ഒരു ജിപ്‌സി “മാർഗ്ഗം” കണ്ടെത്തു​ന്നു

ഞാൻ 1929-ൽ ഉത്തര വെയ്‌ൽസി​ലെ ഒരു കൂടാ​ര​ത്തിൽ റൊമാ​നി​ക​ളു​ടെ അഥവാ അനേക​രും ഞങ്ങളെ വിളി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ജിപ്‌സി​ക​ളു​ടെ ഒരു കുടും​ബ​ത്തിൽ ജനിച്ചു. അതിനു​ശേഷം ഞാൻ വെയ്‌ൽസി​ന്റെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങ​ളി​ലും തെക്കു പടിഞ്ഞാ​റെ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലും സഞ്ചരി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ജിപ്‌സി​ക​ളു​ടെ മാർഗ്ഗ​ത്തിൽ അനേക​വർഷ​ക്കാ​ലം ജീവിച്ചു. അതൊരു ലളിത​മായ ജീവി​ത​രീ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു, ഓരോ വാരത്തി​ലും അഥവാ ഓരോ രണ്ടാം വാരത്തി​ലും സ്ഥലം മാറു​ന്ന​തി​നു ഞങ്ങൾ നിർബ്ബ​ന്ധി​ത​രാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടുള്ള ശല്യം മാത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളു.

എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ ഞങ്ങൾ നാലു കുട്ടി​ക​ളോ​ടൊത്ത്‌ രണ്ടു കുതി​ര​വ​ണ്ടി​ക​ളിൽ സഞ്ചരിച്ചു. ഞങ്ങൾ, കുട്ടികൾ, ഞങ്ങളുടെ വീട്ടു​പ​ക​ര​ണങ്ങൾ വഹിച്ചി​രുന്ന നാലു ചക്രങ്ങ​ളുള്ള “വീപ്പ” വണ്ടിയിൽ ഉറങ്ങി​യി​രു​ന്നു. (ഒരു കച്ചിക്കൂ​ന​യോ കളപ്പു​ര​യോ സൗകര്യ​പ്ര​ദ​മെ​ങ്കിൽ ഞങ്ങളെ​ല്ലാം അതിൽ ഉറങ്ങി​യി​രു​ന്നു.) രണ്ടു ചക്രങ്ങ​ളുള്ള ഒരു “തീപ്പെട്ടി” വണ്ടി ഞങ്ങളുടെ കൂടാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഉപകര​ണ​ങ്ങ​ളും പണി​ക്കോ​പ്പു​ക​ളും വഹിച്ചി​രന്നു. ഞങ്ങളുടെ കുതി​ര​ക​ളു​ടെ ഭാരം ലഘൂക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ഞങ്ങൾ കുട്ടികൾ സാധാരണ നടക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പതിവ്‌.

സാദ്ധ്യ​ത​യു​ള്ള​പ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ഭവനങ്ങ​ളിൽ താമസി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ കാഴ്‌ച​യിൽ നിന്നു തികച്ചും മറവി​ലാ​യി കാടു​ക​ളിൽ ഞങ്ങൾ താവളം കണ്ടെത്തി​യി​രു​ന്നു. ഇത്‌ അവരുടെ വിദ്വേ​ഷം ഒഴിവാ​ക്കാൻ ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചു. പിതാവ്‌ ഞങ്ങളെ​ക്കൊണ്ട്‌ ചിതറി​ക്കി​ട​ക്കുന്ന നിസ്സാ​ര​വ​സ്‌തു​ക്കൾ പെറുക്കി എടുപ്പി​ക്ക​യും പുല്ല്‌ തൂത്തു​വാ​രി​ക്ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ എല്ലായി​ട​വും വൃത്തി​യാ​ക്കി​യി​ട്ടി​ട്ടു പോകു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ജിപ്‌സി​യു​ടെ മാർഗ്ഗം

