Ħarsa Lejn id-Dinja
Jigdbu biex Jiksbu Xogħol
“Wieħed minn kull erbaʼ individwi jigdeb meta japplika għax-xogħol,” tirrapporta l-Financial Times taʼ Londra. Matul perijodu taʼ 12-il xahar, il-kumpanija tas-sigurtà Control Risks Group eżaminat 10,435 kandidat fis-servizzi finanzjarji u fit-teknoloġija tal-kompjuters u “sabet iffalsifikar f’kull livell taʼ pożizzjoni,” tistqarr il-gazzetta. “Madwar 34 fil-mija taʼ l-applikazzjonijiet ma kinux jaqblu max-xogħol li kellhom qabel, filwaqt li 32 fil-mija esaġeraw jew iffalsifikaw il-kwalifiki akkademiċi. Bħala total 19 fil-mija pprovaw jaħbu li kienu falluti jew li kellhom kundizzjoni finanzjarja batuta u 11 fil-mija neħħew għalkollox dettalji li jidentifikawhom.” Dawk li għexu barra l-pajjiż kienu iktar probabbli li jigdbu dwar il-kundizzjoni finanzjarja li kellhom, għaliex milli jidher, ħasbu li ma kinux se jinqabdu, u l-irġiel kienu “iktar lesti li jiffalsifikaw min-nisa.” Tim Nicholson, tal-Konfederazzjoni tar-Reklutaġġ u l-Impjiegi, jikkonferma r-riżultati taʼ l-istudju u jżid: “Jekk dawk li jdaħħlu n-nies magħhom jemmnu dak kollu li jkun hemm miktub fuq biċċa karta, m’għamlux xogħolhom sew.”
Iljunfanti li Jħobbu ż-Żejt
L-iljunfanti f’Digboi fil-grigal taʼ l-Indja jaffaxxinaw ruħhom biż-żejt. “L-iljunfanti jimxu ’l hemm u ’l hawn faċilment fil-medda taż-żejt, u spiss jiftħu l-valvijiet prinċipali li jqabbdu l-bjar mar-raffinerija,” jgħid Ramen Chakravarty, inġinier prinċipali maʼ l-Oil India Limited. “Milli jidher, l-iljunfanti jieħdu gost meta jisimgħu l-ħoss tal-valv jinfetaħ, speċjalment jekk ikun wieħed li jirregola l-fwar li ma jħallix iż-żejt jiġi raffinat.” Dawn l-annimali mhux biss jieħdu gost bil-ħoss taż-żejt ħiereġ sparat mill-kanna iżda jidhru wkoll attratti mill-bjar taż-żejt minħabba “t-tajn u l-ilma li joħroġ maż-żejt mhux raffinat,” tirrapporta l-gazzetta Indian Express. “L-ilma huwa mielaħ u l-iljunfanti jieħdu gost bih.” Fatt kurjuż hu li ljunfant, mingħajr ma kien jaf, wassal għall-iskoperta taż-żejt f’dan il-post. L-iljunfant irritorna lejn il-kamp wara li kien ġarr il-materjal għall-ewwel linja tal-ferrovija tar-reġjun. F’dak il-waqt uffiċjali Britanniċi nnotaw sustanza żejtnija maʼ saqajh u segwew it-traċċi li wassluhom lejn ħofra li minnha kien qed ibaqbaq iż-żejt. Permezz t’hekk infetaħ l-ewwel bir taż-żejt fl-Asja, fl-1889.
Adulti Jmutu bil-Ġidri r-Riħ
“Il-ġidri r-riħ, infezzjoni komuni fit-tfulija, qiegħed joqtol numru li dejjem jikber taʼ adulti,” tgħid il-gazzetta Independent taʼ Londra. L-istatistiċi pubblikati fil-British Medical Journal juru li kmieni fis-snin 70, 48 fil-mija minn dawk li mietu bil-ġidri r-riħ kienu adulti, filwaqt li sa l-2001 ir-rata telgħet għal 81 fil-mija. Il-Professur Norman Noah, taʼ l-Iskola taʼ l-Iġjene u l-Mediċina Tropikali f’Londra, iwissi: “Dan l-istudju juri biċ-ċar li l-ġidri r-riħ jikkaġuna ammont konsiderevoli taʼ mwiet fost l-adulti. . . L-istatistika li għandna taʼ 25 imwiet fis-sena [fl-Ingilterra u f’Wales] wisq probabbli hija waħda baxxa wisq. . . Jekk l-adulti jaqbadhom il-ġidri r-riħ għandhom jirrealizzaw li din il-marda hija differenti minn dik tat-tfulija. Huma jinsabu f’riskju akbar u għandhom bżonn jaraw tabib malajr kemm jistaʼ jkun.” L-irġiel li għandhom bejn il-15 u l-44 sena huma l-iktar fir-riskju.
