Traduzzjoni tal-​Bibbja li hi faċli biex tinftiehem u li hi taʼ benefiċċju

1. (a) Alla liema inkarigu ta lil Adam? (b) Minn dakinhar ’l hawn, il-​poplu t’Alla kif uża r-​rigal tal-​lingwa?

ALLA ĠEĦOVA ta lin-​nies ir-​rigal tal-​lingwa. Fil-​ġnien tal-​Għeden, Alla ta lil Adam l-​inkarigu li jagħti isem lill-​annimali kollha. Adam ta isem sinifikanti lil kull annimal. (Ġenesi 2:19, 20) Minn dakinhar ’l hawn, il-​poplu t’Alla uża r-​rigal tal-​lingwa biex ifaħħar lil Ġeħova u biex jgħid lil oħrajn dwaru. Fis-​snin reċenti, il-​poplu t’Alla uża dan ir-​rigal biex jittraduċi l-​Bibbja ħalli iktar nies ikunu jistgħu jitgħallmu dwar Ġeħova.

2. (a) Il-​membri tal-​Kumitat tat-​Traduzzjoni tal-​Bibbja tad-​Dinja l-​Ġdida, fuq liema prinċipji mxew fix-​xogħol tagħhom? (b) X’se nitgħallmu f’dan l-​artiklu?

² Hemm eluf taʼ traduzzjonijiet tal-​Bibbja, imma wħud minnhom huma iktar preċiżi minn oħrajn. Biex il-​Kumitat tat-​Traduzzjoni tal-​Bibbja tad-​Dinja l-​Ġdida jittraduċi l-​Bibbja b’mod preċiż, iddeċieda li jimxi fuq tliet prinċipji bażiċi: (1) Onora isem Alla u użah fil-​Kelma tiegħu daqs kemm jintuża fl-​oriġinal. (Aqra Mattew 6:9.) (2) Ittraduċi l-​messaġġ oriġinali kelma b’kelma fejn ikun possibbli. Fejn ma jkunx possibbli, ittraduċi bit-​tifsir it-​tajjeb. (3) Uża lingwaġġ li jkun faċli biex jinqara u jinftiehem.a (Ara n-​nota taʼ taħt.) (Aqra Neħemija 8:8, 12.) F’iktar minn 130 lingwa differenti, it-​tradutturi tat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida mxew fuq dawn it-​tliet prinċipji. F’dan l-​artiklu, se nitgħallmu kif dawn il-​prinċipji ġew applikati għall-​edizzjoni riveduta tat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida li ġiet ippubblikata fl-​2013 u kif ġew applikati għat-​traduzzjonijiet taʼ din il-​Bibbja b’lingwi oħra wkoll.

BIBBJA LI TONORA L-​ISEM T’ALLA

3, 4. (a) Fejn insibu t-​Tetragrammaton? (b) Ħafna tradutturi tal-​Bibbja x’għamlu bl-​isem t’Alla?

³ L-​isem t’Alla hu rrappreżentat minn erbaʼ ittri Ebrajċi li jissejħu t-​Tetragrammaton. Aħna nistgħu nsibu t-​Tetragrammaton f’ħafna manuskritti Ebrajċi antiki, bħar-​Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet. Nistgħu nsibu dan ukoll f’xi kopji tas-​Settanta Griega. Dawn il-​kopji ilhom li saru, fil-​fatt saru 200 sena QK u damu jinkitbu sa 100 sena WK. Ħafna nies jibqgħu impressjonati meta jaraw kemm l-​isem t’Alla jidher spiss f’manuskritti antiki.

⁴ B’mod ċar, l-​isem t’Alla għandu jkun fil-​Bibbja. Però, ħafna tradutturi ma jużawx l-​isem t’Alla. Pereżempju, sentejn biss wara li ġiet ippubblikata t-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida taʼ l-​Iskrittura Griega Kristjana bl-​Ingliż, ġiet ippubblikata r-​reviżjoni tal-​American Standard Version. L-​edizzjoni tal-​1901 użat l-​isem t’Alla, imma r-​reviżjoni tal-​1952 m’użatux. Għala? It-​tradutturi tagħha ħassew li “xejn mhu xieraq” li jintuża l-​isem t’Alla. Ħafna tradutturi li ttraduċew kemm bl-​Ingliż u kemm b’lingwi oħra, għamlu l-​istess.