ഞങ്ങൾ ജീവിതം നയിച്ചി​രു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു? വിൽറ്റ്‌ ഷൈറി​ലും ഹിയർ ഫോർഡ്‌ ഷൈറി​ലും ഹോപ്‌ (ഒരിനം പടർപ്പു ചെടി) പിഴുതു ശേഖരി​ക്കൽ ആയിരു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ കാലി​ക​മായ തൊഴിൽ. ഇത്‌ എല്ലായ്‌പ്പോ​ഴും സന്തോ​ഷ​ത്തി​ന്റെ ഒരു സമയമാ​യി​രു​ന്നു. ജിപ്‌സി കുടും​ബങ്ങൾ പരസ്‌പരം വേറിട്ട്‌ പാർത്തി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും വൈകു​ന്നേ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഒരു കൂടാ​ര​ത്തിൽ ഒരുമി​ച്ചു​കൂ​ടി സംഗീതം ആലപി​ക്ക​യും കഥകൾ പറകയും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ സാധു​ക്ക​ളാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഭൗതിക വസ്‌തു​ക്കൾ സംബ്ബന്ധി​ച്ചുള്ള ഉൽക്കണ്‌ഠ​ക​ളിൽ നിന്നു സ്വത​ന്ത്ര​രാ​യി​രു​ന്നു.

വർഷത്തി​ന്റെ മറ്റവസ​ര​ങ്ങ​ളിൽ പിതാവ്‌ ബുൾറ​ഷസ്‌ (ചതുപ്പു പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ വളരുന്ന ചെടികൾ) കൊണ്ട്‌ പായ്‌ക​ളും കൊട്ട​ക​ളും ഉണ്ടാക്കി​യി​രു​ന്നു. കൊട്ട​യു​ടെ ചട്ടക്കൂ​ടു​കൾക്കാ​വ​ശ്യ​മായ കോര​പ്പു​ല്ലും അരളി​ച്ചെ​ടി​യു​ടെ ശിഖര​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ ശേഖരി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ അവ പുഴു​ങ്ങു​ക​യും കോര പുല്ല്‌ ബ്ലീച്ച്‌ ചെയ്യു​ക​യും അരളി ചെടി​യു​ടെ പട്ട നീക്കു​ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. എന്റെ പിതാവ്‌ ചെടി​ക​ളിൽ നിന്നു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രുന്ന ചായങ്ങൾകൊണ്ട്‌ പൂർത്തി​യാ​ക്കിയ ഉപകര​ണ​ങ്ങ​ളിൽ വന്യമൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പക്ഷിക​ളു​ടെ​യും പെയ്‌ൻറിംഗ്‌ കൊണ്ട്‌ അലങ്കരി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ യഥാർത്ഥ വില്‌പ​ന​യിൽ ജിപ്‌സി പുരു​ഷൻമാർ ഒരിക്ക​ലും പങ്കെടു​ത്തി​രു​ന്നില്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു ശേഷിച്ച ഞങ്ങൾ അവ വീടു​തോ​റും നല്ല വിലക്കു വിറ്റി​രു​ന്നു.

അത്തരം വസ്‌തു​ക്കൾ ഞങ്ങൾ തന്നെ ഉണ്ടാക്കു​ന്ന​വി​ധം പിതാവു ഞങ്ങളെ കാണിച്ചു തന്നിരു​ന്നു. ഞങ്ങൾ കടലാ​സ്സിൽ നിന്നും മരത്തിൽനി​ന്നും പൂക്കൾ നിർമ്മി​ക്കു​ന്ന​തി​നും കുതി​ര​കളെ തെളി​ക്കു​ക​യും പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​തി​നും കാട്ടു ചെടികൾ തിരി​ച്ച​റി​യു​ക​യും അവ മരുന്നാ​യി ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​തി​നും പഠിച്ചു. അദ്ദേഹം ഞങ്ങളെ ചവറ്റു​കൂ​ന​യി​ലേക്കു കൊണ്ടു പോകു​ക​യും ഭക്ഷണ സാധനങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ ഉപയോ​ഗ​മുള്ള എന്തും എടുക്കുന്ന വിധം കാണിച്ചു തരിക​യും ചെയ്‌തു. എന്നാൽ മുയലു​ക​ളെ​യും ഒരിനം കീട​ഭോ​ജി​മൃ​ഗ​മായ ഹെഡ്‌ജ്‌ ഹോഗു​ക​ളെ​യും ആഹാര​ത്തി​നുള്ള മറ്റു വന്യ ജീവി​ക​ളെ​യും പിടി​ക്കു​ന്ന​വി​ധ​വും ഞങ്ങൾ അറിഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഇവ കുറവാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾ ഒരു കൃഷി​ക്കാ​രന്റെ ഒന്നോ രണ്ടോ കോഴി​യെ​യോ കുറെ പച്ചക്കറി​യോ എടുക്കു​ന്ന​തിൽ ഞങ്ങൾ തെറ്റൊ​ന്നും കണ്ടിരു​ന്നില്ല. അയാൾക്കു അതിനു പ്രാപ്‌തി​യു​ണ്ടെ​ന്നും എന്തായാ​ലും ഞങ്ങൾക്കു വിശക്കു​ന്നു എന്നും ഞങ്ങൾ കണക്കാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ നെറ്റി​ലു​ക​ളും (ഒരിനം കാട്ടു ചെടി) റോസ്‌ തണ്ടുക​ളും തേനുള്ള പൂക്കളും എല്ലായി​നം കാട്ടു ചെടി​ക​ളും ഒരു പ്രത്യേക രുചി​യോ​ടെ ഒച്ചുക​ളെ​യും പാകം ചെയ്യാ​നും പഠിച്ചി​രു​ന്നു. എന്നാൽ പല ദിവസ​ങ്ങ​ളി​ലും ഞങ്ങൾക്കു ആഹാരം ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല.

