Agosto

Maski Jesús kiixnamikkej kisentokaya yolseujtoya porin kimatia ke kiyolpaktijtoya iPopaj. Tatakamatik hasta keman kipanok uejueyi ouijkayomej. Kemej kitasojtaya Jiova, nochipa kitayekanaltij kitekitilis. Achto ke ualaskia nikan taltikpak, katka “tekitikej tein ixmach” akin kipaleuij Dios (Prov. 8:30). Uan keman nikan moajsia, kinmachtij oksekin keniuj yekmelauj tamatia iPopaj (Mat. 6:9; Juan 5:17). Nejin tekit semi kiyolpaktij (Juan 4:34-36). Tikchiuaj kemej Jesús keman tiktakamatij Jiova uan okachi tikchiuaj “ne tekitsin ten Totekotsin Cristo technauatilij ya” (1 Cor. 15:58). Itekitikauj Dios akin okachi tanojnotsa kiita ikuejmoluan ika se kuali tanemilil (Hech. 18:5). Se taman porin akin tikinnojnotsaj miakpa okachi kipiaj ouijkayomej ke tejuan. Sayoj ke, keman peuaj kitasojtaj Jiova uan kichiuaj tein yejuatsin tanauatia, okachi kuali nemij uan yolpakij. Keman tikitaj nejon okachi titakuaujtamatij ke Dios techyekpias. w19.04 10 § 8, 9

Akin nemiaj Éfeso senkis kiixtalijkej kinixnamikiskej amokuali ejekamej. Maski nejon amatajkuilolmej katkaj tel patiyojkej, amo kintetayokolijkej nion kinnamakakej, ta kintatijkej. Amo kinyolkokoj kichiuaskej nejon porin okachi kinekiaj kiyolpaktiskej Jiova. ¿Keniuj no ijkon uelis tikchiuaskej? Komo tikpiaj se taman tein mouika ika naualot, kemej se teisa tein tikneltokaj ke techpaleuis maj amo timoejekauikan, se teisa tein tikpilouaj tokalijtik porin tikneltokaj ke techpaleuis maj amo teyi techchiuilikan amokuali ejekamej, moneki maj tikinixpolokan (1 Cor. 10:21). Maj kuali tikitakan ika toni timoixpetaniaj. Maj timotajtanikan: “¿Nikuelita nimoixpetanis ika seki taman tein kichiuaj amokuali ejekamej?”. Maj tikitakan ke ika tein timoixpetaniskej maj amo kipia nion teyi tein Dios kitauelita. Tiknekij tikchiuaskej nochi tein techpaleuis maj tikpiakan se tanemilil chipauak iixpan Jiova (Hech. 24:16). w19.04 22, 23 § 10-12

Tayekananij moneki kiitaskej miak taman keman kimelauaj akin ueyi tajtakoua. Tein okachi kitayekanaltiaj yejua maj kisentoka chipauak itokay Dios (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9). No kiitaj maj tokniuan kisentokakan kipiakan se kuali uikalis iuan Jiova uan kipaleuiaj akin ika mauiltijkej. Uan no, tayekananij kitemouaj kipaleuiskej akin tajtakolchiuak maj oksepa kuali mouika iuan Jiova komo ueli (Sant. 5:14, 15). Akin kichiua kemej Cristo uan kikaua maj kiixyekana iamokuali tanejnekilis uan kichiua se ueyi tajtakol kinextia ke ikuali uikalis iuan Jiova moijtakouani. Tayekananij kemej yeskia tapajtianij akin mochikauaj kipajtiskej akin tajtakoj. Tein kiyolmajxitiaj ika Biblia uelis kipaleuis maj oksepa kuali mouika iuan Dios komo yekmelauj moyolnonotsa (Hech. 3:19; 2 Cor. 2:5-10). w19.05 10 § 10, 11

