Tondenu Mbonge ize ika Tualelelaho

1. Vika ua handekele Yesu kutuala ha Yelusalema yaku sekulu ya kulivanga?

MUKUA lisupile matangua aandende ntsimbu kanda atse, Yesu Kilistu ua polofetele kutuala ha kukotoka ca Yunda. Kaha ua handekele nguendi, tangua “vilombo via masualale” vika zengeleka mbonge ya Yelusalema. (Luka 21:20) Yesu ualekele naua vandongesi vendi nguendi, muve kumuene vivunga via masualale vakua Loma, haze vene vapandele kuseza mbonge mu vuasi-vuasi.—Luka 21:​20, 21, 22.

2. Vimamuna vika uahele kapostolo Paulu ku Vakua Kilistu vaHevelu kutuala ha Yundeya na Yelusalema?

² Ntsimbu kanda masualale vakua Loma va zengeleke Yelusalema, kapostolo Paulu ua sonekelele Vakua Kilistu mu Yundeya namu Yelusalema mukanda uaseho utu tantekeya lelo nguetu mukanda ua vaHevelu. Mu mukanda uaco, Paulu uahanene vimamuna viaseho kuli Vakua Kilistu mua vati vahasa ku liviukisila visoti via kulutue. Visoti vika va lavelelele? Kunonga ca Yelusalema cakele muhiehi. Linga vahase kuovoka, vapandele kuseza vindzivo na mingoso yavo. Ngeci mukemuo, kutuala ha mbonge ya Yelusalema Kapostolo Paulu ua sonekele nguendi: ‘Ka tuesi na mbonge ya ku tokaho hano, vunoni tu lengeya ize i kezako.’—VaHe. 13:14.

3. Mbonge ize ili na mavula acili yapua vika kaha omolia vika tueku itondela?

³ Vakua Kilistu va hanguile kuseza Yelusalema na Yundeya, halumo vahitile mu kasahuntu naku vatsopa. Vunoni cihangula civa lingile covuele miono yavo. Netu lelo lino, veku tutsopa muomu katueku kulahela mu vimbongo ni vantu linga vamanusule visoti via ano mavu. Omolia vika katue kulingamo? Muomu tua tantekeya nguetu tuli kumatangua aku kotokela, ngeci tueku tonda Mbonge ‘ize i li na mavula acili’ ni nguetu Vuangana vua Njambi.a (VaHe. 11:10; Mat. 6:33) Mu cilongesa cino, tuka hilula mu nkala mutue ua undende: (1) Vati cimamuna cahele Paulu kuli Vakua Kilistu vaku livanga cava kuasele ku tualelaho ‘kutonda mbonge ikezako’? (2) Vati Paulu uava viukisile ku visoti vieku va solokelele kulutue? Kaha (3) vati cimamuna caco cihasa kutukuasa netu lelo lino.

KULAHELENU UZE KAKA MISEZA NALIMO LITANGUA LIAHI

4. Omolia vika mbonge ya Yelusalema yapuile yaseho kuli Vakua Kilistu?

⁴ Yelusalema yapuile cihela caseho kuli Vakua Kilistu. Omolia vika? Muomu muakele Civunga ca Vatuamena kaha na cikungulukilo ca katete, civa tumbikile mu 33 T.K.N. Cikuavo naua, mu mbonge yaco cingi ca Vakua Kilistu mukemuo muva tungilile vindzivo na kutulika vupite vuavo. Vunoni Yesu uava mamuine nguendi vapandele kuseza Yelusalema na Yundeya.—Mat. 24:16.

5. Vati Paulu ua vakuasele Vakua Kilistu ku viuma vieku va solokelele kulutue?

⁵ Muku kuasa Vakua Kilistu kuli viukisila vieku va sokelele kulutue, Paulu uava kuasele kutuala mana kucifua cakele naku muenamo Yehova mbonge ya Yelusalema. Paulu uava vulusuisile nguendi kuli Yehova tembele, vasendote na vikombelo vivakele naku kombeleya mu Yelusalema, kavia puile naua viakulela. (VaHe. 8:13) Kaha cingi ca vantu va yoyele mu mbonge yaco va vianene Mesiya. Cikuavo naua, Yelusalema kaya puile cikota ca kulemesa cavusunga kaha veku inongesele.—Luka 13:​34, 35.

