Mayo
Lune 1 sá mayo
Nda tikjaʼaitsjenjion xi tʼatsʼe [xi kichokjoale] (Heb. 12:3).
Kui xi mele Jeobá nga jchaxkoaan je Jesús, kui xá tsakʼétʼaxo̱nni ya Biblia nga ño Evangelio. Yaa faʼaitʼa jme xi kisʼin je Jesús nga jaʼai i̱ Sonʼnde kʼoa josʼin kitsoyason. Yaa tsoyaná jme xi kitso, jme xi kisʼin kʼoa jokisʼe kon. Nga ño Evangelio jebi basenkaoná nga nikjaʼaitsjenjiaan je choa̱le Jesús. Yaa faʼaitʼa je choa̱ xi tsakʼéjnaná xi koa̱n kjuintjenngiaa. Tsa chótʼayajiaan nga ño Evangelio, ngisaa nda jchaxkoaan je Jesús kʼoa ngisaa nda kjuintjenngiaa je choa̱le. Kʼiatsa mená nda koa̱njinná jme xi tso je Evangelio, ali tokuijin xi machjén nga kʼoéxkiaa, machjén nga si̱kʼayaa nichxin nga chótʼayajiaan kʼoa si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso (tingósonkoai Josué 1:8). Cha̱niyaa jkoaa jme xi tínchja̱ni je Evangelio. Cha̱niyaa jkoaa jokoan nga kui nichxin. Koaan kjoásjaiyaa jmeni xi tso je xo̱n xi síkasénná je naxinandále Jeobá. w21.04 5 párr. 11-13
Majte 2 sá mayo
Kui ʼmiyaa nga yá kisʼetʼa je Jesús, kʼoa jebi síkaténgi je chjota judío (1 Cor. 1:23, TNM).
Kʼianga kjesa faʼaijin je Jesús i̱ Sonʼnde, siento nó tongini kʼoakitso je Jeobá kʼianga 30 tao̱nchxoa sa̱ténani je Mesías (Zac. 11:12, 13). Tijéni miyole xi yátsʼi̱n koasenle (Sal. 41:9). Je Zacarías itso xi kiski: “Tikiʼoain je xi koʼnda cho̱, kʼoa katatsaoba je barré” (Zac. 13:7). Je chjota xi ñaki kʼoatjío kon nga chjotatjenngile koanni je Jesús, alikui kinroajen kjoamakjainle, tosaa ngisa nʼio kisatio kjoamakjainle nga tsabe josʼin kitjoson je én xi tongini kinokjoa xi tʼatsʼe Jesús. Kʼoati ma nichxin xi tiyoaa ndʼaibi. Tjínkʼa xi tjíosíkatío je Énle Niná, yátsʼin tjíobinyále je naxinandále Niná kʼoa kui xi mele nga kʼoati katasʼín xi ngikʼa. Kui je Internet, radio kao televisión síchjén nga kaníbason je én xi tsínni kʼoatjín xi tʼatsaan. Tonga je chjota xi ñaki kʼoatjío kon nga Énle Niná tjíokotʼaya alikui kui bʼanachale je én jebi, nga̱ be nga kʼoatso je Biblia nga toxá kʼoakoa̱nni (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22). w21.05 11 párr. 12; 12 párr. 18, 19
Mixkue 3 sá mayo
Je ndiaale chjotakixi kʼoasʼin mangóson joni tsa lʼíle tsʼuí nga sʼa maʼisen, sa isen sa iseen ma saʼnda nga machon isen isen (Prov. 4:18).
Je Biblia kʼoatso nga choa choa koa̱njinle jokjoantjínni Énle Niná je naxinandále (Col. 1:9, 10). Je Jeobá choa choaa tíbʼéjnatsen jotjínni je Énle. Kuinga machjénni nga tsejta koaan nga sa tse sa tse koa̱njinná jotjínni je Énle Niná. Kʼianga majinle je ndsʼee xi bándiaale je xále Niná nga machjén nga kʼoantjaiyajin josʼin majinná je Biblia kʼoa tsa jmesani, tokjoan síkʼantjaiyajin. Je yo̱ngo̱ sakʼoa síkʼantjaiyajin jmeni xi sʼín tojoni nga tsjoa sa̱tío kon je chjota kʼoa tsakuije̱ nga nda kʼoaxki̱. Tonga ñá, ali tsakuijin nga kʼoanʼiañá, kui kʼoanʼiañá nga ngisa koa̱nchriantʼalee je Niná kʼoa nga kʼoasʼin jchaxkoán tojosʼin kitsoya je Jesús (Sant. 4:4). Ali tsakuijin kʼoanʼiañá nga kui mangíntjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi sʼa kjimatsen chjotse, kuinga ngisa nda majinná jmeni xi tso je Biblia nga bʼantjaiyajinni tsa jmeni. Tsjoachañá je Énle Niná (1 Tes. 2:3, 4). w21.10 21 párr. 12
Xipe 4 sá mayo
Je tikʼamio ngayije kjoanikjáojinno (1 Ped. 5:7).
Jmé xi tjínnele sʼiaan tsa kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga toñá tiyoaa. Si̱kjaʼaitsjeen josʼin tíbasenkaoná Jeobá (Sal. 55:22). Kui xi koasenkaoná nga tsín toñá tiyoaa koa̱nná (1 Ped. 5:9, 10). Jngo ndsʼee xi jenkjín nó tíkotʼaya Énle Niná, xi Hiroshi ʼmi, xi tsín testigole Jeobá ma xínkjín, itso: “Nga tibʼenelee yaoná ngatsʼiaa nga tinixálee je Jeobá jokji tjen kʼoakjimaná, basenkaoná nga tsín nikʼajenlee tokoán ningalani tsín kotʼaya je xíngiaa”. Xi kʼoati koasenkaoná kuinga kjitʼa kʼoétsʼoaa, kʼoéxkiaa je Biblia kʼoa tsín si̱chaa je kjoajtínná. Nʼio tjínle kjoandosin nga kʼoakʼuínlee je Jeobá jotjín tokoán. Kʼoati nʼio tjínle kjoandosin nga kjitʼa kʼoéxkiaa je Énle Niná kʼoa nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jñani kʼoatso je Biblia nga nʼio tsjoakená je Jeobá. Tjínkʼa ndsʼee xi kui bʼéjinkon je texto xi tsjoánganʼiole, jolani Salmo 27:10 kao Isaías 41:10. Kʼoa tjínkʼa xi grabación síchjén kʼianga bationdale je kjoajtín kʼoa tsa kʼianga bʼéxkia je Biblia. Kʼoatso ndsʼee jebi nga kui xi binyakao. w21.06 9, 10 párr. 5-8
Bixine 5 sá mayo
Alijme xi kuijkónlai (Prov. 3:25).
