June

E Yehova wapazile awina Klistu wakutalicila pano wapilukanga ukulingana na vino ivintu vyawa. Ilivule wawacuzyanga swinya mpindi zimwi ivyamusango wo-o vyacitikanga palyanye pano watakwenecela nu kwenecela. Lekani tulande pe vino vyaciticizile e Banaba nu mutumwa Paulo pano wawizyanga mu Listra. Pakutalika, awantu wawapocelezile icete swinya wateyelezyanga na kwe woliwo. Nomba awalwani ‘wafunkuzile amawumba,’ swinya wamwi pe wa-a wapozile e Paulo na mawe icakuti kwempe nu kuti wamukome. (Imili. 14:19) Lelo nanti ciwe wo-o, e Paulo ne Banaba watalesile ukuwomba umulimo wakuwizya, watwalilizile ukuwombela ku vifulo vinji. Avyani vino vyafumilemo? Walenzile “awavule awawa awasambilizi,” swinya amazwi yawo ni cakulolelako cawo icizima, vyavwizye awina Klistu wawuye. (Imili. 14:​21, 22.) Wo-o vino e Paulo ne Banaba watwalilizile ukuwomba umulimo wakuwizya asa mulandu nu kuti wawacuzyanga, calenzile awavule ukuzanamo ivizima. Fwandi nasweswenye nga cakuti tutanenusile mwe wo-o umulimo wuno Yehova watupa, tulipaalwa. w23.04 16-17 ¶13-14

Imfumu Davidi yalinji na walwani awavule wano wamulwisyanga swinya walenganga lyonsinye kwe Yehova ukuti awamwavwa. Wasuwizile ukuti e Yehova wivwanga nu kwasuka amapepo yakwe. Na mwemwenye mungasuwila ukuti e Yehova akakwivwa nu kwasuka amapepo yinu. Ivya kulolelako vino tulanzilepo mwe co-o icipande, vingatwavwa ukusuwila ukuti e Yehova angatupa amano na maka yakusipicizya. Angawomvya awanawitu na wankazi nanti awantu vye wanji pakutwavwa. Kweni mpindi zimwi e Yehova atanga ayasuke amapepo yitu ukulingana na vino tukwenecela. Lelo icisinka acakuti akakwasuka. E Yehova wandi awatupa vino tukulonda swinya pa mpindi injanane. Acino twalililani ukusuwila Yehova pano mukupepa nu kwizuka ukuti wandi awamisakamala swinya mwamanya ukuti munsi mpya, “alipa ica wumi consinye vino cikalonda.” [NWT].—Amalu. 145:16. w23.05 8 ¶4; 13 ¶17-18

Cawa icetenye ukuwika amano pa vizima vino vingafumamo nga cakuti mwaficilisya vino mwapanga ukucita. Nga mwemwe, avizima ci vino mungakwelenganyapo? Nga cakuti mukalonda ukuzifyako mwe vino mukawazya e Baibolo nanti ukupepa, mwakwelenganya pe vino ukuwazya nanti ukupepa kulimyavwa ukuwa na wuciwuza uwuwome ne Yehova. (Amalu. 145:​18, 19) Ne nga cakuti kwawa imiwele yimwi yino mukalonda ukuzifyako, mwakwelenganya pe vino ukucita wo-o kulilenga mwakwivwana icete na wantu wanji. (Kolo. 3:14) Cingazipa sana nga cakuti mwalemba imilandu yino yikulenga mwavwambisya ukuficilisya vino mwapanga. Swinya lyonsinye mwalolapo pe vino mwalemba. Mwazanwa na wantu wano wangamyavwa ukuficilisya vino mwapanga ukucita. (Imilu. 13:20) Icisinka acakuti, swensinye kukawako impindi zimwi pano tusivwambisya ukuwomba. Lelo co-o lyo cisakusula mukuti tutakulonda ukuwombela pa kuficilisya vino twapanga ukucita. Tungakwelezya na maka ukuwombela pe vino twapanga asa mulandu nu kuti mpindi zimwi tutanga twavwambisya ukuwomba. Kweni, ukucita wo-o kutapepuka. Lelo nga twaficilisya vino twapanga ukucita, tuliwa ni nsansa. w23.05 27-28 ¶5-8

Ukumanya co-o kungalenga tusokolole vino tucisile, tulapile nu kukananyocezyapo iciluwo icili conganye cino twacisile. Swinya kungatwavwa ukutwalilila ukusamala mwe lo-o uluwilo lwa ku wumi. Nga cakuti mutanga mupilule vino vyapita, mutazipizile nu kuwasumba impindi na maka yinu ukutalika ukuyipokolola nanti ukupa wanji imilandu. Lelo muzipizile vye ukuzumila iciluwo nu kuwombela pe vino vikulondekwa ukuwombelwapo pe yoyo impindi. Swinya nga cakuti mukuyivwa uwuwi pe vino muluvinye, mwanena Yehova pa ciluwo cino mu cisile nu kumulenga ukuti amitetele. (Amalu. 25:11; 51:​3, 4) Ne nga cakuti vino mupinguzilepo vilumisizye wanji umwezo, mwawalenga ukuti wamitetele swinya nga cingalondekwa mwanena na wa eluda ukuti wamyavwe. (Jemu. 5:​14, 15) Mwasambililako ku viluwo vino mwacisile nu kukana nyocezyapo. Ukwasowa nu kuvwilika, nga mwacita wo-o, e Yehova alimitetela swinya aliwamitunjilila mwe vino mukulondekwa.—Amalu. 103:​8-13. w23.08 28-29 ¶8-9

