Julio

Kemej iichpoch Jefté kinekia kitekitilis Jiova, motemakak amo monamiktis nion kinpias konemej. ¿Keniuj uelis titanemiliskej kemej yejua? Axkan, miakej tokniuan telpochmej uan ichpochmej kiixtaliaj ayamo monamiktiskej oso ayamo kinpiaskej konemej. ¿Keyej? Porin kinekij kitayekanaltiskej okachi kitekitiliskej Jiova. Miakej tokniuan akin xiuejkejya no motemakaj amo semi yetoskej iniuan ininkoneuan oso ininixuiuan. ¿Keyej? Porin kiixtalijkej kimakaskej Jiova inintonaluan uan ininchikaualis. Sekin tapaleuiaj maj mochijchiua kalmej kampa timosentiliaj. Oksekin youij itech Tamachtilis tein kiseliaj akin kiteixmatiltiaj iTekiuajyo Dios uan tapaleuitij itech se nechikol kampa monekij okachi tanojnotsanij. Uan oksekin kiixtaliaj okachi tanojnotsaskej. Jiova amo keman kielkauas nochi tein motemakaj kikauaskej nejin tokniuan porin kitasojtaj (Heb. 6:10-12). ¿Tionmotemaka tikonkauas seki taman uan ijkon okachi tikontekitilis Jiova? w16.04 1:16, 17

Jesús kijtoj ke yejua kemej yeskia se ichkatajpixkej uan ke itatojtokakauan kemej yeskiaj se oloch ichkamej. Keman ichkamej pouij sayoj seko, nochipa senyetokej uan kitojtokaj ichkatajpixkej. Sayoj ke komo ome ichkamej yetokej ikuapan se tepet, ome moajsij itech se atauit uan se ichkat okseko moajsi, ¿melauj ke nejon makuil ichkamej amo pouij sayoj seko? No ijkon, komo tiknekij tipouiskej itech “sayo se sen oloch” uan tiktojtokaskej “sayo se tapixke”, moneki nochipa tiyaskej nechikolmej uan ijkon uelis tiyetoskej iniuan tokniuan. Nechikolmej techpaleuiaj maj amo tixexeliujtokan uan maj tipouikan kemej kalyetouanij akin motasojtaj (Sal. 133:1). Seki tokniuan inintatuan oso ininikniuan kinixtopeujkej porin mochiujkej itaixpantijkauan Jiova. Sayoj ke Jesús motenkauak ke kinmakaskia akin kintasojtaskiaj uan kinyekpiaskiaj akin mochiuaskiaj kemej ininchankauan (Mar. 10:29, 30). Komo amo timopolouiliaj nechikolmej, nejin tokniuan uelis techitaskej kemej tiinintatuan oso tiininikniuan uan moyolchikauaskej. Komo titanemiliaj itech nejin, timochikauaskej tiyaskej nochi nechikolmej. w16.04 3:9, 10

Tikueyichiuaj Jiova keman timotataujtiaj, titanojnotsaj uan timonechikouaj. Sayoj ke komo amo kuali tiyetokej iniuan tokniuan, Dios amo kiselis totaueyichiualis. Komo tiknekij tiyeskij tiitasojikniuan Jiova, moneki tikintapojpoluiskej oksekin (Luc. 11:4; Efes. 4:32). Jiova kichia maj tiitekitikauan titetapojpoluikan uan maj kuali tiyetokan iniuan oksekin. Yejua ika moneki timotajtaniskej: “¿Nechouijmaka nikintapojpoluis nokniuan? ¿Nikuelita niyetos iniuan maski nechyolxokolijkej?”. Komo tikitaj ke techouijmaka titetapojpoluiskej, maj ika yolyemanilis tiktataujtikan Jiova maj techpaleui, uan yejuatsin technankilis (1 Juan 5:14, 15). w16.05 1:6, 7

¿Kanachi uejkauas tanojnotsalis? Jesús kijtoj ke kisentokaskia mochiujtos hasta keman ejkoskia tamilis. Tiitaixpantijkauan Jiova tiksentokanij titanojnotsanij itech itamian tonalmej porin tikpiaj iyektikatsin espíritu Dios (Hech. 1:8; 1 Ped. 4:14). Sekin akin pouij itech okseki taneltokalismej kijtouaj ke no kipiaj iespíritu Dios. Sayoj ke ¿ueli kichiuaj tein kichiujtokej itaixpantijkauan Jiova itech nejin itamian tonalmej? Sekin kiyejyekouanij tanojnotsaskej kemej tejuan, sayoj ke amo uelinij. Oksekin tanojnotsaj, sayoj ke sayoj seki xiujmej. Uan oksekin youij kajkalpan, sayoj ke amo ika tajtouaj iTekiuajyo Dios. Moita ke yejuan amo kichiujtokej tekit tein Jesús kipeualtij. w16.05 2:13, 16

