Agosto
Xipe 1 sá agosto
Jngo libro kichji ya ngixko̱n jñani kisʼetʼa jaʼaínle je xi tsokjónke Jeobá kʼoa xi síkjaʼaitsjenjin je jaʼaínle (Mal. 3:16).
Ánni nga jngo libro bʼétʼani Jeobá je jaʼaínle chjota xi kʼoasʼin bakóni kao jotso én xi nchja̱ nga tsokjónke kʼoa xi síkjaʼaitsjenjin je jaʼaínle. Kuinga jmeni xi bixoán kui bakó jotjín jinni̱ma̱ná. Je Jesús i kitso: “Je xi nʼio tjínle ni̱ma̱ná, kui xi nchja̱ni ndsoʼbaa” (Mat. 12:34). Je Jeobá kui xi mele nga koatio ngantsjai nichxin je xi tsjoake kʼianga jeʼndenaxó koa̱n sonʼnde. Je Jeobá kuenta sʼín jmeni xi bixoán, nga̱ kui xi kuitsoni tsa sa̱sénle josʼin tiʼyaxkoán kʼoa tsa mai (Sant. 1:26). Kʼianga nchja̱ je chjota xi tsín je Jeobá síxále toxkia fákaoná kʼoa ngʼakon (2 Tim. 3:1-5). Alikui mená nga kʼoati sʼiaan josʼín je chjota. Tosaa kui xi mená nga tsjoa katasʼe kon je Jeobá jobixoán nga nokjoaa. Tonga a tsjoa sʼe̱ kon je Jeobá kʼiatsa tokʼia nda sʼin jngo chjota kʼianga satío kjoajtín kʼoa kʼianga tsoyason, tonga tsa toxkia fákaoni je familiale kʼianga toje tjío (1 Ped. 3:7). w22.04 5 párr. 4, 5
Bixine 2 sá agosto
Jébi xi majtike chjoónchajngibe. Kjoaʼale ngayije, kʼoa sikájnajti, kʼoa ski̱ne je yaole, kʼoa koakajin lʼí (Apoc. 17:16).
Je Niná kʼoakʼoe kjoafaʼaitsjenle je nra̱ xi te mani kao cho̱be nga katasíkjeson je Babilonia xi nʼioje. Jé Jeobá xosʼin nga je cho̱ xi ní kji, xi tsonile, je Naciones Unidas kʼoetʼale ngatsʼi religión ndiso kʼoa tondiaa sikjeson (Apoc. 18:21-24). Xi bakóyaná. Nʼio tjínle kjoandosin nga kʼoasʼin jchaxkoán Niná josʼin mele nga̱ kui xi sasénle Niná nga tsje sʼin jchaxkoán (Sant. 1:27). Alikui kui si̱siaan je énndiso xi bakóya je Babilonia xi nʼioje, alikui kui chʼa̱sjee je sʼuí xi bʼasje, nga̱ totsjoáʼndele chjota josʼín nga tsín titsje fikaoni yaole, nga kjoabʼenda sʼín. Kʼoa tosi tonda i̱ kʼuínlee je chjota: “Titjojinlao”. Tsa tsín tiya koatiojinni religión ndiso alikui ya kʼoakaotʼale je jéele Babilonia xi nʼioje (Apoc. 18:4). w22.05 11 párr. 17; 14 párr. 18
Xoto 3 sá agosto
Kʼoeyanajmíña je kjoatsjoacha xi bakó je Jeobá (Is. 63:7).
Tʼinyalai je ʼndíxtili xi tʼatsʼe Jeobá kao je kjoanda xi tíbakóli (Deut. 6:6, 7). Nʼio koasenkao tsa kʼoasʼiain, ngisaa tsa toji xi chotʼayai kʼoa tsa tsín maʼali nga ʼmiyalai ya niʼyali. Jngo tichjaa xi Christine ʼmi itso: “Makjoanni nga tsín nanda koanʼana nga kixinyale je ʼndíxtina xi tʼatsʼe Jeobá, tsakjakaonajmíña Énle Niná tojmeni xi kisʼian”. Xi ijngosani, nda tinókjoaño xi tʼatsʼe naxinandále Niná kao xi tʼatsʼe ndsʼee. Ali chʼaojinsʼin nokjoaño tʼatsʼe je xi chjotajchínga sʼin tjío. Kʼiatsa nda kuinókjoaño xi tʼatsʼe kui xi koasenkao ʼndíxtino nga je kʼoakuitsole kʼiatsa jme nganʼio xi koa̱nchjénle. Nda tiyokao xíngio ya yaniʼya. Kʼoatʼinlai je xʼinli kʼoa kao je ʼndíxtili nga tsjoachai. Ali chʼaojin sʼin nikʼaxki̱ je xʼinli, tosa takolai kjoaxkóntokon kʼoa takoyalai je ʼndíxtili nga kʼoati katasʼín tsanda je. Tsa kʼoasʼiain kui xi koasenkaono nga nda kuiyo ya yaniʼya kʼoa ngisaa choa ñʼai koa̱nli nga chótʼayao xi tʼatsʼe Jeobá (Sant. 3:18). w22.04 18 párr. 10, 11
Taingo 4 sá agosto
An ʼbenía xáno (Apoc. 3:1).
Jmeni xi kitsole Jesús je jtín xi kisʼejna ya Éfeso kui tsakakó nga kiskale kʼoa nga je Jeobá kisixále ninga kjoa jaʼatojin. Ningalani kʼoakisʼin, alikui tikʼoakji tsjoake koanni Jeobá jokji tsjoake koan nga títjon. Nga sa̱sénle Jeobá josʼin tjíobexkón, machjén nga kʼoakji tsjoake koa̱n ijngokʼa jokji tsjoake koan nga títjon. Tikʼoasʼinni nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, ali tsa tokuijin xi machjén nga ska̱ná, tjínnele nga koa̱njinná ánni nga tíkaniná, nga̱ je Niná ali tsa tokuijin kuenta sʼín jmeni xi nʼia, kʼoati kuenta sʼín ánni kʼoanʼiañá. Je Jeobá nʼio chjí be jmeni xi nʼia, kʼoa kui xi mele nga kuinga si̱xánilee nga tsjoachaa kʼoa nga bʼailee kjoanda (Prov. 16:2; Mar. 12:29, 30). Tjínnele tjenyatokon kuiyoaa. Je jtín xi kisʼejna ya Sardis sa kjaʼaí kjoa tsakʼetʼangále. Ninga nda kisixále Niná nga títjon, nga jeki nichxin alikui tikʼoakisʼinni. Je Jesús kʼoakitsole nga tjenyatokon katabatio ninga je Jeobá alikui chajinle je xá xi nʼia (Heb. 6:10; Apoc. 3:1-3). w22.05 3 párr. 6, 7
Lune 5 sá agosto
Kjoanda kitjenkao tojme xá xi tse kjoama̱ sʼengi (Prov. 14:23).
