Octubre
Taingo 1 sá octubre
Jó tondale je xi tsín nikitsónya kjoafaʼaitsjenle xi totʼatsʼan (Mat. 11:6).
Jmeni xi sakóyaná kʼoa josʼin makjainná yaa chʼangiñá je Énle Niná. Ninga kʼoalani, je chjota alikui sasénle josʼin ʼyaxkoán je Niná kʼoa tsín sasénle jmeni xi bakoyalee. Jmé xi koasenkaoná nga tsín kjuinroajen kjoamakjainná. Je pastro Pablo i kitsole je chjotale Cristo xi Roma tsʼe: “Kʼoasʼin makjainná xi totʼatsʼe nga noʼya. Kʼoa kʼoasʼin noʼya xi totʼatsʼe énle Niná” (Rom. 10:17). Kʼianga nʼio sa̱tío je kjoamakjainná tjínnele chótʼayá je Biblia, kʼoa tsín ya si̱siaan je sʼuí xi batío je chjota, nga̱ tsín ya Biblia yʼangini. Tjínnele nga ya Énle Niná chʼa̱ngiñá jmeni xi makjainná, nga̱ “tsa tsín makjainná, likui nda sʼekon Niná xi tʼatsaan” (Heb. 11:1, 6). Kʼianga sʼe̱jngo tokoán nga ñaki Énle Niná xi tichotʼayá, alikuikjoan machjén nga jngo choa̱ xi ya ngʼajmi nroani jchaa. Kʼianga nda kjoásjaiyaa jmeni xi tso je Énle Niná, kui xi koasenkaoná nga nʼio sʼe̱jna je kjoamakjainná kʼoa nga tsín jao sʼe̱ tokoán. w21.05 4, 5 párr. 11, 12
Lune 2 sá octubre
Totʼatsʼe je kjoa xi kjimatʼen nga an, ngisasa tonkjín kʼa kiskason je énnda xi tʼatsʼe Cristo (Filip. 1:12).
Nkjín koya kjoa jaʼatojin je Pablo. Nganʼiojin koanchjénle kʼianga kisatele, nga la̱jao̱ kisasenle kʼoa kʼianga ndoyá kinikʼéjnaʼya (2 Cor. 11:23-25). Kʼoakitso nga sakʼoa kisikʼajenle kon (Rom. 7:18, 19, 24). Kʼoati kisijéle nganʼio je Niná nga katafaʼáxinle je xi jonaʼyá koan kisasensʼenjin yaole (2 Cor. 12:7, 8). Jé Jeobá kitsjoale nganʼio je Pablo nga tosi tonda kitsoyason ningalani tse kjoa jaʼatojin. Tobʼelañá, kʼianga ya Roma tíjnanʼio, je Pablo kisitoánntjai je Énle Niná ngixko̱n chjotaxá kao ngixko̱n chjota judío (Hech. 28:17; Filip. 4:21, 22). Kʼoati kitsoyale je chjota xi kisikuinda nga tsakʼejnaʼya ndoyá kʼoa kao je chjota xi kichosíxatʼa (Hech. 28:30, 31; Filip. 1:13). Kʼianga ndoyá tíjnaʼya Pablo, jé Niná tsakándiaale nga kiski carta xi tsakinyakao je chjotale Cristo nga kʼia, kʼoa tojo binyakaoná saʼnda nichxin xi tiyoaa ndʼaibi. w21.05 21 párr. 4, 5
Majte 3 sá octubre
Tsín ngisa tse sʼiansao jo tjín xi tjítʼa, jméni nga tsín ngʼakon [koa̱nsíño] (1 Cor. 4:6).
Nga ngʼakon koan je Uzías, je rey xi tsakatéxoma ya Judá, alikui tsakʼaʼén nga tsakichakjáyale kʼoa kui kʼoakisʼin jmeni xi tsín je tjínnele kʼoasʼin. Nʼio nda kisʼin tsakai je Uzías, kinjele nga ki kjoajchán, tsakʼénda niʼya kʼoa nʼio tsjoake koan nga tsojmintje tsakántje. Kʼoa je Niná tosi tonda kisichikontʼain (2 Crón. 26:3-7, 10). Tonga je Biblia kʼoatso nga “ngʼakon koan kʼoa tijé tsakajnginile kjoa yaole” kʼianga jekisʼele nganʼio. Je Jeobá kʼoakitso nga toje naʼmi xi tiʼndele koaka xongó ya yo̱ngo̱. Tonga nga ngʼakon koan je Uzías, jé tsakaká xongó. Kʼoa je Jeobá kjoañʼai kitsjoale, kjiʼndojon yaole (2 Crón. 26:16-21). Kʼiatsa ngʼakon koaan, kʼoati koaan jokoan je Uzías. Kuenta sʼiaan ngantsjai nga tʼatsʼe Niná nroani tojmeni xi maná nʼia kʼoa tsa jme xá xi sʼenená ya jinjtín (1 Cor. 4:7). Kʼiatsa ngʼakon koaan alikui sa̱sénle Jeobá. w21.06 16 párr. 7, 8
Mixkue 4 sá octubre
Ali nitsjoajion xi kui jebi nga ntjao̱ xi ndajin sítjosonno, tosa katatsjoano nga je jaʼaínno jetjítʼa ya ngʼajmi (Luc. 10:20).
Je Jesús be nga tsín tongantsjai nga nda kuichomani nga kuitsoyason je chjotale. Ningalani nkjín chjota kinrʼoéle je chjotale Cristo nga kitsoyason, alikui ʼyaa jotjín koanni xi chjotale Cristo koan nga koanskanni. Je xi tjínnele koanjinle je chjotatjenngile Jesús kuinga tsín tokui tsjoa koayani kon nga kjuinrʼoéle je chjota, je xi tsjoa koaya kon kuinga sasénle je Jeobá jokji tjíobʼénele yaole. Tsa tsín kjoájñálee nga kʼuínyasoán, so̱koná kjoabijnachon xi tsínkʼia fetʼa. Kʼianga bʼenelee yaoná jokji tjen kʼoamaná nga ʼmiyasoán kʼoa nga Biblia ʼmiyalee je chjota, kʼoati “tʼatsʼe Espíritu Santo bʼéntje”, xi tsonile, bʼaiʼndelee nga kui nganʼiotsjele Jeobá bándiaaná. Tsa tsín kjoájñálee nga kʼuínyasoán, je Jeobá kʼoatsoná nga tsjoáná kjoabijnachon xi tsínkʼia fetʼa ninga tsín ʼya xi kuisenkoaa nga koaisʼenngindá (Gál. 6:7-9). w21.10 26 párr. 8, 9
Xipe 5 sá octubre
Koanmake nga je. Tsakʼétsʼiakao nga tsakakóyale nkjín kjoa (Mar. 6:34).