Tatitanil Pablo tayolmajxitij: “Ximokixtilijtiyakan ne namosoltiktalnamikilis de tajtakol”. Uan no kijtoj: “Moneki ximoyankuikatalijtiyakan ika kuali tech namoyolojuan uan tech namotanemililisuan. Uan ximotakentijtiyakan ika ne yankuikatalnamikilis ten [...] kinejneuilia Dios iyolchipaualis” (Efes. 4:22-24). Nejin kijtosneki ke moneki tiksentokaskej timochikauaskej timopataskej uan timotakentiskej ika “yankuik talnamikilis”. Yejua ika, yeski miak xiujmejya tiktekitilianij Jiova oso yankuixtok, nochipa uelis okachi tikixmatiskej ikualneskayouan. Uan Biblia uelis techpaleuis maj tiksentokakan timopatakan uan ijkon okachi tiknextiskej ikualneskayouan Jiova. w16.05 4:8, 9

Jiova kiixtalijtok xochital kampa moajsi ixolal uan ompa techmachtia uan techpaleuia maj timopatakan (Is. 64:8). Itech nejin xochital kuali timomachiliaj maski tinemij kampa motelchiua tein amo kuali. Tikixmatij toTajtsin uan tikmachiliaj ke techtasojta (Sant. 4:8). Itech yankuik taltikpak tikseliskej nochi tatiochiualismej tein onkak itech xochital kampa moajsi ixolal Dios. No tinemiskej ika yolpakilis itech se yekmelauj xochital kampa taixyekanas iTekiuajyo Dios. Itech nejon tonalmej, Jiova kisentokas techpaleuijtos maj timopatakan uan techmachtis kemej amo ueli tiknemiliaj (Is. 11:9). Dios no kichiuas maj totanemilil uan tonakayo amo kipiakanok tajtakol. Ijkuak, okachi amo ouij techkisas tikajsikamatiskej itamachtilis uan senkis tiktakamatiskej. Yejua ika, maj tiksentokakan tikauakan maj Jiova techpaleui maj timopatakan. Maj tiknextilikan ke tiktasojkamatiliaj maj ijkon kinexti ke techtasojta. w16.06 1:8, 9

Nejin tajtolmej kijtoj Moisés itech xiuit 1473 achto itech totonaluan keman iniuan tajtojtoya israelitas ijkuak yaya momikilitiya. Yejuan moajsiaj Moab, yaya kipanauitijya ueyiat Jordán uan moaxkatilitij Tal tein Dios motenkaujka kinmakas (Deut. 6:1). Moisés kinixyekanka 40 xiujmej. Uan ika itajtoluan kinekia kinpaleuis maj yeskiaj yolchikaujkej, maj takuaujtamatinij iuan Jiova uan maj nochipa kitakamatinij. ¿Keyej? Porin kimatia ke kipanoskiaj miak ouijkayomej. Yejua ika, satepan ke ika kinnojnotsak Majtakti Tanauatilmej uan okseki itanauatiluan Jiova, Moisés kinelnamiktij nejin tein motelneki tein tikajsij itech Deuteronomio 6:4, 5. Israelitas kimatiaj ke ininDios Jiova katka “sayoj se Jiova”. Uan akin tatakamatiaj kiueyichiuayaj sayoj se Dios, akin no kiueyichiujkej ininuejkaujtatuan. w16.06 3:2, 3

Jesús kijtoj nejin tajtolmej keman moajsiaok nikan taltikpak. Kemej yejua kiixyekanas neteuilis Armagedón, taixejekol maj se kineltoka ke axkan kemaj kimati kemanian peuas nejin neteuilis (Apoc. 19:11-16). Sayoj ke tejuan tiksentokaj amo tikmatij toni tonal nion toni hora ejkos poliuilis. Yejua ika motelneki maj tiksentokakan titachixtokan. Jiova kiixtalijya kemanian peuas okachi ueyi tajyouilis. Uan nejon tonal okachi motokia. Kemej kijtoua Biblia: “Amo ejkos tiotak” (Hab. 2:1-3). ¿Keyej ueli tikyekmatij ke ijkon mochiuas? Tein Jiova kijtoua ke panos, nochipa mochiua itech tonal keman kiixtalia. Yejuatsin motenkauani iniuan itekitikauan ke kinmakixtis itech okachi ueyi tajyouilis uan ke kinmakas nemilis nochipaya itech se xochital. Uelis tikyekmatiskej ke kichiuas tein motenkauak. Yejua ika, komo tiknekij tinemiskej itech Xochital, moneki tiksentokaskej titachixtoskej. w16.07 2:4-6