Je Salomón kʼoakitso nga jngo kjoanda xi tʼatsʼe Niná nroani nga tsjoa sʼe tokoán kʼianga nixá (Ecl. 5:18, 19). Ali tsa to énjin xi kinchja̱ je Salomón, tsabe joma kʼianga nʼio nixá. Nga̱ tsakʼéndaa ndʼia, tsakántje xka̱totsee, kisʼele tsojmintje, tsakʼéndaa xjáonandá kʼoa tsakʼéndaa naxinandá (1 Rey. 9:19; Ecl. 2:4-6). Nʼio kisixá je Salomón. Ndajin kisʼe kon nga kʼoakisʼin, tonga kʼoati koanjinle nga tsínkui xi nʼio tsjoa koaya kon. Kʼoati nʼio nkjín koya jmeni xi kisʼin xi tʼatsʼe Jeobá. Tobʼelañá, jé tsakándiaa nga kisʼenda jngo yo̱ngo̱ jña kisʼetsʼoale je Jeobá, kʼoa ñato nó koanjngoni yo̱ngo̱ jebi (1 Rey. 6:38; 9:1). Ninga nʼio nkjín koya jmeni xi kisʼin je Salomón jokjitse tsakʼejna, koanjinle nga kui xi ngisa chjíle nga je Niná nixálee. I kitso: “Xi bakóya ngayeje jebi kuiní: Tijkónchai je Niná xi kixi kʼoa titjosuin kjoatéxomale” (Ecl. 12:13). w22.05 22 párr. 8
Majte 6 sá agosto
Niná kisichatʼano nga tiyokao Cristo (Efes. 4:32).
Ya Biblia nkjín chjota síkʼaxki̱ xi kisichatʼale Jeobá. A faʼaitsjenli tsa ʼyani. Tsakui nichxin je nikjaʼaitsjain je rey Manasés. Nʼio tsʼen koan kʼoa tsee jée tsakajngi ngixko̱n Jeobá. Jé xokisʼin nga niná ndiso tsakʼétsʼoale chjota kʼoa tsakaká je xtile nga niná ndiso kitsjoatʼale, kʼoa saʼnda jngoo xkóson kichokaséjna ya yo̱ngo̱le Jeobá jñani ʼndetsje. Je Biblia itso xi tʼatsʼe: “Nʼio chʼao kisʼin ngixko̱n Jeobá nga kisijtile” (2 Crón. 33:2-7). Nga tsakakó Manasés nga kʼoakoan kjoaixinile jmeni xi kisʼin kisichatʼale Jeobá (2 Crón. 33:12, 13). Kʼoati tse jée tsakajngi je rey David, jolani nga kisichajngi kʼoa nga tsakʼéxá nga kinikʼien jngo chjota. Je Jeobá kisichatʼale David kʼianga koanjinle nga tsín nda kisʼin kʼoa nga kʼoakoan kjoaixinile je jée xi tsakajngi (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14). Kuinga tsín jao kʼoéñá tokoán nga mele sichatʼaná je Jeobá. w22.06 3 párr. 7
Mixkue 7 sá agosto
Chóyakaokjoao. Tinʼiojion ni̱ma̱no (Sant. 5:8).
Ninga sakʼoa ñʼai maná, machjén nga kʼoéjngoaa tokoán nga kuitjoson jme xi choyalee. Tsakui nichxin kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín ndi̱to̱n tísítjoson Niná jmeni xi tso. Tonga nga tíjnantsjai je Jeobá alikui kʼoasʼin be je nichxin josʼin ʼyatokoán ñá (2 Ped. 3:8, 9). Jé Jeobá xi ngisasa nda be kʼiáni sitjoson jmeni xi tso, kʼoa tsakui nichxin tsínkjoan kʼia kʼoasʼin nga tichoyalee ñá. Jméni xi koasenkaoná nga nʼio sʼe̱jna je kjoachoya xi tjínná kʼoa nga tsejta koaan nga chóyalee je nichxin kʼianga sitjoson Niná jmeni xi tsoná (Sant. 5:7). Si̱chriantʼalee Jeobá, nga̱ jé xi kʼoatsoná nga kʼoakoa̱n. Je Biblia kʼoatso tsa tjínná kjoachoya kʼoati makjainná nga tíjna je Jeobá kʼoa nga tsjoále “chjíle je chjota xi nʼio básjai nga je” (Heb. 11:1, 6). Kʼianga ngisasa nda jchaxkoaan je Jeobá, ngisaa si̱nʼiotʼaa kʼoa ngisaa koa̱nkjainná kʼianga sitjoson jmeni xi tongini tso. Nga sʼe̱jngo tokoán nga kuitjoson jme xi choyalee Kʼoétsʼoalee je Jeobá kʼoa kʼoéxkiaa je Énle. Ningalani tsín ʼyañá xkoaan je Jeobá koaan miyole koaan. Koaan chja̱kaonajmiá kʼianga kʼoétsʼoalee nga̱ ʼyañá nga kjuinrʼoéná (Jer. 29:11, 12). w22.10 26, 27 párr. 11-13
Xipe 8 sá agosto
Je Job kinchja kʼoa kinchja̱ʼaonle nichxin kʼianga kitsin (Job 3:1).
