Ġenituri—Kunu t’Eżempju mill-​Aħjar għal Uliedkom

“IL-​PSIKOLOĠI jistgħu jwaqqfu t-​tfittxija li ilha għaddejja sekli sħaħ għaċ-​ċavetta taʼ trobbija tajba għat-​tfal​—mhux għax sabuha imma għax ma teżistix.” Hekk qalet ir-​rivista Time meta tat l-​opinjoni tagħha dwar ktieb fuq it-​trobbija tat-​tfal. Il-​ktieb isostni li t-​tfal primarjament jassorbu l-​valuri taʼ dawk taʼ mparhom, u mhux dawk tal-​ġenituri tagħhom.

Ma tistax tiċħad li l-​pressjoni minn dawk taʼ mparek hija qawwija ħafna biex tirreżistiha. (Proverbji 13:20; 1 Korintin 15:33) William Brown, li jikteb fil-​gazzetti, ikkummenta: “Jekk hemm Alla partikulari u mhux reliġjuż għaż-​żgħażagħ huwa l-​Alla tal-​konformità. . . . Għaż-​żgħażagħ ikun aħjar li tkun mejjet milli tkun differenti.” Meta l-​ġenituri jonqsu milli jagħmlu l-​ħajja tad-​dar pjaċevoli u tħajjar jew ma jqattgħux biżżejjed ħin maʼ wliedhom​—żewġ sitwazzjonijiet komuni fid-​dinja mgħaġġla taʼ llum​—fil-​fatt huma jkunu qed jiftħu l-​bieb biex l-​influwenza minn dawk taʼ mparhom ikollha effett ħażin fuq uliedhom.

Barra minn hekk, matul dawn “l-​aħħar jiem,” l-​arranġament tal-​familja jinsab taħt attakk għax, bħalma bassret il-​Bibbja, in-​nies huma medhijin bil-​flus, bil-​pjaċiri, u b’interessi egoistiċi. Allura, għandna niskantaw meta naraw tfal isiru “diżubbidjenti lejn il-​ġenituri, ingrati, żleali, [u] mingħajr imħabba naturali”?​—2 Timotju 3:​1-3.

It-terminu “mħabba naturali,” kif jintuża fil-​Bibbja, jirreferi għall-​imħabba tal-​familja. Din l-​imħabba hija rabta naturali li tqanqal lill-​ġenituri biex jieħdu ħsieb uliedhom u biex l-​ulied ikollhom rabta emozzjonali mal-​ġenituri tagħhom. Imma meta l-​ġenituri jonqsu fl-​affezzjoni naturali, it-​tfal se jfittxu bnadi oħra għal appoġġ emozzjonali​—ġeneralment iduru lejn dawk taʼ mparhom, u mbagħad x’aktarx jadottaw il-​valuri u l-​attitudnijiet tagħhom. Madankollu, ħafna drabi din is-​sitwazzjoni tistaʼ tiġi evitata jekk il-​ġenituri jħallu l-​prinċipji Bibliċi jiggwidaw il-​ħajja tal-​familja tagħhom.​—Proverbji 3:​5, 6.

Il-​Familja—Arranġament Divin

Wara li għaqqad lil Adam u Eva bħala r-​raġel u l-​mara taʼ xulxin, Alla tahom dan il-​kmand: “Nisslu u oktru, u imlew l-​art.” Minn dakinhar ’il quddiem inħolqot il-​familja​—il-​missier, lomm, u t-​tfal. (Ġenesi 1:28; 5:3, 4; Efesin 3:​14, 15) Biex jgħin lill-​bnedmin irabbu t-​tfal, Ġeħova poġġa ċerti aspetti bażiċi tat-​trobbija fl-​istint tagħhom. Kuntrarju għall-​annimali, il-​bnedmin għandhom bżonn iżjed għajnuna, u allura Ġeħova pprovdielhom gwida bil-​miktub. Fiha hemm direzzjoni fuq kwistjonijiet morali u spiritwali u fuq kif għandek tiddixxiplina lit-​tfal bil-​mod xieraq.​—Proverbji 4:​1-4.