Se tonal, Pedro motenkauak ke amo keman kikauaskia Jesús, maski oksekin kikauaskiaj (Mar. 14:27-31, 50). Sayoj ke satepan ke kikitskijkej Jesús, nochin itatitaniluan kikaujkej, uan Pedro no kikauak. Uan expa kijtoj ke amo kiixmatia Jesús (Mar. 14:53, 54, 66-72). Sayoj ke Pedro moteltayokoltij ika tein kichiujka. Yejua ika Jiova kitapojpoluij uan kisentokak kimakak tekimej. Komo tiyeskiaj tiimomachtijkauan Jesús itech nejon tonalmej uan tikmatiskiaj tein kichiuak Pedro, ¿tiksentokaskiaj titakuaujtamatiskiaj iuan Jiova? Itech nejin tonalmej, ¿tikelnamikiskej ke Jiova teiknelia uan xa kichixtok maj akin kichiuak tein amo kuali moyolnonotsa? ¿Uan komo taltikpaknenkej amo moyolnonotsa? ¿Titakuaujtamatiskej ke Jiova kimati toni panotok uan ke kiyektalis nejon keman monekis? Komo moneki, yejuatsin uelis kikalankixtis taltikpaknenkej itech nechikol. w16.06 4:8, 9

Se ueyi tatiochiualis tein tikseliaj porin Jiova technextilia ueyi teiknelilis yejua yolseuilis tein techmaka keman timotayokoltiaj (Sal. 51:17). Keman tokniuan akin nemiaj Tesalónica kintajyouiltiayaj, Pablo kinijkuilouilij tajkuilol tein axkan tikitaj. ¿Melauj ke techyolseuia tikmatiskej ke Jiova techtasojta uan ke iueyi teiknelilis kiolinia maj techyekpia? Kemej titajtakouanij, komo Jiova amo techpaleuiskia amo ueliskia tikchiaskej tikseliskej tein kuali satepan (Sal. 49:7, 8). Sayoj ke yejuatsin techiluia ke uelis tikchiaskej se taman tein tel kualtsin. ¿Toni? Jesús kijtoj: “Yejuatsin itanejnekilis ke nochi naken nechitaske Nejuatsin uan takuautamatiske nouantsin [...,] kiseliske ne nemilis nachipa” (Juan 6:40). Kemej tikitaj, kemej Jiova technextilia ueyi teiknelilis ueli tikchiaj tinemiskej nochipaya. Pablo kijtoj: “Totajtsin Dios kinnextiliko ya nochi in taltikpakuani de niueyiteiknelilis, uan ika nijin teiknelilis uelis kinmakixtis nochi in taltikpakuani” (Tito 2:11). w16.07 3:14, 15

Axkan senkis amo kuali maj se itekitikauj Jiova kikajkayaua inamik. Maj tiknemilikan ke se tokniuj auilnemi iuan aksa akin kipia inamik, kitsayana amat ininixpan tekiuanij uan monamiktia iuan. Komo amo moyolnonotsa, kikalankixtiskej itech nechikol uan ijkon amo taijtakos (1 Cor. 5:11-13). Komo kineki oksepa pouis itech nechikol, monekis kinextis ke yekmelauj moyolnonotsak (Luc. 3:8; 2 Cor. 2:5-10). ¿Kanachi tonalmej moneki panos uan uelisya oksepa pouis itech nechikol? Amo senkis ixyetok kanachi tonalmej. Sayoj ke uelis panos se xiuit oso okachi hasta keman akin tajtakoj kinextis ke yekmelauj moyolnonotsak uan uelis kiseliskej oksepa itech nechikol. Uan maski oksepa kiseliskej, satepan monekis kinextis “iixpantsinko Totajtsin Dios” ke yekmelauj moyolnonotsak (Rom. 14:10-12). w16.08 1:12, 13

Tajtolmej “kineki mochiuas” itech tajtol griego teajsikamatiltia keman se motilana porin se kineki se kikitskis teisa tein amo ijsiujka se maajsi. Keman tatitanil Pablo kikuik nejin tajtolmej, kinextij ke komo se kineki se kiselis se tekit moneki se mochikauas. Maj tiknemilikan ke se tokniuj kineki yeski tapaleuijkej. Xa kiita ke moneki mochikauas kinextis seki kualneskayomej. Keman kinextisya uan mochiuas tapaleuijkej, kisentokas mochikauas kichiuas tein moneki tein kipaleuis maj kiseli tekit kemej tayekankej. Tokniuan takamej uan siuamej akin kinekij kichiuaskej tekit kemej precursor, tekitiskej Betel oso kichijchiuaskej Kalmej kampa tiMosentiliaj no moneki mochikauaskej. w16.08 3:3, 4

Keman Nehemías yajki Jerusalén, kiitak ke akin nemiaj itech okseki altepemej uan kinixnamikiaj judíos kinmojmoujtiayaj maj amo kisentokanij kichijchiuanij tepamit tein kiyoualouaya Jerusalén. Xolal amo teyi kimatampauiaya, uan judíos yolkuetaujtoyaj. ¿Yolkuetauik Nehemías uan kikauak maj temouanij imauan? Amo. Yejua nochipa kitajtaniaya Jiova inepaleuil, kemej kichiujkej Moisés, Asá uan okseki itekitikauan Dios akin amo keman kikaujkej (Éx. 17:8-13; 2 Crón. 14:8-13). Kitataujtij Jiova uan yejuatsin kinankilij. ¿Keniuj? Ika ‘iueyi chikaualis’ uan ‘imay tein chikauak’ kinyolchikauak judíos (Neh. 2:17-20; 6:9). ¿Tikneltokaj ke axkan Jiova no techyolchikaua ika ‘iueyi chikaualis’ uan ‘imay tein chikauak’? w16.09 1:9

