmiyasoán, kʼianga ñatjen tibichaa kʼoa tsa teléfono kuinókjoaleeje̱. w16.09 1:13, 14
Taingo 14 sá octubre
Kʼoatʼiaon ngayije xi tʼatsʼe kjoajeyale Niná (1 Cor. 10:31).
Nga koakolee kjoaxkóntokon je Niná, je xíngiaa kʼoa kao chjota xi tjín jñani ʼmiyasoán, tjínnele nga kui chʼa̱kjá najño xi Jeobá bʼasjengʼa kʼoa xi sasénle je én xi ʼmiyasoán (Rom. 13:8-10). Nʼio machjén nga nda sóyoaa kʼianga mangián kjoajtínná kʼoa nga mangínkʼinyasoán. Je najño xi chʼakjá tjínnele koako nga Niná ʼyaxkoán (1 Tim. 2:10). Tsakui nichxin tjín najño xi koa̱n chʼa̱kjá jngo ʼnde tonga tsín koa̱n chʼa̱kjá jñani xin. Tonga tojñani tsaan, ñá xi testigole Jeobá maa tjínnele nga kui chʼa̱kjá najño xi tsín chʼaosʼin skoe̱kon chjota. Kʼianga mangián kjoajtíntse xi satíoná tjínnele nga kui chʼa̱kjá najño xi ndasʼin matsen kʼoa xi tsín tokjaʼaíngá kjoan. Tsa ndakjoan najño xi kichʼakjá kao kjoatsjoa kʼoakuixoán nga testigole Jeobá maa kʼoa koaan chja̱kaoñá Énle Niná je chjota tokʼiani. w16.09 3:7, 8
Lune 15 sá octubre
Ngayije ndʼia tjín jngo xi bʼénda tonga je xi tsakʼénda ngayije jé Niná (Heb. 3:4).
Tsa jngo xi tsín makjainle nga tʼatsʼe Niná jaʼaini Biblia, jósʼin chja̱kaonajmí. Títjon kjoanla chjónangilai jmé xi makjainle kʼoa jmé xi mandosinle (Prov. 18:13). Tsa tsjoake xi tʼatsʼe ciencia, koaan koatiolai choa̱ xi bakó nga ñaki kʼoatjín jme xi tso je Biblia nga kui nchja̱ni jmeni xi tso je chjota científico. Kʼoa tsa historia tsjoake, koaan kui chja̱kaoni jmeni xi nroatʼa je libro xi tsʼe historia kʼoa xi nkjín nó tongini kʼoakitso je Biblia nga kʼoakoa̱n. Tochale kʼoati tjín je chjota xi kjuinrʼoéli tsakui kʼuínyalai jmeni xi koasenkao nga ngisa nda koatio. Tobʼelañá, koaan kʼuínya kʼalai je kjoafaʼaitsjen xi kitso je Jesús ya jngo jko̱nindo. Kʼianga chja̱kaonajmí je chjota tikjaʼaitsjain nga tsín koa̱n kuixkan. Kui xi mená nga nda sa̱tío kon nga kjoakaonajmíná kʼoa nga tosi tonda katabe jotso je Biblia. Kuinga takonilai kjoaxkóntokon kʼianga jme xi chjónangilai kʼoa nda tinóʼyai jme xi kuitso. Kao kjoaxkóntokon tʼinyalai jme xi makjainli. w16.09 4:14-16
Majte 16 sá octubre
Chjoétjao xíngio (Rom. 15:7).
Jósʼin kuinyakoaa je chjota xi xin naxinandále nga nda katasatío kon ya jinjtín. Machjén nga chjónangilee yaoná: “Tsa anlaña xi xin naxinandá tijna, jósʼin mena nga sikaona xi ngikʼa” (Mat. 7:12). Tsejta katamaa kao xi tosʼa kjimangale ya naxinandáná. Tsakui nichxin likui koa̱njinná nga tosʼa títjon josʼin síkjaʼaitsjen kʼoa jmeni xi sʼín. Tonga alikui koa̱n kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tjínnele kʼoati sʼin jonʼia ñá. Ngisaa nda nga si̱jinlee yaoná jotjío kon kʼoa tsín jokʼuínlee. Jméni xi sʼiaan nga ngisa nda jchaxkoaan. Jngo koya josʼiaan kuinga chʼa̱sjeʼaa nichxin nga chótʼayá tʼatsʼe naxinandále kʼoa jme kostumbre xi tjínle. Kʼianga chótʼayajtían ya niʼyaná, koaan kui chótʼayá jmé kostumbre xi tjínle je chjota xi xin naxinandále xi bichó ya jinjtínná kʼoa xi ya tjío jñani ʼmiyasoán. Ijngosa koya xi koasenkaoná kuinga kʼoakʼuínlee nga katafikonná ya niʼyaná. Je Jeobá “kiskoʼaiʼndele chjota xi li judíojin nga koa̱nkjainle” (Hech. 14:27). Chjénngilee je Jeobá, kuinókjoalee niʼyaná je xi xin naxinandále xi ndsʼee mani (Gál. 6:10; Job 31:32). w16.10 1:15, 16
Mixkue 17 sá octubre
Jesús kichokjoajinle kjoañʼai kʼianga kinokjoaʼaonle (Heb. 12:3).
