ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 12
Yaa 77 Ti̱xin ñuyǐví naá ndóoyó
Ná kǒo keʼé tukuyó ña̱ kini ña̱ xi̱keʼéyó tá ya̱chi̱
“Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú naá saá ni̱xi̱yondó, soo vitin […] nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú íyo luz saá íyondó” (EFES. 5:8).
TEMA
¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xa̱ʼa̱ luz xíʼin ña̱ naá ña̱ va̱xi nu̱ú Efesios capítulo 5?
1, 2. a) ¿Ama ka̱ʼyí ta̱ Pablo carta ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ ñuu Éfeso, ndáa mií ka̱ʼyíraña ta nda̱chun ka̱ʼyíraña? b) ¿Ndáa pregunta ndakuiinyó?
NANI xi̱ndasi ta̱ apóstol Pablo xi̱ndikaa̱ra ini iin veʼe ñuu Roma, xi̱kuni̱ra chikaa̱ra ndee̱ xíʼin na̱ hermano. Soo, kǒo níkivi kitara ña̱ ku̱ʼu̱nra kotorana, ña̱kán ka̱ʼyíra ku̱a̱ʼá carta ku̱a̱ʼa̱n nu̱úna. Iin ña̱yóʼo kúú iin carta ña̱ ka̱ʼyíra ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ cristiano na̱ ñuu Éfeso ku̱i̱ya̱ 60 á 61 (Efes. 1:1; 4:1).
2 Xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa u̱xu̱ ku̱i̱ya̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ Pablo chí ñuu Éfeso ña̱ na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ (Hech. 19:1, 8-10; 20:20, 21). Xi̱kuʼvi̱ní-ini ta̱ Pablo xi̱xinira na̱ hermano kán, ta xi̱kuni̱ra chindeétáʼanra xíʼinna ña̱ nda̱kú koo inina xíʼin Jehová. Soo, ¿nda̱chun ka̱ʼyíra ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ luz xíʼin ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ naá nu̱ú carta ña̱ chi̱ndaʼára ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ ungido na̱ xi̱ndoo ñuu kán? Ta, ¿ndáaña kivi sakúaʼayó xíʼin consejo ña̱ ta̱xira ndaʼa̱na? Nu̱ú artículo yóʼo ndakuiinyó u̱vi̱ saá pregunta yóʼo.
NI̱XA̱A̱NA NA̱KUNDA̱A̱-ININA XA̱ʼA̱ ÑA̱ NDA̱A̱
3. ¿Ndáa ejemplo xi̱niñúʼu ta̱ Pablo nu̱ú Efesios capítulo 5?
3 Ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼin na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso: “Ni̱xi̱yo iin tiempo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú naá saá ni̱xi̱yondó, soo vitin […] nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú íyo luz saá íyondó” (Efes. 5:8). Ta̱ Pablo xi̱niñúʼura ña̱ luz xíʼin ña̱ naá ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ na̱samana ki̱ʼva ña̱ ni̱xi̱yona. Soo, siʼna ná kotoyó nda̱chun kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ táki̱ʼva íyo na̱ ni̱xi̱yo nu̱ú naá saá ni̱xi̱yona.
4. ¿Ndáaña xi̱keʼé na̱ ni̱xi̱yo ñuu Éfeso?
4 Xi̱ñuʼuna veʼe-ñu̱ʼu vatá. Tá kúma̱níka sakúaʼa na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, xi̱ñuʼuna veʼe-ñu̱ʼu vatá ta xi̱kandíxana ña̱ magia ta saátu xi̱kuumiína ku̱a̱ʼání costumbre. Ñuu Éfeso xi̱ndikaa̱ templo ñá ndióxi̱ Ártemis ta tiempo saá iin ña̱ liviní xi̱kuu ña̱yóʼo nu̱ú na̱ yiví. Ta kán xi̱xaa̱ ku̱a̱ʼá na̱ yiví ña̱ ndasakáʼnuna ndióxi̱ vatá. Saátu ni̱xi̱yo ku̱a̱ʼání na̱ xi̱ ixaa va̱ʼa templo válí ñá ndióxi̱ Ártemis ta ku̱a̱ʼání xu̱ʼún xi̱kiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo saáchi va̱ʼaní xi̱xikónaña (Hech. 19:23-27). Ta saátu ndiʼi na̱ yiví xi̱xini̱ na̱yóʼo, saáchi va̱ʼaní xi̱keʼéna ña̱ magia (Hech. 19:19).