Se periódico tein mokixtia ompa Holanda ika tajtoj keniuj takentiyayaj seki taixyekananij itech se taneltokalis keman mochiuak se ininnechikol. Kijtoj ke miakej takentiyayaj kemej yeskia yayaj paxalotij, okachiok porin tel tonaya. Nejin periódico no ininka tajtoj itaixpantijkauan Jiova akin yajkaj se ueyi nechikol, uan kijtoj ke yejuan amo ijkon motakentiayaj. Miakpa, itaixpantijkauan Jiova kinueyitaliaj porin kuali motakentiaj. Tatitanil Pablo kijtoj ke itatojtokakauan Cristo moneki motakentiskej “ika taixejekolis”, porin yejua nejon tein mochia maj kichiuakan itekitikauan Dios (1 Tim. 2:9, 10). Maski Pablo kinyolmajxitijtoya siuamej, nejin no moneki kitakamatiskej takamej. Tiitekitikauan Dios tikitaj ke moneki kuali timotakentiskej porin Dios akin tiktekitiliaj no kiita ke motelneki (Gén. 3:21). Jiova yejua ueyi Taixyekankej itech nochi tein onkak. Uan Biblia senkis kinextia ke yejuatsin tanauatia keniuj kineki maj motakentikan itekitikauan. Yejua ika tilmaj tein tikixpejpenaskej moneki maj kiuelita Jiova, toDios uan toTekiuaj. w16.09 3:1, 2

Seki taltikpakneminij kiuelitaj momachtiskej tein Biblia kijtojka ke mochiuaskia. Oksekin kiuelitaj kiitaskej tein kijtoua Biblia ika tein kijtouaj akin momachtiaj tein ne uejkauj mochiuak, tamatinij oso tatemouanij. Kemej neskayot, telpoch oso ichpoch, xiknemili tein kijtoua Génesis 3:15. Nejin yejua yekinika tajkuilol tein techpaleuia maj tikajsikamatikan keniuj iTekiuajyo Dios kinextis ke yejuatsin kinamiki maj taixyekana uan kitamis tajyouilis. ¿Keniuj uelis timomachtis tein kijtoua Génesis 3:15? Yekinika, xikijkuilo tajkuilolmej tein okachi kimelauaj keniuj mochiuak uan mochiuas tein kijtoua nejin tajkuilol. Ojpatika, xiktemo kemanian moijkuilojkej nejon tajkuilolmej uan xiktekpana ijkon kemej moijkuilojtiyajkej. Niman tikitas ke akin kijkuilojkej nenkej itech tataman xiujmej, sayoj ke sejse tapaleuij maj yolik momelaujtiyani tein kijtoua Génesis 3:15. Nejin mitspaleuis xiknexti ke Jiova kinixyekanak ika iyektikatsin espíritu akin kijkuilojkej Biblia. w16.09 4:8

Itech seki tonalmej, tatitanil Pedro kinextij ke kinchikoitaya akin amo katkaj judíos. Sayoj ke satepan uelik kipatak nejon (Hech. 10:28, 34, 35; Gál. 2:11-14). Komo peua tikmachiliaj ke okachi tiueyichiuanimej ke oksekin oso titechikoitaj, moneki timochikauaskej timoijkuaniliskej nejon (1 Ped 1:22). ¿Toni techpaleuis maj timoijkuanilikan? Komo tikelnamikij ke tinochin titajtakouanij uan ke amo technamiki maj techmakixtikan, maski kampa yeski tikayomej (Rom. 3:9, 10, 21-24). Yejua ika amo onkak keyej tikmachiliskej ke okachi tiueyichiuanimej ke oksekin. Moneki timomachiliskej kemej tatitanil Pablo, akin kiniluij tokniuan: “Namejuan amo nananaltekokayome ok [...]. Ta, axkan namejuan no nanpoutinemij ya iuan Dios” (Efes. 2:19). Tinochin moneki timochikauaskej amo tikinchikoitaskej oksekin. Ijkon uelis ‘timoyankuikatakentiskej ika ne chipauak talnamikilis’ (Col. 3:10, 11). w16.10 1:9