Si̱kjaʼaitsjenjinla jokoan je Job, nga chaolʼí tsakʼejnajin kʼoa nga nichxin kao nitje̱n jaʼá kjoañʼai (Job 2:8). Kʼoa je miyole tosi tonda chʼao kitsole nga̱ kui xi koanmele nga chʼaosʼin kʼoaxki̱ je Job. Nʼio ba kisʼe kon nga kui kjoa jaʼatojin kʼoa nʼio aon koanle nga kisicha je xtile. Nga títjon tojyó tsakʼejna ninga jotsakʼinle (Job 2:13). Tsakui nichxin kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen je miyole nga kuinga jyó tíjnani je Job nga yátsʼi̱n koasenle Niná, tonga je Job alikui kʼoakisʼin. Tsakui nichxin kiskotsenʼa je miyole kʼianga i̱ kitsole: “Saʼnda nga an xi kuiyá, kixi koa̱n” (Job 27:5). Ánni nga nʼiojin koanni je Job kʼoa nga tsín kisikinroajenni kon ninga kjoa jaʼatojin. Kuinga tsínkʼia kisichajin nga koasenkao Niná nga̱ be nga tsjoake. Kʼoa be nga sikjaʼáyanile Jeobá ningalani kuiyá (Job 14:13-15). w22.06 22 párr. 9
Bixine 9 sá agosto
Jon kʼuisʼin tʼetsʼoao: Nʼainajin xi tijnai ngʼajmi, kataʼyaxkón jaʼaínli. Katjinroa kjoatéxomali. Kʼoakatasʼín josʼin nga meli (Mat. 6:9, 10).
Kui kjoanda tsjoáná je Niná xi kisinda ngʼajmi kao Sonʼnde nga koa̱n chja̱kaonajmiá kʼianga kʼoétsʼoalee. Si̱kjaʼaitsjenjinla jebi: koaan kʼoétsʼoalee Jeobá tokʼiani mená kʼoa tojme én xi maná nokjoaa kʼianga kʼoéyanajmílee jotjín tokoán. Koaan kʼoétsʼoalee Niná ninga hospital tisojnaa kʼoa ninga ndoyá tijnaʼyaa nga̱ ʼyañá nga kjuinrʼoéná. Nʼio chjí ʼyatokoán je kjoanda xi tjínná nga ma bʼetsʼoalee Niná. Je rey David nʼio chjí tsabekon nga tsakʼétsʼoale Niná. I kitso kʼianga kisele je Jeobá: “Je kjoabʼetsʼoana kʼoasʼin katasʼejna joni tsa xongó ngixkuin” (Sal. 141:1, 2). Kʼianga kui nichxin xongó koanchjén nga kisʼetsʼoale Jeobá, xi je naʼmi tsakʼénda (Éx. 30:34, 35). Nga xongó kisikʼaxki̱ je David kui xi kitsonile nga títjonkjoanla nʼio nda kisikjaʼaitsjen jmeni xi kuitsole Niná kʼianga kʼoetsʼoale. Kʼoati mená kʼoasʼiaan tsanda ñá, nga̱ kui xi mená nga sa̱sénle Jeobá nga kʼoétsʼoalee. w22.07 20 párr. 1, 2; 21 párr. 4
Xoto 10 sá agosto
An xi sijndania, an kʼoechjínia, tso Nainá [Jeobá] (Rom. 12:19).
Kʼoaiʼndee nga je Jeobá katasíjndangajaoni jmeni xi matʼeen. Je Jeobá kʼoatso nga tsín tiʼndená nga ñá si̱jndangajaoñá jmeni xi síkaoná tsa ʼyani (Rom. 12:20, 21). Nga chjotajée maa kʼoa nga tsín ʼyayejee jokjoantjínni kjoa alikui koa̱nná kʼoasʼin kʼoéndajiaan josʼín je Jeobá (Heb. 4:13). Xi ijngosani, sakʼoa tokui mangínñá josʼe tokoán. Jé Niná xi kʼoasʼin koanmele nga i̱ tso xi kiski Santiago: “Je chjota xi majtile likui sʼín xi kjoakixi ngixko̱n Niná” (Sant. 1:20). Tjínjngoo tokoán nga ndasʼin kʼoendajin kjoa je Jeobá nga̱ ñaki kixi jmeni xi sʼín. Kʼianga nichatʼalee xíngiaa kʼoasʼin bakoñá nga makjainná nga je Jeobá xi ngisa nda be josʼin kʼoendajin kjoa. Nga je Jeobá ninʼiotʼaa kʼoasʼin bakoñá nga ñaki tjínjngo tokoán nga je kʼoendajin kjoa xi bijnyaa nga chjotajée maa. Ya sonʼnde chjotse alikui tikui kjoaʼaítsjenniná jmeni xi aon bʼé tokoán (Is. 65:17). w22.06 10, 11 párr. 11, 12
Taingo 11 sá agosto
Chʼao skoe̱konno ngatsʼi naxinandá xi tʼatsʼan (Mat. 24:9).
Nga kʼoasʼin majtikená chjota kui bakó nga je Jesús tichjenngilee kʼoa nga nda tiyoaa ngixko̱n Jeobá (Mat. 5:11, 12). Jé Na̱i xosʼín nga chjota batiochjoaná, tonga alikui koa̱n sikinjele je Jesús. Nga je Jesús tíbándiaa, tísakóyason Énle Niná ngakjijnda. Ijngo koya xi kʼoati ñʼai maná nga ʼmiyasoán kuinga nʼio nkjín koya én nokjoa. Kʼianga jngo sén tsakakóle Jesús je pastro Juan, kʼoakitsole nga tsín tsakui jebi kʼoechjoa nga sa̱kóyason Énle Niná (Apoc. 14:6, 7). Jméni xi tinʼia nga tsínkui jebi tíbʼéchjoaná. Ya página xi tíjnaná ya Internet ya jw.org tsʼato 1,000 én faʼaitʼa je xo̱n xi Énle Niná yʼangini. Kʼoa je Cuerpo Gobernante kʼoakitso nga koa̱n tsʼato 700 én kjoaʼatoya je libro Koaan nda kuiyoaa ngantsjai nichxin, xi nichjén kʼianga ʼmiyalee Biblia chjota. w22.07 9 párr. 6, 7
Lune 12 sá agosto
Nʼio nda bichótsjoá jñani nkjín mani xi tsjoá kjoafaʼaitsjen (Prov. 11:14).