5. ¿Nda̱chun nina ña̱ kini xi̱kuni̱ na̱ ñuu Éfeso keʼéna?
5 Xi̱keʼéna ña̱ kini. Na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo ñuu Éfeso ku̱a̱ʼání ña̱ kini xi̱keʼéna ta kǒo níxi̱kukaʼan nu̱úna xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱keʼéna. Nina ña̱ xi̱kisi̱ xíʼin táʼanna xi̱xitona tá xi̱xaʼa̱nna teatro, ta saátu xi̱keʼéna ña̱yóʼo vikó ña̱ xi̱kuumiína (Efes. 5:3). Na̱ yiví kán ku̱a̱ʼání ña̱ kini xi̱keʼéna ta kǒo níxi̱xoʼvi̱kana xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱keʼéna (Efes. 4:17-19). Ña̱kán kǒo níxi̱ndi̱ʼi̱ka-inina tá xi̱keʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa, saáchi xi̱keʼéna ña̱ kúni̱ miína ta kǒo níxi̱ndakanixi̱nína ña̱ ndataxina kuenta ndaʼa̱ Jehová. Xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níxi̱xini̱na ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ta ndáaña kúú ña̱ kini, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼinna ña̱ íyona nu̱ú naá “ta va̱ása ndákiʼinna ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱”.
6. ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼin na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso ña̱ íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú luz?
6 Soo sava na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso va̱ása níxi̱ñuʼukana nu̱ú ña̱ naá, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xíʼinna: “Vitin xa̱ʼa̱ ña̱ kítáʼanndó xíʼin ta̱ Jesús nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú íyo luz saá íyondó” (Efes. 5:8). Saáchi ki̱xáʼana kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n Jehová, ta ña̱yóʼo ni̱xi̱yoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin luz ña̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱úna (Sal. 119:105). Kǒo níxi̱keʼékana ña̱ kini ña̱ xi̱keʼéna tá ya̱chi̱, tá kúú ña̱ xi̱xaʼa̱nna veʼe-ñu̱ʼu vatá. Saáchi ki̱xáʼana kéʼéna ña̱ va̱ʼa ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ ta xi̱ndasakáʼnunara nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ miíra ta xi̱sakúsi̱ína-inira (Efes. 5:1).
7. ¿Ndáa ki̱ʼva kítáʼan ña̱ ndóʼo miíyó xíʼin ña̱ xi̱ndoʼo na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso?
7 Ki̱ʼva saá ndo̱ʼo miíyó tá kúma̱níka sakúaʼayó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱, xi̱ñuʼuyó ti̱xin veʼe-ñu̱ʼu vatá ta xi̱keʼéyó ku̱a̱ʼání ña̱ kini, savayó xi̱keʼéyó vikó xíʼin na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá ta savayó xi̱kisi̱yó xíʼin na̱ kǒo nítindaʼa̱ xíʼinyó. Soo, tá sa̱kúaʼayó xa̱ʼa̱ Jehová na̱samayó ki̱ʼva ña̱ íyoyó ta ki̱xáʼayó kéʼéyó nda̱saa ña̱ kútóora ta xa̱a̱ ku̱a̱ʼání bendición ndákiʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Is. 48:17). Soo, sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ sandákooyó keʼéyó ña̱ kini. Ná kotoyó ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱ kúni̱ Jehová.
Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0
Consejo ña̱ va̱xi nu̱ú carta ña̱ ka̱ʼyí ta̱ apóstol Pablo ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ cristiano ñuu Éfeso va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼinyó tiempo vitin. (Koto párrafo 7).b
NÁ KǑO KEʼÉ TUKUYÓ ÑA̱ KINI
8. Nda̱a̱ táki̱ʼva kachi Efesios 5:3-5, ¿ndáaña kǒo níxi̱xiniñúʼu keʼé na̱ cristiano na̱ ñuu Éfeso?
8 (Kaʼvi Efesios 5:3-5). Na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo ñuu Éfeso xi̱niñúʼu chika̱a̱nína ndee̱ ña̱ kǒo keʼéna ña̱ kúndasí Jehová xínira. Tá kúú, ña̱ ku̱su̱nna xíʼin na̱ kǒo nítindaʼa̱ xíʼinna ta saátu xi̱niñúʼu chikaa̱na ndee̱ ña̱ kǒo ka̱ʼa̱nna tu̱ʼun kini. Ta̱ apóstol Pablo sa̱ndákaʼánrana ña̱ tá xi̱kuni̱na ki̱ʼvina ti̱xin reino Ndióxi̱ nu̱ú xáʼndachíñu ta̱ Cristo kǒo níxi̱xiniñúʼu keʼéna ña̱ kini.