¿Toni techpaleuis maj tikpiakan chikauak totakuaujtamatilis? Jiova techmakak Biblia. Ompa techiluia tein moneki tikchiuaskej tein techpaleuis maj tiyolpakikan. Yejua ika semi kuali maj mojmostaj tikixtajtoltikan uan maj tikchiuakan tein techyolmajxitia (Sal. 1:1-3; Hech. 17:11). Jiova no techmaka itechkopa takeual takuaujtamach uan tamatkej tamachtilis tein kemej yeskia takual tein kitemaka “kuak ne hora de takualis” (Mat. 24:45). Ijkon kemej kichiujkej itekitikauan Dios ne uejkauj, moneki nochipa tikixtajtoltiskej tein Dios motenkaua kichiuas uan itech titanemiliskej ika nejmachkayot. Nejin techpaleuis maj amo tikauakan Dios uan maj tiksentokakan tikchixtokan tonal keman iTekiuajyo taixyekanas itech nochi taltikpak (Heb. 11:1). Yejuan no kinpaleuij maj kichikauanij inintakuaujtamatilis keman kitataujtiayaj Jiova maj kinpaleui uan kiitayaj ke yejuatsin kinnankiliaya (Neh. 1:4, 11; Sal. 34:4, 15, 17; Dan. 9:19-21). w16.10 3:7, 8

Jesús kijtoj ke se kitasojtas Dios yejua “tanauatiltsin in kachi ueyi de nochi” (Mat. 22:35-40). Biblia kinextia ke takuaujtamatilis uan netasojtalis motelnekij. Yejua ika, akin kijkuilojkej Biblia miakpa kiamatalijkej nejin ome kualneskayomej itech sayoj se tajkuilol. Kemej neskayot, Pablo kinyolmajxitij tokniuan: “Ma tikpaleuijtiyakan toyolojuan ika totakuautamatilis uan ika yoltetasojtalis” (1 Tes. 5:8). Uan Juan kijtoj ke Dios technauatia “ma titakuautamatikan iuan ne tokaytsin den Ikonetsin Dios, uan nijin Yejuatsin in Jesucristo. Uan no ma timosepantasojtakan” (tejuan tiktalilijkej cursivas; 1 Juan 3:23). Sayoj ke Pablo no kijkuiloj: “Ma titakuautamatiyakan uan ma tikyolikachiakan uan ma titetasojtatiyakan. Uan nijin eyi taman tamachilis amo keman tajtamitiu. Pero in tamachilis ten kachi ueyi, yejua nijin in tetasojtalis” (1 Cor. 13:13). ¿Keyej kijtoj Pablo ke netasojtalis yejua kualneskayot tein okachi ueyi? Porin satepan amo monekisok titakuaujtamatiskej itech tein Dios motenkaua. Tikpiaskejya kualtsin nemilis tein ika tajtoua Biblia. Sayoj ke nochipa monekis tiktasojtaskej Dios uan taltikpakneminij. w16.10 4:15-17

Itech yekinika siglo, seki tokniuan takalpanouayaj itech nechikolmej uan kinmatiltiayaj tokniuan tein kiixtalijkaj “tatitanilme de Cristo uan in tiopan ueuentsitsin de Jerusalén” (Hech. 16:4). Kemej tokniuan kitakamatkej nejin tanauatilmej “kachi ok yek takuautamatke de Cristo. Ika ya nojon kachi ok momiaktilijtiayaj”. No ijkon moneki tiktakamatiskej tanauatilmej tein tikseliaj itech inechikol Dios. Biblia kijtoua ke tinochin moneki tikintakamatiskej akin techixyekanaj (Deut. 30:16; Heb. 13:7, 17). Komo tiknekij tikyolpaktiskej Jiova, amo tikinixnamikiskej nion tikinijijtoskej keman techmakaskej tanauatilmej. Amo tiknekij tiyeskij kemej Diótrefes, akin amo kinpoujkaitaya tokniuan akin taixyekanayaj itech nechikol (3 Juan 9, 10). Keman titatakamatij, titapaleuiaj maj itech nechikol onka yolseuilis uan maj kuali timouikakan. Yejua ika maj timotajtanikan: “¿Nikinyolchikaua tokniuan maj kiixtalikan amo kikauaskej Jiova? ¿Niman niktakamati tanauatilmej tein motemakaj itech inechikol Dios?”. w16.11 2:10, 11

Judíos akin kitakamatkej Jiova uelik kuali nenkej keman moajsiaj Babilonia. Babilonios kinkaujkej maj yejuan moitanij uan maj uelinij yajtineminij itech nochi altepet. Itech nejon tonalmej, ompa Babilonia uelia mochiuaya miak taman tanamakalis. Moajsij amaixmej tein ne uejkauj kichijchiujkej tein kinextia ke miakej judíos mochiujkej tel kuali tanamakanij uan tel kuali tamachijchiuanij. Sekin hasta kipiakej miak tomin. Ininnemilis judíos ompa Babilonia tel amo ouij katka, amo kemej ininnemilis israelitas akin katkaj takeualmej ompa Egipto tel miak xiujmej achto (Éx. 2:23-25). Sayoj ke ¿ueliskiaj israelitas se tonal oksepa kiueyichiuaskej Jiova kemej kijtouaya Tanauatil? Itech nejon tonalmej moitaya ke amo ueliskia, porin babilonios amo keman kinmajkauayaj akin kinuikayaj itech ininaltepeuj. Sayoj ke Jiova motenkaujka iniuan itekitikauan ke kinmakixtiskia. Uan nejin kemaj mochiuak, ijkon kemej nochipa panoua ika tein Dios motenkaua (Is. 55:11). w16.11 4:3, 5

