Ġrajja Sinjifikanti Għal Dawk Li Jħobbu l-​Kelma t’Alla

Fl-​1998 seħħet ġrajja sinjifikanti ferm għal dawk kollha li jħobbu l-​Kelma t’Alla. Matul dik is-​sena, ġiet pubblikata l-​100 miljun kopja tan-​“New World Translation of the Holy Scriptures.” B’hekk, din saret waħda mill-​iktar Bibbji mqassmin li ġew stampati f’dan is-​seklu!

DIN il-​biċċa xogħol taʼ ħila kbira hija taʼ l-​għaġeb partikolarment minħabba l-​fatt li malli ġiet pubblikata, din it-​traduzzjoni kienet suġġetta għal kritika ħarxa. Madankollu, din mhux biss baqgħet teżisti imma talli fjorixxiet, u issa tinstab f’miljuni taʼ djar​—u qlub—​madwar id-​dinja kollha! X’inhi l-​oriġini taʼ din it-​traduzzjoni unika? Min hemm warajha? U int kif tistaʼ tibbenefika jekk tużaha?

Għala Traduzzjoni Ġdida?

Għal iktar minn mitt sena, il-​Watch Tower Bible and Tract Society, l-​aġenzija legali li tirrappreżenta lix-​Xhieda taʼ Jehovah, qassmet ħafna Bibbji. Iżda x-​Xhieda taʼ Jehovah għala raw il-​ħtieġa li jipproduċu verżjoni oħra tal-​Kelma t’Alla? Il-​ktieb So Many Versions?, minn Sakae Kubo u Walter Specht, jagħmel din l-​osservazzjoni: “L-​ebda traduzzjoni tal-​Bibbja ma tistaʼ qatt tiġi kunsidrata bħala finali. It-​traduzzjonijiet iridu jlaħħqu maʼ l-​iżvilupp progressiv fit-​tagħlim bibliku u mal-​bidliet fil-​lingwa.”

Dan is-​seklu ra żvilupp konsiderevoli fil-​fehma taʼ l-​Ebrajk, tal-​Grieg, u taʼ l-​Aramajk​—il-​lingwi li bihom inkitbet oriġinalment il-​Bibbja. Barra minn hekk, ġew skoperti manuskritti tal-​Bibbja li huma eqdem u iktar eżatti minn dawk użati mill-​ġenerazzjonijiet preċedenti taʼ tradutturi tal-​Bibbja. Għaldaqstant, illum il-​Kelma t’Alla tistaʼ tiġi tradotta b’iktar eżattezza minn qatt qabel! Mela mhux taʼ b’xejn li ġie fformat il-​Kumitat tat-​Traduzzjoni tal-​Bibbja New World sabiex jidħol għat-​traduzzjoni tal-​Bibbja fil-​lingwi moderni tal-​lum.

Fl-1950 ġiet pubblikata l-​verżjoni Ingliża tan-​New World Translation of the Christian Greek Scriptures. It-​titlu stess wera b’kuraġġ kbir li ma baqax iżomm mat-​tradizzjoni, billi rrifjuta li l-​Bibbja tiġi identifikata bħala li hi magħmula mit-​Testment il-​“Qadim” u dak “Ġdid.” Matul l-​għaxar snin taʼ wara, partijiet mill-​Iskrittura Ebrajka ġew pubblikati ftit ftit. Fl-​1961 ġiet pubblikata f’volum wieħed il-​Bibbja kollha bl-​Ingliż.

Preċiżament min ittraduċieha din il-​Bibbja rimarkevoli? The Watchtower tal-​15 taʼ Settembru, 1950, qal: “L-​irġiel li kienu jagħmlu parti mill-​kumitat tat-​traduzzjoni wrew ix-​xewqa tagħhom . . . li jibqgħu anonimi, u speċifikament ma jridux li isimhom jiġi pubblikat la waqt li għadhom ħajjin u lanqas wara mewthom. L-​iskop tat-​traduzzjoni hu li jeżalta l-​isem taʼ dak Alla ħaj u veru.” Xi kritiċi qatgħuha li din it-​traduzzjoni għandha titwarrab bla dewmien, bħala biċċa xogħol tad-​dilettanti, però mhux kulħadd wera din l-​attitudni mhix raġunevoli. Alan S. Duthie jikteb: “Se jgħinna l-​fatt li nkunu nafu min huma t-​tradutturi jew il-​pubblikaturi taʼ xi traduzzjoni partikulari tal-​Bibbja biex niddeċiedu jekk it-​traduzzjoni hijiex tajba jew ħażina? Mhux direttament. M’hemm ebda sostitut għal li wieħed jeżamina l-​karatteristiċi taʼ kull traduzzjoni nfisha.”a