എനിക്കു നാലു വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾ എന്റെ അമ്മ എന്നെ ഭിക്ഷയാ​ചി​ക്കു​ന്ന​തി​നും വിൽപന നടത്തു​ന്ന​തി​നും മോഷ്ടി​ക്കു​ന്ന​തി​നും പഠിപ്പി​ച്ചു. ആദ്യമാ​യി ഞാൻ മോശ​മായ വസ്‌ത്രം ധരിച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നും ഷൂസ്‌ ധരിച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നും ഉറപ്പു വരുത്തി​യി​രു​ന്നു. അതിനു​ശേഷം അവൾ എന്നെ ഒരു വീട്ടി​ലേക്ക്‌ ഒറ്റക്കു വിടു​ക​യും വാതിൽക്കൽ നിന്നു​ക​ര​യാൻ കൽപ്പി​ക്ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. ഞാൻ കരയു​ന്ന​താ​യി തോന്നി​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അവൾ എന്റെ കാലിൽ അടിക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അപ്രകാ​രം, ഏതുവി​ധേ​ന​യും എന്റെ കണ്ണുക​ളിൽനി​ന്നു കണ്ണുനീർ വീഴു​മാ​യി​രു​ന്നു! ഞാൻ വീട്ടു​കാ​ര​നോട്‌ എനിക്കു ഭക്ഷിക്കാൻ ഒന്നുമില്ല എന്നു പറഞ്ഞി​രു​ന്നു. മോശ​മായ വസ്‌ത്രം ധരിച്ച്‌, കരയുന്ന ഒരു കൊച്ചു പെൺകു​ട്ടി​യു​ടെ അപേക്ഷ ചുരുക്കം പേർക്കെ തിരസ്‌ക​രി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു.

ജിപ്‌സി​ക​ളു​ടെ ഇടയിൽ സാധാ​ര​ണ​മാ​യി​രുന്ന മറ്റൊരു തൊഴി​ലും ഞാൻ പഠിച്ചു: ഭാഗ്യം പറച്ചിൽ. യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ, ഞങ്ങളുടെ “ഭാഗ്യം പറച്ചിൽ” സാധാ​ര​ണ​യാ​യി ആളുകളെ നിരീ​ക്ഷി​ക്ക​യും അവർ കേൾക്കാൻ ഇഷ്ടപ്പെ​ടു​ന്ന​തെ​ന്തെന്നു വിവേ​ചി​ക്ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ ഉപരി മറ്റൊ​ന്നു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. എന്നാൽ ഈ തൊഴി​ലിന്‌ പ്രകൃ​താ​തീത ശക്തിക്കും ഉൾപ്പെ​ടാൻ കഴിയു​മെന്ന്‌ പിന്നീട്‌ ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. എങ്കിലും എന്നെ സംബ്ബന്ധിച്ച്‌, കാർഡു​ക​ളു​ടെ​യും തേയി​ല​ക​ളു​ടെ​യും കൈപ്പ​ത്തി​യി​ലെ വരകളു​ടെ​യും ഉപയോ​ഗം വെറു​മൊ​രു സൂത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. സഹകരി​ക്കാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചി​രുന്ന ആളുക​ളു​ടെ അടുക്കൽ മാത്രമെ ഞാൻ വിജയി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളു.