Ñandia nga nʼio kijtale je Jesús kao chjotatjenngile kʼianga kjin kikakóyason, kuinga tsakásjaiʼndeni jñani koa̱n sikjáya. Tonga jngojtín chjota xi jeya tjíokoyale, kʼoa je Jesús koanmake chjota jebi kʼoa tsakakóyale xi tʼatsʼe Niná. Je Jesús kisijinle yaole jotjío kon je chjota kʼoa koanmele tsakasenkao. Koanjinle nga tse kjoañʼai tjíofaʼá kʼoa nga machjén nga kjuinrʼoé je Énle Niná. Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, kʼoati machjén nga sa̱kóyale je chjota, ningalani kʼoasʼin matsen nga tsjoa tjío kon, tonga yaa mangóson joni je barré xi tsínle xi koʼnda. Je pastro Pablo kʼoakitso nga tsín be Niná kʼoa nga tsín jme kjoachoya tjínle (Efes. 2:12). Kʼianga nikjaʼaitsjeen nga tsín be chjota jotjínni xi tʼatsʼe Niná, bakolee kjoatsjoacha kao kjoamatokon nga chjakaonajmíñá je Énle Niná. Kʼoa ngisaa nda kuinyakoaa tsa Biblia kʼuínyalee. w21.07 5 párr. 8
Bixine 6 sá octubre
Alikui tichʼa̱sjejeyanilee yaoná xi tsín jme chjíle. Alikui tikoa̱nxintakonchanía xíngiaa (Gál. 5:26).
Jngo chjota xi ngʼakon to yaole fini. Je chjota xi xinkon ali tsa tokuijin xi mele nga kui sʼe̱le jmeni xi tjínle je xi kjaʼaí chjota, kʼoati kui xi mele nga tsín jme xi katasʼele xi ngikʼa. Kʼianga xinkon maa, majtichañá je xíngiaa. Nga ngʼakon maa kʼoa nga xinkon maa yaa mangóson joma je yá nga makixo. Ningalani ndakjoan je yá, kʼianga cho̱kixo sʼele tobijbi síkje. Kʼoatisʼinni, ningalani jenkjín nó nga je Jeobá tinixálee, kʼiatsa ngʼakon koaan kʼoa tsa xinkon koaan alikui ndasʼin kuichomani (Prov. 16:18). Alikuijin tije Jeobá si̱xánilee, si̱kiʼaonjián yaoná kʼoa kʼoajin tisi̱kiʼoaan xi ngikʼa. Kʼiatsa koanngíntjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi kitsjoa Pablo koasenkaoná nga tsín ngʼakon koaan. Itso: “Ali kʼoa tochʼaondai mao. Ali kʼoajin tongʼatakon mao. Tosa kjoayo̱ma̱ kjiatakon nga chósonnilao nga xikʼa ngisa nda male kjoa xi tjín kaoni tsa jon” (Filip. 2:3). w21.07 15 párr. 6-8
Xoto 7 sá octubre
Je énnda xi tʼatsʼe Cristo xi kinokjoayajinlaijin, ali toʼénjin xi jichono, kʼoati tjínle nganʼio kao Espíritu Santo, kʼoa kao kjoanʼiojin kinokjoayano (1 Tes. 1:5).
Tjínkʼa xi kʼoatso nga je religión xi kixi tjínnele kuitsoya jmeni xi chjonangiaa kʼoa saʼnda xi tsínkjoan ya tsoyakixi Biblia. A kixi tíjna nga kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen. Kataʼyala je choa̱le Pablo. I kitsole je chjotale Cristo: “Nanda chótʼajion ngayije”. Tonga kʼoati kitso nga nkjín koya jmeni xi kje nanda majinjinle (1 Tes. 5:21). Je Pablo kʼoakitso nga “tochoa xi ʼyaxkoaan” kʼoa nga “joni cho̱tsín tichotsenyá, toxaa tiʼyaa” (1 Cor. 13:9, 12). Je Pablo alikui koanjinyejele, kʼoa kʼoati tsín majinyejená tsanda ñá. Tonga koanjinle xi ngisa nʼio chjíle xi tʼatsʼe Jeobá, kʼoa kuinga ñaki tsakʼéjngoni kon nga Énle Niná xi tíkotʼaya. Jósʼiaan nga ñaki sʼe̱jngo tokoán nga Énle Niná xi tichotʼayá. Jngo koya xi koa̱n sʼiaan kuinga si̱ngósonkoaa josʼin kitsoya je Jesús kao josʼin tiʼyaxkoán Niná ndʼaibi xi testigole Jeobá maa. w21.10 18, 19 párr. 2-4
Taingo 8 sá octubre
Kʼianga jekuichole 50 nó, alikui tikui xá sʼinni (Núm. 8:25).
Ninga ñaki to xále Niná tjíosʼín je ndsʼee xi jekoanjchínga kʼoa ninga mai, koaan kuinyakao je ndsʼee xi ngikʼa. Koaan kuinyakao je ndsʼee tsa tsjoa tjío kon josʼin tjíosíxále Niná ndʼaibi, tsa sikjaʼaitsjenjin jmeni xi koa̱nle sʼin kʼoa tsa kuenta sʼin jokji tjen kʼoakoa̱nle tsjoánganʼio. Je rey David ñaki kʼoatjín kon nga jngo ndʼia kʼoendale Jeobá. Tonga kʼianga kʼoakitso je Jeobá nga je Salomón kʼoendale yo̱ngo̱, je David alikui jokitso, tosaa kitsjoanganʼio nga kisʼenda je yo̱ngo̱ (1 Crón. 17:4; 22:5). Je David alikui kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga toje xi koa̱nle kʼoenda je yo̱ngo̱, nga sʼa xti je Salomón kʼoa nga tsínle kjoafaʼaitsjen (1 Crón. 29:1). Koanjinle nga nda kuitjo je xá xi koa̱n nga̱ je Jeobá sichikontʼain, ali tsakuijin jokji kjoafaʼaitsjen tjínle je xi koandiaale je xá. Joni David, je ndsʼee xi jekoanjchínga tojo nda tjíosíxále je Jeobá ningalani tíbʼantjaiya josʼin tjíosíxále. Ndsʼee jebi majinle nga je Jeobá sichikontʼain je xi sʼa xti nga kuitjosonle je xá xi je kjinele tsakai. w21.09 9 párr. 4; 10 párr. 5, 8
Lune 9 sá octubre
Jé koandiaale je xi ndʼé nga kui kʼoasʼin xi kixi tíjna, kʼoa jé kuitsoyale je xi ndʼé je ndiaale (Sal. 25:9).