Karatteristiċi Uniċi

Miljuni taʼ qarrejja għamlu preċiżament hekk u skoprew li n-​New World Translation mhux biss tistaʼ tinqara imma hija skrupolożament eżatta. It-​tradutturi tagħha ħadmu mil-​lingwi oriġinali taʼ l-​Ebrajk, Aramajk, u Grieg, u wżaw l-​aqwa testi disponibbli.b Taw attenzjoni speċjali biex jittraduċu t-​test antik kemm jistaʼ jkun letteralment imma f’lingwa li tistaʼ tinftiehem faċilment. Fi qbil maʼ dan, xi studjużi faħħru din it-​traduzzjoni għall-​integrità u l-​eżattezza tagħha. Per eżempju, l-​Andover Newton Quarterly taʼ Jannar, 1963 qalet: “It-​traduzzjoni tat-​Testment il-​Ġdid hija evidenza li f’dan il-​moviment hemm il-​preżenza taʼ studjużi kwalifikati biex jittrattaw b’mod intelliġenti l-​ħafna problemi tat-​traduzzjoni Biblika.”

It-tradutturi fetħu sfera ġdida f’dik li hi fehma Biblika. Testi Bibliċi li qabel bilkemm kienu jinftiehmu issa saru ċari b’mod impressjonanti. Per eżempju, “Henjin il-​foqra fl-​ispirtu,” test li tant ħabbel l-​imħuħ li jinsab f’Mattew 5:3, fin-​New World Translation ġie tradott b’tali mod li beda jagħmel sens: “Henjin huma dawk konxji tal-​bżonn spiritwali tagħhom.” In-​New World Translation hija wkoll konsistenti u uniformi kemm jistaʼ jkun f’li tittraduċi termini importanti. Per eżempju, il-​kelma Griega psy·kheʹ ġiet tradotta “ruħ” kull darba li tidher. B’riżultat taʼ dan, il-​qarrejja jistgħu faċilment jindunaw li, kuntrarju għal ċerti teoriji reliġjużi, ir-​ruħ m’hijiex immortali!—Mattew 2:20; Mark 3:4; Luqa 6:9; 17:33, NW.

L-​Isem t’Alla Restawrat

Karatteristika li tispikka fin-​New World Translation kienet tinvolvi r-​restawr taʼ l-​isem t’Alla, Jehovah. F’kopji antiki tal-​Bibbja Ebrajka, l-​isem divin hu rappreżentat mill-​erbaʼ konsonanti li jistgħu jiġu tradotti YHWH jew JHVH. Dan l-​isem karatteristiku jidher kważi 7,000 darba fl-​hekk imsejjaħ Testment il-​Qadim biss. (Eżodu 3:15; Salm 83:19 [Salm 83:18, NW]) Jidher ċar li l-​intenzjoni tal-​Ħallieq tagħna kienet li l-​adoraturi tiegħu jkunu jafu x’inhu ismu u kif jużawh!

Madankollu, biżaʼ superstizzjuż ġiegħel lil-​Lhud jieqfu jużaw l-​isem divin. Wara l-​mewt taʼ l-​appostli taʼ Ġesù, il-​kopjisti taʼ l-​Iskrittura Griega minflok l-​isem persunali t’Alla bdew jagħmlu l-​kelmiet bil-​Grieg Kyʹri·os (Mulej) jew The·osʹ (Alla). B’sogħba, it-​tradutturi moderni żammewha sal-​lum din it-​tradizzjoni li tagħmel diżunur lil Alla, u eliminaw l-​isem t’Alla mill-​biċċa l-​kbira tal-​Bibbji. Dawn saħansitra ħbew il-​fatt li Alla għandu isem. Per eżempju, fi Ġwann 17:6 nsibu l-​kliem taʼ Ġesù: “Jiena għarraft ismek.” Madankollu, it-​Today’s English Version tgħid hekk: “Jien għarraftek.”

Xi studjużi jiddefendu l-​fatt li l-​isem divin tħalla barra għar-​raġuni li l-​pronunzja eżatta m’hijiex magħrufa. Madankollu, ismijiet familjari bħalma huma Ġeremija, Isaija, u Ġesù jiġu tradotti regolarment b’mod li ftit li xejn jixbah lill-​pronunzja li kellhom bl-​Ebrajk. Ladarba l-​forma Jehovah hija mod leġittimu taʼ kif jiġi tradott l-​isem divin​—u din hi familjari maʼ ħafna nies—​l-oġġezzjonijiet biex tintuża din il-​forma taʼ l-​isem juru kemm dawn m’humiex sinċieri.