നരക​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ഭയങ്ങൾ

മിക്ക റൊമാ​നി​ക​ളെ​യും​പോ​ലെ എന്റെ പിതാ​വും വലിയ മത ഭക്തനാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം പള്ളിയിൽ പോയി​രു​ന്നു എന്നല്ല ഞാൻ അർത്ഥമാ​ക്കു​ന്നത്‌. വളരെ വിഭിന്നം. പള്ളിക​ളി​ലെ ആഡംബ​ര​വും ആഘോ​ഷ​ങ്ങ​ളും “വൃദ്ധന്‌” (അദ്ദേഹം പിശാ​ചി​നെ സാധാരണ വിളി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌) ഉള്ളതാ​ണെന്നു കാണി​ക്കു​ന്നു എന്നു അദ്ദേഹം പലപ്പോ​ഴും പറയാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എല്ലാ ദിവസ​വും പ്രഭാ​ത​ത്തിൽ, മഴയോ തെളി​വോ എന്തായി​രു​ന്നാ​ലും എന്റെ പിതാവ്‌ വെളി​യിൽ പോയി മുട്ടു​കു​ത്തി​നിന്ന്‌ ഉച്ചത്തിൽ ദൈവ​ത്തോ​ടു പ്രാർത്ഥി​ച്ചി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോൾ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ പ്രാർത്ഥന ഞങ്ങളെ ഉണർത്തി​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം ഉച്ചത്തിൽ പ്രാർത്ഥി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തി​നെന്നു ഞാൻ ചോദി​ച്ച​പ്പോൾ ഇങ്ങനെ മറുപടി പറഞ്ഞു: “ദൈവം എനിക്കു ശബ്ദം നൽകി, അതു​കൊ​ണ്ടു ഞാൻ അവനോ​ടു സംസാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ അതുപ​യോ​ഗി​ക്കണം.”

അങ്ങനെ ഞാൻ എന്റെ പിതാ​വിൽനി​ന്നു ദൈവ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും യേശു​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും സൃഷ്ടി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും അല്‌പ​മാ​യി ഗ്രഹിച്ചു. ഒരിക്കൽ ഞങ്ങൾ ചുണ്ണാമ്പു കല്ലു ചുട്ടു കുമ്മായം നിർമ്മി​ക്കുന്ന ഒരു ചൂളയു​ടെ സമീപ​ത്തുള്ള ഒരു ചുണ്ണാ​മ്പു​കല്ലു വെട്ടുന്ന കുഴി​യിൽ കൂടാ​ര​മ​ടി​ച്ചി​രി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ സാധാരണ ആ ചൂളയു​ടെ ചൂട്‌ കായാൻ വേണ്ടി അതിൽ കയറു​മാ​യി​രു​ന്നു. നരകം, രാവും പകലും എരിയുന്ന ആ ചൂള​പോ​ലെ​യാ​ണെന്നു പിതാവു ഞങ്ങളോ​ടു പറഞ്ഞു. ഞാൻ ഒരു ചീത്ത പെൺകു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നാൽ ഞാൻ പോകു​ന്നത്‌ അങ്ങോ​ട്ടാ​യി​രി​ക്കു​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ആ ചിന്ത എന്നെ ഭയപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു!

എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്കൾ അങ്ങനെ കർശന​മായ ശിക്ഷണം പാലിച്ചു. ഞങ്ങളെ അലങ്കാര വസ്‌തു​ക്കൾ ധരിക്കു​ന്ന​തി​നോ ഇറക്കം കുറഞ്ഞ വസ്‌ത്രങ്ങൾ ധരിക്കു​ന്ന​തി​നോ പുകവ​ലി​ക്കു​ന്ന​തി​നോ അനുവ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. 25 വയസ്സു പ്രായ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന വിവാ​ഹി​ത​നായ എന്റെ സഹോ​ദരൻ ഞങ്ങളെ സന്ദർശിച്ച ഒരു സന്ദർഭം ഞാൻ ഓർമ്മി​ക്കു​ന്നു. പിശകാ​യി അവൻ പിതാ​വി​ന്റെ മുമ്പിൽ വെച്ച്‌ ഒരു സിഗറ്ററു കത്തിച്ചു, അവന്റെ കൈയിൽനി​ന്നു ഒരു തീക്കൊ​ള്ളി​കൊ​ണ്ടു അതു അടിച്ചു തെറി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​മാ​ത്രം!

