Junio

Ana, akin katka imomaj tanauatijkej Samuel, kixikoj uejueyi ouijkayomej. Miak xiujmej amo uelik kinpiak konemej (1 Sam. 1:2). Miakej israelitas kinemiliayaj ke komo se siuat amo uelia kinpiaya konemej, Dios amo kitatiochiuijtoya. Yejua ika Ana semi mopinaujmatia (Gén. 30:1, 2). Uan no, itakauj kipiaya okse inamik akin monotsaya Peniná, uan yejua kemaj kipiaya ikoneuan uan semi kikejkelouaya Ana. Yekinika, Ana semi kitayokoltij nejon. Semi amo kuali momachiliaya hasta “chokaya uan amo kikuaya nion teyi”. Yejua “semi motayokoltiaya” (1 Sam. 1:7, 10). ¿Keniuj yolseuik Ana? Ana kitataujtij Jiova uan kiluij keniuj momachiliaya. Satepan, kitapouij tiopixkat Elí tein kipanotoya. Yejua kiluij: “Xiyouj ika yolseuilis, uan maj iDios xolal Israel mitsmaka tein tiktajtanij”. ¿Toni panok satepan? Ana “yajki uan takuaj, uan iixko amo kinextijok tayokol” (1 Sam. 1:17, 18). Netataujtil kipaleuij maj oksepa kuali momachili. w20.02 21 § 4, 5

Amo uejkaua, Jiova kiixpolos nochi tein Satanás kiixyekana. Sayoj makisaskej akin kinekiskej kiseliskej nemilis nochipaya (Hech. 13:48). Yejua ika taixejekol maj no tiknekikan maj tochankauan kitekitilikan Jiova. ToTajtsin Dios “amo kineki ma senme ixpoliuikan. Ta, Yejuatsin kimonekiltia ke tinochin ma [...] tikpiaske ne nemakixtilis” (2 Ped. 3:9). Moneki tikelnamikiskej ke uelis ika titajtoskej Jiova kemej tapaleuis oso kemej amo. Xa keman tiknojnotsaj aksa akin amo tikixmatij kuali tiknemiliaj toni tikiluiskej, sayoj ke xa amo ijkon tikchiuaj keman tiknojnotsaj semej tochankauan. Keman tikelnamikij keniuj yekinika tikinnojnotskej tochankauan, timiakej xa tiknemiliaj maj amo ijkon tikchiuanij uan maj tiktemouanij okachi kuali tikinnojnotsaskej. Keman titajtoskej iniuan tochankauan, maj nochipa tikelnamikikan itayolmajxitilis tatitanil Pablo, tein moajsi itech tajkuilol tein axkan tikitaj. Ijkon uelis tikinpaleuiskej maj kinekikan momachtiskej Biblia. w19.08 14, 15 § 3-5

¿Keniuj tionmomachilij keman tikonajsikamatik nejin tamachtilismej? Jesús, iKonetsin toTajtsin, yejua akin kipia okachi tanauatil itech iluikak uan taltikpak satepan ke Jiova. Yejua akin techmakixtij porin kitemakak inemilis. Keman tiknextiaj ika tein tikchiuaj ke titakuaujtamatij itech inemilis tein kitemakak, Jiova uelis techtapojpoluis totajtakoluan, uelis kuali iuan timouikaskej uan tinemiskej nochipaya (Juan 3:16). Jesús no toTayekankatiopixkauj, porin kineki maj techpaleui inemilis tein kitemakak uan maj kuali timouikakan iuan Jiova (Heb. 4:15; 7:24, 25). Kemej yejua Tekiuaj itech iTekiuajyo Dios, Jiova kichiuas maj kichipaua itokay yejuatsin, maj kiixpolo tein amo kuali uan maj techtatiochiui nochipaya itech Xochital (Mat. 6:9, 10, TNM; Apoc. 11:15). Uan no, Jesús techkauilij se kuali neskayot. Yejua nochipa kichiuak itanejnekilis Dios uan ijkon technextilij tein moneki tikchiuaskej (Juan 4:34). Keman tejuatsin tikonneltokas akoni Jesús kemej Biblia tamachtia, tikontasojtas iKonetsin Jiova. Nejon netasojtalis mitsonolinis xikonchiua itanejnekilis Dios ijkon kemej Jesús. w20.03 10 § 12, 13

Tonal achto ke Jesús momikiliskia, miakpa motataujtij. Keman kinmachtij itatojtokakauan keniuj kielnamikiskiaj imikilis, kichiuak se netataujtil achto ke kinpanoltiliskia pan uan okse achto ke kinpanoltiliskia vino (1 Cor. 11:23-25). No kichiuak se netataujtil achto ke kisaskiaj kampa kichiujkaj Pascua (Juan 17:1-26). Keman ajsikej ompa Olivojtepet, miakpa motataujtij (Mat. 26:36-39, 42, 44). Uan hasta tein kijtoj tepitsin achto ke momikiliskia no katka se netataujtil (Luc. 23:46). Kemej tikitaj, Jesús semi kitataujtij Jiova tonal achto ke momikiliskia. Jesús kijyouij nochi nejon porin nochipa kitataujtij iPopaj maj kipaleuiani. Sayoj ke, tatitanilmej amo motataujtijkej nejon youak, yejua ika moujkej keman kipiakej tayejyekolismej (Mat. 26:40, 41, 43, 45, 56). ¿Toni techmachtia nejon? Ke amo keman tikauaskej Jiova sayoj komo nochipa timotataujtiaj ijkon kemej kichiuak Jesús. w19.04 9 § 4, 5

