¿Wiˈix mbäädë Jyobaa xyajmëjpëtsëmy ja xëëw mä mbëky?

1, 2. ¿Ti Jyobaa tyukmëtsojkypy pënaty pëkan uugandëp?

¿JAMË mnoobyë? ¿Të mnaygyajpxëndë ko mbëkäˈändë? Pën të, ¡jantsy oy ko mbëkäˈändë! Seguurë ko tyam mëk mjantsy tyundë mä xytyukniwitsëdë wiˈix mbëkäˈändë. Per mbäät mˈittë seguurë ko Jyobaa tsyojkypy ets agujk jotkujk myajpäättët ja xëëw mä mbëktëa ets mä mgasäädëˈatäˈändë (Prov. 5:18; Cant. 3:11).

² Ja xëëw mä nety mbëktë, jëjpˈam etsë Jyobaa xyajmëjpëtsëmët. ¿Tiko? ¿Ets wiˈix mbäät duˈun xytyundë? Mä yäˈädë artikulo yajnijawëyaˈany. Yä, yëˈë yajmëgäjpxandëp ja noobyëty mëdiˈibë tyukniwijtsëdëp wiˈix pyëkäˈän yˈuugäˈändë, per ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yä yajnimaytyäˈägäämp, mbäät nanduˈun xypyudëjkëm niˈamukë ko nyajwoˈowëm o ko pën xyˈamëdoˈowëm ja ëwij käjpxwijën.

¿TIKO JYËJPˈAMËTY NYAJMËJPËTSËˈËMËMË JYOBAA?

3. ¿Ti mbäät dyaˈittë wyinmäˈänyoty pënaty pëkan uugandëp, ets tiko?

³ Mä ttukniwitsëdë ja noobyëty wiˈix pyëkäˈän yˈuugäˈändë, oy ko nanduˈun tˈixtët ja ëwij käjpxwijënë mëdiˈibë Jyobaa yajapˈäjtypy mä Biiblyë. ¿Tiko? Yëˈko Jyobaa yëˈë pyëjktakë pëjk ukën. Pes yëˈë yajpëjk ja tim jawyiimbë ndääkˈäjt ndeetyˈäjtëm, Adán mëdë Eva (Gén. 1:28; 2:24). Pääty, pënaty pëkan uugandëp, jëjpˈam nanduˈun dyajmëjpëtsëmdëdë Jyobaa ja xëëw mä pyëktë.

4. Mä xytyukniwitsëdë wiˈix mbëkäˈändë, ¿tiko nanduˈun mbäät xyˈixtë wiˈixë Jyobaa wyinmay?

⁴ Ja tuk pëky tiko nanduˈun mbäät xyˈixtë wiˈixë Jyobaa wyinmay mä xytyukniwitsëdë mbëkäˈändë, jaˈko yëˈë mDeetyˈäjttëp ets mmëtnaymyaayëbëˈäjttëp (Heb. 12:9). Ets kom oy mëët mˈitäˈändë, pääty kyaj xytsyoktë ets ti tyun jyatëdët ja xëëw mä mbëktë mëdiˈibë axëëk yajnayjyawëdëp (Sal. 25:14). Ko xywyinmaytyët tukëˈëyë tijatyë Jyobaa të mdukmëdunëdë ets tijaty mˈaktukmëdunanëdëp, ¿këdii pat nitëjkëp ets xyajmëjpëtsëmdët ja xëëw mä mbëktë? (Sal. 116:12).

¿WIˈIX MBÄÄT XYAJMËJPËTSËMDË JYOBAA?

5. ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny ko ja noobyëty tpanëjkxtët ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë Biiblyë yajkypy?

⁵ Biiblyë kyaj tnigäjpxtäˈäy wiˈix mbäät tuˈugë jäˈäy nyaynyixëëwdunyëty ko nety pyëky, pes wiˈixëm yaˈix yajpäättë, wiˈixëm ja kostumbrë tmëdattë ets tiiyëm tsyojkënyëˈäjttëp. Ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë pëkandëp, wyingutsëˈkëdëp nanduˈun ja anaˈamën mëdiˈibë të tpëjktäˈäktë ja kuduunktëjk (Mat. 22:21). Pën ja noobyëty pyanëjkxtëp ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë Biiblyë yajkypy, wyingutsëˈëgëyandëbë Jyobaa ets yajmëjpëtsëmandëp. Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtskë yäˈädë ëwij käjpxwijën.