Jiova uelis kichiuas maj tiknejnekikan tiktekitiliskej. Xa tikmatiskej ke itech tonechikol moneki nepaleuil oso ke moneki nepaleuil okseko. Yejua ika xa timotajtaniaj keniuj uelis titapaleuiskej. Oso xa techmakanij se tekit tein ouij uan timotajtaniaj ox tiueliskej tikchiuaskej. No uelis panos ke satepan ke tikixtajtoltiskej Biblia, titanemiliskej keniuj uelis ika tikinpaleuiskej oksekin. Keman Jiova kiita ke tiknekij okachi titapaleuiskej, kichiuas maj tiknejnekikan tikchiuaskej. Jiova no uelis techmakas chikaualis tein ika tiktekitiliskej (Is. 40:29). Ika iyektikatsin espíritu, uelis kichiuas maj okachi kuali tiktekitiltikan ika tein ipa ueli tikchiuaj (Éx. 35:30-35). Uan itechkopa inechikol uelis techmachtis maj tikchiuakan seki tekimej. Komo amo tikmatij keniuj tikchiuaskej se tekit, maj titajtanikan nepaleuil. No uelis tiktajtaniliskej Dios “ne chikaukauelilis [tein] ualeutok imako” (2 Cor. 4:7; Luc. 11:13). w19.10 21 § 3, 4

Amo tikmoujkaitaj maj axkan taltikpakneminij ijkon kichiuakan. Se amatajkuilol kijtoua ke itech xiuit 1970 peuak “semi motekitiltiaj amatajkuilolmej tein kijtouayaj keniuj kuali se nemiskia”. Seki nejin amatajkuilolmej kinyolchikauayaj taltikpakneminij maj amo kipatanij kemej monejnemiltijtoyaj. Kemej neskayot, semej nejon amatajkuilolmej kiluiaya akin kiixtajtoltiaya maj sayoj yejua motasojta, porin “amo akin kuakualtsin kemej yejua, okachi kipia ipatiuj uan ke amo moajsia okse kemej yejua”. Uan no kijtouaya ke tisejsemej moneki tikixpejpenaskej keniuj timonejnemiltiskej uan tikchiuaskej tein tiknemiliaj ke kuali yetok uan tein techpaleuis. ¿Tikonixmati akin ijkon tanemiliaj? Satanás kichiuak maj Eva ijkon tanemiliani. Kiluij ke ueliskia yeski “kemej Dios” uan kiixmatiskia “tein kuali uan tein amo kuali” (Gén. 3:5). Axkan, miakej kinemiliaj ke amo akin uelis kiniluis toni kuali yetok uan toni amo, nion no Dios. Kemej neskayot, nejon tanemilil kichiuani maj miakej amo kiitakan nenamiktilis kemej moneki. w19.05 23 § 10, 11

Tekiuaj David kemansa semi tajyouij. Maj tikitakan seki taman tein kipanok. Semi motayokoltij porin miakpa mopoloj (Sal. 40:12). Absalón, semej ikoneuan akin kitasojtaya kiixnamikik, yejua ika satepan kimiktijkej (2 Sam. 15:13, 14; 18:33). Uan no, semej itasojikniuan kinekepilij (2 Sam. 16:23–17:2; Sal. 55:12-14). Miak salmos tein kijkuiloj kinextiaj tayokol tein kimachiliaya, sayoj ke no kinextiaj ke semi takuaujtamatia iuan Jiova (Sal. 38:5-10; 94:17-19). Satepan, se salmista akin tapaleuiaya “kampa kiueyichiuayaj Dios”, akin xa katka semej ichankauan levita Asaf, peuak kinnexikoluia akin amo yolkualmej. Yejua ika semi motekipachouaya uan amo yolpakia. Hasta kinemilij ke akin kitekitiliaj Dios amo kiseliaj tein kuali (Sal. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21). w19.06 17 § 12, 13

