Septiembre
Xipe 1 sá septiembre
Xijekoa̱n, tsjoale nganʼiona toʼya chjotani (Joel 2:28).
Je Pedro kjaʼaí én kisichjén nga kisikʼaxki̱ je én xi tongini kinchja̱ je Joel (Hech. 2:16, 17). Jé Jeobá xi kʼoasʼin koanmele nga ʼndele nga “xijekoa̱n” tso je én xi tsakʼétsʼiakaoni Pedro, tosaa “kʼia nga kjoetʼani nichxin” kitso, kʼoa kui kinchja̱ni nga tojeme ni̱kjeson Jerusalén kao yo̱ngo̱le, kʼoa nga kʼoakitso nga “sikʼabísonle ngatsʼi chjota” nganʼiotsjele Niná, kui xi kitsonile nga tse nichxin jaʼato kʼianga kitjoson je én xi tongini kinchja̱ je Joel. Kʼianga jekitsjoale Niná je nganʼiotsjele je chjotale Cristo nga siglo 1, nʼio ndasʼin kichomani nga kitsoyason. Kʼiala nga nó 61 kiskile carta pastro Pablo je chjotale Cristo xi ya Colosas tsʼe. Kʼoa nga kʼia, kʼoakitso nga je Énle Niná jetsakʼinyasonle “ngatsʼi xi tjío i̱ sonʼndebi” (Col. 1:23). Nga “ngatsʼi xi tjío i̱ sonʼndebi” kitso, je Pablo kui kinchja̱ni ngayeje naxinandá xi ʼyale nga kui nichxin. Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, xi totʼatsʼe nganʼiotsjele Jeobá, jetíʼmiyason je Énle Niná “jña saʼnda fetʼani sonʼnde” (Hech. 13:47). w20.04 6, 7 párr. 15, 16
Bixine 2 sá septiembre
Ansoa koasje je barréna kʼoa sikuindaña (Ezeq. 34:11).
Je Jeobá tsjoake nga jngó jngó choʼndale, ninga xi jekisikjinle naxinandále (Mat. 18:12-14). Je Jeobá kʼoatso nga koasjai barréle xi kicha, xi tsonile, je choʼndale xi jekisikjinle nga koasenkao nga nda koatio ijngokʼani ngixko̱n. Kʼoatso nga kʼoatisʼin koasjai je choʼndale tojo kisʼin je chjota israelita xi barréle kicha (Ezeq. 34:12-16). Xi títjon, tsakásjai je barréle ninga tse nichxin kʼoa ninga tse kjoama̱ kisʼengile. Kʼoa nga jekoansjaile, kikao ijngokʼani ya jñani tjío xikʼa barré. Kʼoa tsa kitsiʼaon tsakájtéjon, kisikjen kʼoa tsakáyandsome. Nga je xi chjotajchínga sʼin tjío kjinele síkuinda choʼndale Niná kʼoati tjínnele kui choa̱ koaitjenngi nga koasjai xi jekisikjinle je jtín (1 Ped. 5:2, 3). Je xi chjotajchínga sʼin tjío básjai kʼoa tsjoánganʼiole nga katabichó ijngokʼani ya jinjtín, kʼoa bakóle kjoatsjoacha nga binyakao nga nda katabatio ijngokʼani ngixko̱n Niná. w20.06 20 párr. 10
Xoto 3 sá septiembre
Chótsenlao sonʼnde, nga̱ jejichotaon nichxinle nga sʼe̱xkó (Juan 4:35).
A kui nga jekicho nichxin nga sʼe̱xkó xi majchá kitsoni Jesús nga nkjín chjota xi chjotatjenngile koa̱n. Maijin. Je xo̱n Escritura tongini kʼoakitso nga tochoa chjota koa̱nkjainle xi tʼatsʼe (Juan 12:37, 38). Kʼoa Jesús tsabee jotjío ni̱ma̱le chjota (Mat. 9:4). Ninga kʼoalani, kitsoyasonle ngatsʼi, tonga je xi ngisa nda kitsoyale jé xi koankjainle xi tʼatsʼe. Kʼoa ñá, nga tsín ʼyaa jotjío ni̱ma̱le je chjota, alikui koa̱n nga ʼya xi chʼa̱sjengiaa. Tosa kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga chjotatjenngile Cristo koa̱n. Si̱kjaʼaitsjeen jme xi kitsole Jesús je chjotatjenngile. Jekichoka nichxin nga sʼe̱xkó je tsojmintje. Je chjota koaan sikʼantjaiya yaole kʼoa chjotatjenngile Cristo koa̱n. Je Jeobá, “tsojmichjí” tsole (Ageo 2:7). Tsa kʼoatisʼin nikjaʼaitsjeen josʼin síkjaʼaitsjen je Jeobá kao Jesús si̱jinjinlee yaoná jme kjoa xi tjíofaʼatojin kʼoa jme xi mandosinle. Kʼoa kʼoajinsʼin si̱kjaʼaitsjeen nga chjotatjenngile Cristo koa̱n. w20.04 13 párr. 18, 19
Taingo 4 sá septiembre
Miyona kixinno, nga̱ kʼoasʼin kixinyano ngayije kjoa xi kinrʼoele Nʼaina (Juan 15:15).
Je Biblia kʼoatso nga tjínnele tsjoacha koaan je Jesús kʼiatsa mená nda kuiyoaa ngixko̱n Jeobá. Kʼoa nga miyole koaan Jesús machjén nga kataʼyaxkoaan. Kʼianga nda jchaxkoaan machjén nga kʼoéxkiaa je libro xi tsʼe Mateo, Marcos, Lucas kao Juan. Kʼianga si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso libro jebi jchañá jmeni xi kisʼin je Jesús nga nʼio nda chjota koan kʼoa nga nʼio tsakakóle kjoanda je chjotale. Tsa kʼoasʼiaan ngisaa tsjoacha koaan Jesús kʼoa ngisaa koakolee kjoaxkóntokon. Tobʼelañá, alikui jochoʼnda sʼin tsabekon je chjotatjenngile ningalani je kitsoyale. Miyo sʼin tsabekon kʼoa tsakʼéyanajmíle josʼin síkjaʼaitsjen kʼoa jotjín kon. Kʼianga ba kisatio kon je chjotale kʼoati ba koanle tsanda je kʼoa saʼnda kiskiʼndákao (Juan 11:32-36). Saʼnda je chjotakontrale Jesús koanjinle nga miyole koanni je chjota xi kinrʼoéle nga kitsoyason (Mat. 11:19). Kʼiatsa kʼoati sʼiaan jokisʼin je Jesús, nda kjuinkoaa xíngiaa, tsjoa sa̱tío tokoán, ngisaa tsjoacha koaan Jesús kʼoa koakolee kjoaxkóntokon. w20.04 22 párr. 9, 10
Lune 5 sá septiembre
Je rey xi sur tsʼe nʼio nkjín chjotakjoajchán sikatíonda (Dan. 11:25).