Ika inemilis Jesús tein kitemakak, Dios kitapojpoluij Pablo uan okseki tokniuan itech yekinika siglo. Jiova kinixpejpenak maj mochiuanij ikoneuan ika yektikatsin espíritu. Komo amo kikauayaj, nemiskiaj ompa iluikak uan tekiuajtiskiaj iuan Cristo. Sayoj ke nemiajok nikan taltikpak. Komo ijkon, ¿keyej Pablo kiniluij: “Ximopouakan ke nanmomikilijke ya, kijtosneki in soltik namotalnamikilis de tajtakol”? Pablo kikuik ineskayo Jesús. Kijtoj ke “mikilis amo uelis ok tamapachojtos ok ipan Cristo” porin moajokkaya kemej se espíritu tein amo kemanok momikilis. No ijkon, nejon tokniuan kemej yeskia momikilijkajya itech ‘inintalnamikilis de tajtakol’, sayoj ke yoltoyaj ‘para kiueyipanchiuaskej Totajtsin Dios porin poujtinemiaj iuan Totekotsin Cristo Jesús’ (Rom. 6:9, 11). Senkis kipatakaj ininnemilis, porin amo kikauayajok maj kinyekanani ininamo kuali tanejnekilis. Axkan mochikauayaj kiyolpaktiskej Dios. w16.12 1:9, 10

Nejin amo kijtosneki ke moneki nochipa titanemilijtoskej itech Jiova uan tein kijtoua Biblia, uan sayoj ika titajtoskej. Tiitekitikauan Jiova tikchiuaj tein nochin kichiuaj itech ininnemilis. Kemej neskayot, tokniuan itech yekinika siglo takuayaj, tatayiaj, monamiktiayaj, kinpiayaj konemej uan tekitiaj (Mar. 6:3; 1 Tes. 2:9). Sayoj ke nion Pablo nion okseki tokniuan itech yekinika siglo kitayekanaltijkej nejin. Kemej neskayot, tikmatij ke Pablo kichijchiuaya takenkalmej uan ika moixpanoltiaya. Sayoj ke kiitaya ke okachi monekia kitekitilis Dios, yejua ika okachi tanojnotsaya uan tamachtiaya (Hech. 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35). Tokniuan akin nemiaj Roma monekia kichiuaskej kemej Pablo, uan tejuan no (Rom. 15:15, 16). w16.12 2:5, 15, 16

Uelis tikyekmatiskej ke Jiova semi kipatiuita nochi tein tikchiuaj porin tiknekij tiktekitiliskej. Yejuatsin techajsikamati keman tiomeyolouaj oso tiknemiliaj ke amo uelis tikchiuaskej teisa. Techiknelia keman timotekipachouaj porin amo tikpiaj tekit oso porin amo tikmatij keniuj tikinixpanoltiskej tochankauan. Uan techajsikamati komo amo ueli tiktekitiliaj kemej achto porin xa amo kuali timomachiliaj oso porin timokokouaj. Uelis senkis titakuaujtamatiskej ke Jiova kipatiuita maj amo tikauakan maski tikpanouaj ouijkayomej (Heb. 6:10, 11). No uelis tikyekmatiskej ke techkaki keman tiktataujtiaj (Sal. 65:2). “Totajtsin Dios [akin] nachipa techyoliknelijtinemi uan [...] techyoltalijtinemi” techmakas nochi tein techpaleuis maj amo tikauakan. Xa techpaleuis inintechkopa tokniuan (2 Cor. 1:3). Jiova yolpaki keman titeikneliaj uan tikinpaleuiaj oksekin (Mat. 6:3, 4). Uan motenkaua ke techtatiochiuis. w16.12 4:13, 14

Keman Jesús nemik nikan taltikpak, kiixpejpenak kiixtopeuas tein Satanás ika kiyejyekoj (Mat. 4:10). Uan no, youak achto ke momikiliskia kitataujtij iTajtsin uan kiyekiluij ke kinekia kichiuas tein yejuatsin kinekia. Yejua kiluij: “Notajtsin, takan tikonmonekiltia, xinechajchiuilis nijin tajyouilis ten nikijyouiti ya. Pero ma amo mochiua keme nejua nikneki. Ta, ma mochiua keme Tejuatsin tikonmonekiltia” (Luc. 22:42). ¿Uelis tikchiuaskej kemej Jesús uan titaixpejpenaskej kemej tikueyitaliskej Jiova uan tikchiuaskej itanejnekilis? Kemaj, porin no tichijchiujtokej kemej tamati Dios (Gén. 1:26). Sayoj ke tejuan amo ueli tikchiuaj nochi tein tiknekij ijkon kemej Jiova. Biblia kimelaua ke yejuatsin kiixtaliani hasta kani uelis toselti titaixpejpenaskej uan kichia maj tikpoujkaitakan nejon. Kemej neskayot, siuamej moneki kipoujkaitaskej tanauatil tein kipia ininnamik, uan konemej moneki kintakamatiskej inintatuan (Efes. 5:22; 6:1). w17.01 2:4, 5