കുടം​ബ​പ്ര​ശ്‌നങ്ങൾ

എനിക്കു 11 വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ എന്റെ മാതാ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ വിവാഹം തകർന്നു, അവർ രണ്ടാം പ്രാവ​ശ്യ​വും എന്നേക്കു​മാ​യും വേർപി​രി​ഞ്ഞു. ഞാൻ പിതാ​വി​ന്റെ കൂടെ താമസി​ച്ചു. എനിക്കു 19 വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ ഞാൻ ഒരു പട്ടാള​ക്കാ​രനെ വിവാഹം ചെയ്യു​ന്ന​തു​വരെ ഞങ്ങൾ ഒരുമി​ച്ചു സഞ്ചരി​ച്ചി​രു​ന്നു. അയാൾ ഒരു റൊമാ​നി ആയിരു​ന്നില്ല. പിതാവ്‌ വളരെ​യ​ധി​കം സ്‌തബ്ധ​നാ​ക​യും 15 വർഷ​ത്തേക്ക്‌ എന്റെ അടുക്കൽ വരുന്ന​തി​നു വിസമ്മ​തി​ക്ക​യും ചെയ്‌തു.

ജിപ്‌സി ജീവിത രീതി വിട്ടത്‌ ഞാൻ ഒരിക്ക​ലും സങ്കല്‌പി​ക്കാ​ത്ത​തി​നെ​ക്കാൾ വളരെ​യ​ധി​കം പ്രയാ​സ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ ജീവി​ത​ത്തിൽ ആദ്യമാ​യി ഞാൻ ഒരു വീട്ടിൽ താമസി​ച്ചു. എന്നാൽ എനിക്കു ഒരു വീടു സൂക്ഷി​ക്കുന്ന വിധം സംബ്ബന്ധി​ച്ചോ ഒരു സ്‌റ്റൗ​വിൽ പാചകം ചെയ്യു​ന്ന​വി​ധം സംബന്ധി​ച്ചു പോലു​മോ ഒരു ഗ്രാഹ്യ​വും ഇല്ലായി​രു​ന്നു.

അപ്പോൾ എന്റെ അമ്മയ്‌ക്ക്‌ ക്ഷയരോ​ഗം ബാധി​ക്ക​യും എന്റെ സഹായം തേടു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞാൻ അവളെ പരിച​രി​ക്കവെ ആ രോഗം എന്നി​ലേ​ക്കും പകർന്നു. ഒരു ആശുപ​ത്രി​യിൽ അഞ്ചുവർഷം ചികി​ത്സി​ച്ച​ശേഷം ഒറ്റ വൃക്കയും നാലിൽ മൂന്നു​ഭാ​ഗം കരളു​മാ​യി ഞാൻ വിട്ടു​പോ​ന്നു. അതിനി​ട​യിൽ എന്റെ ഭർത്താവ്‌ വിവാ​ഹ​മോ​ചനം നേടു​ക​യും പുനർവി​വാ​ഹം ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തു. ക്രമേണ ഞാനും പുനർവി​വാ​ഹി​ത​യാ​യി, എന്നാൽ കുഴപ്പം നിറഞ്ഞ—ചില​പ്പോൾ അക്രമ​വും—പത്തു വർഷത്തി​നു​ശേഷം ആ വിവാ​ഹ​വും മോച​ന​ത്തിൽ കലാശി​ച്ചു.