A sa jekinichai jngo xíngi. Je xi koasenkaoli nga nʼio sʼe̱jna kjoamakjainli kʼiaa nga kʼoéxkiai jmeni xi tso Biblia xi tʼatsʼe chjota xi jaʼáyanile. A ba tjín tokuin nga jngo xíngi tsakichonsjejin naxinandále Niná. Chótʼayajin jmeni xi tso je Énle Niná, ánni nga sʼe̱jngoni tokuin nga ndasʼin bichómani nga batekjáyaná Niná. Tojme kjoa xi tibitjatojin kui tikjaʼaitsjain nga sa nʼio sa nʼio sʼe̱jna kjoamakjainli kʼiatsa chókjoajinli. Tʼeyanajmílai Jeobá jotjín tokuin. ʼNdele nga toji chʼai yaoli tosa tichriantʼalai je ndsʼee (Prov. 18:1). Kui kʼoatʼiain jmeni xi koasenkaoli nga chókjoajinli, ninga chjíʼndákaoni nga kjoaʼaítsjenli je kjoa xi tibitjatojin (Sal. 126:5, 6). Ali nichajin je kjoajtín, tosi tonda tʼinyasuin kʼoa tʼexkiai Biblia. Tosi tonda kui tikjaʼaitsjenjin je kjoanichikontʼain xi tsjoáná Jeobá nichxin xi sʼa nroa. Kʼianga jchai josʼin tíbasenkaoli Jeobá, sa nʼio sa nʼio sʼe̱jna je kjoamakjainli. w21.11 22 párr. 11; 25 párr. 17
Xoto 6 sá mayo
Likui mele Nʼaino xi tíjna ya ngʼajmi nga cha̱ jngo xi je ʼndíxtibi (Mat. 18:14).
Je xi ngisa chjí bekon chjota jé chjotanyiná, xi nʼio ʼyale kʼoa xi tse nganʼio tjínle. Tonga nga me tongatsʼi je chjotatjenngile Cristo nga tsín kʼoakjoan, kuinga jo ʼndíxti sʼin ʼyatokonni, xi tsonile, alikui nʼio chjí bekon je chjota (1 Cor. 1:26-29). Tonga je Jeobá nʼio chjí bekon. Kuinga tʼatsʼe ʼndíxti kinchja̱ni je Jesús, nga̱ itso xi kiskonangile je chjotatjenngile: “ʼYáni xi ngisa títjon ya kjoatéxomale ngʼajmi” (Mat. 18:1). Nga kui nichxin, nʼio nkjín chjota judío xi kui nʼio kitsjoale kjoandosin nga nda koatio kʼoa nga nʼio kataʼyale. Jngo chjota xi kui kotʼayason jokoan ngasʼa, itso: “Jokjitse tsakatio je chjota, kui xi nʼio koanmele nga kataʼyaxkón, nga nda katabʼaxki̱, nga nʼio kataʼyale, nga chjí kataʼyakon kʼoa nga katasakóle kjoaxkóntokon”. Je Jesús koanjinle nga tjínnele nʼio kʼoenele yaole je chjotatjenngile nga tsín kʼoasʼin sikjaʼaitsjen josʼin síkjaʼaitsjen je chjota judío. w21.06 20 párr. 2; 21 párr. 6, 8, 9
Taingo 7 sá mayo
Je siti̱ kao xongó kui xi sítsjoale ni̱ma̱ná. Kʼoati ma je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná je miyoná (Prov. 27:9).
Je pastro Pablo nʼio nda choa̱ bʼéjnale xi chjotajchínga sʼin tjío. Tobʼelañá, kitsjoale kjoafaʼaitsjen je chjotale Cristo xi Tesalónica tsʼe kʼianga koanchjénle. Tonga kʼianga kiskile, títjonkjoanla kʼoakitsole nga nʼio nda tjíosʼín nga nda tjíosíxále Niná, nga kuinga tsjoake Niná nga kʼoatjíosʼínni kʼoa kuinga tjíokanile. Kʼoati kui kisikjaʼaitsjen josʼin tjío, nga tjínjinle nga kjoa tjíofaʼatojin kʼoa nga chjota tjíofitjenngike (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Kʼoa kʼoakitsole nga nʼio nda choa̱ tjíobatíole je chjotale Cristo xi ngikʼa (1 Tes. 1:8, 9). Nʼiojin tsjoa kisatio kon nga kʼoatsakʼinle. Koanjinle nga nʼio tsjoake koan je Pablo, kuinga nʼio nda tsakinyakaoni je kjoafaʼaitsjen xi kitsjoale kʼianga kiskile nga jao carta (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12). w22.02 15 párr. 6
Lune 8 sá mayo
Niná kʼoejon ngayije ndáxko̱n xi tsʼe xko̱n. Likui tisʼe̱ni kjoabiya (Apoc. 21:4).
Je Na̱i jé tísíchjén xi nyatítjonle religión xi to énndiso bakóya nga kʼoatso nga tsʼen je Jeobá kʼoa nga je xosʼín nga kʼoasikji kjoañʼai tjín. Kʼianga jngo ʼndílee mʼe, kʼoatso kʼa chjota nga je Niná xi kʼoasʼin mele kʼoa nga jngo ánkje machjénle ya ngʼajmi. Tonga ʼyañá nga tsín kʼoatjín jmeni xi ʼmile je Jeobá. Kʼianga táo chʼin katʼaná kʼoa tsa jngo xíngiaa nichaa alikui je Niná fanelee, tosaa kʼoasʼin makjainná nga kjoaʼaí nichxin nga kjoaʼaxin Niná ngayeje kjoañʼai xi chjaʼá. Koaan kʼoéyanajmílee je chjota nga nʼio tsjoakená je Jeobá. Tsa kʼoasʼiaan, je Jeobá koaan kʼoekjaoʼakao je xi besin (Prov. 27:11). Je Jeobá nʼio tjínle kjoamatokon, kuinga aon manile nga kjoañʼai chjaʼá, jolani kʼianga chjota fitjenngikená, tsa chʼin katʼaná kʼoa tsa tsín nda sʼe tokoán jñani tsín nda nʼia (Sal. 22:23, 24). Majinle josatío tokoán kʼoa kʼoatso nga kjoaʼaí nichxin nga tsín tikjoañʼai chja̱ʼañá (tingósonkoai Éxodo 3:7, 8; Isaías 63:9). w21.07 9, 10 párr. 9, 10
Majte 9 sá mayo
Tsakʼailai kjoajeya kao nganʼio (Sal. 8:5).