Kʼianga nó 1870, jé Gran Bretaña xi ngisa nkjín koan chjotakjoajchánle kʼoa kʼoasʼin tsaʼyale nga je xi ngisa tse nganʼio kisʼele jngo tjíjtsa Sonʼnde. Je Daniel kʼoakitso xi tʼatsʼe naxinandá jebi nga ya mangóson joni jngo nra̱ xi ʼndí kji tonga xi jan naxinandá kisikinjele, je Francia, España kao Países Bajos (Dan. 7:7,8). Jé Gran Bretaña je rey xi sur tsʼe tjen nó 1870 saʼnda nga jetíjna Kjoajchántse xi títjon. Kʼoa nga kʼia, je Estados Unidos nʼio tse tao̱n kisʼele kʼoa kʼiaa kisijngo yaole kao Gran Bretaña. Kʼianga kisʼejna Kjoajchántse xi títjon, je Estados Unidos kao Gran Bretaña tojngoo kisʼin je chjotakjoajchánle. Kʼianga kisijngo yaole Estados Unidos kao Gran Bretaña tsee nganʼio kisʼele. Tojo kitso Daniel, je rey jebi “nʼio nkjín chjotakjoajchán” kisikatíonda kʼoa tsee nganʼio kisʼele. Saʼnda nga kisijngo yaole kʼoa saʼnda nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, jé Estados Unidos kao Gran Bretaña je rey xi sur tsʼe. w20.05 4 párr. 7, 8
Majte 6 sá septiembre
Je xo̱ngá tiyaa fini ʼnde jñani nroani ánni bitjo ijngokʼani (Ecl. 1:7).
Nga ni chrianjinla kʼoa ni kjinjinla tíjnale Tsʼuí je Sonʼnde kui xi basenkao nga tjínni nandá. Nga̱ tsa i̱natjín chrian tíjnasale Sonʼnde je Tsʼuí xíyajin je nandá kʼoa je Sonʼnde ʼndekixíjin koa̱n kʼoa nʼiojin sje koa̱n. Tonga tsa i̱natjín kjin tíjnasale Sonʼnde je Tsʼuí koa̱nnyʼánjin je nandá kʼoa je Sonʼnde ñaki to nyʼánjin xinyá. Nga ñaki ndasʼin kisikʼéjna Jeobá je Sonʼnde kʼoa josʼin bʼétji je nandá kui xi basenkao nga tjínni kjoabijnachon. Kʼianga masje ndoá je ndáchikon kao jñasani tjín nandá mingʼa ndʼaile kʼoa kui xi yojbi ma. Nga masje ndoá me 500,000 kilómetro ndʼaile nandá mingʼa nga xki̱ nó. Kʼoa nga jeyojbi ma tela nichxin xinyá ya ngʼá, kʼoa xijema kʼiaa bʼa jtsí kʼoa tsa nyʼán tjonje̱ kʼoa tiyaa bichóxinyá ijngokʼani ya ndáchikon kʼoa jñasani tjín nandá. Kʼoakjima ʼndeʼnde je nandá. Nga kʼoasʼin bʼétji je nandá kui bakó nga nʼio chjine je Jeobá kʼoa nga tjínle nganʼio (Job 36:27, 28). w20.05 22 párr. 6
Mixkue 7 sá septiembre
Tjoéno nganʼio kʼianga je Espíritu Santo kjoaʼaíno (Hech. 1:8).
Je Jesús kʼoatso nga kjitʼa si̱jé je nganʼiotsjele Niná (Luc. 11:9, 13). Je Jeobá kui nganʼiotsjele síchjén nga tsjoáná “je nganʼio xi nʼio tse” (2 Cor. 4:7). Kui je nganʼiotsjele Jeobá koasenkaoná nga chókjoajinná tojme kjoa xi kuitjátojiaan. Je nganʼiotsje kʼoati basenkaoná nga nda nitjosoán je xá xi sʼenená jinnaxinandále Niná. ʼYañá nga tsín kʼoakoa̱nná tsa totsaan nganʼio si̱chjén. Koakoá nga chjí ʼyatokoán je nganʼiotsjele Niná kʼianga ni̱jélee je Jeobá nga katabasenkaoná nga jchaa tsa tsín kixi tíjna jme xi tinikjaʼaitsjeen kʼoa tsakui xi chʼaotjín tinimetokoán ya jinni̱ma̱ná (Sal. 139:23, 24). Je Jeobá nrʼoé kʼianga bʼetsʼoaa, kʼoa kui je nganʼiotsjele síchjén nga ʼyaa tsa machjén nga si̱ndayaa yaoná. Kʼoakʼuínlee nga je nganʼiotsjele katabasenkaoná nga chja̱ʼaxian jinkjoafaʼaitsjenná xi tsín kixi tíjna kʼoa tsakui xi chʼaotjín tinimetokoán. Kʼoasʼin koakonilee nga tsín mená kui xi chʼaotjín kʼoasʼiaan, kʼoa je Jeobá tosi tonda koasenkaoná nga tsjoáná je nganʼiotsjele (Efes. 4:30). w20.05 28, 29 párr. 10-12
Xipe 8 sá septiembre
Kixinyale je jaʼaínli (Juan 17:26, TNM).
Jé Jesús chjenngilee kʼianga nitoánntjé je jaʼaínle Jeobá. Nga tsakʼéjnatsen Jesús je jaʼaínle Nʼaile ali tsa tokisikʼaxki̱jin, kitsoyaa jokjoan je Jeobá. Tobʼelañá, kʼianga kʼoakitso je chjota fariseo nga nʼio bʼéne je Jeobá, nga tsín kosonnile jme xi sʼín, nga tsʼen kʼoa nga tsínle kjoamatokon, je Jesús kitsoyale chjota nga je Nʼaile kosonnile josʼín, nga tsejta, nga bakó kjoatsjoacha kao kjoamatokon. Kʼoa josʼin kikao yaole je Jesús nga nyaon nyaon kʼoasʼin tsakakóni jokjoan je Nʼaile (Juan 14:9). Tojo kisʼin Jesús, kʼoati koa̱n chja̱kaonajmíñá xi kjaʼaí jme xi ʼyaa tʼatsʼe Jeobá kʼoa kʼoakʼuínlee nga tjínle kjoatsjoacha kʼoa nga bakó kjoanda. Kʼoasʼin bakoñá nga to énndiso jmeni xi tso je kontrale. Chʼasjetsjeñá je jaʼaínle Jeobá kʼoa binyakaoñá chjota nga tsje katabe je jaʼaínle Niná. Kao jmeni xi nʼia kʼoa jobixoán beni chjota jokjoan je Jeobá. Kʼoati chʼasjetsjee je jaʼaínle Niná kʼianga binyakoaa je chjota nga majinle jokjoantjínni xi tʼatsʼe Niná. w20.06 6 párr. 17, 18
Bixine 9 sá septiembre
Alikui tichʼa̱sjejeyanilee yaoná xi tsín jme chjíle. Alikui tisi̱jti xiʼi̱ngajánnilee xíngiaa. Alikui tikoa̱nxintakonchanía xíngiaa (Gál. 5:26).
