Muwaleka “Imbiwi” ya Mulilo wa kwe Jah Yatwalilila Ukwaka

1. Uzye Baibolo yalondolola wuli ulukundo lwa cisinka?

E BAIBOLO yalondolola ukuti, ulukundo ‘lukakwaka ndivino ulupya lukawilima, ambiwi ya mulilo wa kwe Jah. Pasi aminzi yano yangaluzimya, nanti akwizula kwa minzinye kutanga kuluzimye.’b (Ulwim. 8:6, 7) Ya-a amazwi yakalenga awatwalane ukusinincizya ukuti: Wangatwalilila ukukundana.

2. Avyani vino awatwalane wazipizile ukucita pa kuti watwalilile ukukundana?

² Awatwalane wazipizile ukuwombesya na maka pa kuti watwalilile ukukundana uwumi wawo wonsinye. Ku cakulolelako, umulilo wungatwalilila vye ukwaka nga cakuti pali wino akusoncelezya nanti ukuwikapo inkuni na zinji. Lelo nga pasi, wungazima. Wonye avino cawa na ku watwalane, wazipizile ukuwomya itwala lyawo pa kuti watwalilile ukukundana. Lelo mpindi zimwi awatwalane wangalola ngati walesile ukukundana nkani, maka maka nga cakuti wakupita mu ntazi ponga ngati, akusowezya indalama, ukulwalilila nanti intazi zino zyawa mu kukuzya awana. Nga cakuti mwatwala nanti ukutwalwa, mungacita wuli pa kuti ‘imbiwi ya mulilo wa kwe Jah’ yitwalilile ukwaka? Mwe co-o cipande, twalanda pa vintu vitatu vino mungacita pa kuti mutwalilile ukuwomya itwala linu nu kuwa ni nsansa.c

MWAWOMYA WUCIWUZA WINU NE YEHOVA

3. Uzye ukuwa na wuciwuza uwuwome ne Yehova kungavwa wuli awatwalane ukutwalilila ukukundana? (Ekawizya 4:12) (Lolani ni cikope.)

³ Awatwalane wazipizile ukuwa na wuciwuza uwuwome ne Yehova pa kuti ‘imbiwi ya kwe Jah’ yitwalilile ukwaka. Ukucita wo-o kulilenga cawapepucila ukukonka vino Yehova akuwanena, swinya kulilenga wasipicizya intazi zyonsinye zino zingalenga waleke ukukundana. (Wazyani Ekawizya 4:12.) Nawalyanye wano wawa na wuciwuza uwuwome ne Yehova, wakakwelezya na maka ukumukolanya nu kuwa ni miwele yino wakwata ponga ngati ankumbu, ukutekanya nu mwezo wakutetela. (Efes. 4:32–5:1) Nga cakuti awatwalane wali na yo-o imiwele, wangatwalilila ukukundana. E nkazi wumwi uwizina lyakuti Lena wino wamala imyaka ukucila 25 mwitwala, watili, “Cikapepuka nkaninye ukukunda nu kucindika umuntu wino wawa na wuciwuza uwuwome ne Yehova.”

4. Amulandu ci wuno Yehova wasolezile e Jozefu ne Mariya ukuti wize wawe awakwasi we Mesiya?

⁴ Lekani tulande pa cakulolelako cimwi ica mu Baibolo. Pano Yehova wasolanga wano walinji nu kuwa awakwasi wa kwe Mesiya, wasozile e Jozefu ne Mariya, pe wonsinye wano wafumile mwe Davidi. Amulandu ci? Amuno e Yehova wamanyile ukuti wonsinye walinji na wuciwuza uwuwome na weliwe swinya wamanyile nu kuti waliwawika ivya wufumu inkolelo mwitwala lyawo. Avyani vino awatwalane wangasambililako kwe Jozefu ne Mariya?