Je Jesús koanmake je chjota. Itso xi kiski Mateo: “Kʼia nga Jesús tsabe chjotankjín, koanmake, nga kʼoasʼin tjíotsaoba, kʼoa tʼaxin tjío, joni barré xi tsínle xi koʼnda” (Mat. 9:36). Kʼoa jósʼin bekon Jeobá je chjota. Je Jesús i kitso xi tʼatsʼe Nʼaile: “Likui mele Nʼaino xi tíjna ya ngʼajmi nga cha̱ jngo xi je ʼndíxtibi” (Mat. 18:14). Nʼio nda satío tokoán nga ʼyaa nga tsjoakená je Jeobá. Kʼianga ngisa ʼyaxkoaan je Jesús sa tsjoacha sa tsjoacha maa je Jeobá. Jmésani xi koa̱n sʼiain nga sa tsjoacha sa tsjoacha koai̱n je Jeobá kʼoa nga nʼio sʼe̱jna kjoamakjainli. Je xi koasenkaoli kuinga je si̱miyui je ndsʼee kao tichjaa xi nʼio tjío kjoamakjainle xi tjío ya jinjtín. Ndsʼee jebi nʼio tsjoa tjío kon nga je Jeobá tjíosíxále. Kʼoatʼinlai nga katabʼéyanajmíli josʼin tjíosíxále Jeobá. Kʼoa tsa jme xi meli sʼiain tijélai kjoafaʼaitsjen. Je Biblia itso: “Nda bichótsjoá jñani nkjín mani xi tsjoá kjoafaʼaitsjen”. w22.08 3 párr. 6, 7
Majte 13 sá agosto
Xko̱n Nainá yaa tíkotsenle xi kixi bʼema (1 Ped. 3:12).
Ngatsʼiñá nga kjoa kuitjátojiaan. Tonga alikui toñá tiyoaa. Tojo sʼín jngo nʼai xi tsjoake xtile, je Jeobá kʼoasʼin síkuindaná ngantsjai. Je Jeobá tíjnandaa nga kjuinrʼoéná kʼianga kʼoakʼuínlee nga katabasenkaoná kʼoa nga tsjoánganʼioná (Is. 43:2). Tjínjngoo tokoán nga chókjoajinná tojme kjoa xi kuitjátojiaan, nga̱ tsjoáná je Jeobá jmeni xi koasenkaoná, jolani nga ma bʼetsʼoalee, je Biblia, nkjín koya tjínná xi tʼatsʼe Niná nroani kʼoa je ndsʼee tsjoakená. Nʼio bʼailee kjoanda Jeobá nga Nʼainá mani kʼoa nga kuenta sʼínná nga jngó jngoá. Jé Jeobá “xi tsjoa báya tokoán” (Sal. 33:21). Jósʼin koakolee Jeobá nga bʼailee kjoanda kʼianga kʼoasʼin síkuindaná. Kʼiaa nga kuenta sʼiaan ngayeje jmeni xi tsjoáná. Kʼianga tosi tonda sikuindaná je Jeobá kʼoati machjén nga si̱tjosonlee ngantsjai jmeni xi tsoná kʼoa nga kui kʼoasʼiaan jmeni xi sasénle. Tsa kʼoasʼiaan, sikuindaná ngantsjai nichxin. w22.08 13 párr. 15, 16
Mixkue 14 sá agosto
Ñaki kixi je énli (Sal. 119:160).
Nichxin xi tiyoaa ndʼai, je chjota alikui timakjainnile jmeni xi ʼmile kʼoa alikui tiʼya xi sínʼiotʼani. Nkjín chjota xi kuenta sʼín jmeni xi tso chjota político, chjota científico kao chjota xi negocio sʼín. Tonga kʼoati kui síkjaʼaitsjen tsa ñaki kʼoatjín jmeni xi tso chjota jebi. Tjínkʼa xi tsín timakjainnile jmeni xi tso xi nyatítjonle religión xi chjotale Cristo tsole yaole. Kʼoa nga kʼoatso chjota jebi nga kui Biblia bakóya, kuinga tsín timakjainnile chjota jmeni xi tso Biblia. Xi choʼndale Jeobá maa ʼyañá nga ñaki kʼoatjín jmeni xi tso Niná kʼoa nga kui xi mele nga nda kuiyoaa (Sal. 31:5; Is. 48:17). Makjainná jmeni xi tso Biblia nga̱ ñaki én kixi jmeni xi faʼaitʼa. Kʼoatisʼin nikjaʼaitsjeen tojo kitso jngo xi tʼatsʼe Biblia kotʼayason, nga kitso: “Ñaki kʼoatjín jmeni xi tso Niná kʼoa bitjoson ngantsjai. Je naxinandále Niná makjainle jmeni xi tso Niná nga̱ jé sínʼiotʼa”. w23.01 2 párr. 1, 2
Xipe 15 sá agosto
Si̱kjaʼaitsjenjinnía xíngiaa nga jngójngoá (Heb. 10:24).
Bʼainganʼiolee je ndsʼee nga binyakoaa nga nʼio satío kjoamakjainle. Tjínkʼa xi besin xínkjín xi tsín kotʼaya Énle Niná. Tjínkʼa xi tse kjoa faʼatojin nga táo chʼin tjínle kʼoa tsa ba tjío kon. Kʼoa tjínkʼa xi jenʼio kjoatse tjíokoyale nga kjoaʼaí kjoafetʼa. Nga kʼoama, kui kjoa jebi xi kotʼayakao kjoamakjainná. Kʼoati kui kjoa jaʼatojin je chjotale Cristo xi tsakatio nga siglo 1. Kui xo̱n Escritura kisichjén Pablo nga tsakasenkao je ndsʼe̱ nga nʼio sa̱tío kjoamakjainle. Tsakui nichxin tjínkʼa chjotale Cristo xi tsín koanle jokitsole je xínkjín xi kʼoakitso nga ngisa nda je judaísmo tikʼoajinni nga chjotatjenngile Cristo koa̱n. Nʼiojin tsakinyakao je carta xi kiskile Pablo je chjotale Cristo xi chjota hebreo (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25). Je chjotale Cristo jebi kui tsakjákaonajmíni jmeni xi kitsole Pablo je chjota xi tsín kisasenle nga chjotatjenngile Cristo koan. w22.08 23, 24 párr. 12-14
Bixine 16 sá agosto
Katamachikontʼain je chjota xi Jeobá sínʼiotʼa yaole (Jer. 17:7).