Il-Kumitat tat-​Traduzzjoni tal-​Bibbja New World ħa dan il-​pass qalbieni f’li juża l-​isem Jehovah kemm fil-​parti taʼ l-​Iskrittura Ebrajka u kemm f’dik Griega. Il-​Kumitat kellu preċedent għal dan fi traduzzjonijiet missjunarji bikrin li saru għan-​nies taʼ l-​Amerka Ċentrali, tan-​Nofsinhar tal-​Paċifiku, u taʼ l-​Orjent. Dan l-​użu taʼ l-​isem t’Alla, madankollu, m’huwiex sempliċement taʼ interess akkademiku. Li nkunu nafu l-​isem t’Alla hu konness maʼ li nsiru nafuh bħala persuna. (Eżodu 34:6, 7) In-​New World Translation inkuraġġiet miljuni taʼ qarrejja biex jużaw dan l-​isem!

Jintlaħqu l-​Qarrejja li ma Jafux bl-​Ingliż

Bejn l-​1963 u l-​1989, in-​New World Translation saret disponibbli, kollha jew partijiet minnha, f’għaxar lingwi oħra. Madankollu, ix-​xogħol tat-​traduzzjoni kien iebes, u xi proġetti damu sejrin għal 20 sena jew iktar. Imbagħad, fl-​1989 ġie stabbilit id-​Dipartiment tas-​Servizzi tat-​Traduzzjoni fil-​kwartieri ġenerali dinjin tax-​Xhieda taʼ Jehovah. Taħt id-​direzzjoni tal-​Kumitat tal-​Kitba tal-​Ġemgħa li Tiggverna, dan id-​dipartiment imbarka fuq proġett biex iħaffef it-​traduzzjoni tal-​Bibbja. Ġie żviluppat metodu taʼ traduzzjoni li għaqqad flimkien l-​istudju tal-​kliem Bibliku mat-​teknoloġija tal-​kompjuter. Din is-​sistema kif taħdem?

Ladarba l-​Kumitat tal-​Kitba jkun approva t-​traduzzjoni tal-​Bibbja f’lingwa oħra, dan jaħtar grupp taʼ Kristjani dedikati biex jaqdu bħala tim tat-​traduzzjoni. It-​timijiet jistgħu jipproduċu traduzzjonijiet iktar bilanċjati milli jistaʼ jipproduċi individwu li jaħdem waħdu. (Qabbel Proverbji 11:14.) Ġeneralment, kull membru tat-​tim ikollu diġà esperjenza fit-​traduzzjoni tal-​pubblikazzjonijiet tas-​Soċjetà. It-​tim imbagħad jirċievi taħriġ intensiv fil-​prinċipji tat-​traduzzjoni tal-​Bibbja u fl-​użu taʼ programmi tal-​kompjuter li jkunu ġew żviluppati speċifikament. Kompjuter waħdu ma jagħmilx ix-​xogħol tat-​traduzzjoni, imma permezz tiegħu, it-​tim jistaʼ jkollu aċċess għal informazzjoni importanti u jgħin lill-​membri biex iżommu rendikont tad-​deċiżjonijiet li jkunu ttieħdu.

Proġett tat-​traduzzjoni tal-​Bibbja għandu żewġ stadji. Matul l-​ewwel stadju, it-​tradutturi jingħataw lista taʼ kliem u espressjonijiet użati fin-​New World Translation bl-​Ingliż. Termini relatati bl-​Ingliż, bħal ngħidu aħna, “atone,” (tpatti) “atonement,” (espjazzjoni) u “propitiation,” (rikonċiljazzjoni) jiġu miġburin fi grupp għalihom, u b’hekk it-​tradutturi jkunu attenti għal differenzi sottili fit-​tifsiriet. Huma jiġbru lista taʼ kliem ekwivalenti fil-​lingwa tagħhom. Iżda kultant, it-​traduttur għandu mnejn isibha diffiċli li jittraduċi ċertu vers. Is-​sistema taʼ riċerka fuq il-​kompjuter, lit-​traduttur tipprovdilu informazzjoni fuq termini bil-​Grieg u bl-​Ebrajk kif ukoll aċċess għall-​pubblikazzjonijiet tal-​Watch Tower.

Meta l-​proġett jidħol fit-​tieni stadju tiegħu, it-​termini magħżulin taʼ dik il-​lingwa jiġu mdaħħlin awtomatikament fit-​test tal-​Bibbja. Dan jagħmel lit-​traduzzjoni konsiderevolment iktar eżatta u konsistenti. Madankollu, it-​test li jirriżulta mis-​“search and replace”, karatteristika tal-​kompjuter li tissostitwixxi kelma jew frażi f’oħra, ma tantx ikun jagħmel sens meta taqrah. Irid isir xogħol konsiderevoli biex ċerti versi Bibliċi jiġu mniżżlin u rranġati b’tali mod sabiex jinqraw bis-​sens.