Erbaʼ Biljuni bil-Ġuħ sa l-2050
It-tkabbir fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw huwa mistenni li se jżid il-popolazzjoni tad-dinja għal 9.3 biljuni sas-sena 2050, skond ir-rapport annwali mingħand il-Fond tal-Ġnus Magħquda għall-Popolazzjoni. Minn dawn, huwa stmat, li 4.2 biljuni se jkunu qed jgħixu f’pajjiżi fejn il-bżonn bażiku għall-ikel u l-ilma ma jistax jintlaħaq. Dan huwa d-doppju taʼ l-ammont taʼ nies li m’għandhomx biżżejjed x’jieklu llum il-ġurnata. “Ir-rapport juri li l-faqar u t-tkabbir mgħaġġel tal-popolazzjoni huma żewġ affarijiet li flimkien huma fatali,” tispjega Thoraya Obaid, direttriċi esekuttiva tal-fondazzjoni. “Il-foqra jiddependu iktar direttament mir-riżorsi naturali bħal per eżempju l-art, l-injam u l-ilma li huma disponibbli, u madankollu huma l-iktar li jbatu mid-degradazzjoni taʼ l-ambjent. . . . Filwaqt li xi wħud minna nużaw l-affarijiet bil-ħela, oħrajn lanqas għandhom biżżejjed biex jibqgħu ħajjin.”
Għala l-Irġiel Imutu Iżgħar
“Ħajja taʼ raġel, ħajja miżerabbli: l-irġiel jimirdu qabel u jmutu qabel.” Din hi d-deskrizzjoni xejn sabiħa li taw l-organizzaturi taʼ l-ewwel Kungress Dinji dwar is-Saħħa taʼ l-Irġiel, li sar fi Vjenna, l-Awstrija. Ħassewhom ansjużi minħabba l-fatt li l-irġiel imutu, bħala medja, ħames snin qabel in-nisa, tirrapporta l-gazzetta Ġermaniża Süddeutsche Zeitung. Għala l-irġiel imutu iżgħar? Raġuni waħda hi, li hemm iktar ċans li huma jpejpu u jixorbu ż-żejjed. Ikel żejjed u nuqqas t’eżerċizzju huma fatturi oħra li jkabbru r-riskju—jingħad li 70 fil-mija taʼ l-irġiel taʼ mezz’età għandhom piż żejjed. Iktar minn hekk, ħafna jbatu mill-istress li jiġi għaliex jipprovaw iżommu bilanċ bejn ix-xogħol u l-familja. Huwa inqas probabbli li l-irġiel imorru għand tabib meta jimirdu jew li jfittxu kura tas-saħħa preventiva. Biex jiġbor kollox fil-qosor, Siegfried Meryn, wieħed mill-organizzaturi tal-kungress, qal: “Fejn tidħol is-saħħa, l-irġiel huma tassew żvantaġġati.”
Fis-Sakra bl-Imħabba
Ħafna nies meta jsiru jħobbu lil xi ħadd iħossuhom ferħanin ħafna, tirrapporta l-gazzetta El Universal tal-Belt tal-Messiku. Dan iżid iċ-ċirkulazzjoni taʼ sustanzi bijokimiċi bħad-dopamine fil-moħħ. Il-psikologu tal-familja Giuseppe Amara, jinnota li xi nies, minħabba li jkunu jridu jibqgħu jħossuhom fis-sakra bl-imħabba, jgħaddu minn infatwazzjoni għall-oħra mingħajr ma jżommu relazzjoni dejjiema. L-effett tal-ferħ kbir jistaʼ jdum għaddej minn xhur sħaħ sa sentejn. Imbagħad dawn is-sentimenti jibdew jonqsu, u l-individwu jistaʼ jgħaddi għall-fażi li jmiss, meta l-ormoni li jissejħu ossitosin jiżdiedu, u jġagħlu lil dak li jkun iħoss iktar imħabba u rabta profonda. Amara jinnota li għalkemm din il-fażi taʼ ferħ kbir bl-imħabba romantika hija tassew pjaċevoli, tistaʼ ċċajpar il-ġudizzju taʼ dak li jkun u ma tħallihx jara d-difetti tal-persuna l-oħra. El Universal tistqarr, li minħabba f’hekk l-ispeċjalisti jagħtu l-parir li l-koppji ma jiżżewġux qabel “ma jsiru jafu lil xulxin biżżejjed sabiex iżommu relazzjoni tajba.”