Je chjota alikui tibeni ʼya xi sinʼiotʼa, nga̱ tjínkʼa xi tsínni kʼoasʼin sítjoson jmeni xi tso, jolani je chjota xi negocioyʼai kjionentsja, chjota político kao xi nyatítjonle religión. Je chjota kʼoati tsín tisínʼiotʼani je chjotandaindʼiale, miyole kʼoa kao xínkjín. Tonga tsín tokʼoamaná jebi nga̱ je Biblia kʼoatso nga tsín kixi koa̱n je chjota, nga kʼoanacha kʼoa nga énndiso koane xínkjín nga toje tífikjetʼa nichxin. Kʼoati kjoan jokjoan xi tíbatéxomale sonʼnde ndʼaibi nga tsín bakinle nga je si̱nʼiotʼaa (2 Tim. 3:1-4; 2 Cor. 4:4). Ñá xi chjotale Cristo maa, ʼyañá nga koa̱n si̱nʼiotʼaa je Jeobá. Ñaki tjínjngoo tokoán nga tsjoakená kʼoa nga tsínkʼia tsjiónkon je miyole (Sal. 9:10). Kʼoati koa̱n si̱nʼiotʼaa je Jesús nga̱ ñá kʼienntjainá (1 Ped. 3:18). Kʼoati ʼyaa nga koa̱n si̱nʼiotʼaa jmeni xi tso je Biblia (2 Tim. 3:16, 17). w22.09 2 párr. 1, 2
Xoto 17 sá agosto
Tsjoa tjínle je xi tsokjónke Jeobá, je xi ya tsoʼbaya ndiaale (Sal. 128:1).
Je kjoatsjoa xi si̱kʼaxkiaa i̱bi ali tsakuijin nga totsjoa sʼe ngotjo tokoán, kuinga tsjoa sʼe̱ná ngantsjai nichxin. Kʼianga kitsoya ya jngo sonnindo je Jesús kʼoakitso jméni xi sʼiaan nga tsjoa sa̱tío kjoaixi tokoán. I kitso: “Tsjoa tjíole je xi be nga machjénle tʼatsʼe Niná” (Mat. 5:3, TNM). Je Jesús be nga toxá kʼoasʼin koanndañá nga mená jchaa xi tʼatsʼe Jeobá kʼoa nga mená jchaxkoán. Kuinga kʼoatsoni Biblia nga machjénná xi tʼatsʼe Niná. Kʼoa nga tsjoa tjínle je Niná kʼoati tsjoa satío tokoán nga je nixálee (1 Tim. 1:11). Ali tsa tokʼiajin nga nda tiyoaa nga tsjoa sa̱tío tokoán. Kʼianga kinchja̱ya ya jngo sonnindo, je Jesús kʼoakitso nga koa̱n tsjoa sa̱tío kon “je xi kjiʼndía”. Kʼoati kitso nga koa̱n tsjoa sa̱tío kon “je xi kjoañʼai faʼá xi tʼatsʼe kjoakixi” (Mat. 5:4, 10, 11). Je Jesús kʼoakitso nga tsín tokʼia tsjoa sa̱tío kjoaixi tokoán kʼianga nda tiyoaa. Kʼoakitso nga kʼia tsjoa sʼe̱ kjoaixi tokoán nga jchasaa xi tʼatsʼe Niná kʼoa nga si̱chriantʼalee (Sant. 4:8). w22.10 6 párr. 1-3
Taingo 18 sá agosto
Je xi sínkjín kjoaixile kon jyó bʼejna (Prov. 11:12).
Je chjotale Cristo xi sínkjínle kon be kʼiáni nga koa̱n kuinchja̱ kʼoa kʼiáni nga jyó kʼoéjna (Ecl. 3:7). Tjín ʼnde jñani i̱ tso én xi síchjén chjota: “Nga nokjoaa yaa mangóson je plata kʼoa nga jyó biyoaa yaa mangóson je oro”. Kui xi tsonile nga ngisa nda nga tojyó biyo sakʼoa, nga tsín jme xi bixoán. Kʼoasʼín jngo ndsʼee xi chjotajchínga sʼin tíjna, xi me tokjitʼa nga je basenkao xi kjaʼaí jtín nga bʼéndajin kjoa xi ñʼai tjín. Ijngo xi chjotajchínga sʼin tíjna itso xi tʼatsʼe ndsʼee jebi: “Nʼio nda kosonnile jmeni xi sʼín kʼoa alijme xi bʼéyanajmí jmeni xi ma jñani xin jtín”. Nga nʼio nda kosonnile josʼín je ndsʼee jebi, je xi kʼoati chjotajchínga sʼin tjío ya jtín jñani fi nʼio bexkón, nga̱ be nga tsínkui kʼoeyanajmí jmeni xi tsín tjínnele nga kjaʼaí xi sʼe̱jinle. Nga chjotakixi maa sínʼiotʼaná xi kjaʼaí. Manʼiotʼañá jngo chjota xi kixi, nga̱ ʼyañá nga ñaki kʼoatjín jmeni xi tso ngantsjai (Efes. 4:25; Heb. 13:18). w22.09 12 párr. 14, 15
Lune 19 sá agosto
Tsín kjoachjine, tsín kjoamajintokon, kʼoa nijmejin kjoafaʼaitsjen tjín xi koa̱n kontra kʼoéjnale je Jeobá (Prov. 21:30).
Nʼio nkjín xi tsín nrʼoé kʼianga nchja̱ ya yandiaa je kjoachjine (Prov. 1:20). Je Biblia kʼoatso nga jan koya tjínni je chjota xi bʼasjengi je kjoachjine: “Xi tsínle kjoafaʼaitsjen”, “xi sinʼa” kao “chjotachini” (Prov. 1:22-25). Je “xi tsínle kjoafaʼaitsjen” jé xi tomakjainyejele jmeni xi ʼmile kʼoa xi ngotjo chʼanachanile (Prov. 14:15, nota). Je xi nyatítjonle religión kao chjota político millón chjota bʼanachale. Kʼoa tjínkʼa chjota jebi xi tsín nda satío kon kʼianga sʼejinle nga tokachʼanachanile. Tonga je chjota xi síkʼaxki̱ ya Proverbios 1:22 toxá je xi tsín menile nga sʼe̱le kjoachjine (Jer. 5:31). Tsín mele nga skoe̱ jmeni xi tso Biblia kʼoa tsín mele nga kui kjoatéxoma koaitjenngi. Alikui mená nga je chjénngilee chjota xi toxá sʼínni nga tsín mele sʼe̱le kjoafaʼaitsjen (Prov. 1:32; 27:12). w22.10 19, 20 párr. 5-7
Majte 20 sá agosto
Titjosonlao ngatsʼi xi batéxomano (1 Ped. 2:13).
