Junho

Yehova ua vezikisile Vakua Kilistu va ku livanga mu va kele na ku litombuesa ku ku aluluka ca viuma. Va kele na ku va luisa vintsimbu via vingi. Kaha vintsimbu vimo, na ku luisa caco tele ka va ci lavelele. Tu ci simutuilenu via solokelele na Mbanambasa na kapostolo Paulu, mu va kele na ku ambuluila ku Listala. Ha katete vakua Listala va kele na ku va tambula na ndzolela na ku va halakana. Vunoni mu nima ya ntsimbu, vitozi “va sindiyile vivunga” hamo lika na vaze vantu va va ambuluile, linga va ase Paulu mavue na ku mu seza ngue na tsi. (Vili. 14:19) Vunoni Mbanambasa na Paulu va tualeleho ku ambuluila ku cihela ceka. Va kuasele vavengi ‘ku pua vandongesi.’ Kaha mezi avo, lungano luavo, lua kaniamesele vamuanaye. (Vili. 14:​21, 22) Vavengi va uanene vukuasi vua kama omo lia Mbanambasa na Paulu ku tualelelaho ku ambulula, vutuhu va kele na ku va luisa. Netu nga ka tu likela ku pangela Yehova, tu ka tambula vivezikiso. w23.04 16-17 ¶13-14

Muangana Ndaviti va mu pindisile ku vitozi veni, vunoni ntsimbu yose ua kele na ku vundila vukuasi vua Yehova. Ndaviti ua kele na vusunga ngecize Yehova ua kele na ku mu ivua kaha na ku kumbulula vivundilo vieni. Nenu mu hasa ku kala na vusunga vuaco. Mbimbiliya ye ku tu hana vusunga ngecize Yehova a hasa ku tu hana mana na ngolo i tua tondeka linga tu kolese. A hasa ku pangesa naua vamuanetu va mu lutsilielo ni vene vantu ka ve ku mu pangela mu ntsimbu ino, va tu kuase. Vutuhu Yehova vintsimbu vimo ke ku kumbulula vivundilo vietu mu njila i tue ku lavelela, vunoni tu tantekeya ngecize a ka vikumbulula. A ka tu hana mpundu vize vi tua tondeka kaha mu ntsimbu i via tondeka mpundu. Ngeci mukemuo, tualelenuho ku vundila na lutsilielo, oku mua kulahela ngecize Yehova a mi niunga mu ntsimbu ino kaha a ka “kutisa cizango ca viuma viose vi li na muono” mu mavu a aha a tua lavelela. —Visa. 145:16. w23.05 8 ¶4; 13 ¶17-18

Ca pua ca cili ku tuala mana ku vivezikiso vi keza mu ku puisamo cizango. Kaha enuco vivezikiso vika mu hasa ku tuala mana? Nga cizango cenu ca pua ku tanda Mbimbiliya yose ni ku vundila vuino, singaiekenu ha vati ku lingamo ci ka kaniamesa vusamba vuenu na Yehova. (Visa. 145:​18, 19) Nga co cizango cenu ku pangela ha cimo cifua ca Vukua Kilistu, singaniekenu ha vati ku lingamo ci ka vueza ku ku likata cenu na vakuenu. (Kolo. 3:14) Evi vi napu vimueso lika. Ngeci mukemuo, ci pua ca cili nga mu noneka vusunga vuose vu mu tonda ku puisilamo cizango cenu. Kaha na ku tala-tala ha mukana ua vusunga vuaco ku-sua kumo. Cikuavo naua, puenu na ku sikama na vaze va ka mi hana ndzili.Tu vose, tue ku kala na amo matangua a tue ku ivua ku mutima vui. (Visi. 13:20) Vuno eci ca lomboloka ngecize ka tu hasa ku pangela ha cizango cetu ni? Houe. Tu hasa ku lihakela kapandi ka ku puisamo vutumbe vuetu ambe nga ku mutima vui. Eci ce ku tondeka ku lihakela kapandi ka kama na ku lipokuesa. Vunoni ku lingamo ka ca puile ku lisina ngoco. w23.05 27-28 ¶5-8

Ku tantekeya citeli ci tua kala naco ku tuala ha vihangula vietu, ci hasa ku tu kuasa ku litavela vupi vuetu, ku sungamesa visevuka vietu na ku liniunga mangana kati tu uile naua mu visevuka viaco. Ku lingamo, ci hasa ku tu kuasa ku tualelelaho mu njila ya ku muono. Nga ka ci tava ku sungamesa cihangula ca ku vihia, tavenu vusunga vuaco. Kati mu likatiese na visinganieka ni ku seteka ku lihakuila, cipue ku lituika enu vavene mulonga ni ku u tuika vakuenu. Tavenu lika cisevuka cenu na ku lihakela kapandi ka ku pangelaho. Nga muli na ku livua mulonga omo lia vumo vupi vu mua lingile, likehesenu, vundilenu kuli Yehova, litavelenu cisevuka cenu na ku mu vundila a mi ecele. (Visa. 25:11; 51:​3, 4) Lombenu ku-ecela kuli vaze va mu na vulumuina, kaha nga citondeka vundilenu vukuasi ku vakuluntu. (Tia. 5:​14, 15) Likuminienu ngecize ka mu ka ci hilukila naua muomu mua lumo kati mua luvali, kaha lilongeselenu ku cisevuka cenu. Omo mu lingamo, kalenu na vusunga ngecize Yehova a ka mi muesa cikeketima na ku mi hana vukuasi vu mua tondeka.—Visa. 103:​8-13. w23.08 28-29 ¶8-9