Jiova kitauelita nochi tataman naualot. Yejuatsin kiniluij israelitas: “Amo moneki moajsis mouan se aksa akin kipanoltia itech tit iokichpil oso isiuapil, nion akin momachtia kiixejekos toni mochiuas satepan, akin ika naualot kijtoua maj mochiua teisa, nion akin momachtia kitemos teisa tein kinextis tein mochiuas satepan, nion aksa akin tenaualuijkej, nion akin techiualtia tein kineki ika naualot, nion akin kiitati aksa akin tajtoua iniuan espíritus oso akin ueli kijtoua tein amo akin kimati, nion aksa akin kintatajtania mikemej. Porin Jiova amo kiitstani akin kichiuaj nochi nejin” (Deut. 18:10-12). Akin tikchiuaj kemej Cristo amo monekiok tiktakamatiskej Tanauatil tein Jiova kinmakak israelitas. Sayoj ke tikmatij ke yejuatsin kisentoka kitauelita naualot. Jiova techiluia maj tikixtopeuakan naualot porin kimati ke Satanás ika kinchiuilia tein amo kuali taltikpakneminij. Kemej neskayot, kikui uan ika takajkayaua kemej ijkuak tamachtia ke mikemej nemitij okseko (Ecl. 9:5). No ika kinmojmoujtia taltikpakneminij uan kichiua maj amo motokikan iuan Dios. Satanás kitemoua maj takuaujtamatikan iniuan amokuali ejekamej uan amo itech Jiova. w19.04 21 § 5, 6

Akin ininka mauiltia konemej kichiua se ueyi tajtakol. Akin ika mauiltia se konetsin semi kitajyouiltia. Kichiua maj konetsin amo takuaujtamatiok iniuan oksekin uan maj amo kuali momachili. Moneki tikinmatampauiskej konemej maj amo ininka mauiltikan. Uan moneki tikinyolseuiskej uan tikinpaleuiskej akin ininka mauiltianij (1 Tes. 5:14). Keman aksa akin poui itech nechikol ika mauiltia se konet kichiua maj amo kuali ika tajtokan nechikol (Mat. 5:16; 1 Ped. 2:12). Amo uelis pouis itech nechikol akin kichiua tein tel amo kuali uan amo moyolnonotsa uan kichiua maj amo kuali ika tajtokan nechikol. Komo aksa akin poui itech nechikol amo kitakamati nejon tanauatilmej, kemej ijkuak ika mauiltia se konetsin, kitapanauilia inintanauatil tekiuanij (no xikonita Hechos 25:8). Maski tayekananij amo kiitaj maj mochiua tein tekiuanij kiixtalianij, amo kitajtouiaj akin ika mauiltia se konetsin. w19.05 9 § 4-7

Jiova yejua toUeyi Tamachtijkauj. Ika inepaleuil uelis tikixnamikiskej tein yeski ouijkayot (Is. 30:20, 21). ITajtol techmachtia tein tisejsemej techpaleuis maj ‘timochiuakan yek yolmajsitokej’ uan ijkon ‘uelis tikchiutiyaskej miak tataman den kuali tekit’ (2 Tim. 3:17). Keman tikchiuaj tein Biblia kijtoua, okachi tiknextiaj tamatilis ke akin kipaleuiaj “in tamachilis de nikan taltikpak” (Sal. 119:97-100). Sayoj ke, inintanemilil taltikpakneminij uelis kichiuas maj tiknekikan tiktayekanaltiskej tein tejuan tiknejnekij uan nejon xa kichiuas maj techouijmaka tikixtopeuaskej tein kichiuaj uan tein kinemiliaj. Yejua ika Biblia kijtoua: “Ximoyekpiakan tech namotamachilis. Uan kuali xikitakan ma amo aken namechkajkayaua ika tamachilis ten amo teyi namechyolmajxitis” porin yejuan tamachtiaj “tech miak tataman taneltokalis den uejkaukayome” (Col. 2:8). Kemej kijtojka Biblia, akin nemiskiaj itech itamian tonalmej kitemoskiaj “kenin moyolpaktijtinemiske” (2 Tim. 3:4). Auilnemilis kichiuani maj miakej kipiakan kokolis kemej sida. Nejon kinextia ke kemej tanemiliaj taltikpakneminij senkis amo tapaleuia (2 Ped. 2:19). w19.05 21 § 1, 2; 22 § 4, 5