Je xi ngisasa nda choa̱ tsakʼéjnaná jé Jesús. Kichokjoajinle kjoa xi nʼio ñʼai tjín jaʼatojin kʼoa kixi kitʼale Niná. Jméni xi tsakasenkao. Je pastro Pablo kʼoakitso nga je Jesús kiskale je yá kjoañʼai xi totʼatsʼe kjoatsjoa xi kiskoyale kʼoa xijekoan yaa tsakʼejna ngakixile Niná (Heb. 12:2, TNM). Kuinga kʼoakitsonile Pablo je chjotale Cristo nga kui choa̱le Jesús katafitjenngi. Tojo koan je Jesús, nkjín je chjotale Cristo xi títjon tsakatio xi kʼoati kinikʼien nga kixi kitʼale je Jeobá, jolani je Antipas (Apoc. 2:13). Je chjotale Cristo jebi jekitjoéle kjoanda, tonga je choʼndale Niná xi tsakatio ngasʼa kjesa tjoejinle kjoanda nga̱ i Sonʼnde kiskoyale nga koatio (Heb. 11:35). Je chjotale Cristo xi jekʼien xi ya kisʼele kjoachoya ya ngʼajmi, kʼiaa jaʼáyale ya ngʼajmi nga jejaʼato nó 1914 kʼianga jetsakatéxoma je Jesús. Yaa koatexomakao je Jesús nga koatexomasonle je chjotasonʼnde (Apoc. 20:4). w16.10 3:12
Xipe 18 sá octubre
Tʼenelao xíngio nga nyaon nyaon (Heb. 3:13).
Tjínkʼa je xijchá xi tsín sínʼiojin je xtile nga̱ tsín kʼoakinikao je. Kʼoa ninga machjénle xi jejchínga nga tjín xi sinʼiojin, nʼio nkjín xi tsín ʼya xi sínʼio kon. Kuinga nkjín xi kʼoatsoni nga tsín ʼya xi “nda kanixái” tsole jñani síxá. Nkjín koya josʼin koa̱n si̱nʼioá kon xíngiaa. Tobʼelañá, koaan kʼoakʼuínlee tsa jmeni xi nda kasʼín kʼoa tsakuije̱ nga chjí ʼyatokoán jokjoan. Kʼoati koa̱n si̱nʼioá kon tsa ba tjíole kʼoa tsa tjíosíkʼajen kon (1 Tes. 5:14). Nga me tongantsjai satéjiaan je ndsʼee, nkjín kʼa nga koa̱n si̱nʼiojiaan (Ecl. 4:9, 10). Kuinga ndatjínsíni nga chjónangilee yaoná jebi: “A kʼoaxinle xi ngikʼa ánni nga tsjoake̱ña kʼoa ánni nga chjí ʼbeña. A kjitʼaa kʼoaxinle”. Si̱kjaʼaitsjenjiaan jotso je Biblia: “Jngo én xi kʼiakjoan nokjoaa nga machjén, ¡kjaínga nda síkao je xi nrʼoé!” (Prov. 15:23). w16.11 1:3-5
Bixine 19 sá octubre
¡Koeni! ¡Nʼio nda kʼoa nʼio naskásʼin matsen nga jtín tjío je xi ndsʼe̱ fáo! (Sal. 133:1).