9. ¿Nda̱chun kǒo xíniñúʼu kotoyó á ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ kísi̱ xíʼin táʼanna?
9 Saátu miíyó xíniñúʼu kiʼinníyó kuenta ña̱ va̱ʼa kǒo keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ kǒo ndásakáʼnu Ndióxi̱ (Efes. 5:11). Tá iin na̱ yiví xítona á xíniso̱ʼona ña̱ kini á nu̱ú kée na̱ yiví chálá sana keʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱kán, ta ki̱ʼvina iin ku̱a̱chi ña̱ ndeéní (Gén. 3:6; Sant. 1:14, 15). Tá kúú iin ñuu ku̱a̱ʼání na̱ testigo ke̱ʼéna iin grupo ña̱ va̱ʼa chindaʼána mensaje nu̱ú táʼanna. Tá xa̱ʼa̱ xi̱natúʼunna xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva xi̱ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Soo, loʼo tá loʼo kǒo níkiʼinna kuenta ta ki̱xáʼana káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱su̱n xíʼin táʼanna. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo na̱yóʼo káʼa̱nna, ña̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kaʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱kán ku̱a̱ʼánína ni̱ki̱si̱ xíʼin táʼan.
10. ¿Ndáaña kúni̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa ná keʼéyó? (Efesios 5:6).
10 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa sándáʼvira na̱ yiví chi kǒo kúni̱ra ña̱ kunda̱a̱-inina ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa ta ndáaña kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa (Is. 5:20; 2 Cor. 4:4). Jehová káʼa̱nra ña̱ kǒo xíniñúʼu keʼéyó ña̱ kini, soo na̱ yiví kúni̱na sáxi̱nuna iniyó ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo ta káʼa̱nna ña̱ su̱ví ña̱ kiniví kúúña (2 Ped. 2:19). Xa̱ʼa̱ ña̱kán ku̱a̱ʼání película, programa ña̱ yáʼa nu̱ú televisión xíʼin ña̱ va̱xi nu̱ú internet, káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kǒo kútóo Jehová. Ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúni̱ra ña̱ ná ndakanixi̱níyó ña̱ ndiʼi ña̱ íyo nu̱ú ñuʼu̱ yóʼo su̱ví ña̱ kiniví kúúña ta kiviva keʼéyóña ta va̱ʼaní sakúsi̱íña-iniyó (kaʼvi Efesios 5:6).
11. Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ ndo̱ʼo ñá Angela ¿nda̱chun ndáyáʼviní kuniso̱ʼoyó consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Efesios 5:7? (Koto na̱ʼná).
11 Ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúni̱ra ña̱ ná kitáʼanyó xíʼin na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ kini, tasaá kǒo kuniso̱’okayó ña̱ ká’a̱n Jehová xíʼinyó. Ta̱ Pablo ta̱xira consejo ndaʼa̱ na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso. Ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Va̱ása keʼéndó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱yóʼo” (Efes. 5:7). Ta miíyó xíniñúʼu kiʼinníkayó kuenta tiempo vitin, ¿nda̱chun? Saáchi su̱ví na̱ yiví kuití kivi kitáʼanyó xíʼin, saáchi tiempo vitin íyo ña̱ va̱xi nu̱ú internet ña̱ kivi sakúxíka miíyó nu̱ú Jehová. Iin ñá hermana ñá naní Angela ñá íyo chí Asiaa káʼa̱nñá ña̱ i̱yoní kitáʼanyó xíʼin na̱ yiví nu̱ú internet. Ñáyóʼo káchiñá: “Tá kǒo kíʼún kuenta loʼo tá loʼo kixáʼana sakána xi̱níún, ni̱xiyó iin tiempo ña̱ va̱ʼava xi̱kunii̱ ña̱ xi̱kitáʼi̱n xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo íxato̱ʼó ña̱ káʼa̱n Jehová. Tándi̱ʼi ki̱xáʼíi̱ ndákanixi̱níi̱ ña̱ va̱ʼava keʼíi̱ ña̱ kǒo kútóo Jehová”. Soo, na̱ anciano va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanna xíʼinñá ta na̱samavañá ki̱ʼva ña̱ ni̱xi̱yoñá. Ñáyóʼo káchiñá: “Vitin ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kútóo Ndióxi̱, ta kǒo kítáʼankai̱ xíʼin na̱ xi̱kuu migoi̱ tá ya̱chi̱ nu̱ú ña̱ internet”.