Satanás kichiuak maj israelitas kineltokakan ke kuali kinyaskia komo kichiuayaj kemej altepemej tein amo kiueyichiuayaj Jiova. Yejuan kineltokayaj ke tiotsitsin kichiuaskiaj maj kioui komo yejuan kinueyichiuayaj ika seki taman. Akin amo takuaujtamatiaj iuan Jiova kineltokakej ke niman peuaskia kiouiskia komo kiueyichiuayaj Baal. Satanás no kikuik amo kuali tanejnekilis tein israelitas kipiayaj. Altepemej tein amo kiueyichiuayaj Jiova semi pitsotik auilnemiaj keman kinueyichiuayaj inintiotsitsin, kemej neskayot, siuamej uan takamej monamakayaj itech auilnemilis ompa itech templos. Nejon altepemej kuali kiitayaj maj se takat moteka iuan okse takat oso se siuat iuan okse siuat uan okseki taman auilnemilis (Deut. 23:17, 18; 1 Rey. 14:24). Kineltokayaj ke nochi nejon tapaleuiaya maj tiotsitsin kichiuanij maj motemakani tatok. Miakej israelitas peuak kinyolnotsa nejon pitsotik auilnemilis uan peujkej kinueyichiuaj tiotsitsin. w19.06 2 § 3; 4 § 7, 8

Miakej tokniuan akin tekitiaj Betel uan oksekin akin kitekitilianij Dios nochi tonalmej kiselianij se yankuik tekit. Xa nejin tokniuan kinouijmaka kikauaskej tekit tein semi kinyolpaktia kichiuaskej. Komo tejuan semej nejin tokniuan, ¿toni uelis techpaleuis? Maj tiksentokakan timotokikan iuan Jiova keman mojmostaj tikixtajtoltiaj Biblia uan itech titanemiliaj. Uan no, hasta kampa tiueliskej maj titanojnotsakan iniuan tokniuan itech yankuik nechikol. Jiova amo kinelkaua akin kisentokaj kitekitiliaj, maski amo uelij kichiuajok kemej achto. Maj tinemikan ika amo miak taman. Nikan kampa Satanás taixyekana, miakej kinejnekij kipiaskej miak taman. Maj amo tikauakan maj nejon kichiua maj amo tiktekitilikanok Dios (Mat. 13:22). Maj amo tikintajtolkakikan totasojikniuan, tochankauan oso oksekin keman techiluiskej maj tiktemokan titominpiaskej (1 Juan 2:15-17, TNM). Maj titakuaujtamatikan iuan Jiova akin motenkaua techmakas “tech ne momento kuak moneki” nochi tein techpaleuis maj kuali iuan timouikakan, maj kuali timomachilikan uan maj tikpiakan tein ika timoixpanoltiskej (Heb. 4:16; 13:5, 6). w19.08 20 § 4; 22 § 7, 8

¿Tikpanotokej se ouijkayot? Techyolseuia tikmatiskej ke Jiova techajsikamati keman titayokoxtokej. Kimati tein amo ueli tikchiuaj uan hasta tein tiknemiliaj uan tein tikmachiliaj (Sal. 103:14; 139:3, 4). Komo tiktemouaj inepaleuil Jiova ijkon kemej Elías, techpaleuis maj tikixnamikikan ouijkayomej. Komo semi timotekipachouaj, uelis tikpiaskej tanemililmej tein amo tapaleuiaj uan tiyolkuetauiskej. Komo techpanoua nejon, maj tikelnamikikan ke Jiova techpaleuis. ¿Keniuj? Yejuatsin techyoleua maj tikiluikan nochi tein techtekipachoua uan techmatiltia ke kinankilis tonetataujtiluan (Sal. 5:3; 1 Ped. 5:7). Yejua ika, maj miakpa tiktapouikan tein techtekipachoua. Maski amo techualpannojnotsas, kemaj technojnotsas ika iTajtol uan inechikol. Neskayomej tein tikixtajtoltiskej itech Biblia techyolseuiskej uan techpaleuiskej maj tikchiakan tein kuali. Uan tokniuan itech nechikol no techyolchikauaskej (Rom. 15:4; Heb. 10:24, 25). w19.06 16 § 7, 8

Keman techtajyouiltiskej, maj tikiluikan toTajtsin Dios akin semi techtasojta nochi tein tikmouiliaj uan tein techtekipachoua (Lam. 2:19). Komo nochipa ijkon tiktataujtiaj Jiova okachi iuan timotokiskej (Rom. 8:38, 39). Maj senkis tikneltokakan ke Dios kichiuas tein motenkaujtok itechkopa iTekiuajyo (Núm. 23:19). Komo amo senkis tikneltokaj nejon, Satanás uan akin kipaleuiaj niman techmojmoujtiskej (Prov. 24:10; Heb. 2:15). Maj timomachtikan tein yejuatsin motenkaua kichiuas uan keyej uelis tikneltokaskej ke yekmelauj mochiuas. ¿Keniuj techpaleuis nejon? Maj tikitakan ineskayo tokniuj Stanley Jones, akin tsaktoya chikome xiuit porin kitakamatik Jiova. Yejua kijtoj tein kipaleuij maj taxiko: “Nikmatis tein kichiuas iTekiuajyo Dios uan senkis nikneltokas nechpaleuij maj amo nimosenkauani. Amo uelik kichiujkej maj nikaua Jiova”. Komo senkis titakuaujtamatij ke Dios kichiuas tein motenkaua, amo timouiskej (Prov. 3:25, 26). w19.07 2 § 1; 3 § 6, 7