E Jehoiada wavwizye Imfumu Joashi ukuwa amuntu umuzima nkaninye. Na co-o calenzile e Joashi pano walinji amutici awavwambisya sana ukusecelesya e Yehova. Lelo ku cawulanda, pano Jehoiada wafwile ivintu vizile avipiluka. E Joashi watalisile ukuteyelezya ku wantu wano watapepanga e Yehova. (2 Imila. 24:​4, 17, 18) Kweni nanti acakuti e Yehova wafuzilwe nkaninye “wawatumizile awatumwa awakuwapetulila ku Mfumu e Leza . . . , ukuwa nanti kupechela.” Swinya weliwe na wamu ng’anda yakwe, wakanile nu kwivwila ne Zakariya nye, wino atalinji vye we kasesema wa kwe Yehova nanti e simapepo, lelo wino walinji amuvyala wakwe. Icakuti wizile akoma e Zakariya e mwana Jehoiada. (2 Imila. 22:11; 24:​19-22) E Joashi atalinji na katina kwe Yehova, na co-o calenzile ivintu vimuwipile nkaninye. E Yehova walanzile ukuti: “Ndisalula wano wankwelengula.” (1 Sam. 2:30) Acino awasilika awina Asiria wizile awacimvya “iwumba kulu ilyavita” vya kwe Joashi swinya wamusile “impondo mvule. (2 Imila. 24:​24, 25) Cinji acakuti e Joashi wasyazile awamukoma ku wawomvi wakwe, amuno wakomile e Zakariya. w23.06 18-19 ¶16-17

Umutumwa Paulo wamazile imyaka mupipi ne 10 mu Efese ukuwomba umulimo wakuwizya nu kusambilizya ilyasi ilizima. (Imili. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Wakunzile nkaninye awina Klistu wawuye swinya walondesyanga nu kuwavwa ukutwalilila ukuwa ni cisinka kwe Yehova. Pano awina Efese wano Paulo walembezile e kalata watani wasambilile icine nu kuwa awina Klistu, walinji mukupepa kwa wufi swinya wacitanga ni vya mayele. Awina Efese awavule wacitanga uwuzelele swinya wativwanga uwuwi pe vino wacitanga. Vino wavulizile ukulanda pano wakwizya na pano wakuzevya, vyawanga avyawuzelele vitupunye. (Efes. 5:3) Awantu awavule mu Efese “wakunkumile,” [NWT] akuli ukuti ‘wativwanga uwuwi pe vino wacitanga.’ (Efes. 4:​17-19) Pano watani wasambilile pe vino amasundo ya mu Baibolo yakalanda pa vizima ni viwipe, e kampingu yawo yitawacuzyanga pa viwipe vino wacitanga. Acino calenzile e Paulo awanene ukuti “wakupikwa mu mfinzi, wawa aweni mu wumi wakwe Leza.” Nanti ciwe wowo awina Efese wamwi watatwalilizile ukuwa mu mfinzi. w24.03 20 ¶2, 4; 21 ¶5-6

Palondekwanga ukuwombesya na maka pa kuti e Gideoni awombe umulimo wawukapanzya. Ku cakulolelako, uwusiku pano awina Midiani wasamazile mu wulwi, e Gideoni watalisile ukuwakonka ukufumilila ku mayonde ya ku Zerera ukufika na ku Luzi lwa Yodani.(Kapa. 7:22) Lelo e Gideoni atapelezile vye pa Yodani nu kutalika ukunyocelamo! Nanti acakuti e Gideoni na wonsi wakwe 300 watonsile, watwalilizile vye ukukonka awina midiani. Namukulecelezya wasusile wawazana nu kuwacimvya. (Kapa. 8:​4-12) EGideoni wasuwizile ukuti e Yehova walinji nu kumuwomya swinya wonye avino calinji. (Kapa. 6:​14, 34) E Gideoni na wonsi wakwe, wakonsile izya mfumu ziwili izya wina midiani. Zyo-o izya mfumu zyakwezile pa ngamila nawo wasamalanga vye. (Kapa. 8:​12, 21) Lelo nanti ciwe wo-o, e Yehova wawavwizye ukuzizana nu kucimvya uwulwi. Wonye avino wa eluda wazipizile ukusuwila Yehova wino “asitonta nanti ukutontechela.” Aliwapa amaka pa mpindi yilyanye pano wakuyalonda.—Ayize. 40:​28, 29. w23.06 6 ¶14, 16