Je chjota xi sitjosonle Niná kui kjoanda sʼe̱le nga tsjoake koa̱n Jeobá kʼoa nga je skoe̱xkón ngantsjai nichxin. Je Jesús kjoaʼaxin ngayeje kjoa xi tsakajngi je Adán kao Eva kʼianga tsín tiya familiale Niná tsakatiojinni. Kʼoa je Jeobá sikjaʼáyanile je chjota xi millón mani xi jekʼien nga koa̱n koatio i̱ Sonʼnde kʼianga jeʼndenaxó koa̱n kʼoa tsín tijme chʼin sʼe̱nile (Luc. 23:42, 43). Kʼianga jechjotatsje koa̱n nga jngó jngó je choʼndale Jeobá xi koatio i̱ Sonʼnde koako “kjoajeya kao kjoangʼa” tojo tso je Biblia. Kʼiatsa kui kjoachoya tjínli nga i̱ Sonʼnde kuijnai, je Niná tsjoakeli kʼoa kui xi mele nga ya kuijnajinlai je familiale (Apoc. 7:9). Tʼenelai yaoli jokji tjen kʼoakoa̱nli nga titjosonlai. Nyaon nyaon tikjaʼaitsjenjin je kjoanda xi kjoaʼaíkao Niná. Chjí jchatokuin je kjoanda xi tjínli nga je Jeobá ʼyaxkuín kʼoa nga kui kjoanda sʼe̱li ngantsjai nichxin nga je Jeobá chʼa̱sjengʼai. w21.08 7 párr. 18, 19
Mixkue 10 sá mayo
Kʼia choa̱le kʼoéxkoá, tsa tsín kuijtaná (Gál. 6:9).
Je profeta Jeremías nʼio nkjín nó nga kitsoyason ningalani tsín kinrʼoé je chjota kʼoa ningalani tsakatiochjoale. Nga tokitso tokoannile chjota kʼoa nga totsabesin kisikʼajenle kon kʼoa kʼoakitso nga tsín tikuitsoyasonni (Jer. 20:8, 9). Tonga alikui kisixa̱nle. Jméni xi tsakasenkao nga tsín tikʼoasʼin kisikjaʼaitsjenni kʼoa nga tsjoa kisʼe kon nga kitsoyason. Jao koya tjínni xi nʼio chjíle xi kuenta kisʼin. Xi títjon, kuinga kuinyakao chjota je Énle Niná nga sʼe̱le kjoachoya (Jer. 29:11). Xi majaoni, nga je kiskoéjin Jeobá nga kuinchja̱ni xi tʼatsʼe (Jer. 15:16). Ñá kʼoati kui ʼmiyalee je chjota jmeni xi tsjoále kjoachoya nga ñʼai chon sonʼnde ndʼaibi kʼoa kui nokjoañá xi tʼatsʼe Jeobá nga testigole maa. Nga kuenta nʼia jebi tsjoa sʼe tokoán nga ʼmiyasoán ni kjuinrʼoéná je chjota kʼoa ni mai. Kʼoa tsa tsín ni̱to̱n síkʼantjaiya yaole je chjota xi tiʼmiyalee Biblia, machjén nga tsejta koaan, nga̱ kuicho nichxin nga je Niná sixále (Sant. 5:7, 8). w21.10 27 párr. 12, 13
Xipe 11 sá mayo
Si̱kʼéjna tʼaxián ngayije xi ai, kʼoa je jée xi síñʼainá (Heb. 12:1).
Ni jekjoatse kʼoa ni chriansʼa tinixálee je Jeobá, machjén nga nʼio sʼe̱jna kjoamakjainná. Nga̱ tsa tsín nʼio tíjna kjoamakjainná tsínjin tinanda koa̱nkjainniná xi tʼatsʼe Niná. Tjín je choa̱ xi bakóná nga ñaki tjío jmeni xi makjainná ninga tsín matsen. Kʼoa jmeni xi tsín kao xkoaan ʼyañá ngotjo chajinniná. Kuinga kʼoakitsoni je Pablo nga jngoo jée xi ngotjo bʼanachaniná kʼianga tsín makjainná. Jméni xi sʼiaan nga nʼio katasʼejna kjoamakjainná (2 Tes. 1:3). Xi títjon, kjitʼa si̱jélee je Jeobá nga katatsjoáná nganʼiotsjele, nga̱ kui nganʼiotsjele Niná basenkaoná nga sʼená kjoamakjain (Gál. 5:22, 23). Alikui nʼio sʼe̱jna kjoamakjainná xi tʼatsʼe Niná tsa tsínkui nganʼiotsjele koasenkaoná. Tosi tonda si̱jélee Jeobá je nganʼiotsjele kʼoa je tíjnandaa nga tsjoáná (Luc. 11:13). Koaan i̱ kʼuínlee je Jeobá: “Tisenkaonajin, jméni nga ngisa nʼio koa̱nkjainsíninajin” (Luc. 17:5). Xi ijngosani, kjitʼa chótʼayá je Énle Niná (Sal. 1:2, 3). w21.08 18, 19 párr. 16-18
Bixine 12 sá mayo
Je ntsja̱chxoa joni tsa jngo corona xi naskánakji (Prov. 16:31).