Nga kui nikjaʼaitsjeen josasʼin koa̱n si̱xálee je Jeobá kui xi binyakaoná nga tsjoa satío tokoán. Tonga kui xi kuitsoni josʼin tiyoaa nga jngó jngoá kʼoa jokji tjen kʼoakoa̱nná nga si̱xálee, nga̱ tsa je xi ngikʼa si̱ngósonkoaa yaoná josʼin tjíosíxále Jeobá kjuinroajenjin tokoán (Luc. 14:28). Je Jeobá nʼio chjí bekon nga jngó jngó je choʼndale nga naxinandále tjíojin. Ali tsakuijin nga naxinandále Jeobá tiyojinñá nga ngisa nda maná kʼoanʼia tsa jmeni tikʼoajinni xi kjaʼaí. Je Jeobá kui kuenta kisʼin je ni̱ma̱ná kʼoa kui kiskotsenle nga nangitokon maa kʼoa nga tiyondaa nga kuitsoyaná kʼoa nga si̱ndayaa yaoná. Likui jao tjín tokoán nga nʼio tsjoa sʼe kon nga tibʼenelee yaoná nga tinixálee jokji tjen kʼoamaná. Nga kaná jme kjoa xi bitjatojiaan kʼoa nga kixi mangíntʼalee je Jeobá yaa bakoñá nga tjínná jngo “ni̱ma̱ kixi xi ñaki nda” (Luc. 8:15). Tosi tonda kui xi ngisasa nda xi tjínná kʼoailee je Jeobá. Tsa kʼoasʼiaan, tsjoa sʼe̱ tokoán jokji kʼoakjimaná nga tinixálee (Gál. 6:4). w21.07 24 párr. 15; 25 párr. 20
Majte 10 sá octubre
Je xi kinchja̱le nga kisikʼófayatʼanile Niná chjotabe xi xin ndiaa ki, katabe nga kʼoasjentjaini kjoabiya (Sant. 5:20).
Kʼianga tjín xi ma, sakʼoa tjínnele tsejta koaan josaʼnda nga sʼe̱ndajin. Tobʼelañá, kʼianga ʼya xi ai jée kabajngi, je xi chjotajchínga sʼin tjío, jé Jeobá síjéle kjoachjine nga je katabándiaale nga kʼoasʼin kʼoendajin kjoa josʼin mele Jeobá (Sant. 3:17). Je xi chjotajchínga sʼin tjío kui xi mele nga koasenkao je xi jée kabajngi nga kʼoakatamanile je jéele (Sant. 5:19, 20). Kʼoati kui xi mele nga sikuinda je jtín kʼoa nga tsjoánganʼiole je xi aon tjío kon (2 Cor. 1:3, 4). Kʼianga sʼe̱jinle je xi chjotajchínga sʼin tjío nga jngo xi ai jée kabajngi, je xi títjon sʼin kuinga koasjaiya jokjoantjínni kjoa. Kʼoa nichxin tjenkao jebi. Xijekoa̱n, kʼoetsʼoa kʼoa kui Biblia sichjén nga ngasin nganda tsjoále kjoafaʼaitsjen je xi kabajngijée, kʼoa nga sikixiyanda josʼin bakinle (Jer. 30:11). Alikui koa̱n nga xitso xiská kʼoasʼin. Kʼianga kʼoasʼin fitjenngi je xi chjotajchínga sʼin tjío josʼin bándiaa je Jeobá, ndasʼin biyoaa ngatsʼiaa ya jinjtín. w21.08 11 párr. 12, 13
Mixkue 11 sá octubre
Jñani kʼuín yaa kjuía. Je naxinandáli, naxinandána koa̱n, kʼoa je Nináli, Ninána koa̱n (Rut 1:16).
Kʼianga kjinrá koan ya Israel, je Noemí kao xʼinle kʼoa kao nga jao xtile yaa naxinandá Moab kikatio. Yaa kʼien je xʼinle Noemí, kʼoa je xtile yaa chixan tonga kʼoati kʼien (Rut 1:3-5). Nga kui kjoa jaʼatojin Noemí nʼio kisikʼajenle kon. Nʼio aon tsakʼé kon, saʼnda kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga kontra tíjnale Jeobá. I kitso xi tʼatsʼe Niná: “Je Niná xi ngisasa tse nganʼio tjínle nʼio aon tíbʼé tokoan”. “Kontra tíbʼejnana je Jeobá. Kjoañʼai tísíkʼéjnajinna je Niná xi ngisasa tse nganʼio tjínle” (Rut 1:13, nota, 20, 21). Je Jeobá majinle nga sakʼoa tsín kixi tíjna jmeni xi tso jngo chjota kʼianga kjoa faʼatojin (Ecl. 7:7). Jé Niná xokisʼin nga tsakakóle Rut xi ñaki kjoatsjoacha je Noemí. Je Rut ngasin nganda tsakasenkao je na̱chále nga nda kisʼeni kon kʼoa nga koanjinle nga tsjoake je Jeobá. w21.11 9 párr. 9; 10 párr. 10, 13
Xipe 12 sá octubre
Katasíjéle Niná (Sant. 1:5).