Tungawa awawome asa mulandu ni ntazi zino tungawa nazyo. Cino tuzipizile vye ukucita, akusuwila Yehova. Lolani vino ukusuwila Yehova kwavwizye e Baraki ukucimvya. E Yehova wamunenile ukuti aye muwulwi nanti acakuti pe yoyo impindi awina Israeli watayipekinyepo ukulwa inkondo swinya watakwetipo ni vyanzo. Lelo e Yehova wawanenile ukuti waye mukulwisya imfumu e Sisera iya ku Kenani na wasilikali wakwe wano wakweti ivyanzo ivivule. (Kapa. 5:8) Acino e Debora e kasesema mwanaci wanenile e Baraki ukuti atentemuke umwamba nu kuya mukulwisya e Sisera wino walinji namaceleta ya wulwi 900. Cinji acakuti, wo-o vino pano walinji nu kuya mukusunkanila palinji apalingane ukwasowa ni milundu, calinji nu kupepucila nkaninye e Sisera ukulwa na maceleta. Lelo nanti ciwe wo-o e Baraki wivwizile vino wamunenile. Pano awasilika watentemusile vye umwamba wa Tabora, e Yehova walesile imvula iyikulu nkaninye. Pano calinji wo-o, amaceleta ya kwe Sisera yatalisile ukujomba mu matipa. Swinya e Yehova wavwizye e Baraki ukucimvya uwulwi. (Kapa. 4:​1-7, 10, 13-16) Na sweswenye e Yehova alitwavwa ukucimvya nga cakuti twamusuwila nu kwivwila uwutunguluzi wakwe, wuno akatupa ukupitila mwi wungwe. w23.07 19 ¶17-18

Tuzipizile ukutekanya pa kuti twize tupusuke. Ndi wulyanye vino awawomvi wa kwe Yehova awa cisinka wano walinjiko kunsizi walinji awatekanye, avino nasweswenye tuzipizile ukulindilila ukuti e Yehova ayize aficilisye vino watulaya. (Hebe. 6:​11, 12) E Baibolo yatukolanya ku mulimi. (Jemu. 5:​7, 8.) Umulimi akawombesya na maka ukulima nu kwitilizya ivizawalo vyakwe. Lelo pa mulandu wakuti asimanya icete cete pano umusanya wuliwala nanti pano imvula yilitonya, asimanya ni mpindi nye pano vilica. Acino akatekanya pano akulindilila nu kusuwila ukuti vilica alisombola. Nasweswenye avino cawa, tukawombesya mu mulimo wa kwe Yehova nanti acakuti ‘tutamanya impindi pano Imfumu yitu yiliyiza.’ (Mat. 24:42) Twatekanya pano tukulindilila ukuti e Yehova ayize aficilisye vino watulaya pa mpindi injanane. Amuno nga cakuti tutatekinye, tungatonta ukulindilila swinya ncepamwi tungayipawula na kwi wungwe. Cinji acakuti, tungawika vye amano ku vintu vino tukulola ukuti avino vingatuletela insansa. Lelo nga swe watekanye, tungatwalilila ukusipicizya swinya tungiza tupusuke.—Mika 7:7. w23.08 22 ¶7

Nga twalinganya wo-o uwusesemo wuno wawa pe Daniel 2:​41-43 ku masesemo yano yawa mwi buku lya Ukuwumbulika, tungalanda ukuti ya-a amatamba yakakwimililako uwuteko wa United States ne Britain, wano wakawombela ponga swinya awuli uwuteko wa maka insi yonsinye. E Daniel walanzile pe wo-o uwuteko wa maka ukuti, “wo-o uwufumu mbali wuliwoma mbali wulitonta.” Amulandu ci wuno wo-o uwufumu watontela mbali? Amuno awantu wa mwe wo-o uwuteko wano wakakwimililako ilivu, wakanyosezya pansi wo-o uwufumu icakuti awupotwa ukuwoma ngati acela. Tukasambililako amasambililo ayacindame ku cilolwa cino Daniel walondolozile. Icakutalicila, uwuteko wa Anglo-America walanjizizye apatiswenye ukuti awuli uwuteko wa maka. Ku cakulolelako, insi ya United States ne Britain zyawa pa nsi zino zyacimvizye Inkondo ya Nsi Yonsi Iyakutalicila ni Yaciti Wili. Lelo nanti ciwe wo-o, uwuteko watalika ukutonta swinya wulitwalilila ukutonta amuno awikala nsi wakalwisyanya swinya wakalwisya uwuteko. Ica citi wili, uwuteko wa Anglo-America awuno wuliwa awuteko wakulecelezyako ukuwa na maka pano Yehova atani ayonone amawuteko yonsinye. w23.08 10-11 ¶12-13

Mpindi zimwi e Davidi wasakamikwanga nkaninye pa mulandu ni ntazi zino wapitangamo. (Amalu. 18:​4, 5) Lelo e Yehova wamulanjizyanga ukuti wamukunzile swinya wamusakamalanga, na co-o calenzile awakwivwako icete. E Yehova watungululanga we-e ciwuza wakwe wino watonsile ‘kumulemvwe wuzima’ swinya ‘kuvifula vyaminzi masengame.’ Co-o cawomizye nkaninye e Davidi swinya calenzile atwalilile ukuwombela Yehova ni nsansa. (Amalu. 18:​28-32.) Wonye avino cawa na peyonye impindi. Nga twawa ni ntazi tukatwalilila ukusipicizya pa mulandu wa kuti,“ulukundo luntasila lwa Mfumu e Leza ninkumbu zyakwe vyalandalila.” (Ukulo. 3:22; Kolo. 1:11) Uwumi wakwe Davidi walinji mu wusanso swinya kwalinji awalwani awa maka wano wamulwisyanga. Lelo nanti ciwe wo-o, e Yehova wamulanjizizye ulukundo swinya walenzile awayivwa umucinjililwe. E Davidi wasuwizile nkaninye e Yehova, amuno wamwavwanga mwe vyonsinye vino wapitangamo. Na co-o calenzile alande ukuti: “[Yehova] antula kuntete zyane zyonsi.” (Amalu. 34:4) Nanti acakuti e Davidi walinji ni ntete, wazicimvizye pa mulandu wa kuti e Yehova wamwavwanga. w24.01 30 ¶15-17