Je naxinandále Niná kjitʼaa kʼoatsoná nga kʼoailee xi chjotajchínga sʼin tjío je númerole teléfononá kʼoa kʼoakʼuínlee jñani tiyoñá, ánni nga skoe̱ni jñani tiyoaa tsa totsejinni jme xi koa̱n. Tsakui nichxin kʼoakuitsoná naxinandále Niná nga ya kuiyoaa ndʼianá, tsa kʼoakuitsoná nga kuitjoaa, tsa ñá kʼoakʼuínná nga kjoásjee jmeni xi koa̱nchjénle je xi kjoaxkón bichóne kʼoa tsa kʼoakuitsonáje̱ kʼiáni kʼoa jósʼin kuinyakoaa xi ngikʼa. Tsa tsín si̱tjosoán jokʼuínná xkón sʼin kuiyoaa kʼoa xkón sʼin si̱katioá xi chjotajchínga sʼin tjío, xi tjíosíkuindaná (Heb. 13:17). Nkjín ndsʼee xi xin fikatio nga kjoajchán sʼe, nga kjoaxkón bichóne kʼoa nga tije kjánni chjota ya ʼndele. Ningalani bʼantjaiya josʼin batio tsín bájñále je xále Niná. Tojo tsoyason Énle Niná tojo kisʼin chjotale Cristo xi títjon tsakatio kʼianga xin ʼnde kikatio xi totʼatsʼe nga chjota kitjenngike (Hech. 8:4). Nga tsoyason kui ngisa síkjaʼaitsjen xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná ʼndele nga tokui sikjaʼaitsjen je kjoa xi tjíojin. Nga kʼoasʼín, nda satío kon. w22.12 19, 20 párr. 12, 13
Mixkue 21 sá agosto
Je Jeobá yaa tíjnakaona, alikui tsokjoan (Sal. 118:6).
Je Jeobá chjí bená nga jngó jngoá. Kʼianga kjesa síkasénjin je chjotatjenngile Jesús nga koaitsoyason kʼoakitsole nga tsín chjota katatsokjónle ninga koaitjenngike (Mat. 10:29-31). Kui choa̱le je nise xi gorrión ʼmi kisichjén nga kisinʼiojin je chjotatjenngile. Nga kui nichxin ya naxinandá Israel tochoa tsakʼa je chjota nga tsakaténa je nise jebi. Je Jesús i kitsole je chjotatjenngile: “Nijngojin nga je katʼanangi, tsa tsín tsa jyole Nʼaino”. Kʼoa i kitsosale: “Ngisa chjíno nga jon kaoni tsa nkjín niseʼndí”. Kʼianga kui choa̱ jebi kisichjén je Jesús kʼoasʼin tsakakónile chjotatjenngile nga chjí be je Jeobá nga jngó jngó kʼoa kui xi tsakinyakao nga tsín chjota kitsokjonle. Kʼianga kitsoyason kʼoa nga tsabe je nise, kuijin jaʼaitsjenle jmeni xi kitsole Jesús. Tikʼoasʼinni, kʼianga jchaa nise si̱kjaʼaitsjeen nga chjí bená Jeobá nga jngó jngoá kʼoa nga ngisa chjílee tikʼoajinni je nise. Jé Jeobá koasenkaoná nga nʼiojin koaan ninga chjota koaitjenngikená. w23.03 18 párr. 12
Xipe 22 sá agosto
Jon xotinʼiao nga kjimajtikenajin je faraón kao choʼndale kʼoa jngoo espada tibʼailao xi sikʼienninajin (Éx. 5:21).
Sakʼoa kjoa bitjatojiaan kʼiatsa koa̱njtikená je xíngiaa nga Énle Niná tichotʼayá kʼoa tsakuije̱ nga tsínná xá. Tsa tsín ndi̱to̱n tjoxin je kjoa xi tibitjatojiaan tsakui nichxin kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín tisʼe̱ndajinni kʼoa kui xi sikinroajen tokoán. Nga kui kjoa bitjatojiaan kui xi mele Na̱i nga to jao sʼe̱ tokoán tsa tsjoake kjoaixiná Jeobá. Kui xi mele nga kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga je Jeobá kao naxinandále tjínle jée nga kui kjoa tibitjatojiaan. Kʼoakoan kʼa je chjota israelita nga tsakatio ya Egipto. Nga títjon kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga je Jeobá kiskoéjin Moisés kao Aarón nga sikatíondái (Éx. 4:29-31). Tonga kʼianga ngisa tse kjoañʼai kisikjaʼá je faraón, jé Moisés kao Aarón tsakánele (Éx. 5:19, 20). Tsín nda kisʼin nga je tsakánele jée je chjota xi Niná tsakinyánda. Kʼiatsa jekjoatse nga kjoa tibitjatojin, kʼoatʼinlai Jeobá jotjín tokuin kʼoa je tinʼiotʼai. w22.11 15 párr. 5, 6
Bixine 23 sá agosto
Ñaki kjoakixi xi xinno: Kjoaʼaí ora, kʼoa jejaʼai, kʼia nga je xi kʼen kjuinrʼoé jta̱le ʼndíle Niná. Je xi kjuinrʼoé koatiokonní (Juan 5:25).
Jé Jeobá tsjoáná kjoabijnachon kʼoa koaanle sikjaʼáyanile xi jekʼien. Kitsjoale nganʼio je profeta Elías nga koan kisikjaʼáyale je tiʼndíle ʼndíchjoónkʼan xi Sarepta tsʼe (1 Rey. 17:21-23). Nga jeki nichxin, je Jeobá kʼoati kitsjoale nganʼio je profeta Eliseo nga kisikjaʼáyale je tiʼndíle ʼndíchjoón xi Sunem tsʼe (2 Rey. 4:18-20, 34-37). Choa̱ jebi kao xi kjaʼaísanile kui bakóyaná nga koa̱nle Jeobá sikjaʼáyanile xi jekʼien. Je Jeobá kʼoati kitsjoale nganʼio je Jesús kʼianga jaʼai i̱ Sonʼnde nga koanle kisikjaʼáyale xi jekʼien (Juan 11:23-25, 43, 44). Ndʼaibi, yaa ngʼajmi tíjna je Jesús kʼoa jetsakʼaile “ngayije kjoatéxoma” ya ngʼajmi kao i̱ Sonʼnde. Kuinga koa̱n sikjaʼáyanile xi jekʼien kʼoa koaan koatio ngantsjai nichxin je xi kjoaʼáyanile (Mat. 28:18; Juan 5:26-29). w22.12 5 párr. 10
Xoto 24 sá agosto
Je chjota israelita alikui kjuinrʼoéli nga̱ tsín mele kjuinrʼoéna (Ezeq. 3:7).