Nʼio binyakaoná je ndsʼee xi jekoanjchínga. Ningalani tsín tikʼoakji nganʼio tjínnile joni ngasʼa, tonga nʼio tse kjoafaʼaitsjen tjínle. Nkjín koya josʼin síchjén Jeobá je ndsʼee xi jekoanjchínga. Ya Biblia nkjín choa̱ faʼaitʼa tʼatsʼe chjota xi tosi tonda kisixále Jeobá ninga jekoanjchínga. Jolani je Moisés, jela 80 nóle kʼianga profeta koan kʼoa nga tsakándiaale naxinandá Israel. Je Daniel ninga jetsʼato 90 nóle tojo profetale Jeobá ma. Kʼoa je pastro Juan, tochale jetsʼato 90 nóle kʼianga kiski je libro xi tsʼe Apocalipsis. Je Biblia kʼoati síkʼaxki̱ choa xi tʼatsʼe Simeón, jngo chjota xi kixi kitʼale Niná kʼoa “xi nda tsabexkón”, tonga je Jeobá nʼio nda tsabexkon chjota jebi kʼoa kui kjoanda kitsjoale nga tsabexkon Jesús kʼianga sʼa ʼndílee, kʼoa jngo én xi tongini kinchja̱ xi tʼatsʼe Jesús kʼoa kao xi tʼatsʼe na̱le (Luc. 2:22, 25-35). w21.09 3, 4 párr. 5-7
Xoto 13 sá mayo
Ji Jeobá, likui ngʼakon je ni̱ma̱na, kʼoa tsínkui simetokoan xi tsín kuichotjenngia (Sal. 131:1).
Je xi xijchá ma alikui koa̱n nga kjaʼaí xi singósonkao je ʼndíxtile kʼoa tsakui kʼoenele jmeni xi tsín koa̱nle sʼin. Tsa kʼoasʼin je xi xijchá ma alikui nda sa̱tío kon je ʼndíxtile (Efes. 6:4). Jngo tichjaa xi Sachiko ʼmi itso: “Je mana kui xi koanmele nga nijñajin chʼao kʼoe nga kʼoenda je examenna. Tonga likuikʼia kʼoasʼin tsakʼasje je xo̱nna. Ningalani jekjoatse jetʼana skuela, sakʼoa kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga tochoa chjí be je Jeobá ngayeje jmeni xi sʼian”. Je rey David i kitso: “Lijmesa xi simetokoan kʼoa tsínkui simetokoan xi tsín kuichotjenngia” (Sal. 131:2). Nga nangitokon koan je David nda kisʼe kon. Choa̱ jebi kui bakóyale xi xijchá ma nga tjínnele nangitokon koa̱n, nga tsín koa̱n kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga tosʼa choa jmeni xi tjíosʼín kʼoa kʼoati tsín koa̱n tsʼato kʼoakji sijéle ʼndíxtile jmeni xi koa̱nle sʼin. Kʼianga jme xi kuitsole je ʼndíxtile nga sʼin, tjínnele kuenta sʼin jméni xi koa̱nle kʼoasʼin je ʼndíxtile kʼoa jméni xi mai ánni nga nda sa̱tíoni kon. w21.07 21, 22 párr. 5, 6
Taingo 14 sá mayo
Nga jngójngó katabʼami chʼá xi titsʼeni (Gál. 6:5).
Je Jeobá títsjoáná kjoandái nga jngó jngoá nga ñá chjoéjiaan jmeni xi sʼiaan. Nga jngó jngóñá xi kuixónñá tsa mená si̱tjosonlee je Jeobá kʼoa tsa mai. Tjín xti xi tsín nda kisʼin je xijchále, tonga jé Jeobá tjíosíxále xti jebi kʼoa kixi tjíofitʼale. Tjínkʼa je xijchá xi nʼio tsakʼénele yaole nga kitsoyale Énle Niná je ʼndíxtile, tonga kʼianga jekoanjchínga xti jebi, alikui tije Jeobá kisixánile. Jebi kui bakóyaná nga jngó jngóñá xi kuixónñá tsa je Jeobá si̱xálee kʼoa tsa mai (Jos. 24:15). Xi xijchá mao, ali jonjin fanao jée yaono kʼiatsa tsín tije Jeobá sixánile je ʼndíxtino. Sakʼoa je xi nʼai kʼoa tsa je xi na̱ xi síkʼéjna je Jeobá kʼoa tjínkʼa xi saʼnda tsjionkon je familiale (Sal. 27:10). Alikui nda satío kon je ʼndíxti nga kʼoasʼín je xijchále, nga̱ jéni xi nda choa̱ koatiole tsakai. Jon xi sʼa xtio, kʼiatsa je nʼaili kʼoa tsa je na̱li xi tsakichonsjejin naxinandále Niná, kʼoati ba satío tokuinjin tsanda jinjin. Kʼoa je Jeobá kʼoati be jotjío tokon. Je Jeobá tsjoakeno kʼoa tsjoa sʼe kon nga tosi tonda kixi timangíntʼalao. Kʼoati kuenta tʼiaon nga tsín jon tjínno jée jmeni xi sʼín je xijcháno. w21.09 27 párr. 5-7
Lune 15 sá mayo
Je Nainá tsjoále kjoañʼai je xi tsjoake (Heb. 12:6).
Jngo chjota xi bichonsjejin naxinandále Niná, yaa mangóson joni jngo barré xi tímʼe kʼianga nikʼéjnatʼaxin nga tsín ya katatsjoáchʼinle xi ngikʼa (Sant. 5:14). Tojo ma je chʼinʼbi nga bakinná, tsakui nichxin kʼoati skénngi xi ngikʼa nga kui kʼoasʼin xi chʼaotjín. Kuinga sakʼoa bichonsjejinni naxinandále Niná jngo chjota xi bajngijée. Nga kʼoanikao jngo chjota kʼoasʼin bakónile kjoatsjoacha Jeobá je choʼndale xi kixi tjíofitʼale, kʼoa kui xi koasenkao nga kʼoakoa̱nnile jéele je xi kabichonsjejin. Je xi bichonsjejin naxinandále Niná, koaan koai kjoajtín nga̱ yaa sa̱kóyale xi tʼatsʼe Niná ánni nga nʼio sʼe̱jna ijngokʼani kjoamakjainle. Kʼoati koa̱n koasjai xo̱n kao video xi bʼasje naxinandále Niná kʼoa skótsenle JW Broadcasting®. Kʼoa kʼianga skoe̱ xi chjotajchínga sʼin tjío nga jetísíndaya yaole, koaan tsjoá sakʼoale kjoafaʼaitsjen xi koasenkao nga nda kʼoéjna ijngokʼani ngixko̱n Niná kʼoa nga testigole Jeobá koa̱n ijngokʼa. w21.10 10 párr. 9, 11
Majte 16 sá mayo
Likui kjoaʼasʼen kjoatéxomale ngʼajmi ngatsʼi xi Señor, Señor, tsona (Mat. 7:21).