6. Omolia vika Vakua Kilistu va tondekele cimamuna ca Paulu caku VaHevelu 13:​5, 6?

⁶ Paulu mua sonekelele mukanda kuli Vakua Kilistu vaHevelu, Yelusalema tele mbonge ya kuviuka kaha ya vupite. Umo yala mukua Loma kaha ua tsimanene, ua handekele kutuala ha mbonge yaco nguendi: “Mbonge yaku tsimana cikuma yaku vucelo.” Muku linga muaka ku muaka vaYundeya vavengi kaha vaku vihela via vingi vakele nakuiza ku cilika mu Yelusalema, evi via kuasele mbonge kukala na vupite vua vuingi. Kaha halumo, eci kulana ca vupite, naco ca kuasele Vakua Kilistu kukala na muono uacili. Halumo naua vikevio via lingisile Paulu ku vasonekela nguendi: “Sambuenu ku cilemo ca zimbongo; viukililenu na vize vi mu li navio.” Muomu Yehova uavahele vusunga nguendi: “Na hamo hahi ha nji ka ku ecelela.” (Tandenu VaHevelu 13:​5, 6; Ndeu. 31:6; Visa. 118:6) Vakua Kilistu vaku Yunda na Yelusalema, va tondekele eci cimamuna ca Paulu. Omolia vika? Muomu mu nima yaku tambula mukanda uaco, vapandele kuseza vindzivo, mingoso na viuma vikuavo viva kele navio. Kaha nakulua na visoti viose vieku va solokelele kulutue.

7. Omolia vika tuapande ku kaniamesa lutsilielo luetu mu ntsimbu ino?

⁷ Vitu lilongesaho: Tua lavelela kukotoka ca mavu ano mu “lamba ya kama.” (Mat. 24:21) Ngeci mua Vakua Kilistu vaku sekulu yaku livanga, netu tuapande ku kaniamesa lutsilielo luetu naku tualelaho ku kuvingila. (Luka 21:​34-36) Mu ntsimbu ya lamba ya kama halumo cika tondeka kuseza viuma ngeci mua vupite vuetu, naku kutsiliela nguetu Yehova ka tualelaho kutu niunga. Ambe mu ntsimbu ino tuli na vukovelelo vua kumuesa iya tua kulahela. Ngeci mukemuo, lihulenu nguenu: ‘Vuno vilinga na matumbe ange, vieku muesa nguavio nja tsiliela mu vupite ni kuli Njambi uze uakulahesa kunji niunga? (1 Tim. 6:17) Vutuhu tuhasa ku lilongesa via vingi ku viuma via solokele kusekulu yaku livanga, vunoni “lamba ya kama” ikeza kulutue ya liseza cikuma na visoti viaku nima. Vati tuka tantekeya viakulinga mu ntsimbu yaco?

ONONOKENU VAKUA KUMI TUAMENENA

8. Vimamuna vika uahele Yesu ku vandongesi vendi?

⁸ Vakua Kilistu mu nima yaku tambula mukanda ua vaHevelu, mua hitile lika miaka ya indende kaha vamuene masualale vakua Loma va zengeleka mbonge ya Yelusalema. Eci capuile citantekeyeso kuli vakevo ngecize vapandele kutina, muomu mbonge ya Yelusalema veku inongesele. (Mat. 24:3; Luka 21:​20, 24) Vuno kulihi honi veku tininine? Muomu Yesu uava lekele lika nguendi: “Vaze vali mu Yundeya, va putuke kutinina ku mincinda.” (Luka 21:21) Vunoni ku cihela caco kuakele mincinda ya yingi. Vuno ku mincinda ika veku tininine?