Billi indirizza lill-​missirijiet b’mod partikulari, Alla qal: “Żomm f’qalbek dan il-​kliem u dawn il-​kmandamenti li qiegħed nagħtik illum. Tennihom lil uliedek, u tkellem fuqhom meta tkun f’darek, u meta tkun miexi fit-​triq, u meta timtedd, u meta tqum.” (Dewteronomju 6:​6, 7; Proverbji 1:​8, 9) Innota li l-​ġenituri l-​ewwel kellhom ipoġġu l-​liġi t’Alla f’qalbhom stess. Dan għala kien importanti? Għax it-​tip taʼ tagħlim li verament iqanqal lil oħrajn ma jiġix mill-​fomm imma mill-​qalb. Huwa biss meta l-​ġenituri jgħallmu minn qalbhom li se jolqtu qalb uliedhom. Ġenituri bħal dawn se jservu wkoll t’eżempju mill-​aħjar għal uliedhom, li malajr jindunaw jekk humiex sinċieri jew le.​—Rumani 2:​21.

Lill-ġenituri Kristjani jintqalilhom biex jgħallmu lil uliedhom minn mindu jkunu trabi, “it-​tagħlim u d-​dixxiplina u l-​parir u t-​twiddib tal-​Mulej.” (Efesin 6:​4, The Amplified Bible; 2 Timotju 3:​15) Minn mindu jkunu trabi? Iva! “Kultant aħna l-​ġenituri ma nagħtux lit-​tfal il-​kredtu li ħaqqhom,” kitbet waħda omm. “Aħna naħsbu li t-​tfal għandhom inqas abbiltajiet milli tassew għandhom. Il-​potenzjal hemm qiegħed. Aħna l-​ġenituri għandna nutilizzawh.” Iva, it-​tfal jieħdu pjaċir jitgħallmu, u meta jiġu mgħallmin minn ġenituri li sinċerament jaqdu lil Alla, huma se jitgħallmu wkoll kif iħobbu. Tfal bħal dawn se jħossuhom fis-​sigurtà fil-​limiti li tpoġġewlhom. Għalhekk, ġenituri li jkollhom suċċess jistinkaw biex ikunu ħbieb li jħobbu, komunikaturi tajbin, u għalliema paċenzjużi imma sodi, li jipprovdu ambjent bnin li fih uliedhom jistgħu jiffjorixxu.a

Ipproteġi lil Uliedek

F’ittra lill-​ġenituri, surmast konċernat fil-​Ġermanja kiteb: “Nixtiequ ninkuraġġixxu lilkom, għeżież ġenituri, biex tinvolvu ruħkom iktar fit-​trobbija taʼ wliedkom u ma tħalluhiex f’idejn it-​televixin jew f’idejn uħud taʼ fama ħażina biex jagħmlu dak li fil-​fatt huwa s-​sehem tagħkom [tar-responsabbiltà] għall-​iżvilupp tal-​personalità tagħhom.”

Jekk tħalli lit-​tfal f’idejn it-​televixin jew uħud li mhux taʼ min jafdahom, tkun fil-​fatt qed tħalli l-​ispirtu tad-​dinja jinfluwenza t-​trobbija tagħhom. (Efesin 2:​1, 2) F’oppożizzjoni diretta kontra l-​ispirtu t’Alla, dan l-​ispirtu dinji, bħal riefnu qawwi, iġorr żrieragħ taʼ ħsibijiet li huma “taʼ l-​art, taʼ l-​annimali, tad-​demonji” u jiżragħhom liberalment fl-​imħuħ u fil-​qlub taʼ dawk bla esperjenza jew b’nuqqas t’għaqal. (Ġakbu 3:​15) Dawn it-​tipi taʼ ħsibijiet li huma bħal ħaxix ħażin eventwalment jikkorrompu l-​qalb. Ġesù wera kemm jeffettwa dak li jinżeraʼ fil-​qalb, billi qal: “Bniedem tajjeb joħroġ it-​tajjeb mit-​teżor tajjeb taʼ qalbu, imma l-​ħażin joħroġ il-​ħażin mit-​teżor ħażin tiegħu; għax mill-​abbundanza li jkollu f’qalbu jitkellem fommu.” (Luqa 6:​45) Għalhekk, il-​Bibbja tħeġġeġ: “Ħares lil qalbek bir-​reqqa kollha, għax minnha ġejja l-​ħajja.”​—Proverbji 4:​23.

Ovvjament, it-​tfal se jaġixxu taʼ tfal, u xi ftit minnhom għandhom it-​tendenza li jagħmlu l-​kuntrarju jew saħansitra jwebbsu rashom. (Ġenesi 8:​21) X’jistgħu jagħmlu l-​ġenituri? “Il-​bluha mqabbda maʼ qalb taʼ tifel, iżda l-​ħatar tat-​twiddib ibegħidha minnu,” tgħid il-​Bibbja. (Proverbji 22:​15, Saydon) Xi wħud iħarsu lejn dan bħala trattament aħrax li hu antikwat. Fil-​fatt, il-​Bibbja hija kontra l-​vjolenza u kontra kull tip t’abbuż. Il-​“ħatar,” għalkemm xi drabi jfisser li jintuża b’mod letterali, jirrappreżenta l-​awtorità tal-​ġenituri li hija amministrata b’mod sod imma wkoll bi mħabba u kif jixraq għall-​ġid etern taʼ wliedhom.​—Ebrej 12:​7-​11.