Kʼiatsa jetibʼenelee yaoná nga tinixálee je Jeobá, a kui xi tsonile nga tsín koa̱n nga ngisasa tse kʼoasʼiaan. Mai. Koaan kʼoénelee yaoná nga sa nda sa nda kʼuínyasoán je Énle Niná kʼoa nga ngisa nda koakoyaa jmeni xi tso Biblia, kʼoa koaan si̱kjaʼaitsjeen jósʼin kuinyakoaa je ndsʼee. Kuichotjenngiñá josʼin mená si̱xálee je Jeobá tsa nangitokon koaan kʼoa tsakui ngisa kuenta sʼiaan josʼin kuinyakoaa xi ngikʼa ʼndele nga to yaoná kjuinñá (Prov. 11:2; Hech. 20:35). Jósʼin koa̱n si̱xásalee je Jeobá. Koaan kʼoakʼuínlee nga katabasenkaoná nga si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin tiyoaa kʼoa jokji kʼoakoa̱nná si̱xálee (Prov. 16:3). Tsakui nichxin kʼoakoa̱nná nga precursor auxiliar sʼin si̱xá kʼoa tsa precursor regular sʼin si̱xá. Tsa ya Betel kjuinsi̱xá kʼoa tsa ya kʼoainganʼioá jñani sʼenda ndʼia jña ʼyaxkón Niná. A koaan tsa kjaʼaí én chótʼayá nga ngisasa nkjín chjota kʼuínyalee je Énle Niná kʼoa tsa ya kjuinkʼainganʼioá jñani ngisa machjén xi tsoyason. w21.08 23 párr. 14, 15
Bixine 13 sá octubre
Je Jeobá bakó ngantsjai xi ñaki kjoatsjoacha (Sal. 136:1).
Je Jeobá tsjoa sʼe kon nga bakó xi ñaki kjoatsjoacha (Os. 6:6). Jé profeta Miqueas kisichjén Jeobá nga kʼoatsoná nga tjínnele koakoá xi ñaki kjoatsjoacha (Miq. 6:8, nota). Kʼianga koakoá kjoatsjoacha jebi machjén nga kataʼyaa josʼin tíjna. Je én “xi ñaki kjoatsjoacha” tso 230 kʼa faʼaitʼa ya La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo. Kʼianga bakóle xi ñaki kjoatsjoacha xínkjín chjota alikuikʼia nga tsín tsjoake ma kʼoa kixi fitʼale ngantsjai. Kui kjoatsjoacha jebi xi bakóle Niná je chjota, tonga kʼoati kui nchja̱ni je kjoatsjoacha xi bakóle xínkjín je chjota. Jé Jeobá xi ngisa bakó kjoatsjoacha jebi. Kui xi bakóyaná nga nʼio chjí bekon Jeobá je xi ñaki kjoatsjoacha. Kuijin nga i̱ kitsoni je rey David: “Ji Jeobá, je xi ñaki kjoatsjoachali bichókangi ngʼajmi [...]. Ji Niná, nʼio chjíle je xi ñaki kjoatsjoachali. Yaa ngingʼiánle jngali bichókationgi je xtile chjota” (Sal. 36:5, 7). Kʼoa ñá, a kʼoati nʼio chjí ʼyaa je kjoatsjoachale Niná joni David. w21.11 2 párr. 1, 2; 3 párr. 4
Xoto 14 sá octubre
Jon isʼin tʼetsʼoao: Nʼainajin xi tijnai ngʼajmi (Mat. 6:9).
Tojngo familia mani ngatsʼi xi je Jeobá bexkón. Kʼoa yaa maxki̱kao je Jesús, “je xi tíjnatítjonle ngayije xi kisʼenda”, kao ngatsʼi ánkje (Col. 1:15; Sal. 103:20). Nga jaʼai Jesús i̱ Sonʼnde kui kitsoyale chjota xi kixi fitʼale Niná nga koa̱n jo Nʼaile sʼin skoe̱kon je Jeobá. Ñandia nga i̱ kitso je Jesús nga tífákaonajmí je chjotatjenngile xi tʼatsʼe Jeobá: “Nʼaina, kʼoati je Nʼaino” (Juan 20:17). Kʼianga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá kʼoa nga mangínsʼenngindá yaa majngokoaa je ndsʼee kao tichjaa xi jngo familia mani (Mar. 10:29, 30). Je Jeobá jngoo Nʼai xi nʼio tsjoakená. Je Jesús kui xi mele nga kʼoasʼin jchatokoán je Jeobá joni jngo Nʼai xi nʼio tsjoakená kʼoa nga koa̱n chja̱kaonajmiá tokʼiani, nga tsín kʼoasʼin jchatokoán joni jngo chjota xi tokʼoatsoná jmeni xi sʼiaan. Kʼianga kitsoya josʼin kʼoétsʼoaa, je Jesús i kitso: “Nʼainajin xi tijnai ngʼajmi”. Koanjin kʼoakitso nga i̱ kʼuínlee je Jeobá: “Xi ngisasa tse nganʼio tjínli”, “Xi kinindai ngayeje xi tjín”, “Chjotatítjon xi batéxomantsjai”. Ya Biblia kʼoatso nga kʼoasʼin nokjoa jaʼaínle je Jeobá (Gén. 49:25; Is. 40:28; 1 Tim. 1:17). Tonga je Jesús kʼoakitso nga “Nʼai” kʼuínlee je Jeobá. w21.09 20 párr. 1, 3
Taingo 15 sá octubre
Je Manasés tsabe nga je Jeobá Niná xi kixi (2 Crón. 33:13).
Je Manasés kʼoati tsín kinrʼoé jmeni xi kitsole Jeobá kʼianga kisikasén profetale. Kʼoa jé Jeobá xokisʼin nga je chjota xi nyatítjonle chjotakjoajchánle reyle Asiria kichokʼétʼale Judá. Ki̱cha̱ʼba tsakʼéngi ngiʼba Manasés nga kitsoa kʼoa nʼóki̱cha̱ xi tsʼe cobre tsakʼétʼa ntsja nga kikao ya Babilonia. Kʼianga kʼoasʼin tíjnanʼio kʼiajin jaʼaitsjenle jmeni xi kisʼin. Jé Ninále chjotajchíngale kʼoakitsole nga kʼoama kjoaixinile jme xi kisʼin. Tonga ali tsa tokʼoajin kitso, tosi tonda tsakʼétsʼoale Jeobá (2 Crón. 33:10-12). Nga jeki nichxin, je Jeobá chaan kinrʼoéle je Manasés. Tsabe nga jekisikʼantjaiya jotjín ni̱ma̱le kʼoa kʼoasʼin tsakakóni jokitso nga tsakʼétsʼoa. Je Jeobá koanmake je Manasés kʼoa kitsjoa ijngokʼanile xá nga je tsakatéxoma. Tsakakó nga kʼoakoan kjoaixinile je jéele. w21.10 4 párr. 10, 11
Lune 16 sá octubre
Tongisa nda nga jao mani chjota tikʼoajinni nga tojngo mani, nga̱ ngisaa nda njele jokji nʼio síxá (Ecl. 4:9).