6. Pënaty pëkandëp, ¿tiko yˈoyëty tmëmëdowdëdë anaˈamën mëdiˈibë yajnaxkëdaktëbë kuduunktëjk ixtëm jyënaˈanyë Romanos 13:​1, 2?

⁶ Mmëmëdow ja anaˈamën mëdiˈibë pyëjktaktëp ja kuduunktëjk (Rom. 13:​1, 2). Mä mayë paˈis të gobiernë dyajnaxkëdaˈagyë anaˈamën mëdiˈibë mbäät tmëmëdowdë pënaty pëkandëp. Pääty, payeˈey tijaty anaˈamën jaˈäjtp mä mijts mtsëënë, ets pën mtsojkypyë naybyudëkë yajtëwë mëjjäˈäytyëjk.b

7. ¿Wiˈix mbäät mbëky mˈuuky parë kyaj tyëgoyët ja mayˈäjt wintsëˈkën?

⁷ Ix ets kyaj tyëgoyët ja mayˈäjt wintsëˈkën (1 Cor. 10:​31, 32). Mä mbëky mˈuuky, oy ko nyigëxëˈëgët ja jäˈäyˈäjtënë mëdiˈibë yajkypy ja Diosë myëjääw ets kyaj yëˈëjëty ja naxwinyëdë jäˈäyë jyaˈayˈäjtën (Gál. 5:​19-26). Kom ja yeˈeytyëjk mëdiˈibë pëjkp, yëˈë nyigëbäjkˈataampy ja fyamilyë, pääty yëˈë mëdiˈibë yˈixaampy ets kyaj pën dyajtëgoyët ja mayˈäjt wintsëˈkën ets niˈamukë ttukxondäˈäktët. Mëdiˈibë pudëkëyanëdëp, yëˈë ko ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nety yajnäjxypy ja diskursë dyajnigëxëˈëgëdë tsojkën, oyjyaˈayˈäjtën etsë mayˈäjt wintsëˈkën. Duˈuntsoow ttukˈoyˈattët ja nmëguˈukˈäjtëmëty ets tˈixtët ko pëjk ukënë yëˈë Dios të tpëjktaˈaky ets oy ko yajmëjˈijx yajjantsyˈixët. Pääty, mayë nmëguˈukˈäjtëmë jap ttsoktë nyaxët ja dyiskursë mä tuˈugë salonk. Pën mijts mtsojkypy ets jap ja mdiskursë nyaxët, oy ko xyjyaˈayët tuˈugë neky kontiempë mä xyˈanëëmët ja mëjjäˈäytyëjk ko myajtunaampy ja salonk parë jap mbëkäˈäny.

8. ¿Wiˈix mbäät yajwintsëˈëgë Jyobaa mä mbëky mˈuuky? (Romanos 13:13).

⁸ (Käjpxë Romanos 13:13). Pën mëjtunandëp ja xëëw mä nety mbëky, mgayan mˈuugandëp, ¿ti mbäät mbudëkëdë parë kyaj xyajnigëxëˈëktëdë naxwinyëdë jäˈäyë jyaˈayˈäjtën? Mëdiˈibë mä ayuk grieegë të yajkäjpxnaxy “nyaˈˈaniˈigyëm tijaty mä nxëëwduˈunëm”, yëˈë yˈandijaampy ko ijty ja jäˈäy xyëwdundë ets dyajniˈigyëdë nëë o xyuˈux kyowdë axtë kootspäät (ix nanduˈunë notë de estudio mä jyënany “fiestas descontroladas”, mëdiˈibë yajpatp mä Romanos 13:13). Pën myakandëbë nëë, oy ko xyˈixtët kontiempë parë kyaj pën dyajniˈˈigyët.c Pën japˈatäämbë xux koobë, ixtë nanduˈun parë kyaj mëk tyim yajmëdowët ets kyaj mbäät pën yˈokmaytyäknë tsuj yajxon. Oy ko nanduˈun xyˈixtët tijaty ëy yapëjktägäˈämp ets ti jap kyuyˈiipy parë kyaj pën wiink tmëdowët.