Koaan nga ndasʼin si̱chjén je redes sociales, jolani kʼianga nokjoakaonajmiá je familianá kao miyoná. Tonga tjín chjota xi nkjín koya jmeni xi ya batíotʼa tojoni nga síxkón sʼin kʼoaxki̱. Nga kʼoasʼín to yaole fini. Kʼoa saʼnda tjínkʼa xi chʼao tso én kji xi tʼatsʼe fotole kʼoa tsa tsʼe xi kjaʼaí. Nga kʼoasʼín je chjota alikui mangóson kao jotjínnele koa̱nkjoan je chjotale Cristo, nga nangitokon koa̱n kʼoa nga sijinle yaole jotjío kon xi ngikʼa (1 Ped. 3:8). Kʼiatsa redes sociales nichjén, si̱kjaʼaitsjenjiaan jebi: “Jótso én xi ya bʼetʼa, foto kao video xi ya sikian. A kui xi mena nga nʼio kʼoaxki̱a. A koa̱nxinkonkena xi ngikʼa”. Ñá xi chjotale Cristo maa alikui mená nga toñá nʼio kuenta sʼinná xi ngikʼa. Tosaa kui mangíntjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá Biblia tojo tso texto xi kamaxkia ndʼaibi. Kʼiatsa nangitokon maa alikuijin kʼoati sʼiaan josʼín je chjota nga ngʼakon kʼoa nga to yaole fini (1 Juan 2:16). w20.07 6 párr. 14, 15
Xoto 10 sá septiembre
Ngasʼa kinchjaʼoan Cristo, kitjenngikontrale, taon tsaʼbe, tonga tsabemakonna, nga̱ tjíchjoa xkoan nga kʼoakisʼian (1 Tim. 1:13).
Saulo tsakʼin je pastro Pablo kʼianga kjesa chjotatjenngile Cristo majin, kʼoa nʼio kitjenngike je chjotatjenngile Cristo (Hech. 7:58). Tonga je Jesús yaa tjen ngʼajmi kinchja̱nile, kisixkaa kʼoa tsín tikitsjoaʼndenile nga tosi tonda kitjenngike je chjotatjenngile. Nga koantsen ijngokʼanile Pablo, tijé kisindayani je chjota xi kitjenngike tsakai. Nangitokon koan kʼoa kitsjoaʼnde nga kitsʼainganʼiole, jé chjotatjenngile Jesús xi Ananías tsakʼin tsakasenkao nga koantsen ijngokʼanile (Hech. 9:3-9, 17, 18). Nga jekoanskanni, je Pablo nʼio nda kisixále Niná, tonga alikuikʼia kichajinle jmeni xi kitsole Jesús tjen ngʼajmi nga tífi ya ndiaa Damasco. Nangitokon koan kʼoa kitsjoaʼnde nga tsakinyakao je chjotale Cristo (Col. 4:10, 11). w20.07 18 párr. 16, 17
Taingo 11 sá septiembre
Je Nʼainá kjaínga koantsjoale nga tsjoáno kjoatéxomale (Luc. 12:32).
Ningalani je Jeobá xi ngisasa tse nganʼio tjínle, tsjoáxále xi kjaʼaí. Tobʼelañá, jé Jesús kitsjoale xá nga je koatexoma kʼoa 144,000 mani chjota xi kʼoati tsjoále xá nga ya koatexomakao Jesús. Je Jeobá kitsoyale Jesús josʼin sitjoson je xále nga koatexoma kʼoa nga Naʼmitítjon koa̱n (Heb. 5:8, 9). Kʼoati tsoyale je xi ya koatexomakao Jesús josʼin sitjoson je xále. Kʼoa nga jekui xá sʼin, alikui tije Jeobá kʼoakuitso ʼndeʼndenile josʼin sitjoson xá xi kjinele. Nga̱ be nga kʼoasʼin sitjoson choʼndale josʼin mele (Apoc. 5:10). Je Niná tsjoáxále xi kjaʼaí ningalani tsín machjénle nga ʼya xi koasenkao. Ngisaa machjén nga kʼoasʼiaan ñá. Tobʼelañá, jósʼin skénngile Jeobá je xi jko̱ tjíole yaniʼya kao je xi chjotajchínga sʼin tjío ya jinjtín. Koaan tsjoáxále xi kjaʼaí, tonga alikui koa̱n nga toje sikuinda ʼndeʼnde josʼin sitjoson xi ngikʼa je xá xi sʼe̱nele. Tsa kʼoasʼin, kuitjoson je xá, kʼoa kʼoasʼin kuitsoyanile xi kjaʼaí jme xá xi tjín, kʼoa ngisaa tsjoa sʼe̱ kon je xi xá tísʼenele (Is. 41:10). w20.08 9, 10 párr. 5, 6
Lune 12 sá septiembre
Nga̱ je ʼndíle chjota jaʼai kásjai, kʼoa jaʼai kʼasjentjai je xi kicha (Luc. 19:10).