Sambililaniko ku viwipe vino Joashi wapinguzilepo. Pano e Simapepo Mukulu e Jehoiada wafwile, e Joashi wizile awa ni viwuza vino vyalenzile awacita iviwipe. (2 Imila. 24:​17, 18) Ku cakulolelako, wivwizile ukupanda mano ukwa wana wa zyamfumu izya wa Yuda wano watakunzile e Yehova. E Joashi wazipizile ukulewuka wa-a awantu pa kuti atakawe ni miwele miwipe. Lelo wo-o asa vino wacisile, wivwizile ukupanda amano kwawo. Swinya e Zakariya umwana wa kwe Jehoiada walile wamwavwa pa viwipe vino wacitanga, e Joashi wizile amukoma. (2 Imila. 24:​20, 21; Mat. 23:35) Vino we-e umonsi wacisile vyawifile nkaninye. Pano Joashi watalisile vye ukuteka, walinji amuntu umuzima lelo ku cawulanda wizile awa we cipondoka swinya e cikoma. Namukulecelezya awawomvi wakwe wizile awamukoma. (2 Imila. 24:​22-25) Ukwasowa nu kuvwilika ivintu vyanga vimuzipile nkaninye mu wumi wanga atwalilile ukwivwila Yehova nu kukunda wano wamukunda w23.09 9 ¶6

E Yesu waweni ukuti e Peter angatwalilila ukuwa ni cisinka. Acino wamunenile mu cikuku ukuti “utize uwatina.” Vino Yesu wamunenile vyalenzile apiluke mwe vino welenganyanga. Mukupita kwa mpindi e Peter ne Andreya wizile awaleka umulimo wa kulema inswi nu kutalika ukuwomba ne Yesu umulimo wa kuwizya. Vino wapinguzilepo vyalenzile e Yehova awawapaala. (Mar. 1:​16-18.) E Peter waweni ivya kuzungusya ivivule pano wizilewa amusambi wa kwe Yesu. Ku cakulolelako, waweni kuno Yesu wapozyanga awalwale, ukufumya iviwa mu wantu nu kuzyulupula awafwe. (Mat. 8:​14-17; Mar. 5:​37, 41, 42) Cinji acakuti waweni ni cilolwa cino calanjizyanga amaka yano e Yesu walinji nu kuwa nayo nga cakuti wawa Amfumu mu Wufumu wa kwe Leza. Co-o icilolwa camuwomizye nkaninye, icakuti atalinji nu kuciwililapo. (Mar. 9:​1-8; 2 Pet. 1:​16-18) E Peter wangekane ukuwa amusambi wa kwe Yesu, nge ataweni vino vya citisile. Fwandi ukwasowa nu kuvwilika, e Peter wivwile icete nkaninye wo-o vyo wacimvizye vyo vyalinji nu kulenga akane ukuwa nu longo lwa kulola vyonsinye vino twalandapo. w23.09 21 ¶4-5

Mwe kalata yakutalicila yino umutumwa Peter walemvile wawomvizye amazwi ya kuti “kundananji nkani.” Ulukundo lwa musango wo-o, lusivwimba pa viluwo vitici lelo lukavwimba pa “mawembuko mavule.” (1 Pet. 4:8) E Peter afwile wizukanga vino Yesu wamusambilizizye pa kutetela wanji. Fwandi pano walanzile ukuti angatetela umuntu winji imiku “munenulambali 7” weni wayilolanga ngati nga wacita wo-o, lyo ali ni cikuku nkaninye. Lelo e Yesu watusambilizizye swensinye ukuti tuzipizile ukutetela wanji “amakumi munenulambali impindi munenula mbali 77,” akuli ukuti kusi ukupenda imiku yino twatetela wanji. (Mat. 18:21) Nga cakuti cikamitalila ukukonka ko-o ukusunda, mutazipizile ukwivwa uwuwi. Amuno awawomvi wa kwe Yehova wonsinye cikawatalila ukutetela wanji pa mulandu wa kuti tutapwililika. Fwandi icicindamisye cino mwemwe muzipizile ukucita pe yo-o impindi, akwelezya na maka ukutetela awanawitu na wankazi nu kupanga umutende nawo. w23.09 29 ¶12

Pano Yona walinji munda ya cinswiwalapizile nu kusuwila ukuti e Yehova walinji nu kwivwa ipepo lyakwe. Swinya wasuwizile ukuti e Yehova walinji nu kumwavwa. E Yehova wizile amupususya swinya e Yona wizile azumila ukuya mukuwomba umulimo wuno wamupile. (Yona 2:10–3:4) Uzye mukatela amupepapo kwe Yehova pano mukupita mu ntazi? Nanti uzye mukatonta nkaninye icakuti amupotwa nu kuyisambilizya? Mwakwizuka ukuti e Yehova akamanya vino mukuyivwa. Fwandi nanti aca kuti mwalanda vye amazwi yatici mwi pepo, mungasuwila ukuti wandi amipe vino mukulonda. (Efes. 3:20) Nga cakuti cikamiwomela ukuyisambilizya pa mulandu wakulwala, ukutonta nanti ukusakamikwa, mwakwelezya ukuteyelezya kwe Baibolo iyikopwe nanti ku mabuku yitu yano yakalanda pe Baibolo. Swinya mungateyelezyako na ku ndwimbo nu kutamba amavidyo yano yawa pa jw.org. E Yehova wandi awamiwomya swinya alicita wo-o, nga cakuti mukupepa kwe weliwe nu kuvwamba ivyasuko ku mapepo yinu mu Baibolo na mu vintu vinji vino watuwicilako. w23.10 13 ¶6; 14 ¶9