5. Avyani vino awalume wangasambililako kwe Jozefu?

⁵ E Jozefu wayikundilanga ukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova, na co-o calenzile awe umulume umuzima. Mupipi ni miku yitatu, wapocelezile uwutunguluzi ukufuma kwe Yehova wuno wakumile ulupwa lwakwe. Peyonsinye yo-o imiku, atalemanga na kwisote ukwivwila, na palyanye pano camutalilanga ukucita wo-o. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Ukukonka uwutunguluzi wa kwe Leza kwalenzile acinjilile Mariya nga nu kumusakamala. Ukwasowa nu kuvwilika, wo-o vino e Jozefu wacitanga, vyalenzile e Mariya amukunde nu kumucindika nkaninye. Awalume wangakolanya e Jozefu, nga wakukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova pano wakusakamala indupwa zyawo.d Nga wacita wo-o, wakalanjizya ukuti wakunda awaci swinya wakalenga ni twala lyawo ukuwomelako. E nkazi wumwi uwa ku Vanuatu wino wamala imyaka ukucila 20 mwitwala, watili: “Nkatwalilila ukucindika e wakwane nga wakonka uwutunguluzi wa kwe Yehova. Nkayivwa ukuti na cinjililwa swinya nsivwilika vino akapingulapo.”

6. Avyani vino awaci wangasambililako kwe Mariya?

⁶ E Mariya walinji na wuciwuza uwuwome ne Yehova, swinya isuwilo lyakwe liteyamizile pe vino e Jozefu wacitanga. Wamanyile icete sana Amawaliko. Wasinincizyanga nu kuti wakwata impindi yakwelenganya pe vino akusambilila. (Luk. 2:19, 51) Ukwasowa nu kuvwilika, wuciwuza wuno wakweti ne Yehova awuno walenzile awe amuci umuzima nkaninye. Namweyanye amanda, kwawa wankazi awavule wano wakakwelezya na maka ukucita ndivino e Mariya wacitanga. Ku cakulolelako, e nkazi uwizina lyakuti Emiko watili: “Pano nalinji ne musimbe, nayitanticizile ivyakucita mu vya kwe Leza. Nomba pano natwazilwe, e wakwane awino wapepanga nu kutungulula amapepo ya lupwa. Lelo nizile injiluka ukuti isuwilo lyane lyeyamizile pe vino akucita, acino nizile indola ukuti nzipizile ukucitapo cimwi pa kuti nawomya wuciwuza wane ne Yehova. Pe yo-o impindi, nkapawulako impindi ya kupepa kwe Yehova, ukuwazya Baibolo nga nu kwelenganya pe vino nkuwazya.” (Gal. 6:5) Mwe waci, nga mwatwalilila ukuwomya wuciwuza winu ne Yehova, e wakwinu aliwa ni milandu imicindame iya kumisalifizyapo nu kumikunda.​—Imilu. 31:30.

7. Avyani vino awatwalane wangasambililako kwe Jozefu ne Mariya pa kupepela ponga?

⁷ E Jozefu ne Mariya wawombelanga ponga pa kuwomya wuciwuza wawo ne Yehova. Wamanyile vino cacindama ukupepela caponga ngati alupwa. (Luk. 2:22-24, 41; 4:16) Kweni mpindi zimwi cifwile cawatalilanga, maka maka pano awana wavuzile. Lelo nanti ciwe wo-o, wakumanisyanga. E Jozefu ne Mariya wawa acakulolelako icizima nkaninye ku watwalane mwe ya-a amanda. Nga cakuti namwemwenye mwakwata awana, mpindi zimwi cingamitalila ukuzanwa mu kulongana nanti ukukwata amapepo ya lupwa. Swinya mpindi zimwi cingamitalila ukupawulako impindi ya kuyisambilizya nu kupepela caponga ne wakwinu. Lelo nanti ciwe wo-o, mwakwizuka ukuti nga mukupepela caponga e Yehova, mulipalamila nkaninye kwe weliwe swinya na mwenye muliwa mwe viwuza. Acino mwawika ukupepa Yehova pankolelo mu wumi winu.