9. Omolia vika halumo Vakua Kilistu valihuile ku muncinda uka veku tininine? (Talenu naua mapa.)

⁹ Tuci hilulenu kutuala ha mincinda yakeleko kuveku tininine Vakua Kilistu. Caku muenako, kuakele Mincinda yaku Samaliya, muncinda ua Ngalileya, Mincinda yaku Helemone naku Livano kaha na mincinda ikuavo yakele mu sinia ya Yondau. (Talenu mapa.) Vimo vimbonge viakele ku mincinda yaco, via solokele ngue vutinino vuacili. Caku muenako, mbonge ya Galma yakele helu lia muncinda ualaha, kaha capuile cacikalu kuhetako. Kaha vamo vaYundeya vamuene mbonge yaco kupua vutinino vuacili. Vunoni ku Galma kukekuo kuvakele nakuluila ndzita vaYundeya na vakua Loma, kaha cingi ca vantu kukekuo kuva vatsihilile.b

10-11. (a) Vati halumo Yehova ua hanene vimamuna? (VaHevelu 13:​7, 17) (b) Vukuasi vuka vatambuile Vakua Kilistu mu kuononoka vakua kuva tuamenena? (Talenu naua cikupulo.)

¹⁰ Cisoloka ngue Yehova ua tuamenene Vakua Kilistu kuhitila mu vakuluntu vakua ku tuamenena. Umo mukua mizimbu Eusébio ua handekele nguendi: “Kuhitila mu sipilitu santu, Njambi ua soluele kuli vakua ku tuamenena ngecize, Vakua Kilistu vapandele kutunda mu mbonge ya ndzita nakuya mu mbonge ya Peleya, iveku sana nguavo Pela.” Kaha cihangula cakuya ku Pela capuile cacili muomu mbonge yaco, yakele muhiehi na Yelusalema kaha capuile cacasi kuhetako. Cikuavo naua, Pela ka yapuile ya vaYundeya, ngeci kamuakele nakuhita ndzita yakele hakati ka vaYundeya na vakua Loma.—Talenu mapa.

¹¹ Vakua Kilistu vatinine ku mincinda muomu vatavele cimamuna Paulu ca ‘kuononoka vaze vali naku tuamenena’ mu cikungulukilo. (Tandenu VaHevelu 13:​7, 17.) Kaha kuononoka caco, covuele miono yavo. Ou muzimbu na ikuavo yatuhana vukaleho vua muesa ngecize Njambi kasezele vaze ‘va lavelela limbo lili na mavula acili,’ ni nguetu Vuangana vua Njambi.—VaHe. 11:10.

12-13. Vati Yehova ueku tuamenena vangamba vendi mu ntsimbu yaikalu?

¹² Vitu lilongesaho: Yehova ueku pangesa vamuanetu veku tu tuamenena, muku tuhana vimamuna vitondeka. Caku muenako, mu Mbimbiliya muasula malungano a vati Yehova ueku tuamenena vangamba vendi mu ntsimbu yaikalu. (Ndeu. 31:23; Visa. 77:20) Kaha lelo lino, tueku limuena vukaleho vuavuingi vua muesa vati Yehova alinaku tualelaho kupangesa vakua kutu tuamenena.

¹³ Caku muenako, mu ua putukile musongo ua COVID-19, vamuanetu veku tu tuamenena vakele nakuhana vimamuna via tondekele. Vakuluntu mu vikungulukilo va tambuile vimamuna via tondekele ha ntsimbu yaco, muku kuasa vamuanaye mu lutsilielo. Ku vuputukilo vua musongo uaco, tuatalele ciuano ca muhato mu malimi a tuvakana 500 kuhitila mu internete, TV na cisandzi. Musongo ua COVID-19, kaua tu lingisile kulikela kutambula viakulia via mu lutsilielo. Kaha evi via tukuasele ku tualelaho kulikata kumo. Ngeci mukemuo, tukalenu na vusunga nguetu, mu visoti viose viatu lavelela kulutue Yehova aka tualelaho ku kuasa vakua kutu tuamenena, linga vatuhane vimamuna viacili vituapande kukava. Vutuhu tua tsiliela muli Yehova naku kuononoka masiko endi, vifua vika vikuavo vika tukuasa ku livuahesela lamba yakama naku kalinga vihangula viacili mu ntsimbu yaco?

MUESENU CILEMO CAVUSUNGA NA VUHUANGA

14. Kuliya na VaHevelu 13:​1-3, vifua vika via tondokele kuli Vakua Kilistu va yoyele ku matangua aku kotokela avaYundeya?