Je Áquila kao Priscila, xin kikatio kʼoa kʼiajin tsakásjaiʼnde jñani koa̱n koatio kʼoa jñani koa̱n kʼoejna negociole nga ndʼianajño sínda. Nga jeya tjío ya Corinto je Priscila kao Áquila tsakinyakao je jtín kʼoa kitsjoanganʼiole je pastro Pablo kʼianga kisinʼiojin je ndsʼe̱. Nga jeki nichxin, xin naxinandá kikatio jñani ngisa machjén xi tsoyason (Hech. 18:18-21; Rom. 16:3-5). Nʼiojin nda kisixále Niná kʼoa nʼiojin tsjoa kisatio kon. Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, xi jechixan koaan koaitjenngi je choa̱le Priscila kao Áquila nga kui títjon xále Niná sikatío. Kʼiaa nga tosʼa tjíotsomakao xínkjín jngo xʼin jngo chjoón nga kʼoendajin josʼin sixále Niná kʼianga jekuixan. Kʼianga bʼéndajin josʼin sixále Niná kʼoa nga sítjoson jmeni xi bʼéndajin, be josʼin binyakao je nganʼiotsjele Niná (Ecl. 4:12). w21.11 17 párr. 11, 12
Majte 17 sá octubre
Nga jngó jngó tjínnele jchaxkón je na̱no kao nʼaino. Anña Jeobá Nináno (Lev. 19:3).
Ya Levítico 19:3 kʼoatso nga tjínnele jchaxkoán je xijcháná, kʼoa nga tongini itso én xi faʼaitʼa: “Tjínnele nga tsje koa̱on, nga̱ an Jeobá Nináno, tsjeña” (Lev. 19:2). Nga jngó jngóñá nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jebi: “A nda tisitjosoan je kjoatéxomale Niná jñani kʼoatso nga tjínnele skoexkoán je xijchána”. Tsa tsín kʼoatinʼia jmeni xi tjínnele sʼiaan tsakai, koaan si̱ndayaa yaoná. Ningalani tsín koa̱n si̱kʼantjaiyaa jokinʼia ngasʼa, koaan kuinyakoaa ndʼaibi kao nichxin xi fisani je xijcháná. Tsakui nichxin ngisasa tse nichxin si̱kʼayalee. Koaan kuinyakoaa nga kʼoailee je tsojmi xi machjénle, nga ngisa katamachriantʼale je Jeobá kʼoa nga tosi tonda je katasíxále, kʼoa koaan si̱nʼioá kon. Tsa kʼoasʼiaan, kʼoasʼin si̱tjosoán jmeni xi tso Levítico 19:3. w21.12 4, 5 párr. 10-12
Mixkue 18 sá octubre
Ali jéejin fanao (Mat. 7:1).
Je rey David tse jée tsakajngi. Tobʼelañá, kisichajngi kao Bat-Seba kʼoa jé xokisʼin nga kinikʼien xʼinle chjoón jebi (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24). Nga kʼoakisʼin alikui to yaole kisikiʼaon kʼoati kisikiʼaon je familiale, jolani je yánchjínle xi ngikʼa (2 Sam. 12:10, 11). Kʼoa ñandia nga tsín je Jeobá kisinʼiotʼa, tsakʼéxki jotjín mani je chjotakjoajchánle naxinandá Israel. Nga kʼoakisʼin, jankan kao tela jmi chjota israelita xi chʼintoán kisikʼien (2 Sam. 24:1-4, 10-15). Tsa ñá, a kʼoasʼin kinikjaʼaitsjeen nga nʼio chʼao kisʼin kʼoa nga tsín bakinle nga koakole kjoamatokon je Niná. Je Jeobá alikui kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen. Tosaa kui kuenta kisʼin nga kixi kitʼale ngantsjai kʼoa nga kʼoakoan kjoaixinile je jéele. Kuinga kisichatʼanile ninga ai jée xi tsakajngi. Be nga nʼio tsjoake je David kʼoa nga kui xi kixi tjín mele kʼoasʼin. Bʼailee kjoanda Niná nga kui kuenta sʼín jñani nda nʼia (1 Rey. 9:4; 1 Crón. 29:10, 17). w21.12 19 párr. 11-13
Xipe 19 sá octubre
Ndi̱toon koantsenle, kitjenngile, tsʼasjejeya Niná (Luc. 18:43).
Je Jesús tsakakóle kjoamatokon je xi yo̱ma̱ kjoan. Itso én xi kisikasénle je Juan Bautista: “Je xi xka̱ kjoan matsennile, kʼoa je xi chjiʼngé ma fini, je xi jtsé kjoan matsjejonni, je xi jtaya ma nrʼoéni, je xi kʼen faʼáyale”. Kʼoa nga tsabe kjoaxkón xi tsakʼéjna je Jesús “ngatsʼi naxinandá tsʼasjenda Niná” (Luc. 7:20-22). Xi choʼndale Niná maa chjenngilee je Jesús, ndʼé nikoaa je chjota xi yo̱ma̱ kjoan, bakolee kjoamatokon kʼoa tsejta maa xi kao je. Ningalani tsínkui kjoanda títsjoáná je Jeobá nga nindayaa chjota, kui kjoanda títsjoáná nga kʼoaʼmilee je xi tsín matsenle kʼoa xi tsín be je Énle Niná nga tsín tijme chʼin sʼe̱ni kʼoa nga miyole Niná koaan kʼianga jeʼndenaxó koa̱n i̱ Sonʼnde (Luc. 4:18). Nga kʼoatso én xi nrʼoé chjota nʼio nkjín xi bʼasjengʼa Niná. w21.12 9 párr. 5
Bixine 20 sá octubre
Jekinoʼyao nga kjoatsejta kisʼele Job, kʼoa tsaʼyao josʼin koanmele Nainá (Sant. 5:11).