¿Keyej semi moneki maj tikinchiuakan imomachtijkauan Cristo? Porin sayoj akin kitojtokaj Cristo uelis mochiuaskej itasojikniuan Dios. Uan no, axkan okachi kuali nemij uan uelis kipiaskej nemilis nochipaya (Juan 14:6; 17:3). Jesús techmakani se ueyi tekit, sayoj ke amo tikchiuaj toselti. Tatitanil Pablo kijtoj ke yejua uan okseki tokniuan tekitiaj iuan Dios (1 Cor. 3:9). Kemej tikitaj, Jiova uan Cristo techmakanij se ueyi tatiochiualis maski titajtakouanij. Yekinika moneki tikintemoskej akin kinekij kiixmatiskej Jiova (Mat. 10:11). Tiknextiaj ke yekmelauj tiitaixpantijkauan Jiova komo tikinnojnotsaj nochin akin tikinajsij. Uan tiknextiaj ke yekmelauj tikchiuaj kemej Cristo komo titanojnotsaj. w19.07 15 § 3-5

Tein miakej kinyolnotsa yejua tein Biblia tayolmajxitia. Ompa Nueva York, se tokniuj siuat akin kinkalpanoua akin tajtouaj chino mandarín kijtoua: “Nimochikaua ininka nimotekipachos uan nikinkakis. Komo nikmati ke yekin nemikoj itech altepet, nikintajtania keniuj kinyajtok, ox kiajsinijya tekit uan ox kuali kinselianij”. Kemansa, nejon kipaleuiani maj ika kinnojnotsa Biblia. Keman kiita ke ueli, kintajtania: “¿Toni tikonnemilia ke tapaleuiskia maj tinochin kuali timouikakan? Nikuelitaskia nimitsonnextilis tein Biblia tayolmajxitia. Kijtoua: ‘Se kipeualtis se neteuilis kemej yeskia se kikajkauaskia miak at tein sentiliujtoya; achto ke peuas neteuilis, xiyouj’. ¿Tikonnemilia ke nejin tayolmajxitilis uelis techpaleuis maj kuali timouikakan iniuan oksekin?” (Prov. 17:14). Nejon techpaleuis maj tikmatikan akonimej kuali techseliskej keman oksepa tikinkalpanoskej. w19.07 23 § 13

Moneki okachi tiktemoskej tikajsikamatiskej akin yajki tapaleuito okseko. Xa mokokoua oso mokokoua se ichankauj. Oso xa yoltajyouijtok porin momikilij aksa akin kitasojta. Uan maski amo kijtos, uelis tayokoxtos porin kintemoua itasojikniuan. Moneki maj pano miak tonalmej uan ijkon kuali momachilis. Tein ika tikpaleuiskej uan tein tikchiuaskej uelis kipaleuis maj niman momati. Se tokniuj siuat akin tapaleuij miak xiujmej itech okse altepet, kijtoua: “Kampa nitapaleuijtoya mojmostaj nitamachtiaya ika Biblia. Sayoj ke kampa axkan niyetok nechouijmaka hasta nikixtajtoltis se texto oso niknextis se video itech tanojnotsalis. Sayoj ke, tokniuan nechyoleuayaj maj titakalpanotij uan maj titamachtitij ika Biblia. Nejin nechpaleuij maj nikpia se kuali tanemilil. Nimomachtij keniuj peuas nitajtos iniuan taltikpakneminij, nejon nechpaleuij maj oksepa niyolpaki”. w19.08 22 § 10; 24 § 13, 14

Ijkon kemej Evodia uan Síntique, xa techouijmakas tikintasojtaskej tokniuan porin okachi tikitaj ininnepololuan. Tinochin mojmostaj timopolouaj. Komo okachi tikitaj ininnepololuan tokniuan amo tikintasojtaskejok. Maj tikijtokan se neskayot. Se tokniuj kielkaua techpaleuis maj titachipauakan itech Kali kampa tiMosentiliaj, yejua ika tikualanij iuan. Uan komo peua tikelnamikij okseki inepololuan okachi tikualanij uan amo semi tiktasojtajok. ¿Techpanotok nejon? Komo ijkon, maj tikelnamikikan ke Jiova kiita tonepololuan uan inepololuan tokniuj uan maski ijkon kisentoka techtasojta. Yejua ika, moneki titetasojtaskej kemej yejuatsin uan okachi tikitaskej tein kuali tein kichiuaj oksekin. Keman timochikauaj tikintasojtaskej tokniuan, okachi kuali timouikaj iniuan (Filip. 2:1, 2). w19.08 9, 10 § 7, 8