9. Pën myajkäjpxaambyë jäˈäy, myajnaxaambyë retratë o bideo, ¿ti mbäät xyaˈity mwinmäˈänyoty?

⁹ ¿Myajkäjpxaambyë mjëëky mmëguˈuk o mmëtnaymyaayëbë ko nety mbëky? ¿Myajnaxaambyë retratë, bideo o myajpëtsëmaambyë ixy jawë? Mbäädë jäˈäy tˈoyˈixtë. Per oy ko xyˈixët pën kyaj ja mayˈäjt wintsëˈkën dyajtëgoy ets pën pudëkëyanëdëp pënaty nety të xywyowdë (Filip. 4:8). Nnayajtëwëdë: “¿Yˈixandëp ko nigëxëˈkpë mayˈäjt wintsëˈkën? ¿Nigëxëˈëgäämp ko yajwingutsëˈkëp ja pëjk ukën?”. Ets mëdiˈibë niˈigyë jëjpˈam: “¿Yajmëjpëtsëmaambyë Jyobaa?”. Ets pën jam pën xyajkäjpxäˈäny mëdiˈibë yajjäˈäyxyiˈigäämp, oy ko xyˈixët ets kyaj dyajtundët ja ääw ayuk mëdiˈibë mäˈät o mëdiˈibë mbäät dyajmiinyë jot winmäˈäny mä wiˈixë jäˈäy yˈit tsyëënëdë (Efes. 5:3). Oy ko nanduˈun xytyuknijawëdët ja mjëëky mmëguˈuk o ja mëtnaymyaayëbëty mëdiˈibë käjpxandëp ti mtsojkënyëˈäjttëp ets mwingutsëˈëgëdët.

10. Pënaty tyukniwijtsëdëp pyëkäˈän yˈuugäˈändë, ¿tiko yˈoyëty ets kyaj këˈëm nyayamëjpëtsëmëdët? (1 Juan 2:​15-17).

¹⁰ Këdii mdimynyayamëjpëtsëmäˈänëdë (käjpxë 1 Juan 2:​15-17). Jyobaa yëˈë yajtsobatypyë yˈuˈunk yˈënäˈk mëdiˈibë yajmëjpëtsëëmëdëp. Pääty pënaty pëkandëp, kyaj mayë myeeny syentääbë dyajtundë parë nyayajmëjpëtsëmäˈänëdë, jaˈa njënäˈänëm, ttukmëjpëtsëmäˈändë tijaty myëdäjttëp. ¿Wiˈix xytyukˈoyˈatäˈändë ko adëyë mbëjkojtët? Okmëdow wiˈix jyënaˈanyë Mike, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë Noruega: “Kyajëts nayajnuˈkxytyëjkëdë ets duˈunyëmëts nduunˈadëtstë prekursoor. Ets oyëts adëyë nbëjktë, agujk jotkujkëts nnayjyawëdë kojëts njamyatstë wiˈixëts nbëjktë”. Etsë Tabitha, mëdiˈibë tsënaapy India, jyënaˈany: “Kyajëts nëgoo tijaty nduundë parëts kyaj nayjyotmaymyooyëdë. Duˈuntsoow, kyajëts nëgoo ja njot ngëbäjk nyajpëjktë”.

11. ¿Wiˈix mbäät nyaywyit nyayxyoxëdë ja noobyëty ko nety pyëktë? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹¹ ¿Të xywyinˈixtë ja mwit mëdiˈibë mëbëkandëp? Seguurë ko mgëxëˈëgandëp jantsy tsuj. Tëëyëp, yˈijxtëp ijty mëdiˈibë wit myëbëkandëp duˈun ja yeˈeytyëjk ets ja toˈoxytyëjk (Is. 61:10). Wenë, ja wit mëdiˈibë mëbëkandëp kyaj yëˈëjëty mëdiˈibë xëmë mbëjktaktëp, per tsojkëp xyˈixtët ets tsuj yajxon mbäädëdët ets kyaj pën tëgatsy tˈixët (1 Tim. 2:9). Këdii xynyasˈixë ets ak mijtsë jäˈäy myajmëjpëtsëmëdët ko tˈixtët ixtëm të mnayˈoytyunyëty, pes mëdiˈibë mbäät myëjpëtsëmy yëˈë Jyobaa (1 Ped. 3:​3, 4).