Muangana Yoase ua lilongesele via vingi ku lungano lua cili lua Yehoyanda. Ngeci ku vukuendze ua kele na kuya Yehova ku mutima. Vunoni mu nima ya ku-tsa ca Yehoyanda, Yoase ua putukile ku halakana ku vamiata vakua ku alulukila Njambi. (2 Miz. 24:​4, 17, 18) Vutuhu Yehova ua vuile vusiua, vunoni “ua va tumisile vapolofeto, mu ku va hiluisa naua . . . , vunoni ka va tavele ku halakana.” Ka va halakanene cipue vene kuli Zakaliya muana Yehoyanda, uze ua puile kati lika kapolofeto na sasendote, vunoni ua puile naua mpanji ya Yoase. Kaha vutuhu Muangana Yoase ka singaniekele luvali, ua kuatele Zakaliya na ku mu tsiha. (2 Miz. 22:11; 24:​19-22) Yoase ua likelele ku vuila Yehova liova. Yehova ua handekele ngueni: “Vaze va nji yengula va ka sahuka.” (1 Sam. 2:30) Cimo civunga ca cindende ca ku Silia ca vulile “civunga ca kama-kama” ca Yoase, kaha va mu vulumuine cikuma-kuma. (2 Miz. 24:​24, 25) Yoase va mu tsihile ku vangamba veni omo lia ku tsiha Zakaliya. w23.06 18-19 ¶16-17

Paulu ua kele mu cipanga ca kuambulula na ku longesa muzimbu ua cili ku Efeso. (Vili. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Ua lemene cikuma vamuanaye ngeci ua tondele ku va kuasa ku tualelelaho kuononoka Yehova. Vakua Efeso va tsilielele mu vilongesa via makuli na mu vulozi. Vakua Efeso va puile vakua vilinga via mazilo kaha ka va vuile ntsoni omo lia vilinga viavo. Ku vilika viavo va kele na ku handeka lika via ku limona ku mivila. (Efe. 5:3) Cingi ca vakua Efeso ka va kele “na ntsoni,” kaha mezi aco a lomboloka ngecize “ka va kele na kuivua ku pihia.” (Efe. 4:​17-19) Vakua Efeso ntsimbu kanda va lilongese vusunga, mutima ka ua kele na ku va paya. Ngeci mukemuo, Paulu ua handekele nguendi “mu va na lava ku mana avo, va na lihangununa ku muono ua Njambi.” Vamo vakua Efeso, ka va tualeleleho mu milima. w24.03 20 ¶2, 4; 21 ¶5-6

Ngilione linga a pue Ngazi mu Isaleli ua tondekele ku kala na ndzili. Muomu vakua Mindiane mu va tinine ndzita mu kati ka vutsiki, Ngilione ua va kavele mu nima, ku putukila ku cimbongo ca Yezelele na ku heta ku Ndonga Yondau. (Vang. 7:22) Vunoni evi via lingisile Ngilione ku likela ni? Houe! Vutuhu ikeye na masualale veni va ku pua 300 tele va na hono, vunoni va tualeleho ku va tuntisa. Ngeci va va uanene na ku va vula (Vang. 8:​4-12) Ngilione ua tsiliele ngecize Yehova a ka mu hana ngolo kaha ua mu haneneyo vene. (Vang. 6:​14, 34) Tangua limo, Ngilione na vamala veni va kele na ku tuntisa vamiangana vavali va ku Mindiane ha mikono kaha vamiangana vaco halumo, va kele na ku endela ha tumelu. (Vang. 8:​12, 21) Vunoni na vukuasi vua Yehova va hasele ku va kuata na ku va nongesa. Vakuluntu navo va hasa ku kulahela muli Yehova, ‘uze ke ku katala kaha ke ku lezumuka.’ Mua vusunga, Yehova a ka va hana ndzili i va tondeka.—Isa. 40:​28-29. w23.06 6 ¶14, 16