Kui Énle Niná kisichjén je Santiago nga kitsoya. Kʼoati kui kisichjén nga kitsoyale chjota nga je Niná síchikontʼain je xi kixi fitʼale joni Job. Kʼianga kitsoya jebi je Santiago to choaa ñʼai sʼin kitsoya. Nga kʼoakisʼin, jé Jeobá tsakʼasjengʼa, alikui to yaole kini. Xi bakóyaná: Ya Énle Niná chʼa̱ngiñá jme xi koakoyaa kʼoa choa ñʼai sʼin koakoyaa. Ali tsakuijin xi mená nga katabe je chjota jokji ʼyaa je Énle Niná, kui xi mená nga katamajinle jokji chjine je Jeobá kʼoa nga mandosinle xi tʼatsʼe (Rom. 11:33). Koa̱njinle jebi tsa ya Biblia chʼa̱ngiñá ngantsjai jme xi kʼuínyaa. Tobʼelañá, ʼndele nga kʼoakʼuínlee je xi tiʼmiyalee Biblia jósʼiaan tsa kʼoalani tikui kjoa tibitjatojiaan joni je, tosa kuinyakoaa nga katasíkjaʼaitsjenjin jotso Biblia kʼoa josʼin síkjaʼaitsjen je Jeobá. Tsa kʼoasʼiaan, sitjoson jmeni xi kjimajinle nga̱ mele tsjoa koaya kon je Jeobá, alikui kui kʼoasʼinni nga ñá tsjoa katasʼená. w22.01 10 párr. 9, 10
Xoto 21 sá octubre
Tsjoacha katamai je xíngi josʼin nga tsjoachai yaoli (Lev. 19:18).
Ali tsa tokuijin xi tsoná je Jeobá nga tsín si̱kiʼoaan xi ngikʼa. Tsa mená nga tsjoa kjoáyaa kon Niná machjén nga tsjoacha koaan xíngiaa. Kataʼyala jokitso Jesús tʼatsʼe kjoatéxoma xi faʼaitʼa Levítico 19:18. Ñandia nga jngo chjota fariseo xi i̱ kitsole Jesús: “Jñále kjoatéxoma xi ngisa ngʼa kao ngayije kjoatéxoma”. Je Jesús kʼoakitsole nga kui xi títjon kjoatéxoma kʼoa xi ngisa ngʼa nga tsjoacha koaan je Jeobá kao ngayeje ni̱ma̱ná, kao ngayeje kjoabijnachonná kʼoa kao ngayeje kjoafaʼaitsjenná. Kʼoa kui Levítico 19:18 kisikʼaxki̱ nga i̱ kitso: “Je xi majaoni xi tikuini, itso: Tsjoacha katamai je xíngi josʼin nga tsjoachai je yaoli” (Mat. 22:35-40). Nʼio nkjín koya josʼin koa̱n koakoá nga tsjoachaa xíngiaa, jngo koya kʼiaa nga si̱tjosoán jotso Levítico 19:18: “Ali nijndajinni jmeni xi síkaoli je chjota naxinandáli kʼoa ali bʼengijtijinlai tokuin”. w21.12 10, 11 párr. 11-13
Taingo 22 sá octubre
Kʼia nga tsabe je ntjao̱ xi nʼio, kitsakjón. Tsakʼétsʼiakao nga kisʼenjin nandá, kiskiʼndía, kitso: Señor, chʼa̱sjentjainái (Mat. 14:30).
Je Jesús kitsoaa ntsja Pedro nga tsín ya kiskangindá. Je Pedro koan tsakʼamjeson nandá nga ya kiskotsenle je Jesús. Tonga kʼianga ya kiskotsenle je ntjao̱nʼio kitsokjon kʼoa to jao kisʼe kon, kuinga kiskangindáni (Mat. 14:24-31). Jméni xi bakóyaná jokoan je Pedro. Kʼianga jitjojen chitso kʼoa nga kison ya ndáchikon alikuijin kui kisikjaʼaitsjen tsakui ntjao̱xkón tsokjonle kʼoa tsa ska̱ngindá. Kui xi koanmele nga ya kuicho jñani tíjna je Jesús, tonga nga ntjao̱xkón kiskotsenle alikuini kicho. Ningalani tsín nandá mangínjiaan ndʼaibi, tonga je xi kotʼayakao kjoamakjainná kui kjoa xi bitjatojiaan. Tsa tsín tisi̱nʼiotʼañá je Jeobá kjuinroajenjin kjoamakjainná kʼoa tokuijin kuenta sʼiaan je kjoa xi tjínná. Ninga ñʼai tjín kjoa kuitjátojiaan, tosi tonda je Jeobá si̱nʼiotʼaa yaoná kʼoa ñaki kʼoéjngoaa tokoán nga koa̱nle koasenkaoná. w21.12 17 párr. 6, 7
Lune 23 sá octubre
Kjoaʼasʼenña ya niʼyali nga̱ tjínli kjoatsjoacha (Sal. 5:7).
Jé Niná ʼyaxkoán nga bʼetsʼoaa, nga chotʼayá Biblia kʼoa nga nikjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso. Kʼianga bʼetsʼoaa jé Jeobá chjakaonajmiá, je xi nʼio tsjoakená. Kʼianga chotʼayá Biblia kui kjoankjíntokon xi tsʼe Niná sʼená, kʼoa jé Niná xi ngisasa nʼio chjine (Prov. 2:1-5). Kʼoa nga nikjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso je Biblia, kui nikjaʼaitsjenjiaan jokjoan je Jeobá kʼoa jmeni xi tjínndajinle xi tʼatsaan kao tʼatsʼe ngatsʼi chjota. Tsa kʼoasʼiaan, nʼio ndasʼin si̱chjén nichxinná. Nga tsín masonniná je nichxin, jósʼiaan nga ndasʼin si̱chjén. Ya kuiyoaa jñani tsín ʼya xi sisiná. Si̱kjaʼaitsjenjiaan jokisʼin je Jesús. Kʼianga tosʼa tsakʼétsʼiakao nga kitsoyason 40 nichxin kikʼejna ya ʼndekixí (Luc. 4:1, 2). Nga ya kikʼejna tsakʼétsʼoale Niná kʼoa kui kisikjaʼaitsjenjin jmeni xi mele Niná nga sʼin. Nga kʼoakisʼin, kui xi tsakasenkao nga kichokjoajinle je kjoa xi jaʼatojin nga koanskanni. w22.01 27 párr. 7, 8
Majte 24 sá octubre
Ndasʼin bichótsjoá nga nkjín ma xi tsjoá kjoafaʼaitsjen (Prov. 15:22).