Kui mangíntjenngiaa jokisʼin je chjotale Cristo xi títjon tsakatio nga tsabexkón Niná. Tobʼelañá, josʼin sʼendajin ya naxinandále Niná nga tjín je superintendente viajante, xi chjotajchínga sʼin tjío kao siervo ministerial, kui mangíntjenngiaa jokisʼin je pastrole Jesús xi títjon tsakatio (Filip. 1:1; Tito 1:5). ʼYaxkónñá jotso je kjoatéxomale Niná xi tʼatsʼe josʼin tíjna nga xínkjín fayokao chjota kao tʼatsʼe kjoabixan. ʼYaxkónñá jotso je kjoatéxomale Niná xi tʼatsʼe josʼin machjén je njín, kʼoa kʼoati makuinda je jtín tʼatsʼe chjota xi jée bajngi xi tsín kʼoamanile jme xi sʼín (Hech. 15:28, 29; 1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10; Heb. 13:4). Je Biblia kʼoatso nga tojngo kjoamakjain tjín xi sasénle Niná (Efes. 4:4-6, TNM). Nʼio tse kjoanda tjínná nga ya tiyojiaan naxinandále Niná kʼoa nga ʼyaa jotjínni xi tʼatsʼe Jeobá kao jmeni xi tjínndajinle. Kuinga kʼoéjngosíñá tokoán nga Énle Niná xi tichotʼayá. w21.10 22, 23 párr. 15-17
Mixkue 17 sá mayo
Chjóao ʼndeno, ali tsa nikjanjion kʼoa chótsaon josʼin kʼoasjentjaino je Jeobá (2 Crón. 20:17).
Je rey Jehosafat ñʼai tjín kjoa jaʼatojin. Je rey Jehosafat, je familiale kao naxinandá nʼio nkjín sondado kichokʼetʼale xi ya tsʼe Ammón, Moab kao xi ya tsʼe nindo Seír (2 Crón. 20:1, 2). Jé Jeobá kisijéle nganʼio je Jehosafat, yaa 2 Crónicas 20:5-12 faʼaitʼa jokitso, kʼoa yaa tsoya nga nʼio kisinʼiotʼa je Jeobá. Jé Jahaziel, jngo chjota levita kisichjén Jeobá nga kʼoakitsole Jehosafat je én xi faʼaitʼa texto xi kamaxkia ndʼaibi. Kisitjoson je Jehosafat nga̱ jé Jeobá kisinʼiotʼa yaole. Kʼianga kinrʼoe rey Jehosafat je chjotakontrale, alikui tsa je sondadole kisikinyá títjon, jé kisikinyá títjon je chjota xi tsín jme ki̱cha̱ yʼa kʼoa xi tjíose. Tojo kitsole Jeobá je Jehosafat kisikinjele je kontrale (2 Crón. 20:18-23). w21.11 15, 16 párr. 6, 7
Xipe 18 sá mayo
Totʼatsʼe xi ñaki kjoatsjoachale Jeobá nga kjesa fesonjián, nga̱ je kjoamatokonle alikui fetʼa (Lam. 3:22).
Alikui jao kʼoé tokoán nga je Jeobá koasenkaoná nga kjoa kuitjátojiaan kʼoa koasenkaoná nga kixi kjuintʼalee (2 Cor. 4:7-9). Alikui jao tjín tokoán nga tosi tonda koakoná Jeobá xi ñaki kjoatsjoacha, nga̱ je Biblia kʼoatso nga “je xko̱n Jeobá yaa tíkotsenle je xi tsokjónke, je xi tjíokoya nga koakole xi ñaki kjoatsjoacha” (Sal. 33:18-22). Nga kjesa je Jeobá nixájinlee tokʼoa jebakóná kjoatsjoacha tojo síkao ngatsʼi chjota. Tonga kʼianga jetsaʼyaxkoaan tsakakóná xi ñaki kjoatsjoacha. Kʼianga bakóná Niná xi ñaki kjoatsjoacha síkuindaná. Jé Jeobá koasenkaoná nga chrian kuiyolee ngantsjai, kʼoa sitjoson jmeni xi tongini tsoná. Kui xi mele nga miyole koaan ngantsjai (Sal. 46:1, 2, 7). Tojme kjoa xi kuitjátojiaan, jé Jeobá koasenkaoná nga kixi kjuintʼalee. w21.11 6, 7 párr. 17, 18
Bixine 19 sá mayo
Tikjaínlao xíngio, tichatʼa ngaʼi̱ngajánlao xíngio (Col. 3:13).
Tjínkʼa chjota xi bʼéngijtile kon je chjota xi ñatjen síxá, xi ñatjen fi skuela kʼoa tsa jeje̱ xi xínkjín mani, ninga jenkjín nó faʼato tojo tjínngijti kon. Tobʼelañá, je xi te xtindsʼe̱jon José, nga tsakʼéngijti kon kʼoa nga jtike koan José, alikui kixi tíjna jme xi kisikao (Gén. 37:2-8, 25-28). Tonga alikui kisijndangajaoni José jme xi koantʼain. Kʼianga ngʼa xá kisʼele koanjin nga totaon tsabe je xtindsʼe̱, tonga tosaa tsakakóle kjoamatokon. Alikui tsakʼéngijti kon, tosaa kui kʼoakisʼin jmeni xi kichji nga koanskanni ya Levítico 19:18 (Gén. 50:19-21). Je chjotale Cristo xi mele nga tsjoa koaya kon Niná tjínnele koaitjenngi je choa̱le José kʼoa sichatʼa, ʼndele nga kʼoengijti kon kʼoa tsa sijndangajaoni jmeni xi kamatʼain. Je Jesús kʼoakitso nga tjínnele si̱chatʼalee xíngiaa tsa ʼyani xi josíkaoná (Mat. 6:9, 12). Je pastro Pablo kʼoati i̱ tso kjoafaʼaitsjen xi kitsjoale je chjotale Cristo: “Jon xi tsjoake̱no, ali nijndajinnio” (Rom. 12:19). w21.12 11 párr. 13, 14
Xoto 20 sá mayo
Tsjoále jmeni xi mele je xi tsokjónke; kʼoa nrʼoéle kʼianga síjéle nganʼio, kʼoa bʼasjentjai (Sal. 145:19).