Mwi tempile lino wizile awazenga mu Yerusalemu mwalinji vimwi vino vyakoline nkaninye na vyo vyalinji mwi hema. Ku cakulolelako mwalinji imiputule yiwili akuli ukuti ‘Uwutele’ nu ‘Wutele Nkani’ yino wapawunkinye ukuwomvya umwenda. (Hebe. 9:​2-5; Ukuf. 26:​31-33) Mukasi mu Muputule Uwutele, mwalinji icakutekapo inyali ice golide, icikomelo cakocelapo ivinuncile ni tebulo apakuwika umukate. “Wasimapepo awapakwe” watupunye awano wazumilizizye ukwinjila mu muputule uwutele mu kuwomba umulimo wawo uwawusimapepo. (Impe. 3:​3, 7, 10) Mu Muputule Uwutele Nkani mwalinji imbokosi yilayano yino yimililangako ukuwapo kwa kwe Yehova. (Ukuf. 25:​21, 22) E simapepo mukulu mutupunye awino wazumilizizye ukwinjila mu muputule uwutele nkani pa wanda wacifuta mulandu. (Lev. 16:​2, 17) Winjilanga nu wazi wa nyama wuno wayanga mukupa pakulipila pa mawembuko yakwe nga nayaluko lonsinye. Mukupita kwa mpindi e Yehova walenzile vino vyalinji pi hema vimanyikwe vino vimililangako.—Hebe. 9:​6, 7. w23.10 27 ¶12

E Baibolo yanyocezyapo imiku imivule ukutunena ukuti “kundananji.” (Yoha. 15:12; Roma. 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 Yoh. 4:11) Lelo nanti ciwe wo-o, ulukundo akuyivwa kwa mukasi ka mwezo, kuno kusi umuntu uwili wensinye wino angalola. Nomba tungalanjizya wuli ukuti twakunda awanawitu na wankazi? Tungalanjizya ukuti twawakunda ukupitila mwe vyo tukalanda nu kucita. Kwawa inzila izilekane lekane zino tungalanjizizyamo ukuti twakunda awanawitu na wankazi. Amawaliko yano yakonkapo yalanzilepo pe zyo-o inzila. Akuli ukuti: “Vwanjilananji nukusimichila.” (Zaka. 8:16) “Muwakwikala umutende.” (Mar. 9:50) Mwawa pankolelo ‘mukuchindikana.’ (Roma. 12:10) “Pochelelananji.” (Roma. 15:7) “Tetelananji.” (Kolo. 3:13) “Muwakwavwana ukusenda ivisendo.” (Gal. 6:2) “Sansamusyanianji.” (1 Tes. 4:18) “Simpisyanianji.” (1 Tes. 5:11) “Muwapepelana.”—Jemu. 5:16. w23.11 9 ¶7-8

Cila wanda, tukapingula pa vintu vino vikalondekwa ukuwa ni suwilo iliwome. Ku cakulolelako, pe vino tukapingulapo pangawa awantu wakwizya nawo, ivya kumalilamo icitendwe, amasambililo, pi twala, ukukwata awana apano ni ncito zyakuwomba. Fwandi pano tukupingula pe vyo-o ivintu cingazipa ukuyikolowozya ukuti, ‘Uzye vino napingulapo vikulanjizya ukuti na suwila ukuti e Yehova wandi ayonone yo-o insi nu kuleta insi mpya? Nanti uzye nkapingula ukucita ivintu ngati awa mwe yo-o insi wano wakalola ukuti nga wafwa lyo calala casila?’ (Mat. 6:​19, 20; Luk. 12:​16-21) Tuliwapingula icete pa vintu nga cakuti tuli ni suwilo iliwome ilyakuti insi mpya yipalamizile nkaninye. Tukapita mu ntazi zino zikalondekwa ukuwa ni suwilo iliwome. Tungalwala indwala imbipisye, ukutucuzya nanti vye ivintu vinji vino vingalenga tunyocele insizi. Kweni, nga apano intazi vye zyatuponela, tungalola ngati twandi tusipicizye. Lelo nga cakuti yoyo intazi yikuyilako vye pa nkolelo, tungalondekwa ukuwa ni suwilo iliwome pakuti tutwalilile ukusipicizya nu kuwombela e Yehova ni nsansa.—1 Pet. 1:​6, 7. w23.04 27 ¶4-5