Gawdu r-​Rikreazzjoni maʼ Wliedkom

Huwa fatt magħruf li biex it-​tfal jiżviluppaw kif suppost għandhom bżonn jilagħbu u jiddevertu. Ġenituri għaqlin jieħdu vantaġġ minn opportunitajiet biex isaħħu r-​rabta taʼ bejn il-​ġenitur u t-​tfal billi jipparteċipaw fir-​rikreazzjoni maʼ wliedhom kulmeta jkun possibbli. B’hekk, il-​ġenituri jistgħu mhux biss jiggwidaw lil uliedhom f’li jagħżlu rikreazzjoni bnina, imma wkoll jistgħu juruhom kemm jgħożżu l-​kumpanija tagħhom.

Wieħed missier, li hu Xhud, jgħid li spiss kien jilgħab bil-​ballun maʼ ibnu meta kien jiġi d-​dar mix-​xogħol. Waħda omm tiftakar kemm uliedha kienu jħobbu jilagħbu logħob li jintlagħab fuq il-​mejda. Mara tiftakar li meta kienet żgħira, il-​familja tagħha kienu jħobbu joħorġu bir-​roti flimkien. Dawn it-​tfal kollha issa kibru, imma l-​imħabba għall-​ġenituri tagħhom​—kif ukoll għal Ġeħova​—hija b’saħħitha daqs qatt qabel u tkompli tissaħħaħ.

Il-ġenituri li juru bil-​kliem u bl-​azzjoni li jħobbu lil uliedhom u li jridu jkunu magħhom verament iħallu impressjoni fil-​fond li spiss isservihom għal ħajjithom kollha. Per eżempju, ħafna mill-​gradwati taʼ waħda mill-​klassijiet taʼ l-​Iskola taʼ Gilgħad (Watchtower Bible School of Gilead) qalu li x-​xewqa tagħhom li jimmiraw għall-​ministeru full-time nibtet bis-​saħħa taʼ l-​eżempju u l-​inkuraġġiment tal-​ġenituri tagħhom. X’wirt mill-​isbaħ għall-​ulied u x’barka għall-​ġenituri! Ngħiduha kif inhi, mhux it-​tfal kollha għandhom iċ-​ċirkustanzi biex jidħlu fil-​ministeru full-time meta jikbru, imma kollha se jibbenefikaw minn, u jonoraw, ġenituri li jibżgħu minn Alla. Dawn isiru l-​iktar ħbieb tal-​qalb tagħhom u eżempji mill-​aħjar biex jimitaw.​—Proverbji 22:6; Efesin 6:​2, 3.

Ġenituri Waħedhom Jistgħu Jirnexxu

Illum il-​ġurnata, ħafna tfal jikbru fi djar b’ġenitur wieħed. Waqt li dan iżid maʼ l-​isfida tat-​trobbija tat-​tfal, int jistaʼ jkollok suċċess. Ġenituri waħedhom jistgħu jiġu inkuraġġiti mill-​eżempju Bibliku taʼ Ewniċe, Kristjana Lhudija taʼ l-​ewwel seklu. Peress li żewġha ma kienx jemmen, x’aktarx li Ewniċe ma rċiviet l-​ebda appoġġ spiritwali mingħandu. Minkejja dan, hi kienet eżemplari f’li tgħallem lil Timotju. L-​effett tajjeb tagħha li ħalliet fuq Timotju minn meta kien tarbija, flimkien maʼ dak taʼ Lojs, in-​nanna taʼ Timotju, wera li kien iktar b’saħħtu minn kwalunkwe influwenza negattiva li setgħet ġiet minn uħud taʼ mpar Timotju.​—Atti 16:​1, 2; 2 Timotju 1:5; 3:​15.

Illum, ħafna żgħażagħ li kibru ġo familji fejn wieħed mill-​ġenituri ma jemminx jew familji b’ġenitur wieħed qed juru l-​kwalitajiet mill-​isbaħ li kellu ż-​żagħżugħ Timotju. Per eżempju, Ryan, li issa għandu 22 sena u hu ministru full-time, trabba f’dar b’ġenitur wieħed maʼ ħuh u oħtu li huma akbar minnu. Missierhom kien alkoħoliku, u hu abbandunahom meta Ryan kellu erbaʼ snin. “Ommi kienet determinata li l-​familja tagħna tkompli taqdi lil Ġeħova,” ftakar Ryan, “u hi aġixxiet f’armonija maʼ din ir-​riżoluzzjoni b’qalbha kollha.”