Netu tu hasa ku kala na mutima ua ku kolesa ambe nga tu hita mu visoti viose-ovio.Ngeci mukemuo kulahelenu muli Yehova. Mbalake ua hasele ku puisamo citeli ceni, muomu ua kulahelele mu ku tuamenena ca Yehova. Vutuhu mu cifuti cose ka mua kele cipue ntelo ni likunga, Yehova ua tumine Mbalake a ka lue ndzita na cimo civunga ca masualale va mu Kanana ca kele na ku tuamenena Sisela ca kele na vitua viose. (Vang. 5:8) Kaha kapolofeto ua mpuevo Ndevola ua lekele Mbalake linga aye mu cana a ka liuane na Sisela na matemba yeni 900. Vutuhu vantu va tantekeyele ngecize mu cana ci ka pua ca casi ku va vula, muomu vitozi vali na matemba, kasi uononokele. Kaha omo masualale va kele na ku sikuluka ha Muncinda Tavole, Yehova ua tumine liniondzi lia kama. Ngeci matemba a Sisela a putukile ku tompela. Mu ku lingamo Yehova ua kuasele Mbalake ku vula. (Vang. 4:​1-7, 10, 13-16) Na vuno vene, Yehova a ka tu kuasa ku vula nga tu mu kulahela na ku kulahela mu ku tuamenena ce ku tu hana ku hitila mu miluua veni. w23.07 19 ¶17-18

Ntsintsa ya pua ya seho ku ku-ovoka cetu. Ngeci mua vangamba va Njambi va lutsilielo va ku nima, netu tua tondeka ku muesa ntsintsa ku vikulaheso via Njambi. (VaHe. 6:​11, 12) Mbimbiliya ya setekesa evi na ndimi. (Tia. 5:​7, 8) Ndimi ue ku fuitangana mu ku kuna na ku tukumuina mbuto yeni. Vunoni ka tantekeya ntsimbu ika mpundu i ka kola. Ngeci ue ku lavelela na ntsintsa na ku tsiliela ngecize tangua a ka tia mbuto yeni. Na vuno vene, tue ku fuitangana mu vipanga via mu lutsilielo, vutuhu ka ‘tu tantekeya ola ika a keza Muangana uetu.’ (Mat. 24:42) Tue ku lavelela na ntsintsa oku tua kulahela ngecize Yehova a ka puisamo viose via kulahesa kuliya na ntsimbu ya tumbika. Kaha nga ka tu pu vakua ntsintsa tu hasa ku zeya na ku putuka ku sondoloka ku vusunga. Tu hasa naua ku putuka ku lengeya viuma vi tu vuisa ndzolela mu ntsimbu ino vene. Vunoni nga tu muesa ntsintsa tu ka hasa kolesa na ku ntsongo na ku ovoka.—Mika 7:7. w23.08 22 ¶7

Mu ku setekesa vupolofeto vua ku Ndaniele 2:​41-43 na vupolofeto vukuavo vua ku Ndaniele na ku Ku-Solola, tua heta ha ku nongonona ngecize viliato viaco viemanena nguvulu ya Anglo-Amerika, ize ili na ku sika mavu ose lelo lino. Ku tuala ha nguvulu yaco, Ndaniele ua muesele ngecize, “vuangana ku mutamba vu ka kola, na ku mutamba ku vatuka.” Omo lia vika umo mutamba u ka vatuka, ni nguetu, u ka votsika? Muomu vantu vaco va va setekesa na vuma, ve ku vu luisa na ku vu zeyesa.Mu ku hilula viuma via lomboluele Ndaniele ku tuala ha kamponia, tu hasa ku lilongesa vusunga vua vuingi vua seho. Ha katete, vuangana vua Anglo-Amerika vua muesa ngecize vua kala na ndzili mu vimo vinjila. Ca ku muenako, vua vulile Ndzita ya ku Livanga na ya mu Civali ya Mavu Ose. Vunoni vuangana vuaco, ve ku vu zeyesa naua ku vantu vavuo, muomu ka ve ku litombola. Ca mu civali, ovu vuangana vukevuo vua ku manusuila vu ka kalako noho ha vu kezila Vuangana vua Njambi mu ku nongesa vinguvulu viose via vantu. w23.08 10-11 ¶12-13

Vintsimbu vimo, Ndaviti ua kele na ku uila mu vusiua omo lia ku lana ca visoti vieni. (Visa. 18:​4, 5) Vunoni cilemo ca Yehova ca kolesele muono ueni. Kaha ua mu tuamenene “ku vulilo vua ku tontola” na “ku mema a ku holoka.” Evi via ovoluele ngolo ya Ndaviti, linga a tualeleleho ku kolesa. (Visa. 18:​28-32; 23:2) Na lelo lino, “omo [lia] zingozi zia Yehova [ngeci] ka tua nongele.” (Vinye. 3:22; Kolo. 1:11) Muono ua Ndaviti ua kele mu vusonde ku-sua kumo kaha ua kele na vitozi va kama va vengi. Vunoni cilemo ca Yehova ca mu lembamesele. Ndaviti ua livuile ngecize Yehova ali neni mu viose kaha evi via mu kaniamesele. Ngeci uembile ngueni: “[Yehova ua] nji ohiela ku vuoma vuange vuose.” (Visa. 34:4) Vutuhu Ndaviti ua kele na vusunga vua ku ivua liova, vunoni cilemo ca Yehova ca hianene liova lieni. w24.01 30 ¶15-17