8. Avyani vino awatwalane wano wakupita mu ntazi wangacita pa kuti wayitopwa amapepo ya lupwa?

⁸ Uzye mungacita wuli nga cakuti mwitwala linu muli intazi? Nga cawa wo-o, cisipepuka ukukwata amapepo ya lupwa. Fwandi mungasolapo ukulanzyanya pi lyasi limwi ilifupi swinya lino mwensinye mungatemwa. Ukucita wo-o, kungalenga mukundane nkaninye swinya mwavwambisya nu kuwombela e Yehova caponga.

MWAKWATAKO IMPINDI YA KUWA PONGA

9. Amulandu ci wuno awatwalane wazipizile ukukwata impindi ya kuwa ponga?

⁹ Awatwalane wangatwalilila ukukundana nga cakuti wakukwatako impindi ya kuwa ponga. Ukucita wo-o, kulilenga wamanye vino cila muntu akwelenganya nu kuyivwa. (Inta. 2:24) Lolani vino e Lilia ne Ruslan wizile awiluka pa nsizi yakumala imyaka ukucila pe 15 mwi twala. E Lilia watili: “Twizile atwiluka ukuti tutakwatanga impindi ya kuwa ponga ndi vino twalondanga. Amuno impindi inkulu twasumbanga ku milimo ya pa ng’anda, ku ncito, apano na ku wana. Twizile atuzana ukuti, nga tutakukwata impindi ya kuwa ponga, tungaleka ukukundana.”

10. Uzye awatwalane wangawomvya wuli ukusunda kuno kwawa pa Waefeso 5:15, 16?

¹⁰ Awatwalane, wazipizile ukupawulako impindi ya kuwa ponga. (Wazyani Waefeso 5:15, 16.) Umwanawitu uwizina lyakuti Uzondu wino akakwikala ku Nigeria watili: “Pano nkutanticila kucili ivya kucita, nkawikapo ni mpindi yakuwa ponga ne wakwane, swinya nkalola ukuti yo-o impindi yacindama nkaninye.” (Flpi. 1:10) Lekani tulande pe vino e Anastasia e muka kangalila wa muputule ku Moldova akacita pa kuwomvya icete impindi yakwe. Watili: “Nkakwelezya na maka ukuwomba imilimo ya pa lwane pano e wakwane akuwomba imilimo yakwe mwi wungwe lya kwe Yehova. Na co-o cikalenga atwiza atuwa ni mpindi ya kuwa ponga.” Nomba mungacita wuli nga cakuti ivya kucita vino mwakwata visimisilako impindi yakuwa ponga?

11. Amilimo ci yino e Akwila ne Prisila wawombelanga ponga?

¹¹ Awatwalane wangasambililako ku cakulolelako ce Akwila ne Prisila, wano awina Klistu wakutalicilako awavule wacindisile sana. (Roma. 16:3, 4) Kweni, nanti aca kuti e Baibolo yitalanda ivivule pi twala lyawo, yikalanda ukuti wawombelanga ponga incito, ukwavwa wanji apano nu kuwomba umulimo wakuwizya. (Imili. 18:2, 3, 24-26) Swinya lyonsinye nga cakuti e Baibolo yalanda pe Akwila ne Prisila, yikalanda pe wonsinye wawili.

12. Avyani vino awatwalane wangacita pa kuti wawa ni mpindi inkulu iya kuwa ponga? (Lolani ni cikope.)

¹² Uzye awatwalane wangakolanya wuli e Akwila ne Prisila? Kwawako vimwi vino mwemwe ne wakwinu mu ngacita pa kuti mwawakolanya. Ku cakulolelako, e Akwila ne Prisila wawizizyanga ponga. Uzye na mwemwe citanga cizipe ukutantika ukuti impindi imvule mwawomba ne wakwinu mu mulimo wa kuwizya? Cinji acakuti, e Akwila ne Prisila wawombelanga ponga incito. Nga cakuti musiwomba incito ya ku muwili iyili yonga na yino wakwinu akawomba, mungawombela ponga incito zya pa ng’anda. (Ekawi. 4:9) Nga cakuti mukwavwana imilimo, mulilemenkana swinya muliwakwata ni mpindi yakusimika. Lekani tulandeko pe Robert ne Linda wano wamala imyaka ukucila 50 mwitwala lyawo. E Robert watili: “Ukulanda vye icisinka, tusikwata impindi inkulu iyakwizizya ponga. Lelo nkakwivwa icete nkaninye nga cakuti tukupizya imbale swinya tukuwombela caponga mu gadeni. Ukucita wo-o, kukatupalamika ponga swinya kukalenga twakundilanako.”