Kʼianga jekoannjio nga 14 sá nisán nga nó 33, yaa ki Jesús ya ʼnde jña Getsemaní ʼmi kʼoa yaa tsakʼéyanajmíle Nʼaile jotjín kon (Luc. 22:39-44). Kʼianga tse kjoa tíjnajin, je Jesús tsakʼétsʼoaa, kisijé nganʼio kʼoa kiskiʼndá (Heb. 5:7). Kʼianga tsakʼétsʼoa kʼoakitsole Jeobá nga katabasenkao nga kixi koaitʼale kʼoa nga kui kʼoakatasʼín jmeni xi mele Niná. Je Jeobá kinrʼoé nga tsakʼétsʼoa je ʼNdíle kʼoa jngoo ánkje kisikasén xi kisinʼiojin. Je Jesús be nga je kjinele sitoánntjai jaʼaínle Nʼaile. Je Jeobá kinrʼoéle je Jesús kʼianga tsakʼétsʼoale. Je xi nʼio koanndosinle Jesús kuinga kixi kitʼale Niná kʼoa nga kisitoánntjai je jaʼaínle Nʼaile. Tsakui xi mená nga kixi kjuintʼalee Niná kʼoa si̱toánntjé jaʼaínle, koasenkaoná kʼianga si̱jélee nganʼio (Sal. 145:18). w22.01 17, 18 párr. 15-17
Taingo 21 sá mayo
Kuinga tangínsíño, kʼoa chjotana tikao je chjota xi tjín ngakjijnda naxinandá. Cha̱nisʼenngindáo, takoyalao (Mat. 28:19, 20, TNM).
Ndʼaibi nkjín chjota xi tsín sasénle nga tsín kjoa política nojiaan yaoná. Kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga tjínnele sʼiaan votar. Tonga ʼyañá nga tsín koa̱n jngo chjotaxá sonʼnde kʼoainganʼiolee, nga̱ tsa mai joxi jéni Jeobá tichʼasjengiaa (1 Sam. 8:4-7). Tsakui nichxin kʼoatisʼin síkjaʼaitsjen kʼa nga tjínnele kui kʼoasʼiaan jmeni xi kuinyakao je chjota, jolani tsa ndʼia chjinexki kʼoéndaa kʼoa tsa ndʼiaskuela. Tonga nga kui ngisa bʼailee kjoandosin nga ʼmiyasoán tikʼoajinni nga kui kʼoéndajiaan je kjoa xi tjín kuinga tsín nrʼoéniná. Jmé xi koasenkaoná nga tsín kjuinroajen kjoamakjainná (Mat. 7:21-23). Je xi ngisa tjínle kjoandosin kuinga si̱tjosoán je xá xi tsakánená Jesús. Alikui ya kuinójiaan yaoná je kjoa política kʼoa kao jmeni xi chon sonʼnde. Ñá xi testigole Jeobá maa, mandosinná je chjota kʼoa kao je kjoa xi tjínle, tonga je xi ngisa chjíle kuinga koakoyalee xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná kʼoa nga miyole Jeobá katama. w21.05 7 párr. 19, 20
Lune 22 sá mayo
Kataʼyai nga je nichxin xi kjoetʼa kjoaʼaíná kjoañʼai xi tse (2 Tim. 3:1).
Ningalani nʼio nkjín chjotaxá xi kʼoatso nga Niná síxále, alikui síkatío je xá xi tjínle. Tojo koan nga tsakʼejna je Jesús i̱ Sonʼnde, kʼoati sʼín je chjota nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, batiochjoale je xi kiskoéjin Jeobá nga koatexoma kʼianga fitjenngike je choʼndale (Hech. 4:25-28). Jósʼín je Jeobá. Ya Salmo 2:10-12 itso: “Ndʼaibi, xi rey sʼin tiyo, chjine katamao; katamakjainno nga bichakjáyano, xi juez sʼin tiyo i̱ sonʼnde. Kao kjoanokjoncha tixálao je Jeobá, kʼoa ñaki katabʼatséñó nga tsjoa katasʼeno. Jchaxkón je ʼndí, tsa mai, nʼio koa̱njtile je Niná kʼoa kuiyáñó ya yandiaa, nga̱ je sasa majtinile. Nʼio tsjoa tjíole ngatsʼi xi je sínʼiotʼa”. Je Jeobá nʼio nda chjota kʼoa títsjoásale nichxin je chjota nga katasíkʼantjaiya yaole kʼoa nga katamakjainle xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Tonga nʼio maxátíyale nga kʼoasʼin (Is. 61:2). Nʼio maxátíyale nga katabe chjota jotjínni xi tʼatsʼe Jeobá kʼoa nga je katasíxále. w21.09 15, 16 párr. 8, 9
Majte 23 sá mayo
Tsa tjínná xi chinee kao najño xi chʼakjá, tokʼoasʼin kʼoéjngotakoán (1 Tim. 6:8).
Je Pablo kʼoakitso nga tokatamajngoni tokoán jmeni xi tjínná (Filip. 4:12). Kʼoakisʼin je Pablo, je xi ngisa chjíle kuinga miyoná mani je Jeobá, ali tsakuijin je tsojmi xi tjínná (Hab. 3:17, 18). Kataʼyala jokitsole Moisés je chjota israelita kʼianga jeñachan nó tjíotsoma ya ʼndekixí. I kitsole: “Jé Jeobá Nináli tísíchikontʼainli ngayeje jmeni xi tinʼiai. Je xi 40 nó tífaʼato, jé Jeobá Nináli tísíkuindali kʼoa tsín jme xi tíchali” (Deut. 2:7). Je xi 40 nó tsakʼetsoma ya ʼndekixí,je Jeobá kitsjoale maná xi kiskine. Kʼoa je najño xi yʼakjá nga kitjoni ya Egipto alikuikʼia je (Deut. 8:3, 4). Je Jeobá tsjoa sʼe̱ kon tsa tokoa̱njngoni tokoán jmeni xi tjínná, tsa chjí jchatokoán jmeni xi tsjoáná, kʼoa tsa kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga je tísíchikontʼainná kʼoa kʼoailee kjoanda. w22.01 5 párr. 10, 11
Mixkue 24 sá mayo
Tin’iot’ai Jeobá kao ngayeje ni̱ma̱li, kʼoa ali tokuijin ’mini josʼin machoyali (Prov. 3:5).