Je Jesús nda choa̱ tsakʼéjnaná josʼin mele Jeobá nga jchatokoán je choʼndale xi jekisikjin. Je Jesús koanjinle nga nʼio chjí bekon Niná ngatsʼi je choʼndale. Kuinga tsakasenkaoni je “barré xi kicha, xi tsʼe ndʼiale Israel”, xi tsonile, tsakasenkao je chjota nga kisichriantʼa ijngokʼanile Jeobá (Mat. 15:24). Je Jesús kʼoati ya ningósonkao jngo chjota xi nda koʼnda barré, kuinga nʼio tsakʼénenile yaole nga nda kisikuinda je choʼndale Nʼaile (Juan 6:39). Je pastro Pablo kʼoakitsole je xi chjotajchínga sʼin tsakatio ya jtín xi kisʼejna Éfeso nga kui choa̱le Jesús katafitjenngi. I kitsole: “Kjaínga tomachjén nga kʼoasʼin nixá nga kuinyakoaa xi tjíomʼe, nga si̱kjaʼaitsjeen je énle Nainá Jesús xi kitso: Tongisa ndaní nga kʼoee kaoni tsa nga chjoé” (Hech. 20:17, 35). Je xi chjotajchínga sʼin tjío tsee xá kjinele. Jngo ndsʼee xi chjotajchínga sʼin tíjna ya España xi Salvador ʼmi, itso: “Kʼianga kui sikjaʼaitsjen jokji tsjoake Jeobá je choʼndale xi jekisikjin, bʼenele yaona nga basenkoa jokji tjen kʼoamana. Alikui jao sʼe tokoan nga kui xi mele Jeobá nga kʼoasʼian”. w20.06 23 párr. 15, 16
Majte 13 sá septiembre
Je kjoa xi títjon jejaʼato (Apoc. 21:4).
Kʼiaa saʼnda nga jekjoetʼa xi jngo jmi nó nga chjotatsje koa̱n chjota, kʼoa saʼnda nga kʼia, tosi tonda tsejta koa̱n je Jeobá nga sichatʼa je jéená. Kuinga machjénsíni nga chjénngiaa je choa̱le Jeobá nga kui kuenta sʼiaan jñani nda sʼín xi ngikʼa kʼoa koakolee kjoatsejta. Je Jesús kao ánkje nʼio tsjoa kisatio kon kʼianga kisʼenda Sonʼnde. Si̱kjaʼaitsjenla jokji tsjoa sa̱tío kon kʼianga skoe̱ nga chjotatsje koatio, nga tsjoake koa̱n je Jeobá kʼoa nga je sixále. Kʼoa kuila si̱kjaʼaitsjeen jokji tsjoa sa̱tío kon je xi ya koatexomakao Jesús ya ngʼajmi kʼianga skoe̱ josʼin tjíobinyakao chjota je xá xi tjíosʼín (Apoc. 4:4, 9-11; 5:9, 10). Kʼoalati si̱kjaʼaitsjeen josʼin kuiyoaa kʼianga nʼio tsjoa sa̱tío tokoán nga tsín tisʼe̱ni kjoaʼaon, chʼin, kjoaba kao kjoabiya. Nga kjesa kʼoamajin, chjénngilee josʼín je Niná nga bakó kjoatsjoacha, kjoachjine kao kjoatsejta. Tsa kʼoasʼiaan, tsjoa sa̱tío tokoán ninga kjoa kuitjátojiaan (Sant. 1:2-4). Nʼio bʼailee kjoanda je Jeobá kʼianga kʼoatso nga kjoaʼáyanile je kʼien (Hech. 24:15). w20.08 18, 19 párr. 18, 19
Mixkue 14 sá septiembre
Je énnda xi tʼatsʼe je kjoatéxomale ngʼajmi kuinókjoayani ngakijnda sonʼnde (Mat. 24:14).
Nga kijna je Biblia kʼoasʼin bakóniná nga tsjoakená je Niná. Jé Nʼainá xi tíjna ngʼajmi xi kʼoasʼin koanmele nga chjota kiski je Biblia nga̱ nʼio mandosinle xi tʼatsaan. Kao kui jmeni xi faʼaitʼa Biblia tsoyaniná je Jeobá jmeni xi nʼio tjínle kjoandosin. Tobʼelañá, jñá jaʼaiñá, jmé xá tiyoñá, kʼoa jmé xi koa̱n nichxin xi nroaján. Je Jeobá kui xi mele nga kataʼyaa xi tʼatsʼe jebi, kuinga kjaʼaí kjaʼaí én tífaʼatoyani je Biblia jokji tífaʼato je nó. Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, tsʼato 3,000 én tífaʼatoya, tjín én jñani jekinikʼatoya ngakjijngo kʼoa tjín jñani tosʼa choa kinikʼatoya. Kui Biblia xi ngisasa nʼio nkjín én tífaʼatoya kʼoa tíbʼabíson jokji tífaʼato nichxin. Koakoñá nga bʼé kjoanda nga kijnaná je Biblia kʼianga nyaon nyaon kʼoéxkiaa kʼoa si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tsoya kʼoa nga kʼoasʼiaan jmeni xi chotʼayá. Xi ijngosani, kʼoasʼin bʼainilee kjoanda je Niná kʼianga ʼmiyasoán jmeni xi tínchja̱ni je Biblia jokji tjen kʼoamaná (Sal. 1:1-3; Mat. 28:19, 20). w20.05 24, 25 párr. 15, 16
Xipe 15 sá septiembre
Nga kui kʼoaxian je énle Jeobá je chjota tobijnokena kʼoa tobesinna bʼajnda nichxin (Jer. 20:8).
Alikui kinrʼoé je chjota nga kitsoyale je Énle Niná je Jeremías. A kisikʼajenle kon kʼoa a tsín tikitsoni kon nga kitsoyason. Mai, tosi tonda kitsoyason. Nga̱ kʼoakitso nga je Énle Jeobá yaa koanngóson ya jinni̱ma̱le joni lʼí xi tíbʼájnga̱ (Jer. 20:9). Kʼoati koaan tsanda ñá tsakui kʼoéyaa jkoaa kʼoa kui kʼoéjnajiaan ni̱ma̱ná je Énle Niná. Kuinga machjénni nga nyaon nyaon chótʼayá je Énle Niná kʼoa si̱kjaʼaitsjenjiaan. Tsa kʼoasʼiaan, ngisaa tsjoa sa̱tío tokoán nga kʼuínyasoán kʼoa ngisaa so̱koná je chjota xi kjuinrʼoé nga kʼuínyalee je Énle Niná (Jer. 15:16). Tojme kjoa xi sikʼajen tokoán, kʼoéyanajmílee je Jeobá jotjín tokoán kʼoa si̱jélee nganʼio. Je Jeobá koasenkaoná nga tsín si̱kʼajenlee tokoán nga chjotajée maa kʼoa nga saténgi sakʼoa, koasenkaoná kʼianga chʼin bʼetʼaná. Koasenkaoná nga tsjoa sʼe̱ tokoán ni tjínná xá kʼoa ni mai jinnaxinandále, koasenkaoná nga tsjoa sʼe̱ tokoán nga kʼuínyasoán je Énle. Jé Jeobá koasenkaoná nga tsín si̱kʼajenlee tokoán. w20.12 27 párr. 20, 21
Bixine 16 sá septiembre
Je yánchjín jchínga tʼenelai joni tsa na̱li, je xtiyánchjín joni tsa tichjai nga ñaki tsje katamai (1 Tim. 5:2).