12. Pën ja jäˈäy tyuundëbë kostumbrë mëdiˈibë Biiblyë yajkubojkypy, ¿tiko jyëjpˈamëty ets ja noobyëty tjëjpkudijëdët?

¹² Kyaj xytyunët ja kostumbrë mëdiˈibë Biiblyë yajkubojkypy (Apoc. 18:4). Mä naxwinyëdë jäˈäy pyëk yˈuuktë, yajtëjkëdëbë kostumbrë mëdiˈibë tsoˈomp mä relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets tuun käjpxtëp. Perë Jyobaa xyˈanëmäˈäyëm yajxon ets nmëjagamgakëm tijaty kyaj wyäˈätsëty (2 Cor. 6:​14-17). Pääty pën kyaj xynyijawë yajxon pën oy o axëëk ja kostumbrë mëdiˈibë jäˈäy tyuundëp mä mtsëënë, payeˈey ets yajnidëwë mä të tsyoony. Ta net xyˈëxtäˈäyët mä Biiblyë ja ëwij käjpxwijënë mëdiˈibë mbäät mbudëkëty, duˈuntsoow xynyijawët pën mduumpy o kyaj.

13. ¿Wiˈix mbäät ja noobyëty tpanëjkxëdë Jyobaa yˈijxpajtën?

¹³ Mä mijts mtsëënë, ¿myooytyëbë regalë ja mëdiˈibë pëjktëp? Pën duˈun, kyaj tuknax ja regalë jäˈäy dyaktë, pes wiˈixëm yaˈix yajpäättë. Mä Biiblyë jap yaˈˈanëëmëdë ja Diosmëduumbë ets yˈittët yäjkpëjäˈäy ets jyënaˈany ko yëˈë yaˈˈagujkˈatan yajjotkujkˈatanëdëp (Prov. 11:25; Hech. 20:35). Pääty ja noobyëty kyaj mbäät ttukjaygyukëdë ja mëdiˈibë wyoowdëp ko tyim tsojktëp tuˈugë regalë o ko kyaj ttsoktë mëdiˈibë kujënaky. Duˈun ixtëmë Jyobaa, nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko tijaty nyajmoˈoyëm, pes ja nmëguˈukˈäjtëm xynyamoˈoyëm tijaty mët ko xytsyojkëm kyaj mët ko pën tyukˈaguanëˈatëdë (2 Cor. 9:7).

WIˈIX XYAˈOYËT JA JOTMAY MËDIˈIBË KËXËˈËGÄÄMP KO NETY MBËKY

14. ¿Tijaty jotmay wyinguwäˈkëdëp pënaty tyukniwijtsëdëp pyëkäˈän yˈuugäˈändë?

¹⁴ Mbäät mtsiptakxëty xytyukniwitsët wiˈix mbëkäˈän mˈuugäˈändë duˈun ixtëm mbäädë Jyobaa xyajmëjpëtsëmy. Ixtëm nˈokpëjktakëm, pën mdukniwijtsëdëp adëyë mbëkäˈändë, mbäät tsyiptaˈaky. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë Charlie mëdiˈibë tsënaapy Islas Salomón, yëˈë jyënaˈany: “Nëgooyëts ojts xytsyiptakxëndë nwinˈixtët pënatyëts nwowandëp, pes jantsy nimayëtsë nmëtnaymyaayëbë etsë jäˈäyëty të tˈijxwëˈëmdë ko niˈamukë yajwowdë ko tuˈugë jäˈäy pyëky”. Tabitha mëdiˈibë të yˈokˈyajnimaytyakpë mä parrafo 10, jyënaˈany: “Mäjëts ntsëënë, ko tuˈugë jäˈäy pyëky mëj ttundë, pääty myënëjkxë tiempë parëts ndukkupëjktë ja ndääk ndeety ko jeˈeyëtsë netyë jäˈäy nwowäˈändë naa 100”. Etsë Sarah mëdiˈibë tsoˈomp India, jyënaˈany: “Ta näägë jäˈäy mëdiˈibë nanduˈun yˈijxtëp nuˈunën ja meeny sentääbë xymyëdaty. Kom ja nbrimëts jantsy oy pyëjktë, tajëts nyaˈˈanëmääy ko ja njaˈajëts mas oyëts ndunët”. Pääty pën mbattëbë duˈumbë jotmay o jam kyëxëˈëgyë wiinkpë, ¿ti mbudëkëyanëdëp parë xyaˈoyëdët?