Nga kui kinchja̱ni Jeobá josʼin koatio je choʼndale, i kitso: “Jtín sʼin sikatíoa, joni barré xi tjíoʼya nyʼoále, joni barré xi jngojtín mani ya son li̱ji̱” (Miq. 2:12). Je Jeobá kʼoati kitso nga jtín sʼin sixále je choʼndale nga̱ koa̱njinle jmeni xi tsoya je Biblia. I kitso: “Kʼoa kʼiaa sikʼantjaiya je én xi male naxinandá nga jngo én xi tsje katanchja̱, ánni nga sikʼaxki̱síni ngatsʼi je jaʼaínle Jeobá, nga tojngo sixájtínle ngatsʼi” (Sof. 3:9). Nʼio bʼailee kjoanda je Jeobá nga jtín sʼin tiyoaa nga tiʼyaxkoán. Je chjotale Cristo xi tsakatio kʼianga siglo 1, kui kitjenngi je Énle Niná. Nga kʼoakisʼin, je jtín tsje sʼin tsakatio, jtín sʼin tsakatio kʼoa nyʼán sʼin tsakatio (1 Cor. 1:10; Efes. 4:11-13; 1 Ped. 3:8). Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, xi choʼndale Niná maa jtín sʼin tiyoaa kʼoa tinixá chʼin chʼinñá kʼoa tiʼmiyasonñá je énnda chjotse jngo tjíjtsa Sonʼnde. w16.11 2:16, 18
Xoto 20 sá octubre
Jon ño naʼmi xi ngʼa xále. Jon ño naxinandá xi tsje, naxinandá tʼatsʼe Niná, jméni nga kuinokjoayaño kjoanda xi tsʼe Niná xi kinchja̱no jña nga isenxkón, jitjoo jña nga njio (1 Ped. 2:9).
Kʼianga jejao jan siento nó jaʼato, nʼio nkjín chjota xi tojo male bʼéxkia je Biblia nga én griego kao én latín. Kʼoa kisingósonkao jmeni xi tsoya je Énle Niná kao jmeni xi kitsoya je yo̱ngo̱. Tjínkʼa xi tsabe nga to énndiso jmeni xi tsoya je yo̱ngo̱ kʼoa tsín tikui koankjainnile. Tonga nʼio xkón tsakatio kʼianga kitsoya jmeni xi makjainle nga̱ ni̱kʼien kʼiatsa kʼoasʼin. Nga jejaʼato nó, nʼio tochoa chjota xi koanle én griego kʼoa tsa én latín. Kʼoa je xi nyatítjonle yo̱ngo̱ alikui kitsjoaʼnde nga kui én xi male chjota jaʼatoya je Énle Niná. Saʼnda tjín naʼmi xi tsín koanle xo̱n. Kʼoa toʼyani xi tsín kisasenle jmeni xi kitsoya je yo̱ngo̱ kjoañʼai tsakʼaile. Kʼoa je chjotale Cristo tochoa choaa tsakatiojtín kʼoa toʼma kʼoakisʼin, kʼoa sakʼoaa ñaki tsín koan tsakatiojtín. Kʼoati koan je chjotale Cristo, je xi “naʼmi xi ngʼa xále” ʼmile, tsín tikoan kʼoasʼin tsabexkónni Niná josʼin tjínnele. Jé Babilonia xi nʼioje jetsakánentsja je chjota. w16.11 4:8, 10, 11
Taingo 21 sá octubre
Je xi tsínle kjoakixi likui sʼe̱kjoatjaole kjoatéxomale Niná (1 Cor. 6:9).
Tjínnele kʼoénelee yaoná nga tsínkui jée kuijnyá jokisʼin je chjota xi tsakatio ya Corinto. Alikui koa̱n nga tosi tonda kuijnyíjée kʼoa kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga koakoná kjoanda je Jeobá kʼoa sichatʼaná. Kʼoa jósʼin nikjaʼaitsjeen tʼatsʼe je jée xi tosʼa choa kjoa ma kʼale. A nitjosonlee je Jeobá (Rom. 6:14, 17). Si̱kjaʼaitsjenla je pastro Pablo. I kitso: “Tonga an toxá yao nía. Kisatenatʼale jéebe nangi tijnale. Alikui machoyana jme xi sʼian anbi, ni kʼoajin sʼian je xi mena, tonga je xi chʼaoke̱, jebe xi kʼoasʼian” (Rom. 7:14, 15). Ningalani tsínkui kʼoakisʼin je Pablo jmeni xi síkʼaxki̱ ya 1 Corintios 6:9-11, kʼoakitso nga tojo tsakajngijée. Koanmele kui kʼoakisʼin jmeni xi sasénle Niná, kuinga tsakʼénenile yaole nga kui xi ndatjín kisʼin (Rom. 7:21-23). Machjén nga kjuintjenngiaa je choa̱le kʼoa kʼoénelee yaoná nga si̱tjosonlee je Jeobá. w16.12 1:15, 16
Lune 22 sá octubre
Je Jeobá tikʼami je chʼáli, kʼoa jé koasenkaoli (Sal. 55:22).