Lilongeselenu ku vihangula via ku vihia via lingile Yoase. Mu nima ya ku-tsa ca Sasendote ua Kama Yehoyanda, Yoase ua hanguile ku likata na vakua vilinga via ku vihia. (2 Miz. 24:​17,18) Ngeci ua hanguile ku halakana kuli vaze vamiata va mu Yunda ka va lemene Yehova. Vunoni nenu mua limuena ngecize, ca cili nga ka likatele navo. Vutuhu ngoco ua va halakenene muomu ua va puisile vavusamba, kaha omo mpanjeni Zakaliya uesekele ku mu sungamesa, Yoase ua tumine va ka mu tsihe. (2 Miz. 24:​20, 21; Mat. 23:35) Mua vusunga, ua lingile vuheve na vupi vua kama! Yoase ua putukile vuino muono ueni, vunoni ua alulukilile Yehova na ku pua mukua ku tsiha. Mu nima ya ntsimbu vangamba veni va mu tsihile. (2 Miz. 24:​22-25) Cili vene, nga ua tualeleleho ku halakana Yehova na vaze vangamba veni, muono ueni nga uendele vuino. w23.09 9 ¶6

Yesu ua tantekeyele ngecize Kapostolo Petulu a hasa ku tualelaho ku kolesa. Ngeci na cilemo cose, ua mu kaniamesele ngueni: “Kati u ivue vuoma.” Aa mezi a muesa ngecize Yesu ua mu kulahelele, kaha evi via mu kuatele mua kama ku mutima. Muomu mu nima yaco, Petulu na muanaye Anduleo va sezele mingoso yavo ya vantsi na ku kava Mesiya ntsimbu yose. Kaha omo lia cihangula caco, va tambuile vivezikiso via vingi. (Mako 1:​16-18)Muono ua Petulu ua sulile na ndzolela omo lia ku pua ndongesi ya Kilistu. Ca ku muenako, ua muene Yesu a kanguisa mavezi, ku tundisa vandemone na ku sangula vatsi. (Mat. 8:​14-17; Mako 5:​37, 41, 42) Cikuavo naua, Petulu ua kele na civezikiso ca ku mona ku himpuka ca Yesu mua ka pua Muangana muilu, kaha cimona caco ca mu kuatele mua kama ku mutima. (Mako 9:​1-8; 2 Pet. 1:​16-18) Mua vusunga, omo lia ku pua ndongesi ya Yesu, Petulu ua muene viuma ka lavelelele. Kali-kali ua lihakelele kapandi ka ku vula visinganieka via ku henga! Kati ngoco vivezikiso viose evi nga via mu hitile. w23.09 21 ¶4-5

Mu mukanda ueni ua katete, kapostolo Petulu ua pangesele lizi “lilemenu cikuma-kuma.” Cilemo caco ce ku fuika kati vipi via vindende vunoni “via vingi.” (1 Pet. 4:8) Ci moneka ngue Petulu, ua vulukile via mu longesele Yesu imo miaka ku nima, ku tuala ha ku konekela. Ku ntsimbu ize, halumo Petulu ua limuene ngue muntu ua cili muomu ue ku ecelele muanaye “vintsimbu vitanu na vivali.” Vunoni Yesu ua mu longesele hamo lika netu ngecize, tua pande ku ecela ‘vintsimbu 77’ ni nguetu, ntsimbu yose vene. (Mat. 18:21) Nga ce ku mi kaluuila ku konekela, kati mu uile mu vusiua! Vangamba va Yehova vose ka va tantulukile kaha navo ve ku pinda na vitanga viaco. Cuma ca seho ci mua pande ku linga mu ntsimbu ino, ku lihakela kapandi ka ku ecela muanoko na ku lihamba neni. w23.09 29 ¶12

Mua kele mu lizimo lia intsi, Yona ua kele na vusunga ngecize nga a vundila kuli Yehova na ku likehesa cose, Yehova a ka mu halakana na ku mu kuasaCili vene Yehova ovuele muono ua Yona kaha ua hasele ku puisamo cipanga ca mu kundikile. (Yona 2:10–3:4) Vuno mua hitaho laza mu cimo cisoti ca cikalu kaha ka mua hasele vene na ku ci lomboluela Yehova vati muli na ku livua ni? Mua vuileho laza ku hona ca kama kaha ka mua kele na cizango ca ku lilongesa ni? Nga mukemuo, kalenu na vusunga ngecize Yehova ua tantekeyele vi mua kele na ku lihita navio. Ngeci mukemuo, ambe nga mu civundilo cenu mu tumbula mezi aa ndende lika, kalenu na vusunga ngecize Yehova a ka mi hana mpundu vi mua tondeka. (Efe. 3:20) Nga ku vavala cose-oco ci mue ku ivua ku muvila ni mu visinganieka, ce ku mi kaluuila ku lilongesa mu vulika, setekenu ku halakana audio ya mu Mbimbiliya, ni vene ya mikanda yetu. Cikuavo naua setekenu halakana miaso ni ku tala imo video ya mu jw.org. Muomu nga mu vundila kuli Yehova na ku tonda vikumbululo mu mikanda yetu, ci ka pua vene ngue muli na ku lania Yehova linga a mi kaniamese. w23.10 13 ¶6; 14 ¶9