5. Għala hu importanti li jintuża isem Alla fil-​Bibbja?

⁵ Huwa tassew importanti jekk it-​tradutturi jinkludux l-​isem t’Alla jew le? Iva! Ġeħova, l-​Awtur tal-​Bibbja, irid li n-​nies isiru jafu ismu. Traduttur tajjeb għandu jkun jaf dak li l-​awtur ikun irid u dan għandu jeffettwa d-​deċiżjonijiet li jieħu dwar it-​traduzzjoni. Ħafna skritturi juru li isem Alla hu importanti u li għandu jiġi onorat. (Eżodu 3:15; Salm 83:18; 148:13; Isaija 42:8; 43:10; Ġwanni 17:6, 26; Atti 15:14) Ġeħova nebbaħ kittieba tal-​Bibbja biex jużaw ismu eluf taʼ drabi fil-​manuskritti antiki. (Aqra Eżekjel 38:23.) Allura, meta t-​tradutturi jneħħu isem Alla, ma jkunux qed jirrispettaw lil Ġeħova.

6. L-​isem t’Alla għala ġie miżjud f’sitt postijiet fit-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida riveduta?

⁶ Illum, hemm saħansitra iktar provi li għandna nużaw isem Ġeħova. Ir-​reviżjoni tal-​2013 tat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida tuża isem Alla 7,216-​il darba. Dan ifisser sitt darbiet iktar mill-​edizzjoni taʼ qabel. Ħamsa minn dawn ġew miżjuda għax l-​isem t’Alla nstab f’Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet li ġew ippubblikati dan l-​aħħar.b (Ara n-​nota taʼ taħt.) Dawn il-​ħamsa jinsabu fl-​1 Samwel 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Is-​sitt waħda, fi Mħallfin 19:18, ġiet miżjuda minħabba li sar iktar studju fuq manuskritti antiki tal-​Bibbja li huma taʼ min joqgħod fuqhom.

7, 8. X’inhu t-​tifsir tal-​isem taʼ Ġeħova?

⁷ Il-​Kristjani veri jħossu li hu importanti li dak li jkun jifhem it-​tifsir sħiħ tal-​isem t’Alla. Ismu jfisser “Hu Jġiegħel li Jsir.”c (Ara n-​nota taʼ taħt.) Fil-​passat, il-​pubblikazzjonijiet spjegaw it-​tifsir tal-​isem t’Alla billi użaw Eżodu 3:14, li jgħid: “Jien se nsir dak li rrid insir.” Il-​Bibbja riveduta bl-​Ingliż tal-​1984 spjegat li Ġeħova jġiegħel lilu nnifsu jsir dak li jogħġbu li jsir sabiex jitwettqu l-​wegħdi tiegħu.d (Ara n-​nota taʼ taħt.) Madankollu, il-​Bibbja riveduta bl-​Ingliż tal-​2013 tispjega: “Filwaqt li l-​isem Ġeħova jistaʼ jinkludi dan il-​ħsieb, mhuwiex limitat għal dak li hu nnifsu jagħżel li jsir. Dan jinkludi wkoll dak li jġiegħel li jsir f’konnessjoni mal-​ħolqien tiegħu u t-​twettiq tal-​iskop tiegħu.”

⁸ Ġeħova jġiegħel lill-​ħolqien tiegħu li jsir dak li jagħżel Hu. Pereżempju, Alla ġiegħel li Noè jsir il-​wieħed li jibni l-​arka, Besalel biex isir espert tas-​snajjaʼ, Gidegħon biex ikun gwerrier kbir, u Pawlu biex isir missjunarju. L-​isem t’Alla għandu tifsir taʼ veru għall-​poplu tiegħu, u huwa għalhekk li l-​Kumitat tat-​Traduzzjoni tal-​Bibbja tad-​Dinja l-​Ġdida inkluda l-​isem t’Alla f’din it-​traduzzjoni.

