Mweie Emaroñ Ke Kamõnõnõik Yuk?

King Solomon ear jelã aorõk in money. Ear je: “Bread ej ñan lea an ri jerbal ro, im waan eo make ej komin an mour lañliñ; ak money ebwe ñan men otemjej.” (Ecclesiastes 10:19, New World Translation) Mõñã ibben ro jerad emaroñ lap an kalañliñ, ak ñan bõk bread ak wine, kwoj aikwij money. Ke money ej men eo rej bõk mweiuk ko kake, “ebwe ñan men otemjej.”

MEÑE Solomon ear lukkun mweie, ear jelã bwe mweie ko ewõr joñair. Ear kile bwe juõn wãwen mour in mweie ejjab tellok ñan mõnõnõ. Ear je: “Eo ej yokwe silver e jamin juburuõn kin silver, bareinwõt jabdewõt eo ej yokwe elõñ mweiuk kin orlok.”​—Ecclesiastes 5:10, NW.

Jen baj ba juõn armij eo emweie ej laplok wõt an mweie. Solomon ej ba: “Ñe mweiuk ej orlok, ro rej mõña rej orlok.” (Ecclesiastes 5:11) Ke “men ko remõn” an juõn armij, ak men ko mweien, rej lõñlok, elõñlok armij rej aikwiji ir ñan air lali im kejbãroki. Armij ro einwõt ri ekkal, ri kejbãrok, ri karejar, ri waj, im ro jet​—aolep rej aikwij kõllã wõnãir kin jerbal ko air. Ilo ukõte, menin ej aikwij elõñlok money.

Juõn wãwen eo einwõt in kin mweie ewõr kilan an jelet mõnõnõ eo an juõn armij. Ri jeje bwebwenato in Greek eo Xenophon, eo ear mour ilo ebeben eo kein kemen B.C.E., ear je ennan ko an juõn armij eo ear jeramel ak ear oktak im mweie:

“Eokwe, kwoj lukkun le lemnak ke . . . bwe elak lõñlok mweiõ, elaplok aõ mõnõnõ ilo aõ mour? Kwoj jab kile,” ear etal wõt, “bwe ejelok jidik men ej kõmman im kalaplok aõ mõnõnõ ilo aõ mõñã im idak im kiki kiõ jen ke ikin jeramel. Men eo deeo I ar bõke jen an lõñ mweiõ ej bwe ewõr aõ eddo in kejbãrok elõñlok men, ajeje elõñlok men ñan ro jet, im wõr abañ ilo aõ lale im kejbãrok elõñlok men jen ko ekin wõr ibba mokta. Kiõ elõñ wõt ro rebake iõ rej atartar ioõ ñan najidik ir, ñan kaidak ir, im naballiir, ke ro jet rej aikwiji doctor ro; im juõn ej itok ñan iõ kin juõn bwebwenato wan kin wolve ko man juõn sheep, ak kin oxen bwe ear wõtlok jen juõn jirimle im mij, ak ba bwe emwij an jededlok jet kain nañinmij ibwiljin menin mour ko. Inem ilak lale . . . einwõt elõñlok aõ abañ kiõ kin an lõñlok mweiõ jen ke ekin eiet mweiõ.”

Bar juõn unin an armij jibadõk an laplok air mweie ej kin air bo ilo men eo Jesus Christ ear naetan “kajur eo etao in mweie.” (Matthew 13:22, NW) Retao kinke ilo mweie kein rej lukkun jibadõki, rejamin lo juburu, ak mõnõnõ ko rar kõtmene in loi. Rej lemnak bwe men eo mweie ej likjap in kõmmane, mweie eo elaplok enaj kõmmane. Inem ewõr juõn jibadbad eo ekkã kõmmane ñan an laplok.

Arõk Money Ejjab Tellok ñan Mõnõnõ

Ilo an lemnak kin men ko mweien juõn emaroñ kabõjrak juõn emaan ri mweie jen an lañliñ ilo juõn ainemõn in kakije ilo boñ. Solomon ear je: “Kiki an juõn ri jerbal, emõn wõt, meñe elap ak edik an mõñã; ak kin an lõñ mweien ri mweie eo ejjab kõtlok an kiki.”​—Ecclesiastes 5:12, NW.

Ñe ej tarjen joñan an juõn inebata kin an maroñ luji an mweie, elõñlok men ej walok jen an jabwe wõt an kiki. Ilo an kwalok kin lap in money, Solomon ej je: “Ilo ran ko an otemjej ej mõña ilo marok, im e kanuij jorran, iben nañinmij im illu.” (Ecclesiastes 5:17) Jen an lo mõnõnõ ilo an mweie, ej mõñã ‘kin jorrãn,’ im einwõt ñe ej ebanbane meñe money eo ej kajerbale ñan mõñã. Juõn nañinmij eo einwõt in ilo eñjake in lemnak emaroñ wõr kilan ñan mõjno ilo ejmour. Ilo ukõte, ejmour eo emõjno ej kobaiktok inebata kin lõñ in money, ke ej kabañ e jen an ain elaplok mweie.