Tjínkʼa tichjaa xi tokʼia tsaojiaan kʼianga satíoná kjoajtín. Kuinga machjénni nga nda chjoéyaa, chja̱kaonajmiá kʼoa koakolee nga mandosinná josʼin tjíoni. Kʼoati sʼiaan jokisʼin je Jesús kʼoa si̱kʼayalee nichxin je tichjaa (Luc. 10:38-42). Koaan kuinókjoalee ndʼianá nga ñatjen kuichaa, ninga tocho̱banajmí ngotjoa, kʼoa kui cho̱bayañá xi kuinyakaoná (Rom. 1:11, 12). Je xi chjotajchínga sʼin tjío, kʼoati machjén nga kʼoati sʼin jokisʼin je Jesús. Je Jesús koanjinle nga tsín choa ñʼai ma kʼale xi toje batio. Tonga kʼoakitso nga tsín tsakuijin xi tondiaa tsjoa kʼoe tokoán tsa kuixaan kʼoa tsa xti sʼe̱ná, je xi tsjoa bʼé tokoán kʼiaa nga kui xále Jeobá nikʼéjnatítjoan (Mat. 19:12; Luc. 11:27, 28). Je xi chjotajchínga sʼin tjío, tjínnele kʼoasʼin skoe̱kon je tichjaa joni tsa na̱le kʼoa joni tsa ndichja. Tjínnele kʼoasjeʼa nichxin kʼianga kjoakaonajmí je tichjaa tsa tongini kʼoa tsa kʼiaje̱ nga jefetʼa kjoajtín. w20.09 21, 22 párr. 7-9
Xoto 17 sá septiembre
Je xi síxájin nangi koyale tsojmintje xi nʼio chjíle. Kʼoatisʼin jon chóyakaokjoao (Sant. 5:7, 8).
Je chjota israelita kʼiaa tsakʼéntje je tsojmintje kʼianga bʼa títjon je jtsí nga tjen basen sá octubre, kʼoa kʼiaa tsakʼéxkó kʼianga tokʼoatjínsa bʼa je jtsí kʼianga tjen basen sá abril (Mar. 4:28). Chjine koaan tsa chjénngilee josʼín jngo chjota xi tsojmintje bʼéntje kʼianga tsejta ma. Tsakui nichxin tsín choa ñʼai koa̱nná nga kʼoasʼiaan. Nga chjotajée maa, kui xi mená nga ndi̱to̱n kataʼyaa josʼin bichómani jmeni xi nʼia. Jngo chjota xi mele nga koa̱njchá jme xi kabʼéntje, tjínnele sikʼayale nichxin. Machjén nga kuinyaxóle nangi, nga sixángile kʼoa nga kʼoejtenngile nandá. Kʼoati ma kʼianga jngo chjota ʼmiyalee Énle Niná. Tjínnele nga si̱kʼayalee nichxin nga kuitjoxinle je kjoafaʼaitsjen xi tsín kixi tíjna kʼoa nga kuichokajin ni̱ma̱le je Énle Niná. Tsa tsejta maa, alikui si̱kinroajeen tokoán, nichxin machjénle nga nʼio sʼe̱jna kjoamakjainle. Saʼnda je chjotatjenngile Jesús alikui ndi̱to̱n koanjinle jmeni xi kitsoyale (Juan 14:9). Ninga ñá ʼmiyalee Énle Niná chjota, jé Niná basenkao nga sʼele kjoamakjain (1 Cor. 3:6). w20.09 11 párr. 10, 11
Taingo 18 sá septiembre
Kʼoasjengʼaña je Jeobá kao ngayeje ni̱ma̱na ya jinle chjotakixi xi tjíojtín kʼoa kao ya jinjtín (Sal. 111:1).
Kui xi mená ngatsʼiaa nga kuicho nichxin nga koaisʼenngindá je xi tiʼmiyalee Biblia. Jngo koya xi koa̱n sʼiaan kuinga kʼoakʼuínlee nga katafi je kjoajtín xi satíoná. Ngisa ngotjo majinnile xi tʼatsʼe Niná je chjota xi tokjoan fi kjoajtín nga tosʼa tíʼmiyale. Tjínkʼa ndsʼee xi kʼoatsole je chjota xi tsoyale nga ngisa tse xi koa̱njinle tsa koai kjoajtín, ningalani ʼmiyale nga xki̱ xomana. Kʼoéxkialee jme xi tso Hebreos 10:24, 25 kʼoa kʼoakʼuínlee josʼin basenkaoná nga mangián kjoajtín. Koaan kʼoéyanajmílee jme xi koanjinná nga kisʼejnaná je kjoajtín, ngisaa koasenkao tsakui kʼoéyanajmílee tikʼoajinni tsa tokui kʼoakʼuínlee nga katafi. Jmeni xi skoe̱ kʼoa jmeni xi kjuinrʼoé nga tosʼa koai títjon kjoajtín, skoee nga tsín kʼoama jñani kjaʼaí religión (1 Cor. 14:24, 25). Skoe̱xkon je ndsʼee xi nda choa̱ batío kʼoa xi kuinyakao nga koa̱n koaisʼenngindá. w20.10 10, 11 párr. 14, 15
Lune 19 sá septiembre
ʼYáni xi kʼoasʼin bakóya joni je (Job 36:22).
Jé nganʼiotsjele Niná koasenkaoná nga si̱tjosoán jmeni xi majinná kʼianga bʼexkiaa kʼoa nga chotʼayá je Énle Niná. Kʼoati kʼuínlee je Jeobá jokitso je salmista, nga kitso: “Ji Jeobá, tʼinyanái je ndiaali. Kʼoasʼin kjuíkoa yaona jotjín je kjoakixili. Tʼainái jngo ni̱ma̱ xi tsín jao katasʼele ánni nga tsokjonke̱síña jaʼaínli” (Sal. 86:11). Tosi tonda kʼoéxkiaa kʼoa chótʼayá je Biblia kʼoa kao xo̱n xi síkasénná je naxinandále Niná. Ali tsa tokuijin xi machjén nga koa̱njinná je Énle Niná, je xi machjén kuinga katabichókajin ni̱ma̱ná kʼoa si̱tjosoán jmeni xi majinná. Kʼoa jé nganʼiotsjele Jeobá koasenkaoná nga kʼoasʼiaan. Kʼoati kʼoainganʼiolee je ndsʼee nga̱ tojngo familia maa ngatsʼiaa (Heb. 10:24, 25). Si̱jélee je nganʼiotsjele Niná nga katabasenkaoná nga ñaki ni̱ma̱ná katanroajinni nga kʼoee je comentarioná ya jinjtín, kʼoa ndakjoán kuiyondaa kʼiatsa jme xi bʼakaoná. Tsa kʼoasʼiaan, kʼoasʼin koakonilee je Jeobá kao Jesús nga tsjoachaa je ndsʼee kao tichjaa (Juan 21:15-17). Kuinóʼyá jmeni xi tsoná je Jeobá. w20.10 24, 25 párr. 15-17
Majte 20 sá septiembre
Ngatsʼi chjotale kitsjionkon, tsanga (Mar. 14:50).