15. ¿Tiko jyëjpˈamëty tmënuˈkxtäˈäktëdë Jyobaa pënaty pëkandëp?

¹⁵ Mënuˈkxtäˈäktë Jyobaa janääm jatsojk mä xytyukniwitsëdë wiˈix mbëkäˈändë. Mbäät xytyukmëtmaytyäˈäktë tijaty mdunandëp ets tijaty mëmääy mëdäjtëp (Filip. 4:​6, 7 etsë notë de estudio “en cualquier situación”). Mbäät nanduˈun xyˈamdowdë naybyudëkë parë oy tijaty xytyundët, parë kyaj nëgoo tijaty xymyëmay xymyëdäjtët ets mdanëdët mëk parë xytyundët tijaty ixtëm të xytyukniwitsëdë (1 Ped. 5:7). Ko xyˈixtët wiˈixë Jyobaa mˈatsoowëmbitëdë, ta niˈigyë xytyukjotkujkˈatäˈändë. Tabitha duˈun yˈakjënaˈany: “Nmëmääy nmëdäjëts mëdëtsë noobyë kojëts ak ëjtsëty nganayjyaygyukëdët o mëdëts ja nfamilyëty. Päätyëts nuˈkxtaktë koogoojëts nimaytyäˈägandë wiˈixëtsë nety tijaty ndunäˈändë. Ets nˈijxtëts wiˈixëtsë Jyobaa ojts xypyudëkëdë parëts kyaj ti ojts nyajtsipkojtë”.

16, 17. ¿Tiko yˈoyëty xynyigäjpx xynyimaytyäˈäktët mä xytyukniwitsëdë wiˈix mbëkäˈändë?

¹⁶ Käjpx mmaytyäˈäktë tsuj yajxon ets wintsëˈkën myëët (Prov. 15:22). Kanääk pëky tˈixtë tijaty ja noobyëty mä ttukniwitsëdë wiˈix pyëkäˈändë. Ixtëm nˈokpëjktakëm, näˈä pyëkäˈändë, nuˈun ja meeny sentääbë dyajtunäˈändë ets ninäägë jäˈäy twowäˈändë. Per mä ti xykyayajwingëdäˈäktënëm, oy ko xynyigäjpx xynyimaytyäˈäktët nimajtsk, xyˈixtët wiˈixë Biiblyë dyakyë ëwij käjpxwijën ets wiˈix të mgäjpxwijëdë ja nmëguˈukˈäjtëmëty mëdiˈibë tapë jyot wyinmäˈäny. Mä xynyigäjpx xynyimaytyäˈäktë wiˈix tijaty xytyunäˈändë, oy ko mjäˈäyˈattët yujy tudaˈaky, mˈittët ajëëky amëguˈuk, ets kyaj ja mwinmäˈäny xytyimˈyajtunäˈändët. Ets pën ja mdääk mdeety o ja mjëëky mmëguˈuk jam ti mˈamdow mbëjktsowëdë, oy ko nanduˈun xyajjotkujkˈattët, pes mdukxondakëdëp ko mbëkäˈäny. Ets pën kyaj mbäät xytyuny, tukmëtmaytyäˈäktë tsuj yajxon tiko kyaj duˈun xytyunäˈändë (Col. 4:6). Tukjaygyukëdë nanduˈun ko mëdiˈibë mtsojktëp, yëˈë xyajmëjpëtsëmäˈändë Jyobaa ets mnayjyawëyäˈänëdë agujk jotkujk.

¹⁷ Pën ja mdääk mdeety kyaj Tyestiigëty, mbäät mtsiptakxëty xytyukmëtmaytyäˈäktët wiˈix tijaty xytyunäˈändë, per oybyëtsëmäämp pën mdukmëtmaytyaktëp tsuj yajxon. Santhosh tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsoˈomp India, tnimaytyaˈaky: “Ja nfamilyëts etsëts ja noobyë fyamilyë tsyojktëbë nety etsëts ndundët ja kostumbrë mëdiˈibë tyuundëp hinduujëty. Mäjëts nˈijxtë ko kyajëtsë netyë Jyobaa nmëdëgoyäˈändë, tajëts nyajjotkujkˈäjttë. Ixtëm nˈokpëjktakëm, nyajtëgäjtstëts ja käˈäyën ukën ets yëˈëjëts nyäjktë mëdiˈibëts ja nfamilyë tsyojktë, nan kyajëts nˈajtstë ets ni ngaˈëëwdëts, pes yëˈë kyaj duˈun të tˈijxwëˈëmdë”.