Kʼianga jme xi makjáojinná, je Jeobá kui xi mele nga kʼoéyanajmílee. Tsa jetsakasjailee jokinʼia nga tsakʼendajiaan je kjoa xi tjínná, alikui koa̱n nga tosi tonda kui si̱kjáojiaan. (Sal. 94:18, 19). Tojo tso ya Filipenses 4:6, 7, jósʼin basenkaoná Jeobá kʼianga ñaki kao ni̱ma̱ná bʼetsʼoalee kʼoa nga nkjín kʼa kʼoanʼia. Koasenkaoná nga nyʼán sʼe̱ tokoán kʼoa nga tsínkui si̱kjaʼaitsjeen xi sikiʼaonná. Nga bʼetsʼoaa kʼianga jme xi nikjáojiaan kʼoa tsa tinokjoaan, je Niná basenkaoná nga nyʼán sʼe tokoán. Nʼio nkjín ndsʼee xi kʼoasʼin tsakinyakao Niná kʼoa kʼoati koa̱n koasenkaoná tsanda ñá. “Je kjoanyʼántakonle Niná” koasenkaoná tojme kjoa xi kuitjátojiaan. Je Jeobá itsoná: “Ali tsa nikjáojinjin, nga̱ anña Nináli. An tsjoanganʼiole, an koasenkaole” (Is. 41:10). w16.12 3:3, 4
Majte 23 sá octubre
Nga koankjainle Moisés, kʼianga jekoanjchínga, koankaile nga tile tsotile Faraón tsakinle (Heb. 11:24).
Je Moisés tsakʼasjengi kjoanyiná xi tjín ya Egipto kʼoa tosa kui kiskoejin “nga tsakjaʼá kjoañʼai kao chjotale Niná, nga̱ likui tsakjaʼájin nga koanmekon kjoatsjoale jée xi tofaʼato” (Heb. 11:25,26). Chjénngiaa kjoamakjainle Moisés kʼoa koakoá nga ʼyachjiá je kjoandái xi tjínná kʼianga kʼoasʼiaan josʼin mele Niná. Tsakui nichxin ngisa choa ñʼai koa̱nná nga kjaʼaí xi kʼoakuitsoná jmeni xi sʼiaan, tonga tsa kʼoasʼiaan alikui koa̱n chjoéjiaan je kjoanda xi tísʼejnabasenná. Jmé kjoandani. Kui xi faʼaitʼa ya Deuteronomio 30:19, 20. Ya bersíkulo 19 kʼoatso nga nkjín koya kisikʼaxki̱le Jeobá je chjota israelita jmeni xi koa̱n skoéjin. Kʼoa ya bersíkulo 20 kʼoatso nga jmeni xi skoéjin yaa koakonile Jeobá jokji tsjoake. Ñá kʼoati tjínná ʼnde nga chjoéjiaan tsa mená nga je Jeobá jchaxkoán. Tsa kʼoasʼiaan, koaan kʼoasʼin si̱chjén kjoandái xi tjínná nga jchaxkoán je Jeobá kʼoa koakolee jokji tsjoachaa. w17.01 2:10, 11
Mixkue 24 sá octubre
Tinʼiotʼai je Jeobá kʼoa kui kʼoatʼiain xi ndatjín; kʼoa kixi katamai (Sal. 37:3).