Jiova kintasojta akin amo moueyinekij. Sayoj akin yekmelauj amo moueyinekij uelis yeskij itasojikniuan. Uan “nekes ten moueyimatinemij” Dios sayoj kinuejkaixmati. Kemej tinochin tiknekij tikyolpaktiskej Jiova uan maj techtasojta, moneki timochikauaskej amo timoueyinekiskej. Amo se moueyinekis kijtosneki amo se kinemilis ke okachi se ueyichiujkej ke oksekin. Biblia kinextia ke akin amo moueyineki kiajsikamati ke Jiova okachi ueyichiujkej uan no ke oksekin okachi kuali kichiuaj teisa (Filip. 2:3, 4). Sekin uelis moitas ke amo moueyinekij. Xa amo semi tajtouaj oso kualtakamej uan tepoujkaitaj porin inintatuan ijkon kinmachtijkej. Sayoj ke tein melauj xa moueyinekij. Ejkos tonal keman kinextiskej keniuj yekmelauj tamatij (Luc. 6:45). w19.09 2 § 1, 3, 4

Itech “Tajtoltsin de Cristo” poui nochi tein tamachtij. Tiktakamatij itajtol keman tikchiuaj kemej yejua tamachtij. No tiktakamatij keman tiktayekanaltiaj itekiyo Jiova, timoojtokaltiaj ika itanauatiluan uan tikteixmatiltiaj iTekiuajyo (Mat. 6:33; 24:14). No kijtosneki tikinpaleuiskej tokniuan taixpejpenalmej itech tekit tein kichiuaj (Mat. 25:31-40). Amo uejkaua, yejuan kinpaleuiskej okseki ichkamej porin yejuan no semi kinpaleuijkej (Juan 10:16). ¿Keniuj kichiuaskej? Achto ke peuas Armagedón, nochin 144,000 yetoskejya iluikak kemej espíritus. Uan no pouiskej iniuan itateuijkauan Dios akin tapaleuiskej maj Gog ixpoliui uan kinmatampauiskej “uel miak tagayot”, akin yolnejmachmej kemej ichkamej (Apoc. 2:26, 27; 7:9, 10). Uan nejin okseki ichkamej semi yolpakiskej porin kinpaleuijkej tokniuan taixpejpenalmej keman yetoyaj nikan taltikpak. w19.09 12, 13 §16-18

¿Keyej kuali timomachiliaj keman tikchiuaj tekit tein Jesús technauatiani? Porin akin techixyekanaj kuali kichiuaj. Maski Jiova yejua akin okachi Ueyichiujkej, motasojkamati uan teiknelia. Kipatiuita tekit tein tikchiuaj (Heb. 6:10). Uan techmaka chikaualis tein ika uelis tiktekitiliskej (2 Cor. 4:7; Gál. 6:5). Uan no, toTekiuaj Jesucristo technextilia keniuj tiktekitiltiskej tanauatil tein tikpiaj (Juan 13:15). Uan tayekananij akin techixyekanaj kitemouaj kichiuaskej kemej Jesús, akin ueyi “Tayekankatapixke” (Heb. 13:20; 1 Ped. 5:2). Kitemouaj techyolchikauaskej, technextiliskej kualtakayot, techmachtiskej uan techyekpiaskej. Uan no, akin iniuan titekitij totasojikniuan. Amo akin kinpia tasojiknimej uan tekit tein teyolpaktij kemej akin tiktekitiliaj Dios. Maj titanemilikan itech nejin: titekitij iniuan akin kuali monejnemiltiaj, sayoj ke amo kinemiliaj ke okachi chipaujkej. Kinitaj oksekin ke okachi ueyichiuanimej. Amo sayoj techitaj kemej tiinintekitikaikniuan, ta kemej tiinintasojikniuan. Kemej semi techtasojtaj hasta motemakaj toka momikiliskej. w19.09 20 § 1; 23 § 12-14

Pablo ika tajtoua “itonal Jiova” (1 Tes. 5:1-6). Itech nejin tajkuilol, itonal Jiova kijtosneki keman mochiuas seki taman. Nejin peuas keman kiixpoloskej Ueyi Babilonia oso taneltokalismej tein amo melaujkej uan tamis keman mochiuas Armagedón (Apoc. 16:14, 16; 17:5). Pablo techiluia toni moneki tikchiuaskej uan ijkon tikchixtoskej “itonal Jiova”. Amo moneki tikochiskej “keme ne oksekin”, ta tiijsatoskej uan titachixtoskej uan amo timokalakiskej itech nion se taman tein mouika iuan política porin kichiuas maj tikauakan Jiova. Komo tikchiuaskiaj, ‘tipoutoskiaj iuan in taltikpakuani’ (Juan 15:19). Tikmatij ke sayoj iTekiuajyo Dios uelis kichiuas maj noyampa onka yekyetolis. No tiknekij “tikinijxitiskej” oksekin, uan tikchiuaj keman tikinpaleuiaj maj kimatikan tein Biblia kijtoua ke panos nikan taltikpak. Keman peuasya ueyi tajyouilis, amo akin uelisok kitemos Jiova. Yejua ika motelneki maj titanojnotsakan. w19.10 8 § 3; 9 § 5, 6