18. ¿Ti pudëkëyanëdëp ja noobyëty parë ak oy tijaty pyëtsëëmdäˈäyët? (1 Corintios 14:40; ix nanduˈunë dibujë).

¹⁸ Tukniwijtsëtyaˈaytyë yajxon. Pën mdukniwijtsëdëp yajxon, kyaj ti mjotmaytyunäˈänëdë ja xëëw mä nety mbëktë (käjpxë 1 Corintios 14:40). Wayne, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsoˈomp Taiwán, duˈun tnimaytyaˈaky: “Mä nety tkatukjäˈtynyëm ja xëëw mäjëts nbëkäˈändë, ojtsëts nduˈukmuktë mët ja nmëguˈukˈäjtëmëty mëdiˈibëts xypyudëjkëdë. Nˈijxtääytyëts wiˈixëts nety tijaty ndunäˈändë ets axtë nduundaktëts parë pyëtsëëmdäˈäyët tukëˈëyë ak oy”. Ko xytyuundäˈäyët tijaty ixtëm ja mbrogramë të xyaˈoyë yëˈë nety mëjˈijxtëp pënaty të xywyowdë.

19. ¿Ti pudëkëyanëdëp ja noobyëty parë yajxon tijaty nyëˈëyeˈey tyuˈuyeˈeyët ja xëëw mä pyëktë?

¹⁹ Ko xywyinmayët tijaty jotmay mbäät kyëxëˈëky ja xëëw mä mbëky, mbudëkëyanëp parë xynyijawët ti mbäät xytyuny (Prov. 22:3). Ixtëm nˈokpëjktakëm, ¿jäjttëbë jäˈäy mëdiˈibë kyaj të yajwoy mä pëjkpë? Winmay ti mbäät xytyuny parë kyaj duˈun tyun jyatëdët. Ets pën mwoowdëbë mjëëky mmëguˈuk mëdiˈibë kyaj Tyestiigëty, tukmëtmaytyäˈäktë wiˈixënë Diosmëduumbë pyëky ets wiˈix nˈijxëmë kostumbrë mëdiˈibë kyaj yˈoyëty. Mbäät nanduˈun xytyukˈixy ja artikulo mëdiˈibë miimp mä jw.org, mä jyënaˈany “¿Cómo son las bodas de los testigos de Jehová?”. Parë oy nyëˈëyeˈey tyuˈuyeˈeyët tijaty ja xëëw mä mbëky, oy ko nanduˈun xytyuknipëkët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm parë yëˈë tnikëjxmˈatët ets tˈixët wiˈix tijaty nyëˈëyeˈey tyuˈuyeˈey (Juan 2:8). Pën mdukmëtmaytyakypy yajxon wiˈix xytsyoky tijaty yajtunët, yëˈë pudëkëyanëp parë tˈixët ets pyëtsëmët ixtëmë nety të xytyuknibëjktäägë.

20. ¿Ti mbäät dyaˈittë wyinmäˈänyoty pënaty pëkandëp?

²⁰ Ko xywyinmay nuˈunën tijaty xytyukniwitsëyaˈany mä mbëkäˈäny, mbäät xymyëmay xymyëdäjy. Oy ko xyjyamyatsët ko ja xëëw mä mbëktë jeˈeyënëm ja mjukyˈäjtën nimajtsk xyajtsondäˈäktë parë xymyëdunäˈändë Jyobaa. Pääty, oy ko xytyundëdë mëjääw parë naa adëyë mbëjkkojtët ets ixtëm mbäät myëjpëtsëmyë Jyobaa. Tukˈijxpattë yëˈë, nasˈixëdë parë mnëˈëmoˈoy mduˈumoˈoyëdët, net ko nyaxët ja tiempë, agujk jotkujk xyjyamyatstët wiˈix mbëjk mˈuktë ets kyaj ti tëgatsy myajnayjyawëdët (Sal. 37:​3, 4).