“മാർഗ്ഗം” കണ്ടെത്തു​ന്നു

ആയിര​ത്തി​തൊ​ള്ളാ​യി​രത്തി അൻപ​ത്തൊൻപത്‌ എന്ന വർഷം എന്റെ ജീവി​ത​രീ​തി​യിൽ ഏറ്റവും നാടകീ​യ​മായ മാറ്റം കൈവ​രു​ത്തി. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളാ​യി​രുന്ന രണ്ടു സ്‌ത്രീ​കൾ സന്ദർശി​ച്ചു. ഞാൻ ശ്രദ്ധി​ക്കു​ക​യും, എനിക്കു വായി​ക്കാൻ കഴിവി​ല്ലെന്നു വെളി​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ അവരുടെ രണ്ടു ബൈബിൾ മാസി​കകൾ സ്വീക​രി​ക്ക​യും ചെയ്‌തു. അവരിൽ ഒരാൾ, മാരി​നൈ​റ്റിം​ഗെ​യിൽ എന്നെ കാണാൻ വീണ്ടും വന്നു. ഉൾപ്പെ​ടാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, മടങ്ങി വരുന്ന​തി​നുള്ള അവളുടെ വാഗ്‌ദാ​നം ഞാൻ സ്വീക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അവൾ ആഴ്‌ച​യിൽ രണ്ടു പ്രാവ​ശ്യം വീതം വന്നിരു​ന്നു, ചില​പ്പോൾ മാസി​ക​യും ഇട്ടിരു​ന്നു. അവൾ പോയ​ശേഷം, അവ വായി​ക്കു​ന്ന​തി​നു എനിക്കു അസാദ്ധ്യ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ വളരെ നിരാ​ശി​ത​യാ​യി ഞാൻ ആ മാസി​കകൾ തുണ്ടു​തു​ണ്ടാ​യി കീറി​ക്ക​ള​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

എന്നാൽ അവൾ എന്നോടു പറഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ക്രിസ്‌തീയ മാർഗ്ഗം, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ യഹോവ നീതി​യു​ടെ​യും സ്വാത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും ഒരു ദൈവ​മാ​ണെ​ന്നുള്ള ആശയം ഞാൻ ഇഷ്ടപ്പെ​ടുക തന്നെ ചെയ്‌തു. (പ്രവൃ​ത്തി​കൾ 9:2) എന്റെ പിതാവു വിശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അവൻ മനുഷ്യ​രെ ഒരു തീ നരകത്തിൽ ശിക്ഷി​ക്കു​ക​യില്ല. എന്തിന്‌, ഞാൻ ഗ്രഹിച്ച ബൈബിൾ നരകം കേവലം ശവക്കു​ഴി​യാ​യി​രു​ന്നു! (സങ്കീർത്തനം 37:28) ആ ഭൗമിക പരദീ​സാ​യെ സംബന്ധിച്ച ദൈവ​ത്തി​ന്റെ അത്ഭുത​ക​ര​മായ വാഗ്‌ദാ​നം സംബന്ധി​ച്ചും ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി.

അതു​കൊണ്ട്‌ മൂന്നു​മാ​സ​ങ്ങൾക്കു​ശേഷം എനിക്കു വായി​ക്കു​ക​യോ എഴുതു​ക​യോ ചെയ്യാൻ കഴിവി​ല്ലെന്നു ഞാൻ സമ്മതിച്ചു. എങ്കിലും മാരി പഠിക്കു​ന്ന​തി​നു എന്നെ പ്രേരി​പ്പി​ക്ക​യും സഹായം വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തു. എന്റെ മാതൃ​ഭാഷ റൊമാ​നി​യും എന്റെ ഇംഗ്ലീഷ്‌ വളരെ മോശ​വും, മിക്കവാ​റും അപകൃ​ഷ​ട​ഭാഷ ഉൾപ്പെ​ട്ടത്‌, ആയിരു​ന്ന​തി​നാൽ അതു ക്ലേശക​ര​മായ ഒരു ജോലി​യാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ കുട്ടികൾ സ്‌കൂ​ളിൽ പോകാൻ തുടങ്ങി​യ​പ്പോൾ അവർ വായന​യും എഴുത്തും വശമാക്കി, എന്നെ സഹായി​ക്കാൻ അവർ സന്തുഷ്ട​രു​മാ​യി​രു​ന്നു. നാലു വർഷങ്ങൾക്കു​ശേഷം 1963-ൽ ഞാൻ സ്‌നാ​ന​മേറ്റു. ഞാൻ “മാർഗ്ഗം” കണ്ടെത്തി​യി​രു​ന്നു. മാരി അഞ്ചു വർഷ​ത്തേ​ക്കു​കൂ​ടി ആഴ്‌ച്ച​യിൽ രണ്ടു ദിവസം വീതം എന്നെ സഹായി​ച്ചി​രു​ന്നു. അവളുടെ സ്ഥിരത എന്നെ കീഴ്‌പ്പെ​ടു​ത്തി. ഒരു വിദ്യാ​ഭ്യാ​സ​മി​ല്ലാത്ത ജിപ്‌സി എന്ന നിലയിൽ അവൾ എന്നോടു അവജ്ഞ കാണി​ക്ക​യോ എന്നെ പഠിപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലുൾപ്പെ​ട്ടി​രുന്ന വലിയ പ്രയത്‌നം മൂലം എന്നെ ഉപേക്ഷി​ക്ക​യോ ചെയ്‌തി​രു​ന്നില്ല.