Tavenakulu na tembele vi va tungile mu Yelusalema, via kele na cifua cimo lika. Mu kati kavio mua kele mitamba ivali: “Hondo ya ku Lela” na ya ku “Hiana ku Lela,” kaha va vitepesele na imo ntanga. (VaHe. 9:​2-5; Ezu. 26:​31-33) Mu kati ka Hondo ya ku Lela, mua kele ndeya ya olu na mesa na zimbolo zize zia ku lekesa. Kaha “vasasendote va ku vuavesa” vakevo lika va va tavesele ku kovela mu Hondo ya ku Lela ku puisamo vipanga viavo. (Num. 3:​3, 7, 10) Mu hondo ya ku “Hiana ku Lela” mua kele cikasa ca litavasiano ca olu, cize cemanene Yehova. (Ezu. 25:​21, 22) Kaha sasendote ua kama, ikeye lika i va tavesele kuya mu hondo ya ku Hiana ku Lela, ha Litangua lia ku Sambuesa. (Levi. 16:​2, 17) Sasendote ua kele na ku kovelamo na maninga a tusitu, linga a ka lisambuese ku vipi vieni na ku vipi via cifuti cose. Mu nima ya ntsimbu, Yehova ua muesele ha toma vulumbunuiso vua viuma via kele mu tavenakulu.—VaHe. 9:​6, 7. w23.10 27 ¶12

Ku hilukila na ku hilukila, Lizi lia Njambi lia tu sika “ku lilema umo na mukuavo.” (Yoa. 15:12; Loma 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 Yoa. 4:11) Vunoni cilemo ce ku kala ku mutima, na umo uahi a hasa ku ci mona. Amba vati honi tu hasa ku ci muesa? Ku hitila mu mezi na vilinga. Kua kala vinjila via ku liseza-seza vi tu hasa ku mueselamo cilemo ku vamuanetu na vandumbuetu. Tu talenu vimo vimueso: ‘Ku handeka vusunga na mukuavo.’ (Zak. 8:16) Ku ‘kala na ciyulo umo na mukuavo.” (Mako 9:50) ‘Ku kasingimiko, ku tuameka vakuetu ku lutue.’ (Loma 12:10) Ku ‘litambula ha kati ketu.’ (Loma 15:7) Ku ‘liyandela na ku liecela ha kati ketu ku milonga.’ (Kolo. 3:13) Ku ‘liambatesa viteli umo na mukuavo.’ (Ngal. 6:2) Ku ‘lilembezieka umo na mukuavo.’ (1 Tes. 4:18) “Ku litungisa umo ku mukuavo.” (1 Tes. 5:11) Ku likundika mu ‘vivundilo umo na mukuavo.’—Tia. 5:16. w23.11 9 ¶7-8

Tangua na tangua, tue ku linga vihangula via tondeka lutsilielo lua ku kaniama. Ca ku muenako, tue ku linga vihangula ku tuala ha vavusamba, vueho, ku lilongesa, vulo, vanike na vipanga. Ngeci mukemuo, tua pande ku lihula nguetu: ‘Vuno vihangula viange vie ku muesa ngecize nja kulahela nguange ano mavu a ntsimbu ya indende lika, vuovuno Njambi a neha mavu a aha ni? Ni nange nje ku linga vihangula mu ku temunuina vaze ve ku yoya ngue ku-tsa cikeco kuhua ca viose?’ (Mat. 6:​19, 20; Luka 12:​16-21) Tu ka linga vihangula via cili nga tu ka kaniamesa lutsilielo luetu ngecize mavu a aha vuovuno a heta. Tue ku hita naua mu visoti vie ku tondeka lutsilielo lua kaniama. Viuma ngeci mua, ku tu luisa, vuvezi vua kama na vikuavo vi hasa ku tu zeyesa. Ha katete, tu hasa ku kolesa nga tu hita mu ceseko. Vunoni nga ceseko caco ci tualelelaho mu ntsimbu ya kama, tu ka tondeka lutsilielo lua ku kaniama linga tu hase ku kolesa na ku tualelelaho ku pangela Yehova na ndzolela.—1 Pet. 1:​6, 7. w23.04 27 ¶4-5

Yehova ua lavelela tu linge viuma kuliya na vivundilo vietu. Ca ku muenako, umo muanetu a hasa ku vundila Yehova linga a mu kuase ku pinga amo matangua ku vipanga, linga a ka hase ku kunguluka ku ciuano ca muhato. Vati Yehova a hasa ku kumbulula civundilo caco? Halumo a hasa ku mu hana ku simpa ca tondeka linga a ka handeke na shefe yeni ku vipanga. Vunoni muanetu, noho a lingeko mutamba ueni mu kuya mpundu kuli shefe. Kaha halumo naua, ci hasa ku tondeka ku hilukila na ku hilukilako ni vene ku seteka ku handeka na umo mukuavo linga va lisintse matangua. Ni a hasa vene ku leka shefe yeni ngueni matangua aco kati va ka mu fuete. Yehova ua lavelela ngecize tu mu vundile ku hilukila na ku hilukila. Yesu ua muesele ngecize vimo vivundilo vietu ka va ka vikumbulula mu ntsimbu oyo vene. (Luka 11:9) Ngeci mukemuo, ka tua pandele ku hilukila mu nima. Vunoni tua tondeka ku vundila na mutima uose kaha naua ku hilukila na ku hilukila. (Luka 18:​1-7) Nga tu lingamo, ce ku muesa kuli Yehova ngecize vize vi tu na mu vundila, ka via puile lika cizango ca litangua lia ngongo. Vunoni vikevio mpundu vi tu tonda vene kaha naua tue ku muesa ngecize tua kulahela mu vuhasi vueni vua ku tu kuasa. w23.11 22 ¶10-11