Keman monekik moteixmatiltis tein kijtouaya nejon amatatetekuinol, Jeremías kikauilij itasojikniuj Baruc maj kichiua (Jer. 36:5, 6). Maski katka semi ouij, Baruc ika yolchikaualis kichiuak. Jeremías semi yolpakik kipias kemej itasojikniuj Baruc keman yajki templo kiixtajtoltito amatatetekuinol (Jer. 36:8-10). Keman akin tayekanayaj Judá kimatkej tein kichiujka Baruc, kinauatijkej maj kinixtajtoltiliani nejon tajkuilol (Jer. 36:14, 15). Tayekananij kiluiskej tekiuaj Jehoiaquim tein Jeremías kijtojka. Keman tekiuaj Jehoiaquim kikakik tein Jeremías kijkuilojka, semi kualanik uan kichichinoj amatatetekuinol uan tanauatij maj kitsakuanij tanauatijkej uan itajkuilojkauj. Sayoj ke Jeremías kikuik okse amatatetekuinol uan kiluij Baruc maj kijkuilo tein Jiova kijtojka. Uan Baruc kijkuiloj “nochi tajtolmej tein Jeremías kiluijka, tein moajsiaj itech amatajkuilol tein tekiuaj Jehoiaquim akin taixyekana Judá kichichinojka” (Jer. 36:26-28, 32). w19.11 3, 4 § 4-6

Jiova uelis mochiuas tein monekis uan ijkon kichiuas itanejnekilis. Kemej neskayot, mochiuani tamachtijkej, se tepopaj akin teyolseuia uan se akin kitematiltia kuali tanauatilmej (Is. 48:17; 2 Cor. 7:6; Gál. 3:8). Sayoj ke, miakpa kichiua maj taltikpakneminij kichiuakan tein yejuatsin kinejneki (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Cor. 1:3, 4). Uelis techmakas tamatilis uan chikaualis tein techpaleuis maj tikchiuakan itanejnekilis. Nochi nejon mouika iuan tein kijtosneki itokay Jiova, kemej kimelauaj miakej momachtianij. Tinochin tiknekij maj Jiova techtekitilti, sayoj ke sekin xa motajtaniaj ox Jiova kintekitiltiaok. ¿Keyej? Porin xa xiuejkejya, kipanotokej seki taman tein kintsakuilia oso amo uelij kichiuaj miak taman. Oksekin xa kiitaj ke amo moneki okachi kitekitiliskej Dios. w19.10 20 § 1, 2

Tiktemoskej timotomintiskej uelis kichiuas maj kaxani totakuaujtamatilis. Tatitanil Pablo kijtoj: “In soldado amo mokalakitinemi tech miak tataman tekime. Ta, [...] kineki kichiutinemis sayo ne tekit ten kinajnauatia ne tayekankasoldado” (2 Tim. 2:4). Tateuianij romanos amo kinkauayaj maj kipiakan okse tekit. Ijkon kemej se kuali tateuijkej, tejuan amo no tikauaj maj nion teyi techtapololti tiktayekanaltiskej tein okachi moneki: tikchiuaskej tein kiyolpaktis totayekankauj Jiova uan Cristo. Nejon tikitaj ke okachi kipia ipatiuj ke tein yeski taman tein uelis tikpiaskej itech nejin taltikpak kampa taixyekantok Satanás. Yejua ika tikuij totiempo uan tochikaualis uan ika tiktekitiliaj Jiova uan no tikitaj maj kuali moajsi tepos youaltik tein kinextia totakuaujtamatilis uan nochi okseki manamikmej tein Dios techmaka. Maj nochipa tiijsatokan. ¿Keyej? Tatitanil Pablo tanejmachtij ke “naken kinejnekij kachi ok morikojtiliske” yejuan ‘kipoloskej inintakuaujtamatilis’ (1 Tim. 6:9, 10). w19.11 17 § 12, 14, 15