Je Jeobá mele nga si̱chjén jme xi kitsjoaná tonga kʼoati be nga tsín kʼoakoa̱nná kʼoasʼiaan ngayeje. Ánni. Kuinga tsjoakená kʼoa mele nga ndasʼin kuiyoaa. Tobʼelañá, likui koa̱nná nga chja̱ʼaxian je jée kao kjoabiya (1 Rey. 8:46). Kʼoati likui koa̱nná nga ñá kʼoakʼuínlee jmeni xi sʼin je chjota, nga̱ tjínná kjoandái ngatsʼiaa nga chjoéjiaan jmeni xi mená sʼiaan. Ninga choa kʼoa ninga tse kjoafaʼaitsjen tjínná, je Jeobá ngisaa nʼio ngʼa tíjna kjoafaʼaitsjenle (Is. 55:9). Tjínnele kʼoaiʼndelee je Jeobá nga katabándiaaná kʼoa kʼoakʼoé tokoán nga je tsjoánganʼioná kʼoa nga je kʼoasʼin jmeni xi tsín koa̱nná kʼoasʼiaan. Tonga kʼoati kui xi mele nga ñá si̱kjaʼaitsjeen josʼin kʼoéndajiaan kjoa xi tjínná kʼoa nga kuinyakoaa xi ngikʼa. Tjínnele nga si̱nʼiotʼaa je Jeobá kʼoa kʼoasʼiaan jmeni xi ndatjín kʼoa kixi koaan. w17.01 1:2-4
Xipe 25 sá octubre
Tʼinkaonái kʼoa an tsjoale tsojmi xi chinai ya Jerusalén (2 Sam. 19:33).
Je Barzilai bení nga nʼio tse kjoanda tjenkao nga ya kʼoéjna ya ndʼiale rey, tonga ʼndele nga je koai, tosaa kʼoakitso nga je katafingajaole Kimham. Tsakui nichxin tile Barzilai koan je Kimham (2 Sam. 19:31-37). Ánni nga tsín koanjyosínile Barzilai nga kikao David. A kuinga tsín mele nga xá kʼoaile kʼoa kui xi mele nga tsín nanda jme xi sʼin. Mai. Kuinga tsín koanjyonile nga nangitokon koan. Bení nga tsín tikʼoakoa̱nnile nga tse xá sʼin jokisʼin tsakai (Gál. 6:4, 5). Machjén nga kʼoati nangitokon katamaa tsanda ñá joni tsa Barzilai. ʼNdele nga tokui si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi mená sʼiaan kʼoa tsa yaoná si̱ngósoán kao xi ngikʼa, ngisaa nda nga kui si̱kjaʼaitsjeen josʼin nga ngisa nda si̱xálee Jeobá. Kui xi ngisa chjíle tikʼoajinni tsa jngo xá xi tsín tongatsʼi tjínle tsakʼainá ya jinnaxinandále Niná kʼoa tsa nʼio ʼyanáje̱ (Gál. 5:26). Tsa nangitokon maa, si̱xájtínjián kao ndsʼee nga jchaxkoán je Jeobá kʼoa kuinyakaojián xi kjaʼaí (1 Cor. 10:31). w17.01 4:5, 6
Bixine 26 sá octubre
Je Niná kiskotsenle ngayeje jmeni xi tsakʼénda kʼoa koeni, tsabe nga nʼio nda (Gén. 1:31).
Tomaxkónná josʼin tjíonda ngayeje jmeni xi kisinda Jeobá, nʼio nda ngayeje jmeni xi kisinda (Jer. 10:12). Ngayeje jmeni xi kisinda Jeobá kitsjoale kjoatéxoma jmeni xi tiʼndele kʼoa jmeni xi mai. Kʼoati kitsjoale kjoatéxoma je chjota jme xi tjínnele sʼin. Kʼoa ngayeje jmeni xi tjín ya ngʼajmi kao i̱ Sonʼnde ñaki síxá chʼin chʼin (Sal. 19:7-9). Ngayeje jmeni xi tjín i̱ Sonʼnde kao ngʼajmi tsen kitsjoale xá je Jeobá. Tobʼelañá, nga kui tjín je xi gravedad ʼmi kui xi basenkao je atmósfera nga tsín bitjoxinle je Sonʼnde, kʼoati kui xi basenkao je ndáchikon nga tsín xin fi je nandále. Tsa tsín xi gravedad ʼmi, tsínjin sʼe̱ kjoabijnachon i̱ Sonʼnde. Ngayeje jmeni xi tjín i̱ Sonʼnde kao ngʼajmi ñaki nda síxá nga̱ je Jeobá xi kʼoasʼin tsakʼénda. Kui xi bakóná nga je Jeobá tjín xá kisindani je Sonʼnde kao chjota. Kʼianga ʼmiyasoán kuinyakoaa je chjota nga katabe je xi kisinda ngʼajmi kao Sonʼnde (Apoc. 4:11). w17.02 1:4, 5
Xoto 27 sá octubre
Jé Moisés xi Niná kisikasén nga chjotatítjon, nga kʼoasjentjai kao ntsja ánkje (Hech. 7:35).