E Yehova akalonda atucitapo vimwi pe vino twapepelapo. Ku cakulolelako, ncepamwi umwanawitu wapepa kwe Yehova ukuti amwavwe wize wamupeko impindi kwe wino wamwinjizya incito, iya kuti akalongane icitungu. Uzye e Yehova angasuka wuli lyolyo ipepo? Ncepamwi angamwavwa ukusipa pa kuti akalande na wino wamwinjizya incito. Fwandi pa kuti wamuzumilizye, we-e umwanawitu atazipizile ukwikala vye, azipizile ukuya kwe wino wamwinjizya incito nu kulanda nawe. Swinya atazipizile ukuleka ukuya mu kulenga nga wamukanya umuku wakutalicila. Ncepamwi angelezya ukulanda na wino akawomba nawe pa kuti ayize amuwombeleko wowo uwanda nanti ukuti watiza wamufolesye. E Yehova akalonda twapepela pa vintu ivicindame ukwasowa ukuleka. Ukulingana na vino Yesu walanzile, vimwi vino tungalenga vitanga vicitike paponye ukulingana na vino tukulonda. (Luk. 11:9) Acino mutanenuka, mwapepa vye ukufuma pansi ya mwezo winu swinya ukwasowa ukuleka. (Luk. 18:​1-7) Nga tukucita wo-o, lyo tukulanjizya Yehova ukuti tukucilondesya nkaninye. Cinji acakuti lyo tukumulanjizya ukuti twamusuwila angatwavwa. w23.11 22 ¶10-11

E Yehova walayile e Abrahamu ukuti imyiko yonsi yalinji nu kupaalwa pa mulandu na weliwe. (Inta. 15:5; 22:18) E Abrahamu wamanyile ukuti wo-o uwulayo walinji nu kuficiliswa pa mulandu wakuti wasuwizile sana e Yehova. Lelo nanti ciwe wo-o, wizile akumanisya imyaka 100 ne umuci nawe wafisizye imyaka 90, ukwasowa ukuti wakwatepo umwana. (Inta. 21:​1-7) Nomba e Baibolo yikati: ‘Abrahamu walindililanga cingatenga atalinji nicakusuwilila, alyakuti awe we yisi wa myiko mivule, ndivino cavwanzilwe.’ (Roma. 4:18) Swinya vino wasuwilanga vizile avicitika. Wizile akwata umwana e Isaki wino walindililanga pa myaka imivule. Acani cino calenzile e Abrahamu asuwile ukuti e Yehova walinji nu kuficilisya vino wamulayile? Pa mulandu wakuti e Abrahamu walinji na wuciwuza uwuwome ne Yehova, calenzile asinincizizye “nukusuwila numwezo wonsi kuno Leza alifisya” vino wamulayile. (Roma. 4:21) E Yehova nawe walolanga e Abrahamu ukuti weciwuza wakwe swinya amulungamane pa mulandu na lyonye isuwilo lino wakweti.—Jemu. 2:23. w23.12 8 ¶1-2.

Umwanawitu umusuwilwe akawikako sana amano pano akuwomba imilimo yonsinye yino wamupa. Lekani tulande pe Yesu icakulolelako icizima. E Yesu atalinjipo nu mulecelezya nanti ukupotwa ukuwomba imilimo. Wakumanisyanga ukuwomba imilimo yonsinye yino Yehova wamupile, napalyanye pano citapepukanga ukucita wowo. Wakunzile nkaninye awantu maka maka awasambilizi wakwe, icakuti wayikundizile nu kuwafwila. (Yoha. 13:1) Na mwemwenye mungawa ngati we Yesu, ukupitila mukuwombesya ukuficilisya imilimo yonsinye yino wamipa. Nga cakuti mutamanyile ivya kuwomba imilimo yimwi, cingazipa ukuyicefya nu kukolowozya ku wanawitu wano wamanyile. Mutazipizile mwakwelenganya ukuti to-o atutici kanjelezye ukuwomba nenganye nanti acakuti ntamanyile.(Roma. 12:11) Swinya imilimo yonsinye yino wamipa “mwawomba ngati mukuwomba ku Mfumu e Leza, kuwantu pole.” (Kolo. 3:23) Cinji cino muzipizile mwakwizuka aca kuti, mutapwililika. Fwandi nga mwaluvyanya mwayicefya nu kuzumila.—Imilu. 11:2. w23.12 26 ¶8

Cikakwivwika icete nkaninye nga cakuti twabatizwa nu kuwa mu lupwa lwa kwe Yehova. Ukuwa mwe lo-o ulupwa kwacindama sana swinya kukalenga atusuwila vino e kimbila wamalumbo e Davidi walanzile ukuti: “Awalongo awasolwa wako [Yehova], wano wawasenda ukuti wakwikala mumasyo matele.” (Amalu. 65:4.) Ase wonsi wano Yehova akazumilizya ukuwa mu lupwa lwakwe. Lelo akasola wano wakalondesya ukuwa iviwuza vyakwe. (Jemu. 4:8) Nga cakuti twayipa kwe Yehova nu kubatizwa, tungasula kuti e Yehova alitupa “ivintu vivule ivizima”. (Mala. 3:10;Jere. 17:8) Umuntu ndi wabatizwa lyo apano watalika ukuwombela Yehova. Nga twabatizwa tuzipizile ukwikalilila ku mulapo witu asa mulandu kwiza amelezyo nanti twapita muntazi zino zingelezya isuwilo litu. (Ekawi. 5:​4, 5.) Swinya pa mulandu wakuti swe wasambi wa kwe Yesu, tuzipizile twamwivwila nu kutwalilila ukumukolanya.—Mat. 28:​19, 20; 1 Pet. 2:21. w24.03 8 ¶1-3