Jon xi xʼion, jon kjineno nga si̱kuindao je familiano, nga kuinyakao kʼoa nga kʼoailao jme xi machjénle. Kʼianga kjoa sʼeno, tsakui nichxin kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjaon nga koa̱nno nga tojon kʼoéndajion. Ali tokuijin mangínño josʼin nikjaʼaitsjaon, tosa je Jeobá tʼetsʼoalao nga tojon kʼoa tijélao nganʼio. Kʼoati tʼetsʼoao kao je yánchjínno. Chótʼayao je Biblia nga je Jeobá katabándiaano, tʼexkiao je xo̱n xi bʼasje naxinandále kʼoa tangíntjenngio je kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa. Tsakui nichxin tjínkʼa xi tsín sa̱sénle nga ya Biblia chʼa̱ngiño jmeni xi chjoéjion nga sʼiaon. Tsakui nichxin kʼoakuitsono nga ngisa ndasʼin kuiyo kʼiatsa tao̱n sʼe̱no kʼoa tsa nkjín tsojmi sʼe̱no. Tikjaʼaitsjenjion jokisʼin je Jehosafat, tsakakó nga je Jeobá kisinʼiotʼa yaole (2 Crón. 20:1-30). Je Jeobá alikui kitsjionkon je Jehosafat nga kixi kitʼale kʼoa kʼoati tsín tsjiónkonno tsanda jon (Sal. 37:28; Heb. 13:5). w21.11 15 párr. 6; 16 párr. 8
Xipe 25 sá mayo
Je Niná ñaki kixi (Deut. 32:4).
Nga kʼoasʼin kisindaná Niná jokjoan je kuinga tsín sasénniná xi tsín kixi tjín (Gén. 1:26). Tonga nga chjotajée maa sakʼoajin tsín kixi josʼin si̱kjaʼaitsjeen tʼatsʼe xi ngikʼa, ningalani kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga ʼyaa jokjoantjínni kjoa. Tobʼelañá, je Jonás nʼio kisijtile yaole nga kʼoakitso Jeobá nga koakole kjoamatokon je chjota xi Nínive tsʼe (Jon. 3:10-4:1). Nga kʼoakisʼin je Jeobá tsʼato 120,000 chjota xi Nínive tsʼe kitjontjaile yaole. Jé Jonás xi tsín ndasʼin kisikjaʼaitsjen, ali tsa jejin Jeobá. Alikui machjén nga ñá kuitsoyaná Jeobá jokjoantjínni kjoa. Nichxin kjoatse, je Jeobá kitsjoaʼnde kʼale je choʼndale nga kʼoakitso josʼin síkjaʼaitsjen tʼatsʼe jmeni xi kitso nga sʼin je Jeobá (Gén. 18:25; Jon. 4:2, 3). Kʼoa sakʼoa kitsoya Jeobá ánni kʼoakisʼinni tsa jmeni (Jon. 4:10, 11). Ninga tsín machjén nga kʼoasʼin kʼoa nga ñá kʼoakʼuínlee tsa ndatjín kʼoa tsa chʼaotjín jmeni xi sʼin (Is. 40:13, 14; 55:9). w22.02 3, 4 párr. 5, 6
Bixine 26 sá mayo
Je xi títjon jinno, katama joni tsa je xi maʼndí. Kʼoa je xi chjotatítjon, katama joni tsa je xi síxá (Luc. 22:26).
Nga kʼoasʼiaan “joni tsa je xi maʼndí”, tjínnele kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga ngisa ngʼa tjío xi ngikʼa (Filip. 2:3). Kʼianga kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen, alikui ʼya xi si̱katéngiaa. Ngatsʼi je ndsʼee kao tichjaa, tjín jmeni xi male kʼoasʼín xi tsín maná kʼoanʼia ñá. Choa ñʼai maná nga ʼyaa jebi kʼianga kui kuenta nʼia jñani nda sʼín. Tjínnele si̱tjosoán je kjoafaʼaitsjen xi kitsjoale Pablo je chjotale Cristo xi Corinto tsʼe, nga kitso: “ʼYáni xi faʼájinli, kʼoa jmé xi tjínli xi tsín kitsʼaili. Tsa kitsʼaili, ánni nga ngʼa manili joni tsa xi tsín kitsʼaili” (1 Cor. 4:7). Kuinga tsín koa̱n kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjenñá nga katabʼasjengʼaná xi ngikʼa, kʼoa likui koa̱n kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga ngisa ngʼa tiyolee. Tsa jngo ndsʼee xi nʼio nda tsjoá kjoanokjoaya, kʼoa tsa jngo tichjaa xi nkjín estudio tsjoá, jé Jeobá tjínnele kʼoasjengʼa ngantsjai. w21.06 21, 22 párr. 9, 10
Xoto 27 sá mayo
Tʼentjai ntje̱li, kʼoa ali síkjáyajin ndsai saʼnda nga koa̱nxon (Ecl. 11:6).
Tjínkʼa ndsʼee xi tsín satéjin chjota ya ndʼiale. Tjínkʼa chjota xi ya tjío ya ndʼia jñani tsín ma bitjasʼeen, kʼoa tjínkʼa ndʼia jñani policía binyajchxo kʼoa tsín tsjoáʼndele xi ya bichó kʼiatsa tsín toxá kanokjoanile. Tonga kʼoati tjín ʼnde jñani ma tsoyason je ndsʼee nga xki̱ ndʼia xki̱ ndʼia, tonga likui ʼya xi nanda satéjin. Kʼoati tjín xi ya tsoyason jñani kjintʼa jñani tochoa chjota tjín, kʼoa tjínkʼa xi kjin fitsoyason tonga tokjitiaa ndʼiale chjota nga bichó. Jméni xi sʼiaan nga tsín si̱kʼajenlee tokoán tsa kʼoama jñani ʼmiyasoán, kʼoa jósʼiaan nga ngisasa nkjín chjota kʼuínyalee je Énle Niná. Chósonnilee jochon kʼuínyasoán. Sa̱téjinjián je chjota tsa kʼoachon kuitjokʼinyasoán jochon bele tokoán nga batio ya ndʼiale. Kuinga nkjín ndsʼee xi kʼia tsoyasonni nga jemaxon kʼoa tsa kʼianga jekjimaʼña̱, nga̱ ngisaa nkjín chjota tsaojin. Kʼoa tsakui nichxin ngisa nda kjuinrʼoéná je chjota nga kʼoachon kʼuínyasoán. w21.05 15 párr. 5, 7
Taingo 28 sá mayo
Lijme xi chjíle nga bexkónna, nga̱ bakóya joni kjoafaʼaitsjen xi tsʼan, kjoa xi toxkia kjoatéxomale chjota (Mar. 7:7).