Yehova ua kulahesele Avilahama ngecize miyati yose ya ha mavu i ka vezika omo lieni. (Njen. 15:5; 22:18) Kaha omo lia lutsilielo lua ku kaniama lua kele naluo muli Njambi, Avilahama ua kele na vusunga ngecize cikulaheso ca Njambi ci ka lipuisamo mpundu. Vutuhu ngoco, omo ikeye ua kele miaka 100 kaha Sala co 90, kasi tele ka vesi na muana na umo uahi. (Njen. 21:​1-7) Vunoni Mbimbilya nguayo: “Omo via ku lavelela viahiko, [Avilahama] ua tsilielele ngecize a kua ku kala ise ya miyati ya yingi ngue ku vize vi va handekele.” (Loma 4:18) Mua vusunga, vi va lavelelele vaze va yala na mpuevo via lipuisilemo mpundu. Va hasele ku kala na muana, Isake. Haka lua kele luvula lua lulavelelo lua Avilahama? Omo lia vusamba vua kele navuo na Yehova, Avilahama ua “tantekeyele cili vene ngecize cize ca mu sikile [Njambi] ua hasele naua ku ci linga.” (Loma 4:21) Avilahama ua ile Yehova ku mutima, ngeci Yehova ua mu tumbuile ku pua mukua vuviuke.—Tia. 2:23. w23.12 8 ¶1-2

Nga mukuendze a lihakela kapandi ka ku fuitangana mu ku puisamo viteli vieni viose, vantu ve ku mu kulahela. Tu hilulenu lungano lua ku tantuluka lua Yesu. Na limo litangua liahi Yesu ua tinine viteli vieni ni ku hona ku vi haka seho. Vunoni ua puisilemo viteli via mu kundikile Yehova ambe vene mu via mu kaluuilile ku vi linga. Ua lemene vantu cikumakuma vandongesi veni mu cifua ca ku linga, ua hanene muono ueni omo liavo. (Yoa. 13:1) Lingenu cose mu tambuluise lungano lua Yesu, mu ku puisamo vuino viteli vi va mi kundika. Kaha nga mu mona ngecize ka muesi na ku hasa vi puisamo, likehesenu mu ku vundila vukuasi kuli vamuanetu va kuhia. Kati mu kose mukali omo lia ku puisamo lika tu viuma tua tundende. (Loma 12:11) Vunoni lihakelenu kapandi ka ku puisamo viteli vienu mu ku lingila “[Yehova] kati ngue ku vantu.” (Kolo. 3:23) Vunoni vulukenu nguenu ka mua tantulukile kaha vintsimbu vimo mu ka sevuka, ngeci mukemuo likehesenu na ku litavela visevuka vienu.—Visi. 11:2. w23.12 26 ¶8

ue kuivua ndzolela ya kama nga va na tu mbatiza na ku kovela ku vusoko vua Yehova. Mua vusunga, ca pua ku vezika ca kama ku likuata vusamba vua cili na Yehova. Tu vose tu tava via handekele Ndaviti ngueni: “[Yehova,] ua vezika uze i u ku hangula, na ku mu suenesa kuli ove, linga a kale mu lipela liove.” (Visa. 65:4) Yehova ke ku tavesa muntu uose-ouo a likuate vusamba nendi. Yehova ue ku hangula lika vaze ve ku muesa ngecize, va tonda mpundu ku likuata vusamba vua cili neni. (Tia. 4:8) Mu mue ku lihana kuli Yehova na ku mi mbatiza, mu hasa ku kala na vusunga nguenu, cipue mu nima ya ku mi mbatiza “a ka mi muaniena civezikiso, ngecize ka mu ka kala na muhela ha ku ci tambuila.” (Mal. 3:10; Yele. 17: 8) Ku mi mbatiza ca pua lika vuputukilo vua muono uenu mu ku pangela Yehova. Mua pande ku lihakela kapandi ka ku puisamo cikulaheso cenu ca ku tualelelaho ku pangela Yehova, cipue nga mu hita mu vieseko ni mu pinda na visoti. (Ekel. 5:​4, 5) Mu ku pua ndongesi ya Yesu, mu ka lihakela kapandi ka ku kava lungano lua Yesu na masiko eni.—Mat. 28:​19, 20; 1 Pet. 2:21. w24.03 8 ¶1-3