Nga tsín kinrʼoéle profeta Ezequiel je chjota israelita, jéni Jeobá xi tsín kinrʼoéle. Nʼiojin tsakasenkao Ezequiel én xi kamaxkia ndʼaibi, nga̱ tsínkui xi tsonile nga tsín nda tísítjoson je xá xi kisʼenele tsa tsín kjuinrʼoé je chjota. Xi ijngosani, je Jeobá kʼoakitsole kʼianga jekuitjoson je Énle, je chjota judío skoee “nga jngo profeta kinchja̱yajinle” (Ezeq. 2:5; 33:33). Nga kʼoatsakʼinle Ezequiel tsakasenkao nga kitjosonle je xá xi kisʼenele. Kʼoati basenkaoná tsanda ñá nga ʼyaa nga je Jeobá síkasénná. Kui kjoanda títsjoáná nga testigole maa (Is. 43:10). Je Jeobá kʼoakitsole Ezequiel nga tsín katatsokjón kʼoa ñá kʼoati tsoná nga tsín kuinókjoaan (Ezeq. 2:6). Ánni nga tsín je kuijkónnilee chjota xi batiochjoaná. Joni Ezequiel, jé Jeobá síkasénná kʼoa jé basenkaoná (Is. 44:8). w22.11 3, 4 párr. 4, 5
Taingo 25 sá agosto
Je chjota xi kixi likui bʼéyanajmí jmeni xi tjínnele sʼe̱jnaʼma (Prov. 11:13).
Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi nʼio ninʼiotʼaa yaoná je xi chjotajchínga sʼin tjío kao xi siervo ministerial ma. Tjínjngo tokoán nga nda síkuindaná ndsʼee jebi kʼoa bʼailee kjoanda je Jeobá. Tonga jósʼin koakoá ñá nga kʼoati koa̱n sinʼiotʼaná xi kjaʼaí. Tsjoachañá je ndsʼee kʼoa mandosinná jme kjoa xi faʼatojin. Tonga kʼoati machjén nga jchaxkoán kʼianga tsín ñá sójiaan jmeni xi tsín ñá bʼakaoná. Je jtín xi kisʼejna nga siglo 1 kisʼe kʼa xi énndiso kinchja̱, xi je kitsjonjin yaole xi tsín je bʼakaole kʼoa xi kui tsakʼéyanajmí xi tsín je tjínnele kʼoakuitso (1 Tim. 5:13). Alikui mená nga kʼoati sʼiaan tsanda ñá. Kʼiatsa ʼya xi tjín xi kʼoeyanajmíná, kuijin xi mele nga tsín ʼya xi jokʼuínlee. Tobʼelañá, tsa jngo tichjaa kʼoeyanajmíná nga chʼin tjínle kʼoa tsa jme kjoa xi tífaʼatojin kʼoa tsa kʼoakuitsoná nga tsín ʼya xi kʼoéyanajmílee, alikui koa̱n nga ʼya xi kʼoéyanajmílee. w22.09 10 párr. 7, 8
Lune 26 sá agosto
Katabʼantjaiyao yaono nga koa̱nchjotseyanda ngijngokʼani kjoafaʼaitsjenno (Rom. 12:2).
Ali tsa tokuijin xi machjén nga tosakʼoa kʼoasʼiaan xi ndatjín. Machjén nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jokjoan kjoaixiaa kʼoa si̱ndayaa yaoná nga kʼoakoa̱nkjoaan jotso je kjoatéxomale Jeobá. Machjén nga kjitʼa kjitʼa si̱kjaʼaitsjenjiaan tsa jñani machjén nga si̱ndayasaa yaoná. Kʼianga jechjotatsje koaan kui kʼoasʼiaan ngantsjai jmeni xi sasénle Jeobá. Tonga nga kjesa kʼoamajin machjén nga tosi tonda si̱ndayaa yaoná. Kuentala sʼiaan jmeni xi kitso Pablo tojosʼin faʼaitʼa ya Romanos 12:2 nga kui kinchja̱ni nga si̱ndayaa kjoafaʼaitsjenná kʼoa nga kui kʼoasʼiaan josʼin mele Niná. ʼNdele nga kʼoatisʼin si̱kjaʼaitsjeen kʼoa kʼoati sʼiaan josʼín je chjota tosa kui si̱kjaʼaitsjenjiaan a kui kuenta tinʼia josʼin síkjaʼaitsjen Niná. w23.01 8, 9 párr. 3, 4
Majte 27 sá agosto
Je Jeobá tikʼami je chʼáli, kʼoa jé koasenkaoli. Nikʼiajinla tsjoáʼnde nga ska̱ je xi chjotakixi (Sal. 55:22).
A jé Jeobá fajin ngantsjai nga kjoa bitjatojiaan, a jé fajin ngantsjai nga nda katabichótsjoá je xi chʼaotjín matʼeen. Mai (Ecl. 8:9; 9:11). Tonga xi ʼyaa kuinga kuenta sʼínná kʼianga kjoa bitjatojiaan kʼoa nrʼoéná nga bʼetsʼoalee (Sal. 34:15; Is. 59:1). Kʼoa basenkaoná nga chókjoajinná kjoa xi bitjatojiaan. Jósʼin basenkaoná. Me tongantsjai nga kʼiakjoan basenkaoná je Jeobá nga machjénná (2 Cor. 1:3, 4). A faʼaitsjen ñandianá nga kʼiakjoan tsakasenkaoná Jeobá kʼianga nganʼio koanchjénná. Sakʼoa kʼia majinná josʼin basenkaoná je Jeobá kʼianga jefaʼato nichxin nga kjoa bitjatojiaan. w23.01 18 párr. 13-15
Mixkue 28 sá agosto
Je cho̱ xi tsakʼejna, kʼoa likui titíjnani [ . . . ], kʼoati koai cha (Apoc. 17:11).