Je Biblia kʼoatso nga jngo ánkje tsakasenkao Josué nga kinjele kjoajchán xi tsakʼéjna kao chjota cananeo (Jos. 5:13-15; 6:2, 21). Kʼoa nga koanskanni, kʼianga je rey Ezequías tsakasentítjonle naxinandále Niná, je chjotakjoajchán asirio kʼoakitso nga kuichosíkje naxinandá Jerusalén. Tonga nga tojngo nitje̱n, “je ánkjele Jeobá kitjo kʼoa 185,000 chjota asirio kisikʼien” (2 Rey. 19:35). Je ánkjele Niná ñaki tsjení, tonga je chjota xi tsakinyakao chjotajéení. Tobʼelañá, je Moisés ñandia kʼianga tsín je Jeobá tsakʼasjengʼa (Núm. 20:12). Kʼoa je Josué alikui je Jeobá kiskonangile josʼin kʼianga kʼoakitso je chjota gabaonita nga jngo kjoasʼendajin kʼoenda kao naxinandá Israel (Jos. 9:14, 15). Kʼoa ñandia kʼianga kjoangʼakon tsakʼetʼale je Ezequías (2 Crón. 32:25, 26). Ningalani chjotajée je xi tsakinyatítjonle, je chjota israelita tjínnele nga kisitjosonle nga̱ jé ánkjele Jeobá tsakinyakao chjota jebi, kʼoa jékjoánni Jeobá xi tsakándiaale naxinandále. w17.02 3:7-9
Taingo 28 sá octubre
Je xi kʼoasʼin tíjnane je yáxile, kʼoa je Barré katasʼele kjoanichikontʼain, kao kjoangʼa, kao kjoajeya, kao kjoatéxoma ngantsjai nichxin (Apoc. 5:13).
Jósʼin ʼyaxkoán jngo chjota. Kʼiaa nga kuenta nʼia kʼoa nga bakolee kjoaxkóntokon. Me tongantsjai nga ʼyaxkoán jngo chjota tsa tjínle kjoandosin jmeni xi kasʼín kʼoa tsa jeje̱ xi xá tjínle. Tonga tsakui nichxin chjonangiaa, ʼyáni xi tjínnele jchaxkoán kʼoa ánni. Ya Apocalipsis 5:13 kʼoatso nga je xi “tíjnane je yáxile” kao “je Barré” bakinle nga jchaxkoán. Je xi “tíjnane je yáxile” jéní Jeobá. Ya kapítulo 4 xi tsʼe Apocalipsis, je xi ya tjío ngʼajmi jngo koya síkʼaxki̱ ánni nga bakinnile nga jchaxkoán je Jeobá, “je xi tíjnakon ngantsjai nichxin”. Itso: “Señor [Jeobá], bakinli nga ji katjitjojeyai, kʼoa nga xkón kataʼyatakonli, kʼoa katasʼeli nganʼio, nga ji kinindai ngayije tsojmi, nga ji koanmetakuin nga kisʼe, kʼoa kʼoasʼin koan” (Apoc. 4:9, 11). w17.03 1:1, 2
Lune 29 sá octubre
Je xi to ni̱ma̱le sínʼiotʼa chjotachininí (Prov. 28:26).
Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, nʼio nkjín chjota xi tokui fini je ni̱ma̱le kʼianga kui kjoejin jmeni xi sʼin. Tonga xkón tíjna kʼiatsa tokui ni̱ma̱ná kjuinñá. Kʼianga kui chjoéjiaan jmeni xi sʼiaan, kʼoatsoná je Biblia nga tsín tokui kjuinñá jotjín ni̱ma̱ná kʼoa jotjín tokoán, nga̱ chjotajée maa. Alikui je ni̱ma̱ná nʼio si̱nʼiotʼaa, nga̱ “je ni̱ma̱ná ngisa nʼio bʼanacha tikʼoajinni tojmeni, kʼoa matso maskále” (Jer. 17:9). Ya Biblia nʼio nkjín chjota síkʼaxki̱ xi chʼaosʼin kichomani jmeni xi kisʼin nga tokui ni̱ma̱le kisinʼiotʼa (1 Rey. 11:9; Jer. 3:17; 13:10). Jméni xi koa̱n kʼiatsa tokui kjuinñá je ni̱ma̱ná kʼianga kui chjoéjiaan jmeni xi sʼiaan. Xkón tíjna kʼiatsa tokui kjuinñá je ni̱ma̱ná josʼin si̱kjaʼaitsjeen kʼoa jmeni xi sʼiaan. Tobʼelañá, alikuijin ndasʼin kuichomani tsa kʼia si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi sʼiaan kʼianga jtiná (Prov. 14:17; 29:22). Kʼoajinti likui ndasʼin kuichomani tsa kʼia si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi sʼiaan kʼianga likui sin tjínná (Núm. 32:6-12; Prov. 24:10). Kʼianga nʼio tjínle kjoandosin jmeni xi sʼiaan, alikui tokui kjuinñá jotjín tokoán. w17.03 2:12, 13
Majte 30 sá octubre
Kixi tifitʼale kʼoa nga ñaki tjínjngo ni̱ma̱na xi kao ji (2 Rey. 20:3).
Chjotajéeñá ngatsʼiaa kʼoa sakʼoaa saténgiaa. Kuinga bʼainilee kjoanda je Jeobá nga kitsjoa je ʼNdíle nga tsakʼéchjíntjainá kʼoa nga tíjnanda nga síchatʼaná (Sal. 103:10). Tojo kitsole David je Salomón kʼianga sa̱sénle Jeobá josʼin tiʼyaxkoán nga nyaon nyaon tjínnele nga “kao ngayeje ni̱ma̱[ná]” si̱xánilee (1 Crón. 28:9). Jngo chjota xi ñaki kao ngayeje ni̱ma̱le síxánile je Jeobá, tsjoake kao ngayeje nganʼiole kʼoa kui xi mele nga je skoe̱xkón ngantsjai. Kʼianga ni̱ma̱ná síkʼaxki̱ je Biblia kui tsoyanile jokjoaan. Tobʼelañá, josʼin nikjaʼaitsjeen, jmeni xi tsjoachaa, jmeni xi mená sʼiaan nichxin xi sʼa nroa kʼoa kao ánni nga kʼoanʼiañá tsa jmeni. Ninga chjotajée maa, koaan ñaki kao ngayeje ni̱ma̱ná jchaxkónñá je Jeobá. Ñaki kʼoatjín tokoán nga nixálee, alikui tobʼenelee yaoná kʼoa tsa tokui nga kʼoasʼin nganá nga kʼoanʼiañá (2 Crón. 19:9). w17.03 3:1, 3
Mixkue 31 sá octubre
Je Jeobá kuenta tísʼín je xi nangitokon tonga tokjin kotsennile je xi ngʼakon (Sal. 138:6).
Si̱kjaʼaitsjenla tsakui tibichotjenngiaa xi nʼio tjínle kjoandosin. A kʼoasʼin skótʼayakaoniná Jeobá kʼoa skoe̱ jotjín ni̱ma̱ná. Tobʼelañá, tsa jngo ndsʼee jngo kjoanokjoaya tsjoá kʼoa nʼio nda kʼoenda je kjoanokjoayale. Tsakui nichxin nʼio nda kʼoasje kʼa xíngiaa nga nʼio nda katsjoá kjoanokjoayale. Jóxótse sʼin je ndsʼee jebi nga kʼoasʼin nda tíchʼasje. Kʼianga ʼya xi nda bʼasjená si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi kitso Jesús, nga kitso: “Nga jonbi kʼia nga kafekabitjosonno ngayije xi kasʼetʼainno, kʼoatixón: Ñábi choʼnda xi tsínjme chjíle, nga tojé xi tjítʼainná kʼoakinʼia” (Luc. 17:10). Kʼoati si̱kjaʼaitsjeen kʼianga ngʼakon koan je Ezequías alikui tikitsjoanile kjoanda je Jeobá ninga nkjín kʼa tsakasenkao. Jméni xi koasenkaoná nga tsín ngʼakon koaan kʼianga ʼya xi nda bʼasjená kʼianga bʼé kjoanokjoaya (2 Crón. 32:24-27, 31). Kʼiatsa si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin tíbasenkaoná je Jeobá, jéjin chʼa̱sjengʼaa kʼoa kʼoajin kuixoán josʼin tíbasenkao je naxinandále. w17.03 4:12-14