Kʼoati ma nichxin xi tiyoaa ndʼaibi. Nkjín chjota xi tsín sasénle jonʼia xi testigole Jeobá maa, nga̱ tsínkui sʼuí chʼasjee xi tsín ya Biblia yʼangini. Tobʼelañá, kʼianga fele nó je chjota kʼoa kao Navidad. Kʼoati majtile nga tsín ya nisiaan je sʼuí xi bʼasje kʼoa nga tsín kʼoanʼia josʼin ngale kʼianga tjín xi biya, nga̱ tsín ya Biblia yʼangini. Tsakui nichxin kʼoasʼin síkjaʼaitsjen chjota jebi nga sasénle Niná jmeni xi sʼín. Tonga nga kui costumbre ngisa tsjoále kjoandosin tikʼoajinni jotso je Biblia, alikui nda koatio ngixko̱n Jeobá (Mar. 7:8, 9). Jmé xi koasenkaoná nga tsín kjuinroajen kjoamakjainná. Tsjoacha katamaa je kjoatéxomale Niná (Sal. 119:97, 113, 163-165). Tsa tsjoachaa je Jeobá alikuijin kui si̱siaan je costumbre xi tsín sasénle. Alikui jme xi katabʼéchjoaná nga tosi tonda tsjoacha koaan je Jeobá. w21.05 6 párr. 15, 16
Lune 29 sá mayo
Nda tijnachonʼndai, tikjaínlai kjoañʼai, tixái, tinókjoayai tʼatsʼe Niná (2 Tim. 4:5).
Jmé xi koasenkaoná nga kʼoasʼiaan jokitso Pablo. Kuinga tosi tonda si̱tajaa kjoamakjainná, machjén nga kjitʼa chótʼayá, nga kjitʼa kʼoétsʼoaa kʼoa kui ngisa kʼoailee kjoandosin nga kʼoasʼiaan je xále Niná (2 Tim. 4:4). Tsa nʼio tíjna kjoamakjainná alikuijin kui kjuinñá kʼiatsa tsín nda tso én kuinóʼyá (Is. 28:16). Nga tsjoachaa je Jeobá, nga tsjoachaa je Énle kao je ndsʼee, kui xi koasenkaoná nga tsín je kʼoanachaná xi jekisikatío Énle Niná. Kʼianga tsakʼejna je Jesús i̱ Sonʼnde, nʼio nkjín xi tsín kisasenle jmeni xi kisʼin kʼoa tsín koankjainle xi tʼatsʼe. Tonga kʼoati tjínkʼa xi koankjainle tʼatsʼe Jesús, jolani jngo xi ya tsakʼejnajinle Sanedrín kʼoa nkjín naʼmi xi koankjainle (Hech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Kʼoatisʼinni nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, millón mani chjota xi kjimakjainle xi tʼatsʼe Jesús. Kuinga makjainnile nga̱ be jotso je Énle Niná kʼoa tsjoake. Je Énle Niná itso: “Nyʼán tjío je xi tsjoake kjoatéxomali; alijme xi sikaténgi” (Sal. 119:165). w21.05 13 párr. 20, 21
Majte 30 sá mayo
Je nganʼiona ngisa nʼio nda matsenni kao kjoaʼindali (2 Cor. 12:9).
Je Pablo koanjinle nga tsín totsʼe nganʼio kisichjén kʼianga kitsoyason, jé Jeobá tsakasenkao. Kui je nganʼiotsjele Jeobá tsakasenkao Pablo ninga chjota kitjenngike, ninga ndoyá tsakʼejnaʼya kʼoa ninga tse kjoa jaʼatojin. Kʼoati je Niná kitsjoanganʼiole Timoteo nga kitsoyason. Tobʼelañá, kikao je Pablo kʼianga nʼio kjin kikakóyason. Je Pablo kʼoati kisikasén sakʼoa Timoteo nga katatsjoánganʼiole je jtín (1 Cor. 4:17). Tsakui nichxin kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen je Timoteo nga tsín kuitjosonle je xá xi kisʼenele. Tsakui nichxin kuinga i̱ kitsonile je Pablo: “Nitoʼyajin xi taon katabeli, nda tsa xtisai” (1 Tim. 4:12). Xi ijngosani, je Timoteo kʼoati jonaʼyá koan xi kisasensʼenjin yaole, nga̱ ya Biblia kʼoatso nga me tokjitʼa kitjochʼinle (1 Tim. 5:23). Tonga je Timoteo koanjinle nga je nganʼiotsjele Jeobá tsakasenkao nga kitsoyason kʼoa nga tsakinyakao je ndsʼe̱ (2 Tim. 1:7). w21.05 21 párr. 6, 7
Mixkue 31 sá mayo
Nda tikuindai je barréli (Prov. 27:23).
Jmeni xi tso Santiago 1:19 nʼio binyakao je xi kjoafaʼaitsjen tsjoá. Je Santiago i kitso: “Ngatsʼi chjota ndi̱to̱nndi̱to̱n katanrʼoé, tonga katakjenjta nga nchja̱, ali tokjoánjin katamajtile”. Alikui koa̱n kʼoasʼin sikjaʼaitsjen xi chjotajchínga sʼin tíjna nga beyeje jme kjoa xi tífaʼatojin jngo ndsʼee xi kjoafaʼaitsjen tsjoále. Proverbios 18:13 itso: “Jngo chjota xi tokjoan nchja̱ nga tikje nrʼoéjinni jotjínni kjoa, to chjotachininí kʼoa nangi síkʼéjna yaole”. Ngisaa nda nga jesoa chjónangilee je ndsʼee kʼoa machjén nga ndakjoanla kuinóʼyalee nga kjesa joʼmijinlee. Ngisa nda tsa i̱ kuitso je xi chjotajchínga sʼin tíjna: “Jósʼin tijnani, jósʼin koasenkaole”. Tsa kʼoasʼin sindosin je xi chjotajchínga sʼin tjío tʼatsʼe ndsʼee kao tichjaa ngisajin kuinyakao. Kʼianga kuinyakao je ndsʼee je kjoafaʼaitsjen xi kʼoailee ali tsa tokuijin nga texto kʼoéxkialee kʼoa tsa jme xi kʼuínlee, tjínnele nga skoe̱ je ndsʼee nga mandosin kjoaixiná xi tʼatsʼe, nga majinná jotjío kon kʼoa nga mená kuinyakoaa. w22.02 17 párr. 14, 15