Din is-​sistema taʼ traduzzjoni hija tassew effettiva. Grupp wieħed kien kapaċi jittraduċi l-​Iskrittura Ebrajka kollha kemm hi f’sentejn biss. Qabbel dan maʼ grupp ieħor li ħadem fuq lingwa simili mingħajr l-​appoġġ tal-​kompjuter. Din ħaditilhom 16-il sena. Mill-​1989 sal-​lum, l-​Iskrittura Griega Kristjana ġiet stampata fi 18-il lingwa oħra. In-​New World Translation hija issa disponibbli, kollha jew parti minnha, f’34 lingwa. B’hekk, iktar minn 80 fil-​mija tax-​Xhieda taʼ Jehovah għandhom minn taʼ l-​inqas l-​Iskrittura Griega Kristjana disponibbli fil-​lingwa tagħhom stess.

Il-United Bible Societies tirrapporta li mis-​6,500 lingwa li hawn fid-​dinja, hemm partijiet mill-​Bibbja li huma disponibbli f’2,212-il lingwa biss.c Għaldaqstant, madwar 100 traduttur qed jaħdmu biex jipproduċu n-​New World Translation taʼ l-​Iskrittura Ebrajka u Griega fi 11 u fi 18-il lingwa rispettivament. Ir-​rieda t’Alla hi “li l-​bnedmin kollha jsalvaw u jaslu biex jagħrfu l-​verità.” (1 Timotju 2:4) In-​New World Translation bla dubju jibqaʼ jkollha rwol importanti ferm f’dan ir-​rigward.

Għalhekk aħna ninsabu ferħanin li din it-​traduzzjoni waslet għal din il-​ġrajja sinjifikanti taʼ 100 miljun kopja, u aħna nitolbu li ħafna iktar miljuni jiġu prodotti fil-​futur. Ninkuraġġuk teżaminaha int stess. Se tieħu gost bil-​ħafna karatteristiċi speċjali li fiha: tipa ċara, kitba fin-​naħa taʼ fuq taʼ kull paġna, indiċi li jgħinek issib versi familjari magħhom, mapep dettaljati, u materjal li jaffaxxinak fl-​appendiċi. Ferm iktar importanti, int tistaʼ taqra din il-​Bibbja b’fiduċja sħiħa li din tittrasmetti l-​istess affarijiet li qal Alla fil-​lingwa oriġinali.

[Noti taʼ taħt]

[Kumment f’paġna 29]

“It-​traduzzjoni tat-​Testment il-​Ġdid hija evidenza li f’dan il-​moviment hemm il-​preżenza taʼ studjużi kwalifikati biex jittrattaw b’mod intelliġenti l-​ħafna problemi tat-​traduzzjoni Biblika.”—ANDOVER NEWTON QUARTERLY, JANUARY 1963

[Kumment f’paġna 30]

“It-​traduzzjonijiet iridu jlaħħqu maʼ l-​iżvilupp progressiv fit-​tagħlim bibliku u mal-​bidliet fil-​lingwa”

[Kaxxa/Stampa f’paġna 31]

STUDJUŻI JFAĦĦRU N-​NEW WORLD TRANSLATION

RIGWARD in-​New World Translation of the Christian Greek Scriptures, Edgar J. Goodspeed, li ttraduċa t-​“Testment il-​Ġdid” bil-​Grieg għal An American Translation, kiteb f’ittra li ġġib id-​data tat-​8 taʼ Diċembru, 1950: “Jien interessat fil-​missjoni tan-​nies tagħkom, u fl-​għan li għandha madwar id-​dinja, u nħossni kuntent ferm bit-​traduzzjoni ċara, sinċiera u vivaċi. Din turi x’ammont kbir taʼ tagħlim sod u serju fiha, u dan jien nistaʼ nixhdu.”

Alexander Thomson, studjuż taʼ l-​Ebrajk u l-​Grieg, kiteb: “It-​traduzzjoni hija evidentement ix-​xogħol taʼ studjużi bravi u tas-​sengħa, li fittxew li joħorġu kemm jistgħu s-​sens veru tat-​test Grieg bl-​iktar mod possibbli li bih jistaʼ jiġi espress fil-​lingwa Ingliża.”​—The Differentiator, t’April taʼ l-​1952, paġni 52-7.

Il-​professur Benjamin Kedar, studjuż taʼ l-​Ebrajk f’Iżrael, qal dan fl-​1989: “Fir-​riċerka lingwistika tiegħi f’konnessjoni mal-​Bibbja u traduzzjonijiet Ebrajċi, taʼ spiss nirreferi għall-​edizzjoni bl-​Ingliż taʼ dik li hi magħrufa bħala n-​New World Translation. Meta nagħmel dan, insib li qed nikkonferma ripetutament is-​sentiment tiegħi li din il-​biċċa xogħol tirrifletti sforz onest biex tinkiseb fehma tat-​test li hija eżatta kemm jistaʼ jkun.”