Je cho̱ jebi kʼoati me kji jokji cho̱ xi ñato mani jko̱, tonga cho̱ jebi ní kji. Ya Apocalipsis “xkóson xi tsʼe cho̱be” tsole kʼoa kʼoatso nga je tsoyanile “xi majinni” rey (Apoc. 13:14, 15; 17:3, 8). Je libro xi tsʼe Apocalipsis kʼoatso nga tsʼatsen rey jebi, xijekoanni kichangi kʼoa xi koanskanni titsʼatsen ijngokʼangáni. Kʼoakjoán koan je Organización de las Naciones Unidas, xi fajin kjoa política jngo tjíjtsa Sonʼnde. Nga sʼa tsʼatsen jtín jebi Sociedad de Naciones tsakʼin kʼoa kichangi kʼianga kisʼejna Kjoajchántse xi majaoni. Kʼoa nga jeki nichxin titsʼatsengáni. Chjotaxá jebi jé ska̱nibason én nga kontra koatiole chjota je Jeobá kao naxinandále. Joxi kui xi tsonile nga kʼoexkóya “chjotatítjon xi tsʼe ngakijnda sonʼnde” nga sʼe̱jna Armagedón, kjoajchánle Niná xi batéxomale ngayeje (Apoc. 16:13, 14, 16). w22.05 10 párr. 10, 11
Xipe 29 sá agosto
Jósʼin bʼexkiai (Luc. 10:26).
Kʼianga jekoanle tsakʼéxkia Jesús je Énle Niná, koanjinle jotso, tsjoake koan kʼoa kisitjoson. Tobʼelañá, kʼianga kicho ya yo̱ngo̱ nga tosʼa 12 nóle, tokʼoakoanle je xi nʼio nda be jotso kjoatéxomale Moisés kʼianga nʼio nda majinle Jesús je Énle Niná (Luc. 2:46, 47, 52). Kʼoati jchaa jotso Énle Niná kʼoa tsjoacha koaan tsa kjitʼa kjitʼa kʼoéxkiaa. Jméni xi sʼiaan nga ngisa nda koa̱njinná nga bʼexkiaa Biblia. Nga koa̱njinná jebi kataʼyala jokitsole Jesús je chjota xi nʼio nda tsabe jotso je kjoatéxoma, jolani je chjota escriba, chjota fariseo kao chjota saduceo. Ningalani je tsakinyatítjonle religión kʼoa tsakʼéxkia Énle Niná tonga tsín koanjinle jmeni xi tso. Jan koya tjínni xi kisikʼaxki̱ Jesús jmeni xi tjínnele kisʼin tsakai chjota jebi nga koanjinle Énle Niná. Kʼoati koasenkaoná jmeni xi kitso Jesús. Xi títjon, nga ngisa nda koa̱njinná jmeni xi bʼexkiaa. Xi majaoni, nga jchasaa josʼin si̱chjén je Énle Niná. Kʼoa xi majanni, nga kʼoaiʼndee nga kui Énle Niná katabándiaaná. w23.02 8 párr. 2, 3
Bixine 30 sá agosto
Je xi sínkjínle kon be jmeni xi xkón tíjna kʼoa bʼejnaʼmale (Prov. 22:3).
Alikui koa̱n nga kui kʼoasʼiaan jmeni xi tsín tinda sikatíoniná ngixko̱n Niná. Jolani nga tsín koa̱n si si̱koaa tsa ʼyani, tsín koa̱n si̱kʼatoné choa̱le jokji sʼioaa kʼoa jokji kuichaa, tsín koa̱n nga kui én kuinókjoaa xi sikiʼaon xi kjaʼaí, tsín koa̱n nga kui chótsenlee xi kjoatsʼen tjenkao kʼoa tsín koa̱n nga pornografía chótsenlee (Sal. 101:3). Je Na̱i básjaile josʼín nga tsín tinda kuiyoñá ngixko̱n Jeobá (1 Ped. 5:8). Tsa tsín si̱kuindaa yaoná kui ska̱nisʼenjin kjoafaʼaitsjenná kao jinni̱ma̱ná kjoaxintokon, kjoaxkaiʼa, kjoajticha, kjoangʼakon, nga kʼoéngijtiaa tokoán, kʼoa nga kui kʼoasʼiaan xi tsín kixi tjín (Gál. 5:19-21). Tsa tsín ndi̱to̱n chja̱ʼaxinlee yaoná jebi chanjin kui kʼoasʼiaan nga̱ yaa mangóson joma je jñá xi tsín nda (Sant. 1:14, 15). Jngo koya xi tsín nda sikʼéjnaná ngixko̱n Niná kʼiaa tsa je si̱miyoaa xi tsín nda sʼín. Kuenta sʼiaan nga kʼoati nʼia josʼín je chjota xi nimiyoaa (1 Cor. 15:33). Tsa si̱kuindaa yaoná, tsínjin ya si̱miyoaa je chjota xi tsín kotʼaya Énle Niná (Luc. 21:34; 2 Cor. 6:15). Ndi̱to̱njin chjoéxkoá yaoná kʼoa tsínjin kui kʼoasʼiaan jmeni xi tsín nda sikʼéjnaná ngixko̱n Niná. w23.02 16 párr. 7; 17 párr. 10, 11
Xoto 31 sá agosto
Kʼoasʼin tjaochaa Niná, nga nikjitjosoán kjoatéxomale (1 Juan 5:3).
Sa tsjoacha sa tsjoachajin kjimai je Jeobá nga tiʼyasai xi tʼatsʼe. Kuijin xi meli nga tosi tonda si̱miyui ndʼaibi kʼoa tokʼia saʼndani. Tsjoa sʼe kon Jeobá tsa nda tso én kuinókjoai kʼoa tsa nda kʼuínkoai yaoli kʼoa kui xi mele nga kʼoasʼiain (Prov. 23:15, 16). Josʼiain yaa koakoni tsa tsjoacha kjoaixi je Jeobá. Kui xi ngisa ndatjín nga kʼoasʼin mangínkoaa yaoná josʼin mele Jeobá. Jósʼin koakoni nga tsjoachai je Jeobá. Je xi títjon sʼiain kuinga kʼoétsʼoalai kʼoa kʼoatʼinlai nga kʼoaitʼalai yaoli (Sal. 40:8). Kʼianga kʼuínsʼenngindái kʼoasʼin koakonilai xi ngikʼa nga jetsakʼaitʼalai yaoli Jeobá. Nʼio tsjoa sʼe̱ tokuin nga kʼuínsʼenngindái kʼoa kʼiaa kʼoétsʼiakaoni nga Niná si̱xálai. Kʼianga jekʼuínsʼenngindái jelikui titoji kichʼani yaoli nga̱ jé Jeobá jetsakʼaitʼalai yaoli (Rom. 14:8; 1 Ped. 4:1, 2). Kʼiatsa kʼoasʼiain, ndasʼin kuijnai kʼoa tsjoa sʼe̱ tokuin. w23.03 5, 6 párr. 14, 15