Vati co nga nenu na mukua ndzivo yenu ka mua lemene ku sikamena hamo lika? Vati mu hasa ku linga? Tu ci hilukilenu cimueso ca coto. Muntu nga na vueka tuhia, ka tue ku suama na ndzili mu ntsimbu oyo vene. Vunoni tua tondeka ku tu sambeya kamandende-kamandende na ku vuezaho vikuni via kama. Na vuno vene, citava mu putuke ku simutuila mu kantsimbu ka kandende nkala litangua. Kaha omo mu lingamo, puenu na ku hangula ku linga viuma vi mua lema mu vose. (Tia. 3:18) Mua vusunga, mu ku putuka kamandende-kamandende mu hasa kusambeya lueka cilemo cenu mu vulo. Kasingimiko ka pua ka seho mu vulo. Ka pua ngue luhundzi lue ku sambeya tuhia linga kati tuzime. Ca ku hona luhundzi, tuhia tue ku zima vuasi. Na vuno vene, ca ku hona kasingimiko, cilemo mu vulo ce ku zima vuasi. Vunoni, nga va yala na mpuevo va lihakela kapandi ka ku lisingimika umo na mukuavo, eci ci ka va kuasa ku sambeya cilemo cavo. Vutuhu ngoco, kati mu suve ngecize ca kama kati nga mue ku singanieka nguenu mue ku mu muesa kasingimiko, vunoni nga mukua ndzivo yenu ue ku livua ngecize mua mu singimika. w23.05 22 ¶9; 24 ¶14-15

Mu Mbimbiliya, mua kala malungano a vangamba va Njambi vomine mitima, ku sakalala na vusiua omo lia vitozi vavo ni visoti vikuavo. (Visa. 18:4; 55:​1, 5) Na vuno vene, halumo tue ku pinda na ku tu luisa ku sikola, ku vipanga, ku vavusoko ni vanguvulu. Halumo tu hasa naua ku ivua liova lia ku-tsa, muomu va na tu uana na umo musongo. Mu vintsimbu viaco, tu hasa ku livua ngue kanike ua mundende. Vati honi Yehova a hasa ku tu kuasa? Ue ku tu kaniamesa na ku tu lembezieka. Ngeci mukemuo, uanenu ntsimbu ya ku pua na ku sikama na Yehova ku sua kumo, mu ku vundila na ku tanda Lizi lieni. (Visa. 77:​1, 12-14) Nga mu kala neci cizilila, ambe nga visoti vi mi tungumuna lelo, mu ka tuntila kuli Isuenu ua muilu. Lekenu Yehova liova limuli nalio na vika mua lisosomua. Mu tavesenu a handeke nenu na ku mi lembezieka ku hitila mu Lizi lieni.—Visa. 119:28. w24.01 24-25 ¶14-16

Vukatuisi vua pua vua seho mu ku puisamo cimo cizango ca mu lutsilielo. Muntu ua kala na vukatuisi ue ku ivua ntsindiye ya ku puisamo vutumbe vueni. Kaha ku kala na vukatuisi ce ku tu hana ndzili ya ku puisamo cizango cetu. Ngeci mukemuo, vati mu hasa ku linga mangana mu kale na vukatuisi? Vundilenu vukatuisi. Ku hitila mu sipilitu santu, Yehova a hasa ku tu vuisa cizango ca ku puisamo vutumbe vueni. Vintsimbu vimo, tue ku lihakela vumo vutumbe muomu tua tantekeya ngecize tua pande ku lingamo ni ca pua ca cili ku lingamo. Vunoni halumo ka tue ku kala mpundu na vukatuisi vua ku vu puisamo. Hilulenu ha viuma via mi lingila laza Yehova. (Visa. 143:5) Kapostolo Paulu ua hiluile ha kavumbi ka mu muesele Yehova kaha eci ca mu hele vukatuisi vua ku pangela Yehova na mutima uose. (1 Kol. 15:​9, 10; 1 Tim. 1:​12-14) Na vuno vene, nga mu tualelelaho ku hilula ha viuma via mi lingila laza Yehova, mu ka kala na vukatuisi vua ku puisamo cizango cenu.—Visa. 116:12. w23.05 27 ¶3-5

Tue ku vuisa Tatetu ndzolela mu tue ku sangaziala lizina lieni. (Visa. 119:108) Vuno ca lomboloka ngecize Njambi ua pua ngue vantu ve ku tonda ku va sangala linga va livue vuino ni? Houe. Nga tu sangaziala Tatetu ua muilu, tue ku muesa nguetu via handekele Satana ku tuala hali yetu via pua makuli. Satana ngueni muntu na umo uahi a ka hakuila lizina lia Njambi. Ua muesele naua ngueni, ka tua puile vakua vuoloke. Ua handekele naua ngueni tu vose tu ka likela ku pangela Njambi. (Yombi 1:​9-11; 2:4) Vunoni Yombi ua muesele ngecize Satana ua pua mukua makuli. Kaha tu vose tu hasa ku hakuila Tatetu Yehova na ku tualelelaho ku mu pangela. (Visi. 27:11) Mua vusunga, ca pua ku vezika ca kama ku lingamo. w24.02 8-9 ¶3-5