Itech nejin tonalmej kampa mochiujtok miak taman tein semi teyolpaktij, inechikol Jiova tein poui nikan taltikpak itech miak tataman moskaltijtok. Nejin kijtosneki ke kisentokas onkas seki taman tein mopatas, uan seki xa kipatas tonemilis. ¿Toni uelis tikchiuaskej? Maj amo okachi totech titanemilikan, ta maj tiknextikan yolyemanilis uan maj timochikauakan tikpaleuiskej iTekiuajyo Dios. Komo ijkon tikchiuaj, tapaleuis maj kuali timouikakan. Itech se amat tein Pablo kintitanilij tokniuan akin nemiaj Roma, kimelauak ke ijkon kemej sejse taman itech tonakayo kichiua se tekit, sejse tokniuj itech nechikol kipia se tekit tein ixyetok kichiuas (Rom. 12:4, 5). Tinochin tiitekitikauan Jiova tiknekij tikpaleuiskej iTekiuajyo uan tikchiuaskej tein techiluiskej. Tokniuan takamej akin xiuejkejya uelis kinmachtiskej tokniuan takamej akin ayamo xiuejkej, uan yejuan uelis kichiuaskej okachi tekimej ika yolyemanilis uan poujkaitalis. Uan tokniuan takamej akin namikyejkej kitasojkamatij maj ininnamik kinpaleui hasta komo mopata tein kipanotokej. Ijkon, kichiujtoskej kemej Priscila, se itatojtokakauj Cristo akin nochipa kipaleuij inamik, Áquila (Hech. 18:2). w17.01 5:15, 16

Gedeón kijtoj ke itech kalyetouanij kampa pouia, ichankauan okachi amo miakej katkaj uan ke yejua akin okachi amo ueyichiujkej katka itech ichan ipopaj. Maski ijkon, Gedeón takuaujtamatik iuan Dios uan kiselij tekit. Mochikauak kuali kiajsikamatis tein Jiova kinekia maj kichiua uan kitajtanij maj kiixyekana (Juec. 6:36-40). Melauak ke kipiaya chikaualis uan katka yolchikauak, sayoj ke no katka tamatkej uan kichiuaya teisa ika nejmachkayot (Juec. 6:11, 27). Keman taltikpakneminij kinekiaj maj mochiuani inintekiuaj, yejua amo kinekik. Satepan ke kichiuak tekit tein Jiova kimakaka, mokepak ikalijtik (Juec. 8:22, 23, 29). ¿Tiknextiskiaj ke amo tiyolyemankej komo tikseliaj se yankuik tekit oso komo tiknekij okachi titapaleuiskej itech nechikol? Amo, ta Biblia techyolchikaua maj tiktemokan keniuj okachi tiktekitiliskej Jiova (1 Tim. 4:13-15). Sayoj ke amo moneki tikpiaskej se yankuik tekit uan ijkon uelis tikchiuaskej nejon. Tinochin uelis tiksentokaskej timochikauaskej okachi kuali tiknextiskej kualneskayomej tein kinextij Cristo uan okachi kuali tikchiuaskej tein Jiova kichiuak maj tiuelikan. w17.01 3:15, 16

Jiova kitemakak se ueyi taxtauil tein ika techmakixtij (1 Ped. 1:19). Kemej semi techpatiuita, motemakak kikauas maj iKonetsin akin kiteltasojta toka momikiliani. Uelis tikijtoskej ke Jesús kiixpatak Adán uan mochiuak topopaj (1 Cor. 15:45). Ika inemilis tein kitemakak, Jesús amo sayoj kichiua maj ueli tikchiakan tinemiskej nochipaya, ta no kichiua maj satepan ueli tipouikan iniuan ichankauan Dios. No techpaleuia maj satepan amo tikpiakanok tajtakol, uan maj Jiova ueli oksepa techseli itech ichankauan kemej amo kitapanauilis itanauatiluan. Maj tiknemilikan keniuj tel kualtsin yeski keman nochin akin amo kikauaj Dios amo kipiaskejok tajtakol. Ijkuak, nochin akin nemij ompa iluikak uan nikan taltikpak mochiuaskej sayoj se kalyetouanij. Tinochin tiyeskij tiikoneuan Dios (Rom. 8:21). Komo tiktasojkamatij inemilis Jesús tein kitemakak, ika titajtoskej nejin netetayokolil tein kitelpia ipatiuj iniuan oksekin. w17.02 1:17, 19