¹⁴ Mu ika putuka lamba yakama tuka tondeka kulimuesa cilemo umo na mukuavo ku tuvakana mualaza. Omoliaco, tuka tondeka kukava lungano lua Vakua Kilistu va yoyele mu Yelusalema namu Yundeya. Muomu va tualeleho kulimuesa cilemo umo na mukuavo. (VaHe. 10:​32-34) Vutuhu va lingilemo vunoni omo kunonga ca Yelusalema cakele muhiehi va tondekele kulimuesa ‘cilemo ca vana va umo,’ naku zumbula “vangendzi.”c (Tandenu VaHevelu 13:​1-3.) Navuno vene, tuapande kulingamo omo ku kotoka ca mavu ciya naku suena muhiehi.

15. Omolia vika Vakua Kilistu vaHevelu va tondekele kulimuesa cilemo ca vusunga naku limuesa vuhuanga mu nima ya kuteua?

¹⁵ Hakatete masualale vakua Loma vazengelekele mbonge, vunoni muku kavuka ca liso vaisezele. (Mat. 24:​17, 18) Haze vene Vakua Kilistu vauanene vukovelelo vua kuteua nakuambata lika tuviuma tuatundende. Omoliaco vapandele kuhitukila hali umo na mukuavo mu vungendzi vuavo nakuze kuva kakele. Mua vusunga eci ‘kuzela cakama,’ ni nguetu kuhutuua caco, cahele vukovelelo kuli Vakua Kilistu kulimuesa cilemo ca vusunga na vuhuanga kuli umo na mukuavo.—Titu 3:14.

16. Vati tuhasa kumuesa cilemo ca vusunga kuli vamuanetu vatondeka vukuasi? (Talenu naua cikupulo.)

¹⁶ Vitu lilongesaho: Cilemo ceku tusindiya kukuasa vamuanetu vatondeka vukuasi. Cingi ca vangamba va Yehova vakala na vukatuisi vuaku kukuasa vamuanaye na viuma vitondeka, omolia visoti via ndzita na viyovo via mavu. Umo ndumbuetu uatinine ndzita ku Ucrânia nguendi: “Vamuanetu va putukile kutu kuasa mu Ucrânia, vakuavo vatu tambuile vuino ku Hungria, hanohoni tuli ku Alemanha. Kuhandeka vusunga, tua muene livoko lia Yehova kuhitila mu vamuanetu vaco.” Ngeci mukemuo, Vakua Kilistu vekukuasa vamuanaye vapua ngue vitenga mu mavoko a Yehova.—Visi. 19:17; 2 Kol. 1:​3, 4.

17. Omolia vika tuapande kumuesa cilemo nakupua vihuanga mu ntsimbu ino?

¹⁷ Mua vusunga, mu ntsimbu ya lamba ya kama cika tondeka kulimuesa cilemo ca vusunga kuhiana mu ntsimbu ino. (Hav. 3:​16-18) Ngeci lelo lino, Yehova ali na kutukuasa kumuesa cilemo ca vusunga kaha na vuhuanga. Muomu vifua viaco vika tondeka cikuma kulutue.

VIUMA VIKA SOLOKA KULUTUE

18. Vati tuhasa ku tambuluisa Vakua Kilistu vaHevelu vaku sekulu ya kulivanga?

¹⁸ Muzimbu uamuesa nguauo Vakua Kilistu vaze va tinine ku mincinda, va litengele kuluvinda lua hitile mu Yelusalema. Vutuhu vasezele mbonge yaco, vunoni Yehova nalimo litangua liahi ua vasezele. Vika tu lilongesaho? Vutuhu katu tantekeya mizimbu yose kutuala mua vati viuma vika soloka, vunoni Yesu uatu mamuna ku liviukisila. (Luka 12:40) Vimamuna via hele Paulu ku mukanda ua vaHevelu vihasa kutukuasa ngue mu viakuasele Vakua Kilistu va kulivanga. Yehova ikeye uatu kulahesa nguendi nalimo litangua liahi akatuseza. (VaHe. 13:​5, 6) Ngeci mukemuo, tu tualelenuho kulengeya mbonge ize, ni nguetu Vuangana vua Njambi. Ngatu lingamo, tuka tambula vivezikiso viayaye.—Mat. 25:34.