Is-Separazzjoni u d-Divorzju Telgħu m’Ogħla s-Sema fi Spanja
“M’għandniex għalfejn nintrabtu maʼ persuna waħda fiż-żwieġ tul ħajjitna kollha,” tistqarr is-soċjologa u l-awtriċi tal-ktieb La nueva familia española (Il-Familja Spanjola Ġdida), Inés Alberdi. Bħalma tirrapporta l-gazzetta El País, jidher ċar li ħafna koppji Spanjoli jħossuhom l-istess. Studju reċenti li sar mill-Ministeru tal-Ġustizzja juri li fi Spanja hemm separazzjoni jew divorzju għal kull żewġ żwiġijiet. L-esperti jħabbru li żwiġijiet imkissrin bħal dawn se jkomplu jiżdiedu minħabba l-attitudnijiet li dejjem jinbidlu dwar iż-żwieġ. Dan hu wkoll għaliex in-nisa qed isiru iktar indipendenti finanzjarjament. “Il-koppji ma jurux spirtu taʼ sagrifiċċju persunali, [u] ż-żgħażagħ ma huma lesti jissaportu xejn,” jispjega l-president taʼ l-Assoċjazzjoni Spanjola taʼ l-Avukati tal-Familji, Luis Zarraluqui. “Iż-żwiġijiet imkissrin qed jiżdiedu [saħansitra] iktar fost uħud avanzati, b’mod partikulari meta jilħqu l-età li fiha jirtiraw mix-xogħol.” Twemmin reliġjuż tradizzjonali qed juri li m’huwiex biżżejjed biex iwaqqaf din it-tendenza. Għalkemm 85 fil-mija mill-Ispanjoli jqisu lilhom infushom bħala Kattoliċi, is-separazzjoni u d-divorzju żdiedu bil-ħeffa għal 500 fil-mija f’dawn l-aħħar 20 sena.
Tħassib dwar il-Kura tas-Saħħa fl-Ewropa
F’xi pajjiżi Ewropej in-nuqqas taʼ sodisfazzjon minħabba s-servizzi tas-saħħa qed jiżdied. L-istatistiċi tal-Kummissjoni Ewropea juru li ħafna nies fil-Portugall, fil-Greċja, u fl-Italja jħossu li l-kura tas-saħħa li tingħata hija waħda fqira. Huwa minnu, li s-servizzi tas-saħħa fl-Ewropa jinsabu mgħobbijin wisq bix-xogħol. Hekk kif qed jiżdied l-ammont taʼ nies anzjani fil-popolazzjoni, iktar nies qed jiżviluppaw mard bħall-Alzheimer. Mill-banda l-oħra, l-uffiċjali tas-saħħa jħossu li l-Ewropej jistgħu jieħdu iktar ħsieb taʼ saħħithom. Skond il-bullettin EUR-OP News, “id-dieta, ħafna ħin bil-qiegħda, u li jittiekel ikel b’wisq xaħmijiet kienu msemmija bħala tendenzi perikolużi,” u “l-ammont taʼ rġiel li għandhom piż żejjed u nisa li huma rqaq wisq . . . qed jiżdiedu.”
Vjolenza Kontra l-Vigarji
“Parruċċani aggressivi tal-klassi tan-nofs qed jabbużaw u jattakkaw lill-vigarji meta jitilfu t-tempra f’argumenti taʼ ġlied dwar iż-żwiġijiet u l-magħmudija,” tirrapporta The Sunday Telegraph taʼ Londra. Studju li sar fuq 1,300 membru tal-kleru fix-xlokk taʼ l-Ingilterra wera li f’perijodu taʼ iktar minn sentejn, iktar minn 70 fil-mija ġew abbużati verbalment, xi 12 fil-mija ġew attakkati, u 22 fil-mija ġew mhedda bil-vjolenza. It-tabib Jonathan Gabe, li mexxa r-riċerka fil-Kulleġġ Royal Holloway taʼ l-Università taʼ Londra, waħħal “fil-parruċċani li, fi ftit kliem, kienu abbużivi jekk ma tgħaddix tagħhom.” Hu semma wkoll “żjieda fl-attitudni li kulħadd irid li tgħaddi tiegħu u nuqqas taʼ rispett mill-pubbliku u fiduċja fil-personalitajiet magħrufa” bħala affarijiet li qed iġagħlu lill-parruċċani jkunu ribellużi. Xi djoċesi qed jaġixxu billi jipprovdu taħriġ f’affarijiet bħalma huma d-difiża persunali sabiex jgħinu lill-membri tal-kleru jiffaċċjaw parruċċani li huma vjolenti.