Mungacita wuli nga cakuti musiyitopwa ukuwa ponga ne wakwinu? Nomba acani cino cingamyavwa? Lekani tulandeko pa mulilo. Wusitalika ukwaka nkani papo na papo. Lelo muzipizile mwasoncelezya. Wonye avino cingawa na kwemwemwenye, mungatantika ukuti cila wanda mwawako ne wakwinu pa ka mpindi vye katici. Swinya pano muli ponga, mungakwelezya na maka ukucita vino mwensinye mwakunda ukucila. (Jemu. 3:18) Nga mukucita wo-o, mungatalika ukukundana na swinya. Umucinzi wacindama nkaninye mwi twala. Wawa ngati amuza wuno wukakwavwilizya umulilo ukwaka. Nga kusi umuza, umulilo wukazima zuwanye. Wonye avino cawa na kuwatwalane, nga wasakucindikana, wangaleka ukukundana. Nomba nga cakuti umulume nu muci wakucindikana, cikalenga watwalilile ukukundana. Mutazipizile mwakwelenganya vye ukuti mwacindika e wakwinu, lelo vino e wakwinu akayivwa avino vingalanjizya nga cakuti mwamucindika nanti awe. w23.05 22 ¶9; 24 ¶14-15

E Baibolo yalandapo pa wawomvi wa kwe Yehova wamwi awa cisinka wano walinji ni ntete swinya wano wasakamikwanga pa mulandu na walwani nanti ivintu vye vinji. (Amalu. 18:4; 55:​1, 5) Wonye avino nasweswe tungayivwa pano wakutucuzya ku sukulu, ku ncito, kwa lupwa nanti ku wa muwuteko. Swinya mpindi zimwi tungatina ukufwa pa mulandu ni vyamipozezye. Nga cakuti ivya musango wo-o vyacitika kukawa ukuyivwa ngati we kamwana kano katamanyile ni vyakucita. Uzye e Yehova akatwavwa wuli nga cawa wo-o? Akatusansamusya nu kututeka umwezo Acino lyonsinye mwapawulako impindi yakuwa ponga ne Yehova ukupitila mu kupepa nu kuwazya Izwi lyakwe. (Amalu. 77:​1, 12-14) Nga mukucita wo-o, ciliwamipepucila ukusamalila kwe weliwe pano mwawa ni ntazi. Mwamunena vyonsinye vino vikumitinya na vino vikumisakamika. Swinya mwateyelezya kwe weliwe ukupitila mukuwazya Izwi lyakwe e Baibolo.—Amalu. 119:28. w24.01 24-25 ¶14-16

Cacindama nkaninye ukuwa nu mwezo wakuvwambisya ukuficilisya vino mwapanga. Amuno umuntu wino akavwambisya ukuficilisya vino wapanga, akawombesya na maka yakwe yonsinye pa kuti aficilisye. Tungaficilisya vino twapanga ukucita mu mulimo wa kwe Yehova nga cakuti tukuvwambisya sana. Nomba lyo mungacita wuli pa kuti mwavwambisya ukuficilisya vino mwapanga? Mwapepa ukuti mwavwambisya ukuficilisya vino mwapanga. E Yehova angawomvya umuzimu wakwe uwutele pa kumyavwa ukuficilisya vino mwapanga. Manda yamwi tungapanga ivya kucita pa mulandu vye wakuti avizima swinya avino cizipizile ukuwa. Lelo ncepamwi tungalanga tutakuvwambisya nu kuficilisya vino twapanga. Mwakwelenganya pe vino Yehova wamicitila. (Amalu. 143:5) Umutumwa Paulo welenganyanga sana pe vino Yehova walinji ni cikuku kwe weliwe, na co-o calenzile awamuwombela ukufika pano papelezile amaka yakwe. (1 Kor. 15:​9, 10; 1 Tim. 1:​12-14) Namwemwenye nga cakuti mukwelenganya pe vino e Yehova wamicitila, muliwavwambisya sana ukuficilisya vino mwapanga ukucita.—Amalu. 116:12. w23.05 27 ¶3-5

Tukasecelesya Umukwasi witu uwa kwi yulu nga cakuti tukulumbanya izina lyakwe. (Amalu. 69:​30, 31) Lelo co-o citakusula mu kuti e Yehova wawa ngati awantu wano watapwililika, wano wakalonda ukuwalumbanya pa kuti wawawomelezye. Nga tukulumbanya Yehova lyo tukusinila e Satana pa wufi na wunji wuno wawipa pe sweswe wenga na wenga. E Satana akati pasi umuntu nanti wumwi wino angatwalilila ukuwa ni cisinka. Cino akasula acakuti, pasi wino angatwalilila ukulumbanya Yehova pano akupita muntazi. Weni akakwelenganya ukuti tungaleka ukuwombela Yehova nga cakuti tukwenecela ukuti ivizima vitupunye avino vyatuciticila. (Job 1:​9-11; 2:4) Lelo umuwomvi wa kwe Yehova uwa cisinka e Job wasinizile e Satana ukuti we cawufi. Nga mwemwe, uzye mungamusinila? Swensinye twawa nu longo lwa kusinila e Satana nu kusecelesya Yehova ukupitila mu kumuwombela ni cisinka. (Imilu. 27:11) Ukwasowa nu kuvwilika, lo-o lwawa alongo ulukulu nkaninye luno twawa nalo. w24.02 8-9 ¶3-5