Bõlen menin ej kakememej yuk kin men eo ri jilek Paul ear je: “A ro rekanuij kõnan bwe ren mweie rebuñ ilo kabo im aujid im elõñ mõm ko rebwebwe im nana, rej kamaloñ armij im kokkure ir ilo jikin jako. Bwe arõk money ej okran nana otemjej, eo ke jet rar arõk . . . rar make wie ir kin elõñ menin kemetak.” (1 Timothy 6:9, 10, NW) Ilo air jibadõk money, armij rej kwot, riap, kokkure ir make, meñe uror. Tokjen eo ej bwe juõn armij ej wie e kin eñjake in metak, ilo kanniek im ilo jitõb kin an kajeoñ in jibwe im debij mweie. Ainikien menin ej einwõt ke ial eo ñan mõnõnõ? Lukkun ejjab!

Jokane Kin Men Eo Ewõr Ibbed

Elõñlok men Solomon ear ba kake kin juõn lemnak eo jokkin wõt juõn kin mweie. Ear je: “Einwõt an itok jen lojen jinen, ekelwan, enaj bar ilok einwõt ear itok, im enaj bõklok ejelok kin jerbal ko an, ko emaroñ in bõklok ilo pein. Lo! Men eo I ar lale bwe emõntata im wõleo, ej bwe juõn en mõñã im idak im lo emõn in jerbal eo an elap jerbal ko an elap an jerbali iumin al ran ko otemjej in mour eo an Anij eo emol ear lelok ñan e, bwe menin ej mõttan ijo kunan.”​—Ecclesiastes 5:15, 18, NW.

Nan kein rej kalikar bwe mõnõnõ ejjab atartar ion jibadbad eo ñan kejbãrok mweie ñan ien ko rej itok ñan juõn ien eo jemaroñ jab mour ie. Men eo elaplok an emõn ej juburuõd im lañliñ ilo tokjen jerbal ko relap ad. Ri jilek Paul ear kwalok juõn lemnak eo einlok wõt in ilo letter in kakõrmol eo an ñan Timothy, ke ar ba: “Bwe j’ar jab bõktok jabrewõt ñõn lõl in, im bareinwõt je ban bõklok jabrewõt jen e. A elañe eor mõña im nuknuk ko iber, jen jokõne kaki.”​—1 Timothy 6:7, 8; keidi Luke 12:16-21.

Key eo ñan Mõnõnõ

Solomon ear lap ibben men kein jimor mweie im meletlet eo jen Anij. Ak ear kobaik mõnõnõ ibben meletlet, im jab ibben money. Ear ba: “E mõnõnõ armij eo ej lo meletlet, im armij eo ej bõk jelalokjen, bwe an bwinitoik i emõn jen bwinitoik silver, im tokjen emõn jen gold erreo. E aorõk jen drekã rupi ko, im ejelok ian men ko kwo maroñ in kõnan ren keire iben. Aitokõn ran ej ilo pein anbijmaroñõn; ilo pein anmiñin, mweiuk im nebar. Ial ko an rej ial in ainemõn, im etetal ko an otemjej rej inemõn. Ej juõn wijki in mour ñõn ro rej kapjere, im ro e mõnõnõ jabrewõt eo ej drebij e.”​—Jabõn Kennan 3:13-18.

Etke meletlet ekajurlok jen an wõr mweiuk? Solomon ear je: “Meletlet e juõñ men in kouk einwõt mõnni ej men in kouk; a tokjen jelalokjen eñin meletlet ej lomoren eo ej ber iben.” (Ecclesiastes 7:12, NW) Ke money ej letok juõn joñan kejbãrok, ej kamaroñ armij eo an ñan an wiaik men eo ej aikwiji, meletlet emaroñ kejbãrok juõn armij jen jakkõlkõl ko remaroñ kauwatata ñan mour eo an. Meletlet eo emol ejjab maroñ lomoren wõt juõn armij jen juõn mij eo emõkaj ak, a ke ej bedbed ion juõn mijak eo ejimwe ñan Anij, enaj tellok ñan bõk mour indio.

Etke meletlet eo jen Anij ej tellok ñan mõnõnõ? Kinke mõnõnõ eo emol emaroñ itok jen Jehovah Anij wõt. Jelã eo kin menin ej kamol bwe mõnõnõ eo emol juõn emaroñ tõbare ikijen wõt bokake eo ñan eo Eutiejtata. Kijejeto eo ewõr mõnõnõ ie ej atartar ion juõn jutak eo emõn ibben Anij. (Matthew 5:3-10) Ilo ad jerbale men eo jej katak jen juõn katak in Bible, jenaj ejake “meletlet eo jen lõñ.” (James 3:17) Enaj letok ñan kij mõnõnõ eo mweie eban maroñ bõktok.

[Pija ko ilo peij 4, 5]

King Solomon ear jelã ta eo ej kõmman an juõn armij mõnõnõ. Kwoj ke?