Mu nima ya matangua a Mosesa na Yehosua, Yehova ua hanguile vangazi va tuamenene vangamba veni. Vunoni ku ntsimbu ya vamiangana, Yehova ua tuamenene vangamba veni ku hitila mu vapolofeto. Kaha vamo vamiangana vononokele vimamuna via vapolofeto. Ca ku muenako, na ku likehesa cose Muangana Ndaviti ua tavele ku mu sungamesa kuli kapolofeto Natane. (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Miz. 17:​3, 4) Muangana Yehosafate uononokele cimamuna ca mu hele kapolofeto Yahaziele. Kaha ua mamuine vantu mu Yunda ngueni: “Tsilielenu vapolofeto [va Njambi].” (2 Miz. 20:​14, 15) Muangana Hezekiya mua kele mu visoti, ua lombele vukuasi vua kapolofeto Isaya. (Isaya 37:​1-6) Ngeci mukemuo, vamiangana mu va kele na kuononoka ku tuamenena ca Yehova va va vezikisile, kaha Yehova ua niungile vangamba veni. (2 Miz. 20:​29, 30; 32:22) Mua vusunga, Yehova ua pangesele vapolofeto mu ku tuamenena vangamba veni. w24.02 21 ¶8

Satana a tonda tu likate na vantu ve ku tu kaluuisa kuononoka masiko a Yehova. Tua pande ku zangama cikuma, muomu tu hasa ku kala ntsimbu ya kama na vantu vaco, kati lika cito na meso vunoni na mu virede social. Vakua mavu ve ku singanieka nguavo ku yoya muono ua mazilo ka ca puile vupi. Ngeci tua pande ku liniunga ku visinganieka viaco, muomu tua tantekeya nguetu ca pua vupi. (Efe. 4:​19, 20) Vunoni, tua pande ku lihula nguetu: ‘Vuno nje ku lihakela kapandi ka ku hona ku likata na vakuetu ku sikola ni ku vipanga, vaze ka ve ku singimika masiko a Yehova ni? Vuno nje kuononoka masiko a Yehova ambe nga vakuetu va handeka nguavo njili na ku hianesamo ni?’ Ngue mu ua muesa mukanda 2 Timoteo 2:​20-22, tua pande naua ku hangula vuino vavusamba mu cikungulukilo. Muomu kati vose va ka tu kuasa ku tualelelaho ku pangela Yehova. w24.03 22-23 ¶11-12

Vuno mua singaniekaho laza vati ua fua Yehova? Vati mue ku mu singanieka mu mue ku vundila kuli ikeye? Vutuhu Yehova ka ci tava ku mu mona, vunoni Mbimbiliya ya mu lombolola mu vinjila via ku liseza-seza. Ca ku muenako, ya mu tumbula ku pua “litangua na ntelo” na “tuhia va ku enieka.” (Visa. 84:11; VaHe. 12:29) Kaha naua, va mu tumbula nguavo cifua ceni ngue livue lia safila, ngue vutale vua ku eniuka, na nkongolo ya ku tezima. (Ezek. 1:​26-28) Mu ku linga ka tu hasa ku mona Yehova, ci hasa ku pua ca cikalu ku tava ngecize ua tu lema. Vamo ve ku singanieka nguavo, Yehova ka hasa ku va lema muomu muono uavo ua lamba lika. Yehova ue ku ivuisisa cifua ci ve ku livuilamo na vati ca kaluua kuli vakevo ku tava ngecize ua va lema. Ngeci mu ku va kuasa, ua solola vuntu vueni mu Mbimbiliya. Lizi lia lombolola vuino vuntu vua Yehova lia pua cilemo. (1 Yoa. 4:8) Cilemo ca kuata ku viose vie ku linga. Cilemo ceni ca pua ca kama mu cifua ca ku linga, ue ku ci muesa cipue vene kuli vaze ka va mu lemene.—Mat. 5:​44, 45. w24.01 26 ¶1-3

Yehova ua hanguile Mosesa a fumise vaIsaleli mu Ingito. Ua va tuamenene na ngundzi ya liselua kaha ku vutsiki na ngundzi ya tuhia. (Ezu. 13:21) Mosesa ua kavele ngundzi, ngeci ya mu tuamenene hamo lika na vaIsaleli ku Cisali ca ku Tila. Vunoni vakua Ingito va va kavele, ngeci vaIsaleli va vuile vuoma vua ku va tsiha. Vunoni ka sevukile, muomu Yehova ua pangesele Mosesa linga a tuamenene vaIsaleli ku Cisali caco. (Ezu. 14:2) Kaha Yehova ua va patuile mu cifua ca ku komouesa. (Ezu. 14:​26-28) Mu miaka 40, Mosesa ua tualeleleho ku kulahela ngueni Yehova ua kele na ku pangesa ngundzi ya liselua mu ku tuamenena vangamba veni mu vindinda. (Ezu. 33:​7, 9, 10) Yehova ua handekele na Mosesa ku hitila mu ngundzi. Kaha mu nima yaco, Mosesa ua lekele vaIsaleli via handekele Yehova. Omo liaco, vaIsaleli va kele na vusunga ngecize Yehova ua kele na ku va tuamenena ku hitila muli Mosesa. w24.02 21 ¶4-5