Jósʼin tsakasenkao Jesús nga kʼoasʼin kisikʼajenle kon je pastrole. Kuentala sʼiaan jmeni xi kisʼin kʼianga jejaʼáyanile. Jé yánchjín xi kʼoati chjotatjenngile koanni kisikasén nga kikájinkon je pastrole nga kʼoakitsole nga jejaʼáyanile Jesús. I kitsole: “Ali bijkonjion, tangín nikinrʼoáo ndsʼe” (Mat. 28:10a). Ningalani kinjiotokon je Jesús, alikui kʼoakisikao ngajaoni je pastrole, tosi tonda “ndsʼe” kitsole. Jé Jeobá kiskenngile Jesús nga tsakakó kjoamatokon kʼoa koanle kisichatʼa (2 Rey. 13:23). Kʼoati makjáojinná ñá tʼatsʼe ndsʼee xi tsín titsoyasonni. Tojo ndsʼee mani kʼoa tojo tsjoachañá. Alikui chajinná josʼin kisixále Jeobá, kʼoa tjínkʼa xi nʼio nkjín nó nga nda kisixále Jeobá (Heb. 6:10). Nikjáo kjoaixiñá ndsʼee jebi (Luc. 15:4-7). Kʼoakʼuínlee nga katafi kjoajtín. Kʼoa kʼianga kuicho nda chjoéyaa. w20.11 6 párr. 14-17
Mixkue 21 sá septiembre
Tsín ngisa tse sʼiansao jotjín xi tjítʼa (1 Cor. 4:6).
Je na̱le Santiago kao Juan kʼoakitsole Jesús tsa koa̱n nga jngo ngʼaskón jngo ngakixi koatiotʼale je xtile kʼianga koatexoma. Je Jesús kʼoakitsole nga tojé Nʼaile xi tíjna ngʼajmi xi kuitsoni ʼyáni xi kui kjoanda tsjoále (Mat. 20:20-23). Kʼoasʼin tsakakóni nga toje Nʼaile xi tjínle ʼnde kʼoakuitso xi tʼatsʼe jebi. Nangitokon koan kʼoa tsín jaʼatone jmeni xi kitsole Jeobá (Juan 12:49). Jósʼin koa̱n chjénngiaa choa̱le Jesús. Nangitokon maa joni Jesús kʼianga nitjosoán jmeni xi tso én xi kamaxkia ndʼaibi. Tobʼelañá, kʼiatsa ʼya xi kjoafaʼaitsjen sijéná, alikui koa̱n nga ñá kʼoakʼuínlee jmeni xi sʼin kʼoa alikui koa̱n to kuenta kuinókjoaa tsa tikje nikjaʼaitsjenjinñá jmeni xi kuixoán. Tosa kʼoakʼuínlee nga kui kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa Biblia katafitjenngi kʼoa jmeni xi tso je xo̱n xi bʼasje naxinandále Niná. Kʼoasʼin koakoñá nga nangitokon maa, kʼoa ʼyañá nga toje Jeobá xi ngisasa nda kjoafaʼaitsjen tsjoá tikʼoajinni ñá (Apoc. 15:3, 4). w20.08 11, 12 párr. 14, 15
Xipe 22 sá septiembre
Ali nʼiojin kixi chʼasjai yaoli, kʼoa ni nʼiojinla chjine chʼasjai yaoli. Ánni nga tiji kjoaʼaikaonesíni kjoañʼai yaoli (Ecl. 7:16).
Kʼianga kjoafaʼaitsjen kʼoailee jngo miyoná, jméni xi kuenta sʼiaan. Tongini nga kuinókjoakoaa si̱kjaʼaitsjenjiaan jebi: “A nʼio tisikʼatone choa̱le josʼin sikjaʼaitsjen xi tʼatsʼe”. Je chjota xi nʼio kixi bʼasje yaole tokui fini josʼin síkjaʼaitsjen, alikui kuenta sʼín josʼin síkjaʼaitsjen Jeobá kʼoa tsín bakó kjoamatokon. Tsa tojo machjén nga chja̱kaonajmiá je miyoná kʼianga jekanikjaʼaitsjenjiaan jebi, kʼoakʼuínkixilee jñani tsín nda tísʼín kʼoa koatiolee kjoachjonangi ánni nga tije sikjaʼaitsjenjinni jñani tsín nda tísʼín. Machjén nga ya Biblia chʼa̱ngiñá jmeni xi kʼuínlee, kʼoa si̱kjaʼaitsjeen nga tsín tsa ñá tsjoáná kuenta, nga je Jeobá tsjoále kuenta (Rom. 14:10). Ya chʼa̱ngiñá je kjoachjine xi tsjoá Énle Niná, kʼoa kʼianga kʼoailee kjoafaʼaitsjen xi kjaʼaí, koakoá kjoamatokon tojo kisʼin je Jesús (Prov. 3:5; Mat. 12:20). Si̱kjaʼaitsjeen nga kʼoatisʼin skoe̱konná je Jeobá josʼin jchatokoán je xi kjaʼaí (Sant. 2:13). w20.11 21 párr. 13
Bixine 23 sá septiembre
Alikui kʼoasʼin chósonnilao jñalebe josʼin nga matsen, kʼoasʼin chósonlanandalao jñale xi tjínle kjoakixi (Juan 7:24).