Achto ke ejkos “itonal Jiova” kijtoskej ke onkak “yolseuilis uan yekyetolis” (1 Tes. 5:1-6, TNM). Itech 1 Tesalonicenses 5:2, “itonal Jiova” yejua okachi ueyi tajyouilis (Apoc. 7:14). ¿Keniuj tikmatiskej ke peuatiya okachi ueyi tajyouilis? Biblia kijtoua ke ijkuak kijtoskej ke onkakya “yolseuilis uan yekyetolis” kijtosnekis ke peuatiya ueyi tajyouilis. Taltikpaktekiuajyomej kijtoskej ke “onkak yolseuilis uan yekyetolis”. ¿No kijtoskej nejon akin kiixyekanaj taneltokalismej? Xa kemaj. Sayoj ke, keman kijtoskej ke onkakya “yolseuilis uan yekyetolis” amokuali ejekamej ika kinkajkayauaskej taltikpakneminij. Nejon yeski semi tamouilil porin kichiuas maj kineltokakan ke kuali nemiskejya, sayoj ke niman peuas okachi ueyi tajyouilis. Kemaj, “ejkotiuetsis ininixpoliuilis, kemej ijkuak se siuat kimachilia tekokojkayot keman yoliti ikonetsin”. ¿Uan toni kinpanos itekitikauan Jiova? Kemej amo kimatij kemanian peuas okachi ueyi tajyouilis, xa kimoujkaitaskej keman peuas, sayoj ke kimatiskej toni kichiuaskej. w19.09 9 § 7, 8

Keman tikixejekouaj teisa, maj senkis tikixtalikan tein tikchiuaskej. Nejon techpaleuis maj tiktamichiuakan tein tikpeualtijkej. Kemej neskayot, komo tikixtalianij okachi tikixtajtoltiskej Biblia, sayoj ke amo tikpiaj se programa, xa amo uelis tikchiuaskej. Okse neskayot: tayekananij itech se nechikol kiixtaliaj okachi kinkalpanoskej tokniuan, sayoj ke panouaj tonalmej uan amo kichiuanij. Se taman tein kinpaleuis maj kichiuakan yejua komo motajtaniaj: “¿Tikixtalijkejya akonimej kinpaleuiskia maj tikinkalpanokan? ¿Tikixtalijkejya tonal keman tikinkalpanoskej?”. No maj tikajsikamatikan ke amo nochi ueli tikchiuaj. Amo akin kipia tiempo, chikaualis nion tein ika kichiuas nochi tein kinekiskia. Yejua ika moneki tikajsikamatiskej ke amo nochi ueli tikchiuaj. Kemansa xa monekis tikpataskej se taman tein tikixtalijkaj porin amo uelis tikchiuaskej. w19.11 29 § 11, 12

Isaías 65:21-23 kinextia keniuj tinemiskej nikan taltikpak. Tiitekitikauan Dios nochipa tikpiaskej tekit. Biblia kijtoua ke tein tikchiuaskej techyolpaktis. Senkis tikmatij ke keman tamis Mil Xiujmej “nochi ten Dios kichijchiuak, nochi yejua Dios kiajchiuakiu de ne ijtakauilis para oksepa kipixtinemis ne iyankuikakualtsiyo” Dios (Rom. 8:21). Jiova kichiuak maj israelitas uelikan tekitikan uan maj moseuikan, uan no ijkon kichiuas iniuan itekitikauan keman Cristo taixyekantos Mil Xiujmej. Yejuan ueliskej kichiuaskej itekiyo Dios. Ijkon kemej axkan, itech yankuik taltikpak monekis kiueyichiuaskej yejuatsin porin nejon kinpaleuis maj yolpakikan. Nochin akin tatakamatiskej yolpakiskej porin kipiaskej se kualtsin tekit uan kiueyichiuaskej Jiova. w19.12 12 § 15; 13 § 17, 18

Moneki miakpa kiniluiskej se taman uan ijkon maj mokaua itech inintanemilil. Yejua ika, tetatmej moneki yetoskej iniuan ininkoneuan. Kemansa, xa amo kuali momachiliskej porin moneki miakpa kiniluiskej se taman. Sayoj ke ijkuak, tetatmej uelis kinpaleuiskej maj kiajsikamatikan uan maj kitakamatikan iTajtol Dios. Yejua ika kuali xikonixmati mokoneuan. Salmo 127 kijtoua ke konemej kemej yeskia flechas (Sal. 127:4). Ijkon kemej flechas tataman tein ika chijchiujtokej uan seki uejueyi oso seki tsikitsitsin, no ijkon konemej semi tatamamej. Yejua ika tetatmej moneki kiixejekoskej keniuj kimachtiskej sejse ininkoneuj. Seki tetatmej akin nemij Israel kinpaleuijkej ome ininkoneuan maj kitekitilikan Jiova. Yejuan kijtouaj keniuj kichiujkej: “Timomachtiayaj Biblia iuan sejse”. Akin kinixyekana kalyetouanij kiixejekos ox moneki uan ox uelis kichiuas. w19.12 26, 27 § 18-20