Pansizi ya kwe Musa ne Joshua, e Yehova wasonsile wakapanzya ukutalika ukutungulula awantu wakwe. Ne mu mpindi ya zyamfumu, wasonsile wakasesema ukuti awano watungulula awantu. Izya mfumu zino zyalinji ni cisinka kwe Yehova, zivwilanga wa kasesema. Ku cakulolelako, Imfumu Davidi yayicefizye nu kwivwila vino e kasesema Natani wayilunjisile. (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Imila. 17:​3, 4) Winji walinji Amfumu Jehoshafati wino wivwizile uwutunguluzi ukufuma kwe kasesema Jahazieli swinya wawomelezizye na wa Yuda ukuti “suwilani awatumwa wakwe [Leza].” (2 Imila. 20:​14, 15) Ne Imfumu Hezekia pano yalinji nu wulanda, yanenile e kasesema Ayiseya ukuti ayavwe. (Ayize. 37:​1-6) Lyonsinye nga cakuti izya mfumu zivwila uwutunguluzi wa kwe Yehova, zyapalwanga swinya uluko lonsinye lwacinjililwanga. (2 Imila. 20:​29, 30; 32:22), Wonsinye wafwile waweni ukuti e Yehova awino wawomvyanga wakasesema ukutungulula awantu wakwe. w24.02 21 ¶8

E Satana akolonda twazanwa na wantu wano wangalenga catuwomela ukukonka amasundo ya kwe Yehova. Pa viwuza vino twawa nawo, patawa vye wano tukalolana nu kwizizya ponga, lelo pawa na walyanye wano tukalanzyanya nawo pa intaneti. Tuzipizile twakwelezya na maka ukukana yelenganya ngati awantu wa mwe yo-o insi wano wakalola ukuti ukucita iviwipe kwawa icetenye. Nomba sweswe twamanya ukuti kutazipa. (Efes. 4:​19, 20) Fwandi cicindime nkaninye ukuyikolowozya ukuti: ‘Uzye nkakwelezya na maka ukukanayizya ponga na wano nkawomba nawo, wano nkasambilila nawo, nanti na wantuvye wanji wano wasicindika amasundo ya kwe Yehova? Uzye nkasipa nu kukonka amasundo ya kwe Yehova nanti aca kuti wamwi wanganena ukuti nasyalicila nga nacita wo-o?’ Swinya ndi vino 2 Timoti 2:​20-22 yikalanda, na mwi wungwe lya kwe Yehova nye tuzipizile ukucenjela pa kusola iviwuza. Tuzipizile twakwizuka ukuti namonye asa we wonsi wano wangatwavwa ukutwalilila ukuwombela Yehova ni cisinka. w24.03 22-23 ¶11-12

Uzye mukatela amwelenganyapo pe vino Yehova akaloleka? Nanti acakuti e Yehova asiloleka, e Baibolo yamulondolola mu nzila izivule. Ku cakulolelako, yikamwita ukuti we “musanya swinya we cisawu” [NWT] nu kuti “wemulilo wuno wukakocha.” (Amalu. 84:11; Hebe. 12:29) E Ezekiel walondolozile e Yehova mu cilolwa ukuti, wakolana ni liwe lino likulangalila, wawa ngati acela cino cikuzikimila cino wosile mu mulilo swinya wawa ngati amulala mfute. (Ezek. 1:​26-28) Wo-o vino tutalolapo e Yehova, cingatuwomela ukusuwila ukuti watukunda. Ne wamwi wakalola ngati e Yehova atange awakunde pa mulandu ni viwipe vino vyawaciticizilepo mu wumi. E Yehova akamanya vino tukayivwa na vino vikalenga twalola ngati tutanga tupalamile kwe weliwe. Acino pakutwavwa ukumumanya icete cete, wayilondolola mwi Zwi lyakwe e Baibolo. Ulukundo aluno lukalondolola icete sana vino Yehova wawa.(1 Yoh. 4:8) E Baibolo yikamwita ukuti, we lukundo. Swinya akacita ivintu vyonsinye pa mulandu nu lukundo. Ulukundo lwa kwe Yehova lwazipa nkaninye swinya lwawa na maka, icakuti akalulanjizya na kwe walyanye wano watamukunda.—Mat. 5:​44, 45. w24.01 26 ¶1-3

E Yehova wasonsile e Musa ukutungulula awina Israeli pano wafumanga muwuzya ku Egypt. Ku cakulolelako, wawomvyanga intumba yiwingo umusanya ni ntumba ya mulilo uwusiku. (Ukuf. 13:21) Acino awina Israeli ne Musa wakonkanga yonye intumba yino yawatunguluzile na kwe sumbi muwenzu. Lelo pano awina Egypt wawakonsile, awina Israeli watinile nu kulola ngati wandi wawakome. Welenginye ukuti e Musa waluvinye pakuwatungulula kwe Sumbi Muwenzu. Lelo e Musa ataluvinyepo nanti cimwi. Amuno e Yehova awino wawatungululanga ukupitila mwe Musa. (Ukuf. 14:2) Swinya awino wizile awapususya na mucizungusyo. (Ukuf. 14:​26-28.) Na pa myaka 40 yino yakonsilepo, e Musa watwalilizilevye ukukonka intumba yiwingo pakutungulula awantu wa kwe Yehova mu mayonde. (Ukuf. 33:​7, 9, 10) Swinya yonye intumba ayino Yehova wawomvyanga pakulanda ne Musa. Nawe wayanga mukulondololela awantu vino Yehova wamunena ukuti avino wacite. Vyonsinye vyo-o, vyalanjizyanga awina Israeli ukuti e Yehova awino wawatungululanga ukuwomvya e Musa. w24.02 21 ¶4-5