13. Avyani vino awatwalane wazipizile ukucita pa kuti wawe awalemenkane?

¹³ Mwakwizuka ukuti, ukuwa ponga asa kuno kungalenga vye awatwalane ukulemenkana. Umwanaci wumwi uwa ku Brazil watili: “Mwe ya-a amanda, swe wantu twawa ni vyakucita ivivule nkaninye. Mpindi zimwi tungalola ngati tukawa ponga pa mulandu vye wakuti tukakwikala ing’anda yonga. Nazana ukuti ntazipizile ukupelela vye pa kuwa ponga, lelo nzipizile ukuwika amano kwe wakwane.” Lolani vino e Bruno nu muci e Tays wakacita pa kusinincizya ukuti cila muntu awisile amano ku muwuye. E Bruno watili: “Pano tuli ponga, tusiwa na mafoni apafupi, na co-o cikalenga twawikanako sana amano.”

14. Avyani vino awatwalane wangacita nga cakuti wasiyitopwa ukuwa ponga?

¹⁴ Mungacita wuli nga cakuti musiyitopwa ukuwa ponga ne wakwinu? Ncepamwi cino cikalenga mutayitopwa, amulandu wakuti mutatemwa ivili vyonga, nanti pamwi mukalumisyanya imyezo. Nomba acani cino cingamyavwa? Lekani tulande pa mulilo wuno tetulanzilepo pa kutalika. Wusitalika ukwaka nkani papo na papo. Lelo muzipizile mwasoncelezya. Wonye avino cingawa na kwemwemwenye, mungatantika ukuti cila wanda mwawako ne wakwinu pa ka mpindi vye katici. Swinya pano muli ponga, mungakwelezya na maka ukucita vino mwensinye mwakunda ukucila ukucita vino vingalenga wumwi afulwe. (Jemu. 3:18) Nga mukucita wo-o, mungatalika ukukundana na swinya.

MWACINDIKANA

15. Uzye umucinzi wacindama wuli pa kuti awatwalane watwalilile ukukundana?

¹⁵ Umucinzi wacindama nkaninye mwi twala. Wawa ngati amuza wuno wukakwavwilizya umulilo ukwaka. Nga kusi umuza, umulilo wukazima zuwanye. Wonye avino cawa na kuwatwalane, nga wasakucindikana, wangaleka ukukundana. Nomba nga cakuti umulume nu muci wakucindikana, cikalenga watwalilile ukukundana. Mutazipizile mwakwelenganya vye ukuti mwacindika e wakwinu, lelo vino e wakwinu akayivwa avino vingalanjizya nga cakuti mwamucindika nanti awe. Lekani tulandeko pe Penny nu mulume e Aret wano wamala imyaka ukucila pe 25 mwi twala lyawo. E Penny watili: “Pamulandu wakuti twacindikana, calenga mu lupwa lwitu tukundane nkaninye. Tusitina ukulanda vino cila muntu akwelenganya amuno twacindikana.” Fwandi avyani vino mungacita pa kuti e wakwinu awayivwa ukuti mwamucindika? Lekani nomba tulande pe Abrahamu ne Sara.