Keman tikpanotokej se ouijkayot, semi tiktasojkamatij maj techpaleuikan ika seki taman. Ryan se tokniuj takat akin ipopaj ijsiujkamikik, kijtoua: “Onkak miak taman tein tikchiuaj mojmostaj uan keman titayokoxtokej amo ueli tikchiuaj. Maj oksekin techpaleuikan hasta ika seki taman tein amo ouij, semi teyolchikaua”. Maj amo keman tikelkauakan ke komo tikinpaleuiaj oksekin hasta ika seki taman tein amo ouij, semi kinyolseuis. Marcos akin nemik itech yekinika siglo kipiaya miak tekit. Maski ijkon, Marcos kitemoj kiyolchikauas tatitanil Pablo. Uan Pablo kimatia ke komo kiluiaya Marcos maj kipaleui, yejua kichiuaskia. Angela, akin iueyinan kimiktijkej, kintasojkamatilia akin kiyolseuiskej. Yejua kijtoua: “Keman akin iniuan timouika yekmelauj kinekij tapaleuiskej, amo teouijmaka se tajtos iniuan. Moita ke kinekij mitspaleuiskej uan amo kichiuaj porin kinchikaujkauiaj”. Yejua ika maj timotajtanikan: “¿Kiitaj tokniuan ke niktemoua nikinyolseuis keman nikinpaleuia ika seki taman?”. w20.01 11, 12 § 14-16

Se taixpejpenal ueliskia motajtakolmakatos komo kikua pan uan tayi vino keman moelnamiki imikilis Cristo, ¿keniuj? Komo kichiujtoskia teisa tein kitapanauilia itanauatiluan Jiova (Heb. 6:4-6; 10:26-29). Akin taixpejpenalmej kimatij ke moneki amo kikauaskej Jiova komo kinekij kiseliskej ‘kualtsin tetayokolil ten Totajtsin Dios kinmaktilis [...] iuan Cristo sen nachipa nepa eluiyaktsinko’ (Filip. 3:13-16). Iespíritu Jiova kinpaleuia itekitikauan maj amo moueyinekikan (Efes. 4:1-3; Col. 3:10, 12). Yejua ika, akin taixpejpenalmej amo kinemiliaj ke okachi ueyichiuanimej ke oksekin. Kimatij ke Jiova amo kinmaka okachi iespíritu ke okseki itekitikauan. Amo no kinemiliaj ke okachi kuali kiajsikamatij tein Biblia kijtoua ke oksekin. Uan amo keman kiluiskiaj okse tokniuj: “Tejua no titaixpejpenal uan monekiskia tikuas pan uan titayis vino keman moelnamiki imikilis Cristo”. Ta yejuan yolyemankej uan kimatij ke sayoj Jiova kiixpejpena akoni yas iluikak. w20.01 27, 28 § 4, 5

Jiova kineki maj iuan timotokikan uan maj iuan titajtokan. Techiluia maj nochipa tiktataujtikan uan yejuatsin nochipa kineki techkakis (Rom. 12:12). Amo keman kijtos ke amo kemanti oso ke semi sioujtok. ¿Uan keniuj tikakij tejuan? Keman tikixtajtoltiaj iTajtol, Biblia, uan amaixmej tein techpaleuiaj maj tikajsikamatikan. No keman kuali tikakij tein techmachtiaj itech nechikolmej. Nochipa titajtoskej iuan Jiova techpaleuia maj iuan timotokikan. Yejuatsin kineki maj tikiluikan tein tikmachiliaj uan tein tiknemiliaj (Sal. 62:8). Yejua ika, maj timotajtanikan: “Keman niktataujtia, ¿nochipa nikiluia sayoj se taman? ¿Oso nikiluia tein yekmelauj nikmachilia uan niknemilia?”. Semi tiktasojtaj Jiova uan tiknekij nochipa iuan timouikaskej. Yejua ika, moneki maj nochipa iuan titajtokan. Maj nochi tikiluikan, tein techyolpaktia uan tein techtekipachoua. Uelis senkis tikmatiskej ke uelis tiktemoskej keman tiknekiskej maj techpaleui. w20.02 9 § 4, 5 

Jiova kiniluiani tayekananij maj kinyekpiakan itekitikauan. Tayekananij uelis kiitaskej keniuj Nehemías kiixyekanak ixolal Jiova. Kemej katka taixyekankej ompa Judá, kipiaya ueyi tanauatil (Neh. 1:11; 2:7, 8; 5:14). Maj tikitakan toni ouijkayot kiixnamikik. Kimatik ke judíos kichiujtoyaj tein amo kuali itech templo uan no amo kinpaleuijtoyaj levitas ika tomin kemej ixyetoya itech Tanauatil. Uan no, amo kichiujtoyaj tein ixyetoya maj mochiua itech tonal sábado uan seki takamej monamiktijkaj iniuan siuamej akin amo kiueyichiuayaj Jiova. ¿Toni kichiuak Nehemías? (Neh. 13:4-30.) Maski Nehemías kipiaya tanauatil, amo kinchikaujkauij judíos maj kichiuakan tein yejua kinemiliaya. Ta, kitataujtij Jiova maj kiyekana uan kimachtij xolal itanauatiluan Dios (Neh. 1:4-10; 13:1-3). Uan no, katka yolyemanik uan hasta tekitik iniuan iikniuan keman moyekchijchiuak tepamit tein kiyoualouaya Jerusalén (Neh. 4:15). w19.09 15, 16 § 9, 10