Tsakui nichxin jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna kʼoa tsa jngo ndsʼee xi jetjínle kjoafaʼaitsjen kʼoakuitsoná nga machjén nga si̱ndayaa yaoná. Kʼianga ya Biblia bʼangini je xi kjoafaʼaitsjen tsjoáná, kʼoasʼin bakóni nga tsjoakená. Koaan kuenta sʼiaan jmeni xi kuitsoná. Kʼianga ñásoa bʼainá kjoafaʼaitsjen ngisaa ñʼai maná nga noʼyá kʼoa nga nitjosoán. Kʼoa tsakui nichxin saʼnda tsín sa̱sénná jmeni xi kʼuínná. Ánni. Kuinga chjotajée maa kʼoa ñʼai maná nga chʼaʼén (Ecl. 7:9). Tsakui nichxin totjín totjen xi kuise̱nngiñá yaoná, kʼoa tsakui nichxin tokoa̱njtiná nga tsín sa̱sénná josʼin kjoakaonajmíná je xi títsjoáná kjoafaʼaitsjen, kʼoa tsa saʼnda kʼoakuixoán nga tsínle ʼnde nga kjoafaʼaitsjen tsjoáná, nga̱ kʼoati saténgi tsanda je. Kʼoa tsa tsín sa̱sénná je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná, tsakui nichxin tsín kuenta sʼiaan kʼoa tosa kjaʼaí chjota si̱jélee kjoafaʼaitsjen xi sa̱sénná. w22.02 8, 9 párr. 2-4
Mixkue 25 sá octubre
Je xi koasenkaono kuinga tsín si̱kjáojion kʼoa nga katasʼeno kjoanʼiotʼa (Is. 30:15).
Jméni xosikaoná nga tsín sa̱sénná jmeni xi sʼin Jeobá kʼianga jeya ʼndenaxó tiyoaa. Si̱kjaʼaitsjenla jokisʼin je chjota israelita kʼianga jekitjoni ya Egipto. Tjínkʼa xi kui kisimekon ijngokʼa je tsojmi xi kiskine ya Egipto kʼoa tsakʼasjengi je maná xi Jeobá kitsjoale (Núm. 11:4-6; 21:5). A kʼoati koaan tsanda ñá nga jekjoaʼato kjoañʼai xi nʼio tse. Alikui ʼyaa jokjitse kuichomani nga si̱xá nga tobijbi ʼndenaxó koa̱n je Sonʼnde. Nʼiojin tse xá sʼe̱ kʼoa tsakui nichxin tsín choa ñʼai koa̱nná. A tsín sa̱sénná jmeni xi tsjoáná je Jeobá nga kʼia. Kʼiatsa bʼailee kjoanda Jeobá jmeni xi tsjoáná ndʼaibi kʼoati kʼoailee kjoanda nga kui nichxin. w22.02 7 párr. 18, 19
Xipe 26 sá octubre
Tsoa̱nʼio je najñojnrole jngo chjota xi judío, kʼoa i kuitso: “Menajin nga ya koanngínkaolaijin” (Zac. 8:23).
Je én xi “jngo chjota xi judío” tso ya Zacarías 8:23 jé nchja̱ni xi ya ngʼajmi koai (Rom. 2:28, 29). Je xi “te chjota xi ya jaʼaini ngayeje én xi nokjoa ngakjijnda naxinandá”, jé tínchja̱ni xi kjaʼaí barré ʼmile kʼoa tsoanʼio je najñojnrole, xi tsonile, kixi fitʼale je chjotale Cristo xi ya ngʼajmi koai kʼoa tojngo bexkón Niná. Kʼoati tíbitjoson jmeni xi tso Ezequiel 37:15-19, 24, 25, nga jtín sʼin tjíosíxá je chjotale Cristo xi ya koai ngʼajmi kao xi i̱ Sonʼnde koatio. Je én xi tongini kinokjoa jao yá síkʼaxki̱. Je xi ya koai ngʼajmi yaa mangóson je yá “xi tsʼe Judá” (yaa ntje̱ xi tsʼe Judá kitjoejin xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel). Kʼoa je xi i̱ Sonʼnde koyale koatio yaa mangóson je yá “xi tsʼe Efraín”. Jé Jeobá sijngo nga jao yá jebi, xi tsonile, jtín sʼin sixá kʼoa jé Jesús koatexomale. Je chjotale Cristo xi ya ngʼajmi koai kao xi i̱ Sonʼnde koyale koatio tojngo batiojtín kʼianga síkjaʼaitsjenya Kjoabiyale Cristo (Juan 10:16). w22.01 22 párr. 9, 10
Bixine 27 sá octubre
Tikuindao nga je kjoakixino ali kʼiajin nʼiao ngixko̱n chjota, jméni nga skoe̱síni (Mat. 6:1).
Je Jesús kʼoakitso nga tjín chjota xi tao̱n kitsjoale je xi ma̱ tjío, tonga tokui kʼoakisʼinni nga katabe xi ngikʼa jmeni xi sʼín. Jmeni xi kisʼin chjota jebi alikui kisasenle Jeobá (Mat. 6:2-4). Koakoñá kjoanda tsa kuinyakoaa xíngiaa nga nganʼio machjénle kʼoa tsa tsín totjín xi sʼiannilee. Machjén nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jebi: “A ʼbeña jmeni xi ndatjín kʼoa a kʼoasʼian. Ánni nga kui xi ndatjín kʼoasʼinña”. Je Jeobá kui nganʼiotsjele tísíchjén nga nyaon nyaon nga tíbasenkaoná nga si̱ndayaa yaoná (Gén. 1:2). Kui xi tsonile jebi nga je kjoanda xi tjínle je nganʼiotsje basenkaoná nga nindayaa yaoná. Tobʼelañá, je Santiago i kitso: “Je xi makjainná tochajinní, tsa tsín nda tjín xáná” (Sant. 2:26). Kʼoa kʼoati ma je kjoanda xi ngikʼa xi tsjoá nganʼiotsjele Niná, kʼianga ñandia ñandia bakoá je kjoanda xi tsjoá nganʼiotsjele Niná kʼoasʼin ʼyanile nga kui nganʼiotsjele Niná tíbándiaaná. w22.03 11, 12 párr. 14-16
Xoto 28 sá octubre
Josʼin nga tsje kjoan je xi kinchja̱no, kʼoati jon tsje katamao josʼin mangínkao yaono (1 Ped. 1:15).