“Per eżempju,” qal Ryan, “ommi dejjem ħadet ħsieb li aħna t-​tfal nassoċjaw biss maʼ tfal li kienu taʼ influwenza tajba. Hi qatt ma ħallietna nassoċjaw maʼ wħud li l-​Bibbja tiddeskrivihom bħala kumpanija ħażina, kemm jekk barra u kemm jekk ġewwa l-​kongregazzjoni. Ukoll, hi naqqxet ġo fina l-​ħarsa x-​xierqa lejn l-​edukazzjoni sekulari.” Avolja omm Ryan spiss kellha ħafna x’tagħmel u kienet tkun għajjiena minħabba x-​xogħol, dan ma waqqafhiex milli tieħu interess bi mħabba f’uliedha. “Dejjem riedet tkun magħna u titkellem magħna,” qal Ryan. “Kienet għalliema paċenzjuża imma soda, u għamlet l-​aħjar li setgħet biex ikollna studju tal-​Bibbja regulari. Meta xi prinċipji tal-​Bibbja kienu involuti, ma kinitx se tagħmel kompromess.”

Meta jaħseb fi tfulitu, Ryan jirrealizza li l-​iktar influwenza umana qawwija f’ħajtu u f’ħajjet ħutu kienet minn omm li verament ħabbet lil Alla u lil uliedha. Allura intom, ġenituri Kristjani​—miżżewġin jew romol, bis-​sieħeb fil-​verità jew le​—iċċedux għall-​iskuraġġiment jew tfixkil temporanju hekk kif tistinkaw biex tgħallmu lil uliedkom. Xi drabi, xi tfal, bħall-​iben il-​ħali, iduru ’l hinn mill-​verità. Imma meta jaraw kemm id-​dinja hija superfiċjali u bierda għandhom mnejn jirritornaw. Iva, “hu l-​ġust li jimxi bir-​reqqa; henjin uliedu li jiġu warajh!”​—Proverbji 20:7; 23:​24, 25; Luqa 15:​11-​24.

[Nota taʼ taħt]

[Kaxxa/Stampi f’paġna 11]

Il-​Ġenituri taʼ Ġesù—Magħżulin minn Alla

Meta bagħat lil Ibnu biex jitwieled bħala bniedem, Ġeħova għażel lill-​ġenituri taʼ Ġesù b’attenzjoni. Huwa interessanti li Ġeħova għażel koppja umli li jibżgħu minn Alla u li ma fissdux lil Ġesù imma għallmuh il-​Kelma t’Alla u l-​importanza taʼ xogħol iebes u responsabbiltà. (Proverbji 29:21; Lamentazzjonijiet 3:​27) Ġużeppi għallem lil Ġesù s-​sengħa taʼ mastrudaxxa, u bla ebda dubju kemm Ġużeppi kif ukoll Marija straħu fuq Ġesù biex jgħinhom jieħdu ħsieb it-​tfal l-​oħra, li kienu minn taʼ l-​inqas sitta.​—Marku 6:3.

Int tistaʼ timmaġina lill-​familja taʼ Ġużeppi jaħdmu flimkien fiż-​żmien tal-​Qbiż biex jippreparaw għall-​vjaġġ annwali lejn Ġerusalemm u lura​—vjaġġ taʼ xi 200 kilometru li kellhom jagħmluh mingħajr it-​trasport modern. Żgur li familja taʼ disgħa jew iktar kellhom ikunu organizzati sew għal dan il-​vjaġġ twil. (Luqa 2:​39, 41) Minkejja l-​isfidi, żgur li Ġużeppi u Marija kienu jgħożżu dawn l-​okkażjonijiet, forsi billi kienu jieħdu vantaġġ minnhom biex jgħallmu t-​tfal tagħhom dwar ġrajjiet Bibliċi tal-​passat.

Meta kien għadu d-​dar, Ġesù “baqaʼ sottomess” lejn il-​ġenituri tiegħu, waqt li “baqaʼ javanza fl-​għerf u fl-​iżvilupp fiżiku u fil-​favur m’Alla u mal-​bnedmin.” (Luqa 2:51, 52) Iva, Ġużeppi u Marija wrew li kien ħaqqhom il-​fiduċja taʼ Ġeħova. X’eżempju mill-​aħjar huma għall-​ġenituri llum!—Salm 127:3.