Amaix Tanejmachtijkej 1 metsti julio, 2013 kimelauak ke takeual takuaujtamach uan tamatkej yejuan tokniuan taixpejpenalmej Oloch Taojtokaltianij. Yejuan kisenixejekouaj seki taman tein moneki mochiuas keman mosentiliaj sejse semana. Nejon kinpaleuia maj kuali monojnotsakan uan maj kuali mouikakan (Prov. 20:18). Nion se okachi ueyichiujkej ke oksekin. Yejua ika, xijxiujtika moixpata akin kiixyekana nechikolmej tein kipiaj (1 Ped. 5:1). Uan no ijkon kichiuaj chikuasen tataman oloch tokniuan akin kinpaleuiaj. Nion se akin poui iniuan Oloch Taojtokaltianij kinemilia ke yejua taixyekankej. Sejsemej no poui iniuan “oksekin takeualme”. Nejin kijtosneki ke sejsemej kiseliaj tamachtilis tein kitemaka takeual takuaujtamach uan mokauaj maj kinixyekana. Dios amo iniuan tajtoua uan amo no yektikej. Uelis mopoloskej keman kimelauaj se tamachtilis itech Biblia oso keman kitemakaj se tanauatil. w17.02 4:10-12

Se taman tein motelneki kemej uelis tiknextiskej ke tiktasojkamatij inemilis Jesús tein kitemakak, yejua keman timotemaktiaj iuan Jiova uan timoauiaj. Ijkon tiknextiaj ke titakuaujtamatij itech inemilis Jesús tein kitemakak uan ke tiiaxkauan Jiova (Rom. 14:8). Kemej Jiova kichiua nochi ika netasojtalis, kineki maj akin kiueyichiuaj kichiuakan kemej yejuatsin uan maj motasojtakan (1 Juan 4:8-11). Keman tikintasojtaj taltikpakneminij, senkis tiknextiaj ke tiknekij tiyeskij tiikoneuan ‘toueyiTajtsin tein yetikaj ne eluiyaktsinko’ (Mat. 5:43-48). Tanauatil tein okachi moneki yejua maj se kitasojta Jiova. Sayoj ke ojpatika tanauatil tein okachi moneki yejua maj se kintasojta oksekin (Mat. 22:37-40). Uelis tiknextiskej ke tikintasojtaj taltikpakneminij keman tikinmatiltiaj tein kuali tein kiualkuis iTekiuajyo Dios. Komo tiktakamatij Dios keman techiluia maj tikintasojtakan oksekin, uan okachiok tokniuan, okachi tiktasojtaskej yejuatsin (1 Juan 4:12, 20). w17.02 2:13, 14

Xa tiknemiliaj ke nejin amo ouij katka, porin tikmatij ke se kitekitilis Jiova nochipa yejua tein okachi kuali. Aksa akin tamatkej amo kitekitiliskia se tiotsin tein amo yoltok. Sayoj ke israelitas ‘koxojtaksatiyayaj itech ome taman tanemililmej’. Elías kinextij tamatilis uan kinyolchikauak maj kiueyichiuanij Dios akin melauak, Jiova. ¿Keyej semi kinouijmakak israelitas kuali taixpejpenaskej? Yekinika, porin amo takuaujtamatiaj iuan Jiova uan amo kinekiaj kikakiskej. Amo kiixtalijkaj kiixmatiskej yejuatsin nion itayolmajxitilis tein kitemaka ika tamatilis. Komo kichiuaskiaj nejon, kimatiskiaj keniuj kuali taixpejpenaskej (Sal. 25:12). Ojpatika, porin peuak tanemiliaj kemej akin nemiaj itech okseki altepemej. Yejua ika, peuak kichiuaj kemej yejuan uan kinueyichiuaj inintiotsitsin. Miak xiujmej achto, Jiova kinnejmachtijkaya ke ueliskia kinpanos se taman kemej nejon (Éx. 23:2). w17.03 2:6, 7

Ineskayo Ezequías uelis techpaleuis maj tikitakan ox moneki tikijkuaniskej teisa tein techuejkatilijtok iuan Jiova uan techkuilijtok tiempo tein ika tiktekitiliskiaj. Kemej neskayot, miakej semi kikuij redes sociales oso okse taman itech Internet tein ika motajkuilouiliaj. Miakej kinitaj oksekin kemej yeskiaj inintiotsitsin. Kiteluelitaj tein kichiuaj akin nion kinixmatij oso uejkaua kiixtajtoltiaj keniuj nemij nejon taltikpakneminij uan kiitaj taixkopimej tein kitejkoltiaj. Amo teyi kinextia ke amo kuali yetok maj se kikui nejon uan ika se monojnotsas iniuan se ichankauan oso se itasojikniuan. Sayoj ke uelis kichiuas maj tikpolokan miak tiempo. Hasta ueliskia timoueyinekiskej komo miakej kijtouaj ke kiuelitaj tein tikijkuilouaj uan taixkopimej tein tiktaliaj itech Internet. Oso ueliskia tikualaniskej komo tikmatij ke sekin amo kiitajok tein tiktaliaj. Uelis timotajtaniskej: “¿Nikinita oksekin kemej yeskiaj tiotsitsin? ¿Tel uejkaua nikchiua teisa tein amo yekmelauj moneki?” (Efes. 5:15, 16). w17.03 3:14, 17