Su̱ví ndiʼiví na̱ kítáʼan xíʼinyó kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová. Ña̱kán, ¿ndáana ndaka̱xiún kitáʼan xíʼún? (Koto párrafo 11).
12. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá kúni̱yó kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n Jehová?
12 Ni káʼa̱nva na̱ yiví xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ kini, soo ná kǒo taxiyó ña̱ sandáʼvina miíyó (Efes. 4:19, 20). Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ pregunta yóʼo: “¿Á chíkaa̱i̱ ndee̱ ña̱ kǒo kutáʼi̱n xíʼin na̱ káʼvi xíʼi̱n escuela á na̱ káchíñu xíʼi̱n? ¿Á ndakú íyo inii̱ ta káʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxai̱ xíʼin na̱ yiví ni kúsikindaana yi̱ʼi̱?”. Ta saátu nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 2 Timoteo 2:20-22, ná ndaka̱xin viíyó na̱ koo migoyó ti̱xin congregación. Ta ná ndakaʼányó ña̱ su̱ví ndiʼina chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Jehová.
NÁ CHIKA̱A̱YÓ NDEE̱ ÑA̱ KEʼÉYÓ ÑA̱ KÚTÓO JEHOVÁ
13. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ xíka nu̱ú luz? (Efesios 5:7-9).
13 Tándi̱ʼi ta̱xi ta̱ Pablo consejo ndaʼa̱ na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso ña̱ kǒo ndikó tukuna nu̱ú ña̱ naá, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná ndakundeéna ke’éna “nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ xíka nu̱ú luz” (ka’vi Efesios 5:7-9). ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱yó’o? Ña̱ kúni̱ kachiña kúú, ña̱ ndiʼi tiempo keʼéna ña̱ kútóo Ndióxi̱. Ta ña̱ va̱ʼa keʼéyó ña̱yóʼo xíniñúʼu keʼéyó ku̱a̱ʼá ña̱ʼa, iin ña̱yóʼo kúú ña̱ kaʼviyó Biblia ta ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nña ta saátu xíniñúʼu kaʼviyó tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱. Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo, saá kúú ña̱ kuniso̱ʼoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesucristo tá ni̱ka̱ʼa̱nra: “Yi̱ʼi̱ kúú ñuʼu̱ ñuyǐví yóʼo” (Juan 8:12; Prov. 6:23).
14. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan espíritu santo xíʼinyó?
14 Tá kúni̱yó kooyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú luz xíniñúʼu taxiyó ña̱ chindeétáʼan espíritu santo Ndióxi̱ xíʼinyó. ¿Nda̱chun? Saáchi íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinyó ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Ndióxi̱ tiempo ña̱ ndóoyó vitin. (1 Tes. 4:3-5, 7, 8). Espíritu santo kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo kandíxayó ña̱ sánáʼa̱ na̱ yiví na̱ kǒo ndásakáʼnu Jehová chi nina ña̱ kǒo kútóora kéʼéna. Saátu kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa koo iniyó, ña̱ nda̱kú koo iniyó ta saátu ña̱ kandíxayó ña̱ nda̱a̱ (Efes. 5:9).
15. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa taxi Jehová espíritu santora ndaʼa̱yó? (Efesios 5:19, 20).
15 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ mií Jehová taxira espíritu santo ndaʼa̱ na̱ ndúkúña nu̱úra (Luc. 11:13). Ña̱kán, kivi keʼéyó oración nu̱ú Jehová ta ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ ná taxira espíritu santo ndaʼa̱yó. Inka ki̱ʼva ña̱ ndakiʼinyó ña̱yóʼo kúú tá xáʼa̱nyó reunión xíʼin na̱ hermanoyó ña̱ ndasakáʼnuyó Jehová (kaʼvi Efesios 5:19, 20). Ña̱ espíritu santo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ kútóo Jehová ta sakúsi̱íyó-inira.
16. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó? (Efesios 5:10, 17).
16 Tá xíniñúʼu ndaka̱xinyó keʼéyó iin ña̱ ndáyáʼviní xíniñúʼu kotoyó ndáaña kúú ña̱ kúni̱ Jehová, tasaá keʼéyóña (kaʼvi Efesios 5:10, 17). Tá xa̱a̱ nándukúyó ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia táxiyó ña̱ kuniʼi Jehová yichi̱ nu̱úyó tasaá kúnda̱a̱-iniyó ndáaña ndákanixi̱níra xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱yó keʼéyó. Tá xíniso̱ʼoyó consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia saá kúúña vií ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó.