ഇപ്പോൾ എന്നെ വളരെ​യ​ധി​കം ആശ്വസി​പ്പി​ക്ക​യും സന്തോ​ഷി​പ്പി​ക്ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു സുവാർത്ത പറയു​ന്ന​തി​ന്റെ വ്യഗ്ര​ത​യോ​ടെ ഞാൻ ഒരു പയനിയർ, മുഴു​സമയ പ്രസംഗക, ആയി 1972-ൽ പേർചാർത്തി. ഞാൻ ഇപ്പോ​ഴും മറ്റുള്ള​വരെ “മാർഗ്ഗം” പഠിക്കാൻ സഹായി​ക്കുന്ന ദേഹിക്കു ആശ്വാ​സ​ക​ര​മായ വേല ആസ്വദി​ക്കു​ന്നു. എന്റെ മകൾ ഡെന്നീ​സും മുഴു സമയ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ എന്നോടു ചേർന്നി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എത്ര സന്തോ​ഷ​ക​ര​മാണ്‌! എന്റെ മകൻ സ്‌റ്റീ​ഫ​നും അഞ്ചുവർഷ​ത്തേക്കു ഒരു പയനി​യ​റാ​യി​രു​ന്നു, അതു സഭയി​ലും ഒരു പിതാ​വെന്ന നിലയി​ലും ഉള്ള അവന്റെ ഇപ്പോ​ഴത്തെ ഉത്തരവാ​ദി​ത്തം നിർവ്വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ഒരു നല്ല അടിസ്ഥാ​ന​മി​ട്ടു.

ഞാനും എന്റെ പിതാ​വും യോജി​പ്പി​ലെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു എന്നു പറയു​ന്ന​തി​നും എനിക്കു സന്തോ​ഷ​മുണ്ട്‌. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ അന്ത്യവർഷ​ങ്ങ​ളിൽ പലപ്പോ​ഴും എന്റെ കൂടെ താമസി​ക്ക​യും പ്രത്യേ​കി​ച്ചു ചടങ്ങുകൾ കുറവുള്ള, ബൈബി​ളി​നു ഊന്നൽ നൽകുന്ന സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ മീറ്റിം​ഗു​കൾ ആസ്വദി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ അവയിൽ സംബന്ധി​ക്ക​യും ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹം 87-ാമത്തെ വയസ്സിൽ മരിച്ചു. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ അപേക്ഷ​യ​നു​സ​രി​ച്ചും റൊമാ​നി ആചാര​പ്ര​കാ​ര​വും അപ്പോൾ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ സഹോ​ദരൻ എന്റെ പിതാ​വി​ന്റെ കുടി​ലും എല്ലാ സമ്പാദ്യ​ങ്ങ​ളും ദഹിപ്പി​ച്ചു കളഞ്ഞു.

ഇപ്പോൾ യാത്ര​യും കൂടാര ജീവി​ത​വും സംഗീ​ത​വും സഹിത​മുള്ള ജിപ്‌സി ജീവി​ത​രീ​തി എനിക്കു ഒരു അകന്ന സ്‌മര​ണ​യാണ്‌. നിരക്ഷ​ര​ത​യു​ടെ​യും ആത്മീയ​മായ അജ്ഞതയു​ടെ​യും ഇരുട്ടിൽനിന്ന്‌ എന്നെ സ്വത​ന്ത്ര​യാ​ക്കി​യ​തിൽ ഞാൻ അനുദി​നം നന്ദി നൽകുന്നു. യഹോ​വ​യു​ടെ സഹായ​ത്താൽ ഞാൻ വളരെ മെച്ചമായ ഒരു “മാർഗ്ഗം” കണ്ടെത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.—ബെറിൽ ടക്ക്‌ പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം. (g86 5/22)

[18-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ബെറിൽ ടക്ക്‌, ഇടത്തേ​യറ്റം, തന്റെ ഏറ്റം അടുത്ത കുടും​ബ​ത്തോ​ടൊത്ത്‌