9. Għala ngħatat prijorità li ssir traduzzjoni tal-​Bibbja f’lingwi oħra?

⁹ Ħafna u ħafna tradutturi tal-​Bibbja jħallu barra l-​isem personali t’Alla. Minflok, jużaw it-​titlu “Mulej” jew l-​isem taʼ xi alla lokali. Din hi waħda mir-​raġunijiet għala l-​Ġemgħa li Tiggverna tħoss li hu importanti ħafna li n-​nies taʼ kull lingwa jkollhom Bibbja li tonora isem Alla. (Aqra Malakija 3:16.) S’issa, isem Ġeħova qed jiġi onorat fl-​edizzjonijiet tat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida f’iktar minn 130 lingwa.

TRADUZZJONI ĊARA U EŻATTA

10, 11. X’kienu xi diffikultajiet waqt it-​traduzzjoni f’lingwi oħra tat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida?

¹⁰ Kien hemm id-​diffikultajiet waqt li saret it-​traduzzjoni tat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida bl-​Ingliż f’lingwi oħrajn. Pereżempju, l-​edizzjoni Ingliża użat il-​kelma Ebrajka “Xeol” f’​Ekkleżjasti 9:10 u f’versi oħra. Din l-​espressjoni kienet tintuża spiss f’Bibbji bl-​Ingliż oħrajn ukoll. Madankollu, din il-​kelma ma setgħetx tintuża f’ħafna lingwi għax il-​maġġorparti tal-​qarrejja taʼ dawn il-​lingwi ma kinux jafu l-​kelma Ebrajka “Xeol.” Ma kinitx tinsab fid-​dizzjunarji, u xi wħud saħansitra ħasbu li kien isem taʼ post. Minħabba dawn ir-​raġunijiet, it-​tradutturi ġew mogħtijin il-​permess biex jittraduċu l-​kelma Ebrajka “Xeol” u l-​kelma Griega “Ħades” bħala “l-​Qabar.” Din hi traduzzjoni eżatta u tagħmel il-​kuntest iktar ċar.

¹¹ Ukoll kienet diffiċli biex tiġi tradotta f’ċerti lingwi l-​kelma għal “ruħ” bil-​Grieg u bl-​Ebrajk. F’dawn il-​lingwi, il-​kelma “ruħ” is-​soltu tirreferi għal xi ħares jew għal xi ħaġa li toħroġ mill-​ġisem mal-​mewt. Sabiex it-​tradutturi jevitaw nuqqas taʼ ftehim, ingħatalhom il-​permess biex jittraduċu l-​kelma “ruħ” skont il-​kuntest tal-​kelma. Spjegazzjoni tad-​diversi tifsiriet tal-​kelma “ruħ” tistaʼ tinstab fl-​appendiċi 3 u 4 tat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida taʼ l-​Iskrittura Mqaddsa. Informazzjoni utli dwar il-​kliem Ebrajk u Grieg ġiet impoġġija fin-​noti taʼ taħt fl-​edizzjoni riveduta ħalli dak li jkun ikun jistaʼ jaqra u jifhem il-​Bibbja b’mod faċli.

12. X’inhuma xi tibdiliet oħra li saru fil-​Bibbja riveduta tal-​2013? (Ara wkoll l-​artiklu fl-​edizzjoni normali taʼ din il-​ħarġa bl-​Ingliż, “The 2013 Revision of the New World Translation.”)

¹² Mistoqsijiet mit-​tradutturi kixfu affarijiet oħra li setgħu jinftiehmu ħażin fil-​Bibbja. Allura, f’Settembru tal-​2007, il-​Ġemgħa li Tiggverna tat permess biex tiġi riveduta l-​edizzjoni bl-​Ingliż. Il-​kumitat studja eluf taʼ mistoqsijiet minn tradutturi tal-​Bibbja matul ir-​reviżjoni. Espressjonijiet Ingliżi li kienu antiki tbiddlu maʼ dawk moderni, u dan għamel il-​kuntest iktar faċli biex jinqara u jinftiehem waqt li nżammet l-​eżattezza. Traduzzjonijiet li kienu diġà saru f’lingwi oħra reċentement għenu wkoll biex il-​verżjoni Ingliża tkun aħjar.—Proverbji 27:17.

APPREZZAMENT KBIR

13. Ħafna kif iħossuhom dwar il-​Bibbja riveduta tal-​2013?