Xi chjotale Cristo maa nkjín koya josʼin nixálee Niná kʼoa nkjín koya josʼin binyakoaa xíngiaa. Je pastro Pedro jngo koya kisikʼaxki̱ xi nʼio tjínle kjoandosin. Nga kjesa kʼoatsojin nga tjínnele tsje kjuinkoaa yaoná, i kitso: “Tikatíondao kjoafaʼaitsjenno” (1 Ped. 1:13). Nga kʼoakitso Pedro kui kinchja̱ni nga kuitsoyason je kjoanda xi tsʼe Niná je chjotale Cristo xi ya koai ngʼajmi (1 Ped. 2:9). Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, kui kjoanda tjínná xi chjotatjenngile Cristo maa nga nitjosoán xá jebi nga̱ kui xi nʼio nda binyakao chjota. Nʼio tse kjoanda tjínle je naxinandále Niná nga bakóyason kʼoa nga bakóyale Biblia chjota, kʼoa kao kjoatsjoa kʼoasʼín (Mar. 13:10). Kʼoénelee yaoná nga kʼoasʼiaan, kʼoasʼin koakoñá nga tsjoachaa je Niná, nga tsjoachaa je xíngiaa, kʼoa kui xi mená nga tsje koanngínkoaa yaoná. w21.12 13 párr. 18
Taingo 29 sá octubre
Kʼoa je xi jon nichatʼalao, kʼoati an sichatʼale (2 Cor. 2:10).
Je Pablo kui kuenta kisʼin ngantsjai jñani nda kisʼin je ndsʼe̱. Koanjinle nga tsín tsakuijin xi tsonile nga chʼao kjoaan kʼiatsa tsín nda sʼiaan. Nʼio tsjoake koan je ndsʼe̱, kui kini jñani nda kisʼin. Kʼoa nga jngo ndsʼe̱ tsabe xi ñʼai kjimale nga kui kʼoatísʼín xi ndatjín, koanjinle nga tíbʼénele yaole kʼoa nga tokuisa xi machjén nga ʼya xi tsjoánganʼiole. Kataʼyala josʼin tsakasenkao Pablo jao yánchjín xi ya tsakatio ya jtín xi kisʼejna ya Filipos (Filip. 4:1-3). Je Evodia kao Síntique alikui nda kikao xínkjín, tsakui nichxin tsín kisasenle jmeni xi kisʼin xi ijngo. Je Pablo alikui kiskankao kʼoa ni chʼaojinla sʼin kisikʼaxki̱. Tosaa kui kini jñani nda kisʼin kʼoa nga kixi kitʼale je Niná. Koanjinle nga nʼio tsjoake Jeobá yánchjín jebi. Je Pablo kʼoakitsole nga katasíchatʼale xínkjín. Nga kui xi ndatjín kisikjaʼaitsjen Pablo xi tʼatsʼe ndsʼe̱ kui xi tsakasenkao nga tsjoa kisʼe kon kʼoa nga kisʼele miyo ya jtín xi kisʼejna ya Filipos. w22.03 30 párr. 16-18
Lune 30 sá octubre
Je Jeobá chrian tíjnale je xi nʼio aon tjío ni̱ma̱le; bʼasjentjai xi jekisikinroajen kon (Sal. 34:18).
Je kjoanyʼán xi tsjoáná Niná nda bʼé tokoán kʼoa basenkaoná nga ʼyaa jmeni xi nʼia. Kʼoakoan jngo tichjaa xi Luz ʼmi. Itso: “Sakʼoa toʼan tijna mana, kʼoa kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga tsín tsjoakena Jeobá. Kʼianga kʼoasʼe tokoan tokjoan jé Jeobá bʼeyanajmíle. Nga bʼetsʼoa nda sʼe tokoan”. Tojo tso tichjaa jebi, nga bʼetsʼoalee Niná nda satío tokoán (Filip. 4:6, 7). ʼYañá nga je Jeobá kao Jesús kuinyakaoná kʼiatsa xíngiaa si̱chaa. Kʼoa kuinga ʼmiyasonnilee chjota nga̱ mamachañá tojo sʼín je Jeobá kao Jesús. Sínʼio tokoán nga ʼyaa nga majinle Jeobá kao Jesús nga sakʼoa nroajen tokoán kʼoa nga mele kuinyakaoná nga chókjoajinná. Tosi tonda kui si̱kjaʼaitsjeen nga kjoaʼaí nichxin nga Niná kʼoejon ngayeje ndáxkoaan (Apoc. 21:4). w22.01 15 párr. 7; 19 párr. 19, 20
Majte 31 sá octubre
Titjásʼennio xo̱ntjoa xi nrʼoeya, nga teya xo̱ntjoa, kʼoa teya je ndiaa xi fini jña nga cha̱jin, kʼoa ali kʼoakji nkjín xi ya faʼasʼen (Mat. 7:13).
Kuenta sʼiaan nga kʼoakitso je Jesús nga jao xo̱ntjoa tjín xi koa̱n kuitjásʼeen xi xinxin kuichokaoná, jngo xi “teya” kʼoa jngo xi “nrʼoeya” (Mat. 7:14). To jao ndiaa tjín, kʼoa nga jngó jngó xi kuixónñá jokji ndiaa xi kjuinyaa. Nʼio tjínle kjoandosin nga chjoéjiaan jokji ndiaa xi kjuinyaa, nga̱ kui xi kuitsoni tsa sʼe̱ná kjoabijnachon xi tsínkʼia fetʼa. Nʼio nkjín xi ya fiya je ndiaa xi “teya” nga̱ ngisaa choa ñʼai male. Kʼoa xi jeya tjíotsomaya tsín mele nga xin ndiaa koai, kʼoa nʼio nkjín mani xi kʼoasʼín. Alikui majinle tsa jeni Na̱i xi kui mele nga kui ndiaa koaiya xi to kjoabiya kuichokao (1 Cor. 6:9, 10; 1 Juan 5:19). Je ndiaa xi “teya” alikui mangóson kao ndiaa xi “nrʼoeya”. Je Jesús kʼoakitso nga tochoa mani xi masjaile. Ánni. Tojosʼin faʼaitʼa ya versículo xi fisani, je Jesús kʼoakitso nga si̱kuindalee yaoná je profeta ndiso (Mat. 7:15). w21.12 22, 23 párr. 3-5