17. ¿Ndáa ki̱ʼva kuniñúʼuyó tiempoyó? (Efesios 5:15, 16; koto na̱ʼná).
17 Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo ñuu Éfeso ña̱ vií kuniñúʼuna tiempona (kaʼvi Efesios 5:15, 16). Kusi̱íní-ini ta̱ Ndi̱va̱ʼa tá ná kuniñúʼuyó tiempoyó ña̱ keʼéyó ña̱ʼa ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo nu̱úka ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ (1 Juan 5:19). Kǒo íxayo̱ʼvi̱víña xíʼinyó ña̱ keʼéyó sava ña̱ʼa tá kúú, ña̱ kuni̱yó kaʼviyó escuela, ña̱ kuni̱yó koo ku̱a̱ʼá xu̱ʼúnyó á ña̱ kachíñuníyó nu̱úka ña̱ ndukúyó ki̱ʼva ña̱ kachíñuyó nu̱ú Jehová. Tásaá ndóʼoyó xa̱a̱ ki̱xáʼayó ndákanixi̱níyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ yiví na̱ íyo tiempo vitin. Kiviva keʼéyó ña̱yóʼo, soo siʼnaka chiñu Ndióxi̱ ná kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱, ña̱ va̱ʼa kooyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ xíka nu̱ú íyo luz. Xíniñúʼu viíní kuniñúʼuyó tiempoyó, ta ná kundi̱ʼi̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ chiñu Ndióxi̱.
Na̱ cristiano na̱ ñuu Éfeso va̱ʼaní xi̱niñúʼuna tiempona. (Koto párrafo 17).
18. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Donald ña̱ va̱ʼa kuniñúʼu viíra tiempora?
18 Ná ndukúyó ki̱ʼva ña̱ ku̱a̱ʼáka kachíñuyó nu̱ú Jehová. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé ta̱ Donald ta̱ íyo ñuu Sudáfrica, ta̱yóʼo káchira: “Ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ va̱ása ku̱a̱ʼá tiempo káchíñui̱ nu̱ú Jehová ña̱kán ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra ña̱ chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa kachíñukai̱ nu̱úra. Ta saátu ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra ña̱ chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ ndani̱ʼíi̱ iin chiñu nu̱ú loʼoka tiempo kachíñui̱, ña̱ va̱ʼa ku̱a̱ʼáka tiempo kitai̱ natúʼi̱n xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ra. Mií Jehová chi̱ndeétáʼan xíʼi̱n ta nda̱ni̱ʼívai̱ña. Ña̱kán, ki̱xáʼíi̱ kúi̱ precursor regular xíʼin ñá síʼi̱”.
19. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéyó ña̱ kútóo Ndióxi̱?
19 Carta ña̱ chi̱ndaʼá ta̱ apóstol Pablo ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ ñuu Éfeso chi̱ndeétáʼanña xíʼinna ña̱ nda̱kú koo inina xíʼin Jehová, ta saátu kivi chindeétáʼanña xíʼinyó. Nda̱a̱ táki̱ʼva sa̱kúaʼayó, kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó ta saátu ña̱ vií ndaka̱xinyó na̱ kitáʼan xíʼinyó. Saátu chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ viíka kaʼviyó Biblia saá taxiyó ña̱ kuniʼiña yichi̱ nu̱úyó. Saátu sándakaʼánña miíyó ña̱ ndáyáʼviní espíritu santo chi ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa. Tá ná kuniso̱ʼoyó consejo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo kivi ndaka̱xin viíyó ña̱ keʼéyó, tasaá sakúsi̱íyó-ini Jehová. Tá ná keʼéyó ndiʼi ña̱yóʼo saá kǒo ndikó tukuyó keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ xi̱keʼéyó tá ya̱chi̱.
¿NDÁAÑA NDAKUIÚN?
¿Ndáaña xi̱kuni̱ kachi ta̱ Pablo tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ luz xíʼin ña̱ naá ña̱ va̱xi nu̱ú Efesios 5:8?
¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kǒo ndikó tukuyó keʼéyó ña̱ kini?
¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kooyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ ñúʼu nu̱ú luz?
YAA 95 Kúnda̱a̱ka-iniyó xa̱ʼa tu̱ʼun Jehová
a Na̱sama ki̱vi̱ sava na̱ va̱xi yóʼo.
b ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ña̱yóʼo kúú na̱ʼná iin carta ña̱ ka̱ʼyí ta̱ apóstol Pablo ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ ñuu Éfeso.