¹³ Ħafna kif jħossuhom dwar it-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida riveduta bl-​Ingliż? Ħutna rġiel u nisa bagħtu eluf taʼ ittri taʼ apprezzament lill-​kwartieri ġenerali tax-​Xhieda taʼ Ġeħova fi Brooklyn, New York. Ħafna jħossuhom bħal oħt li kitbet: “Il-​Bibbja hi kaxxa taʼ teżor mimlija sa ruħ ommha b’ġojjelli prezzjużi. Li taqra l-​kliem taʼ Ġeħova b’mod ċar billi tuża [l-​Bibbja] riveduta tal-​2013 jistaʼ jiġi mqabbel maʼ li wieħed jeżamina kull ġojjell u jammira kif jidher minn barra u minn ġewwa. L-​Iskrittura miktuba f’lingwaġġ sempliċi għenitni nsir naf aħjar lil Ġeħova, li hu bħal missier b’dirgħajh imdawrin miegħi waqt li jaqrali l-​kliem tiegħu taʼ serħan.”

14, 15. In-​nies kif iħossuhom dwar it-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida b’lingwi oħra?

¹⁴ Nies li jitkellmu lingwa oħra apparti l-​Ingliż ukoll huma grati għat-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida bl-​Ingliż. Raġel xwejjaħ minn Sofia, il-​Bulgarija, qal dwar l-​edizzjoni Bulgara: “Qrajt il-​Bibbja għal ħafna snin, imma qatt ma qrajt traduzzjoni li hi eħfef biex tinftiehem u li tilħaq il-​qalb.” Bħalu, oħt Albaniża kitbet: “Kemm tinstemaʼ sabiħa l-​Kelma t’Alla bl-​Albaniż! Xi privileġġ hu li Ġeħova jitkellem magħna bil-​lingwa tagħna stess!”

¹⁵ F’ħafna pajjiżi, il-​Bibbji huma għoljin biex jinxtraw jew diffiċli ħafna biex issibhom. Hija barka li wieħed jirċievi Bibbja! Rapport mill-​Irwanda jgħid: “Għal żmien twil, ħafna nies li kienu qed jistudjaw mal-​aħwa m’għamlux progress għax ma kellhomx Bibbja. Ma setgħux jaffordjaw li jixtru l-​edizzjoni lokali tal-​knisja. U spiss ma setgħux jifhmu b’mod ċar ċerti versi, u dan żammhom lura milli jagħmlu progress.” Meta t-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida bl-​Ingliż saret disponibbli fil-​lingwa lokali tagħhom, familja mill-​Irwanda b’erbaʼ żgħażagħ qalet: “Aħna nirringrazzjaw verament lil Ġeħova u lill-​ilsir leali u għaqli talli tana din il-​Bibbja. Aħna foqra ħafna u ma kellniex flus biex nixtru Bibbja għal kull membru tal-​familja. Imma issa kull membru għandu l-​Bibbja tiegħu stess. Sabiex nuru l-​gratitudni tagħna lil Ġeħova, aħna naqraw il-​Bibbja bħala familja kuljum.”

16, 17. (a) Ġeħova xi jrid għan-​nies tiegħu? (b) X’għandna nkunu determinati li nagħmlu?

¹⁶ It-​Traduzzjoni tad-​Dinja l-​Ġdida riveduta bl-​Ingliż se tkun disponibbli f’iktar lingwi fil-​futur. Satana jipprova jwaqqaf dan ix-​xogħol, imma aħna nafu li Ġeħova jrid li n-​nies kollha tiegħu jisimgħu hekk kif jitkellem magħhom b’lingwa ċara u li tinftiehem. (Aqra Isaija 30:21.) Dalwaqt, “l-​art se tkun mimlija bl-​għarfien taʼ Ġeħova bħalma l-​ilmijiet jiksu l-​baħar.”—Isaija 11:9.

¹⁷ Jalla nkunu determinati li nużaw kull rigal mingħand Ġeħova, inkluż din it-​traduzzjoni li tonora ismu. Ħallih ikellmek kuljum permezz tal-​Kelma tiegħu. Hu jistaʼ jismaʼ b’attenzjoni t-​talb kollu tagħna. Din il-​komunikazzjoni se tgħinna nsiru nafu lil Ġeħova iktar mill-​qrib minn qatt qabel, u mħabbitna għalih se tibqaʼ tikber.—Ġwanni 17:3.