Alikui sasénná nga ʼya xi bʼasjengi josʼin tsen yaoná, jokji nkjaan kʼoa tsakuije̱ jotisoyoaa. Kuinga nda sʼeni tokoán nga tsín tokui kotsenle Jeobá josʼin matseen. Tobʼelañá, kʼianga kiskotsenle Samuel je xtile Jesé alikui kui tsabe jme xi tsabe Jeobá. Je Niná tongini kʼoakitsole nga jngo xtile Jesé xi rey kʼoéjnale naxinandá Israel. ʼYáni xi kiskoejin Jeobá. Kʼianga tsabe Samuel je Eliab, je ti xi majchínga, i kitso: “Jejin chjota jebi xi tíkjoejin Jeobá”. Je Eliab kʼoasʼin matsen joni jngo rey. Tonga je Jeobá i kitsole Samuel: “Alikuijin chotsenlai josʼin matsen kʼoa jokji ngʼa, nga̱ likui je tikjoejian”. Jméni xi bakóyaná josʼin síkjaʼaitsjen Jeobá. I kitsosale Samuel: “Je chjota tokui fini jmeni xi kotsenle xko̱n; tonga je Jeobá kui kotsenle jotjín je ni̱ma̱le chjota” (1 Sam. 16:1, 6, 7). Kjuintjenngiaa choa̱le Jeobá josʼin jchatokoán je ndsʼee. w20.04 14 párr. 1; 15 párr. 3
Xoto 24 sá septiembre
Chjóʼaingio xkon, chótsenlao sonʼnde, nga̱ jejichotaon nichxinle nga sʼe̱xkó (Juan 4:35).
Kʼianga ya Galilea tífi je Jesús, nkjín xjoe kjio jñani jaʼa, tsakui nichxin tokʼia kjimangʼa je tsojmintje (Juan 4:3-6). Nga kʼia ngi ño sá chale nga sʼe̱xkó. Tsakui nichxin tokʼoakoanle chjotatjenngile nga i̱ kitsole Jesús: “Chjóʼaingio xkon, chótsenlao sonʼnde, nga̱ jejichotaon nichxinle nga sʼe̱xkó” (Juan 4:35, 36). Ánni kʼoakitsoni. Je xi kinchja̱ni Jesús kuinga sʼe̱xkó je chjota. Kuila si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi to chriankʼia kʼoakoan. Ningalani tsín nda kikao xínkjín je chjota judío kao chjota samaritano, je Jesús jngo chjoón xi Samaria tsʼe kitsoyale kʼoa nda kinrʼoé chjoón jebi. Kʼianga kʼoakitso Jesús nga “je jichotaon nichxinle nga sʼexkó” tsojmintje, nkjín chjota samaritano kicho xi koanmesale tsabe xi tʼatsʼe Jesús, nga̱ jé chjoón tsakʼéyanajmíle xi tʼatsʼe Jesús (Juan 4:9, 39-42). Jngo chjota xi tʼatsʼe Biblia kotʼayason itso xi kiski: “Nga nda kinrʼoé chjota jebi [...] yaa koanngóson joni je tsojmintje xi jekoa̱n sʼe̱xkó”. w20.04 8 párr. 1, 2
Taingo 25 sá septiembre
Si̱kjaʼaitsjenjinnía xíngiaa nga jngó jngoá [...], nga sʼe̱ná kjoatjaocha, kʼoa nga kʼoasʼiaan xá xi nda (Heb. 10:24).
Nga mangián kjoajtín ʼmiyaná josʼiaan nga ngisa nda kʼuínyasoán kʼoa nga ngisa nda koakoyalee Biblia je chjota. Tobʼelañá, ʼmiyaná josʼiaan nga ngisa nda si̱chjén je xo̱n kao video xi bʼasje je naxinandále Niná. Kuinga machjénsíni nga tongini chótʼayajiaan jmeni xi faʼa ya kjoajtín, ánni nda kuinyañoñá nga jetísʼejna. Kʼoa xijekoa̱n, kjuintjenngiaa kjoafaʼaitsjen xi kuinóʼyá. Tsa kʼoasʼiaan yaa koa̱nngósoán “joni tsa sondado xi nda fitʼale Jesucristo” (2 Tim. 2:3). Kʼoati nʼio nkjín millón mani je ánkje xi binyakaoná. Tsa nʼio tse nganʼio tjínle nga tojngo ánkje, si̱kjaʼaitsjenla jmeni xi koa̱nle sʼin je xi millón mani (Is. 37:36). Nijngojin chjota kʼoa nijejinla na̱i xi ndajin sikinjele je ánkjele Jeobá. Je Jeobá nʼio tse nganʼio tjínle, kʼoa nga je basenkaoná ngisaa tse nganʼio tjínná ninga nkjín koa̱nni xi koaitjenngikená (Juec. 6:16). Si̱kjaʼaitsjenjiaan nga nʼio nkjín mani je xi binyakaoná kʼiatsa síkinroajen tokoán jmeni xi tsoná kʼoa tsa jme xi síkaoná je xi ñatjen nixá, xi ñatjen mangián skuela, kʼoa tsa jngo xíngiaa xi tsín testigole Jeobá ma. Si̱kjaʼaitsjeen nga tsín toñá tiyoaa, jé Jeobá koasenkaoná kʼiatsa kjuintjenngiaa josʼin bándiaaná. w21.03 29 párr. 13, 14
Lune 26 sá septiembre
Tsa je xi kʼen likui nikjaʼáyale, kuichaa, sʼioaa, nga̱ nyaonli kuiyanía (1 Cor. 15:32).
Tsakui nichxin kui kisikʼaxki̱ je Pablo jmeni xi tso ya Isaías 22:13, jñani kʼoatso nga je chjota israelita tosaa to tsakʼétsaojin ʼndele nga je Niná sichriantʼale. Je chjota israelita kʼoati kitso tojo tso chjota nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, nga kʼoatso nga “tosa kʼoétsaojiaan nga̱ likui ʼyaa jmeni xi koa̱nná nyaonli jngili ján”. Kʼianga makjainná nga sʼe̱ kjoafaʼáya kʼoati machjén nga kuenta sʼiaan ʼyá xi si̱miyoaa. Je chjotale Cristo xi Corinto tsʼe alikui je kisimiyo je chjota xi tsín koankjainle nga kjoaʼáyanile kʼien. Jebi kui bakóyaná nga tsín koa̱n je si̱miyoaa chjota xi tsín kuenta sʼín nichxin xi sʼa nroa, kʼoa xi tokui ngisa mandosinle nga bʼétsaojin. Tsa je nʼio si̱miyoaa alikuijin tinda sʼianñá. Chanjin kui kʼoasʼiaan xi jtike Niná. Kuinga i̱ tsoni je kjoafaʼaitsjen xi kitsjoa Pablo: “Tikjaʼálao yaono, tikjaʼaitsjaon xi kjoakixi, kʼoa ali jéejin tibijnyinio” (1 Cor. 15:33, 34). w20.12 9 párr. 3, 5, 6
Majte 27 sá septiembre
Cristo ngʼajko̱le ngatsʼi xi xʼin. Kʼoa je xʼin ngʼajko̱le chjoónle. Kʼoa Niná xi ngʼajko̱le Cristo (1 Cor. 11:3).