16. Uzye awalume wangasambililako cani kwe Abrahamu? (1 Peter 3:7) (Lolani ni cikope.)

¹⁶ E Abrahamu wacindisile nkaninye e Sara. Wateyelezyanga nga cakuti akulanda, swinya wacindikanga na vino akuyivwa. Impindi yimwi e Sara wasakamisilwe nkaninye, wanenile ne Abrahamu vino wayivwanga swinya wamunenile nu kuti weliwenye walenzile kuwe yoyo intazi. Nomba uzye pano e Abaramu wamunenile wo-o, wafuzilwe nu kutalika ukumukalipila? Awe nakalya! Amulandu ci? Amuno wamanyile ukuti e Sara wamutontelanga swinya wamutunjililanga mwe vyonsinye vino wapingulapo. E Abrahamu wivwizile vino umuci wamunenile swinya welezizye na maka ukumala yoyo intazi. (Inta. 16:5, 6) Avyani vino tungasambililako? Mwe walume, mwawa na maka yakupingulapo pa vintu mu lupwa lwinu. (1 Kor. 11:3) Lelo nanti ciwe wo-o, mwakwizuka ukuti cingazipa ukutalicila ukumanya vino e wakwinu akuyivwa pano mutani mu pingulepo pe cimwi, maka maka nga cakuti coco icintu cimukumile. (1 Kor. 13:4, 5) Ne impindi zimwi, ncepamwi e wakwinu angalanga asakamisilwe swinya ncepamwi angalonda ukuminena vino akuyivwa. Nga cawa wo-o, muzipizile ukuteyelezya. (Wazyani 1 Peter 3:7.) Lekani tulandeko pe Angela ne Dmitry wano wamala imyaka mupipi ne 30 mwi twala lyawo. E Angela walondolozile vino umulume akalenga awayivwa ukuti wacindikwa. Watili: “Wa Dmitry wakateyelezya nga cakuti kuli cino cindumisizye umwezo, nanti nga cakuti nkulonda ukulandavye pe cimwi. Wakantekanizizya na palyanye pano ntatesile umwezo pa kulanda.

17. Avyani vino awaci wangasambililako kwe Sara? (1 Peter 3:5, 6)

¹⁷ E Sara wacindikanga e Abrahamu, ukupitila mukumutunjilila nga wapingula pe cimwi. (Inta. 12:5) Ku cakulolelako, wanda wumwi e Abrahamu wapocelezile aweni wano atenecelanga. Acino wanenile e Sara ukuti aleke vino wacitanga nu kutalika ukupekanya ivyakulya. (Inta. 18:6) Paponye e Sara wacisile vino wamunenile. Mwewaci, mungakolanya e Sara ukupitila mu kutunjilila vino e wakwinu wapingulapo. Nga mukucita wo-o, muliwomya itwala linu. (Wazyani 1 Peter 3:5, 6.) E Dmitry wino tetulanzilepo mwe paragrafu yino yafumako walondolozile vino umuci akalenga awayivwa ukuti wacindikwa. Watili: “Nkasalifya nkaninye vino e Angela akakwelezya na maka ukutunjilila vino napingulapo nanti atate azumilizizyekonye. Swinya nga cakuti vino napingulapo vitawomvile icete, asindengulula.” Ukwasowa nu kuvwilika, cikapepuka ukukunda umuntu wino wakucindika.

18. Avizima ci vino vikafumamo nga cakuti awa twalane wakwelezya na maka ukutwalilila ukukundana?

¹⁸ Mwe ya-a amanda, e Satana akalonda awatwalane awina Klistu waleke ukukundana. Amuno wamanya ukuti nga waleka ukukundana walileka ukuwa iviwuza vya kwe Yehova. Lelo nanti ciwe wo-o, ulukundo lwa cisinka lusisila. Acino lekani ulukundo luno lwawa mwi twala linu, luwe ngati alolo luno lwalandwapo mu Ulwimbo lwa Ndwimbo. Mwawika Yehova pa nkolelo mu wumi winu, mwapawulako impindi ya kuwa ponga ne wakwinu. Swinya mwacindika vino cila muntu akuyivwa na vino akulonda. Nga mwacita wo-o, itwala linu liliwomelako swinya mulitwalilila ukukundana ngati awulyanye vino umulilo wuno wakusoncelezya wungatwalilila ukwaka. Na co-o cililenga awantu wacindika Yehova umweneco wa lukundo lwa cisinka.