Texto jebi kui tsoya josʼin tjínndajinle je Jeobá tʼatsʼe nga xá tsjoá kʼale. Jé Jeobá xi jko̱ tíjnale ngatsʼi, je ánkje kao chjota. Tjínkʼa xi xá bánele, kʼoa je xi xá sʼenele kuenta tsjoále je Jeobá (Rom. 14:10, TNM; Efes. 3:14, 15, TNM). Jé Jesús xi jko̱ tíjnale je jtín, kʼoa je Jesús kuenta tsjoále je Jeobá josʼin skoe̱konná (1 Cor. 15:27). Je Jeobá jé xi xʼin bánele nga jko̱ kʼoéjnale je chjoónle kao xtile. Jméni xi tjínnele sʼin je xi xʼin ma nga nda sitjoson je xá xi kjinele nga jko̱ tíjnale je familiale. Kʼianga nda sitjoson je xá xi kjinele xi xʼin ma nga jko̱ tíjnale ya yaniʼya, je xi títjon machjén kuinga koa̱njinle jméni xi tsole je Jeobá nga sʼin. Xi ijngosani, kʼoati tjínnele koa̱njinle ánni nga xá tsjoá kʼanile je Jeobá kʼoa jósʼin koa̱n skénngi je choa̱le Jeobá kao Jesús. Ánni nga tjínnile kjoandosin nga koa̱njinle je xi xʼin ma tʼatsʼe jebi. Kuinga xá tsjoále je Jeobá je xi jko̱ tjíole ya yaniʼya kʼoa kui xi mele nga nda sitjoson je xá xi bánele (Luc. 12:48b). w21.02 2 párr. 1-3
Mixkue 28 sá septiembre
An, Jeobá, anña Nináli, je xi kʼoasʼin bakóyali ánni nga ji xi nda kuijnasíni (Is. 48:17).
Koaan chjénngilee josʼín je Jeobá nga síchajin tsa jmeni. Tobʼelañá, síchatʼaná kʼoa síchajin je jéená tsa kʼoakoa̱nniná (Sal. 25:7; 130:3, 4). Kʼoa kui xi mele nga kʼoati si̱chatʼalee tsa ʼyani xi jotsoná kʼoa tsa josíkaoná (Mat. 6:14; Luc. 17:3, 4). Kʼoasʼin kʼoee kjoanda nga tjín xokoajkoaa kʼianga je Jeobá chʼa̱sjengʼaa nga̱ jé kitsjoaná. Tjínkʼa je chjota xi tokui fini josʼin síkjaʼaitsjen nga kʼoatso jmeni xi ndatjín kʼoa jmeni xi chʼaotjín. Tonga nga je Jeobá kisindaná, ngisaa nda nga kui kjoatéxomale kjuintjenngiaa tikʼoajinni nga toñá kjuinñá yaoná (Rom. 12:1, 2). Nda satío tokoán kʼianga kui kjoatéxomale mangíntjenngiaa (Is. 48:18). Tsa kʼoasʼiaan, jé Jeobá chʼa̱sjengʼaa kʼoa tsjoa sʼe̱ kon (Prov. 27:11). w20.05 23, 24 párr. 13, 14
Xipe 29 sá septiembre
Katamatsjoachao xíngio (Rom. 12:10).
Jméni xi koasenkaoná nga tsjoacha koaan je ndsʼee. Xi koasenkaoná kuinga ngisasa nda jchaxkoaan. Ngisaa choa ñʼai koa̱nná nga koa̱njinná jotjío kon kʼoa kʼoasʼin tsjoacha koa̱nñá. Koaan miyo cho̱bá kao je ndsʼee xi jejchínga, xi sʼa xti kao xi xin tsʼe. Si̱kjaʼaitsjeen nga miyo tsakjáo je Jonatán kao David ninga ngisa jchínga je Jonatán. A tjío ya jinjtín je ndsʼee xi jengisa jchínga kʼoa tsa ngisa xti tikʼoajinni ñá xi koa̱n miyo cho̱bá. Tsa kʼoasʼiaan, kʼoasʼin koakoñá nga tsjoachaa ngatsʼi je ndsʼee (1 Ped. 2:17). Kʼianga tsjoacha koaan je ndsʼee, a kui xi tsonile nga nʼio miyoná koa̱nni ngatsʼi. Mai, nga̱ likuijin tongatsʼi nga nʼio miyoná koa̱nni. Tokʼaa ndsʼee xi ngisa nʼio tsjentʼalee, nga̱ tsín tongatsʼi nga mangósoán. Tobʼelañá, je Jesús miyole koanni ngatsʼi je pastro, tonga jé Juan xi ngisa tsjoake koan (Juan 13:23; 15:15; 20:2). Ninga kʼoalani, alikui ngisa nda tsabekon je Juan tikʼoajinni xi ngikʼa (Mar. 10:35-40). w21.01 23 párr. 12, 13
Bixine 30 sá septiembre
Ngatsʼio chjota atenienses, ñaki ʼbeno nga kjaínga tonda ʼyaxkón xkóson (Hech. 17:22).
Je Pablo alikui tongóson sʼin kitsoyale je chjota xi xin naxinandále xi ya Atenas tjío kʼoa kao chjota judío xi ya ndʼia sinagoga tjío. Nda kiskotsen kʼoa tsabee jme costumbre xi tjínle (Hech. 17:23). Kʼoa tsakásjaile jokitsole, kui tsakjákaoni jmeni xi makjainle nga tsakakóyale jmeni xi tso xo̱n Escritura. Je pastro Pablo kisikʼantjaiyaa josʼin kitsoya. Kʼoakitsole je chjota xi Atenas tsʼe nga je én xi kichokaole yaa kinroani tsʼe “Niná xi tsín tsa ʼyale” xi tsabexkón. Ningalani tsín be je xo̱n Escritura je chjota xi xin naxinandále xi ya tjío, je Pablo likuikʼia kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga tsín koa̱nkjainle. Tosaa kʼoasʼin tsabekon joni tsojmintje xi jekoa̱n sʼe̱xkó, kuinga kisikʼantjaiyani josʼin tsakakóyale je Énle Niná. Tojo kisʼin Pablo, kuenta sʼiaan josʼin makjainle je chjota ya jñani ʼmiyasoán. Tobʼelañá, jochon ya ndʼiale, joʼmi, jokjoan najñole, jofayo kʼoa josʼin nchja̱. w20.04 9, 10 párr. 7, 8