Satanás kikui tein tiknejnekij. Tiknejnekij tikpiaskej tein ika timotekipanoskej tejuan uan tochankauan. Yejua ika tiktemouaj timomachtiskej tikchiuaskej se tekit (1 Tim. 5:8). ¿Keniuj tikchiuaj? Keman tiyouij kaltamachtiloyan uan kuali timomachtiaj. Sayoj ke moneki timoyekpiaskej. Itech miak altepemej, momachtianij amo sayoj kinmachtiaj tein kinpaleuis, ta no inintanemilil taltikpakneminij. Kiniluiaj ke Dios amo nemi uan maj kiixtopeuakan tein Biblia kijtoua. Uan no kiniluiaj ke aksa akin tamatkej kineltoka ke nemilis iselti peuak (Rom. 1:21-23). Nejon tanemililmej kiixnamikij itamatilis Dios (1 Cor. 1:19-21; 3:18-20). Maj tikixtalikan amo keman tikauaskej maj techkajkayaua ‘tamachilis ten amo teyi techyolmajxitisʼ tein Satanás kimoyaua (Col. 2:8). Yejua ika maj nochipa timoyekpiakan (1 Cor. 3:18). Maj amo keman tikauakan maj techelkaualti akoni Jiova uan keniuj kineki maj tikueyichiuakan. Maj tiktakamatikan itanauatiluan yejuatsin. Uan maj amo tikauakan maj Amokuali kichiua maj amo tikakikan tein Jiova techyolmajxitia. w19.06 5 § 13; 7 § 17

Keman tikixpejpenaskej tamachtilis tein ika titajtoskej, maj ininka titanemilikan akin tikinnojnotsaskej uan keniuj kinpaleuis tein Biblia tamachtia. Keman iniuan titajtoskej, semi moneki maj tikinkakikan uan maj tikpoujkaitakan tein techiluiskej. Ijkon, okachi tikinajsikamatiskej uan xa okachi techkakiskej. Achto ke aksa kinekis momachtis Biblia, xa monekis timochikauaskej miakpa tikalpanoskej. ¿Keyej? Porin keman tiktemotiuij xa amo yetos oso amo uelis touan tajtos. Uan no, ijkon okachi techixmatis uan kinekis maj tikmachtikan ika Biblia. Maj tikelnamikikan ke se xochit okachi moskaltia komo miakpa tikatekiaj. No ijkon, aksa okachi uelis kitasojtas Jiova uan Cristo komo miakpa tiknojnotsaj ika Biblia. w19.07 14 § 1; 15, 16 § 7, 8

¿Toni kijtosnekij nejin tajtolmej? Jesús amo kijtosnekik ke tiitatojtokakauan techyolpaktiskia maj techtauelitakan, ta technejmachtijtoya ke nejon ipa panoskia. Kemej amo tikchiuaj tein yejuan kichiuaj, timonejnemiltiaj kemej Jesús tamachtij uan tikteixmatiltiaj itamachtilis, taltikpakneminij techtauelitaj (Juan 15:18-21). Tiknekij tikyolpaktiskej Jiova. Maski taltikpakneminij techtauelitaskej porin tiktasojtaj toTajtsin Dios, nejon amo techtekipachoua. Maj amo tiknemilikan ke amo teyi tichiuanimej komo oksekin amo techseliaj. Amo tikmatij kemanian techtajyouiltiskej oso kemanian tekiuanij kiixtaliskej maj amo titanojnotsakanok. Sayoj ke kemaj tikmatij ke axkan moneki okachi tikchikauaskej tokuali uikalis iuan Jiova, tikchiuaskej tein techpaleuis maj okachi tiyolchikaujkej uan tikmatiskej toni tikchiuaskej keman techtajyouiltiskej. Nochi nejon techpaleuis maj nochipa tiktekitilikan Jiova. w19.07 6 § 17, 18; 7 § 21

Keman tikinmachtiaj akin amo kipiaj se taneltokalis, moneki okachi tikinpaleuiskej maj kineltokakan ke Dios nemi. No moneki tikinpaleuiskej maj kineltokakan ke Biblia tapaleuia. Yejua ika, xa monekis maj miakpa ika titajtokan seki tamachtilis tein kipia. Keman tikmachtiskej, xa monekis maj tiksenitakan tein kinextis ke Biblia iTajtol Dios, kemej keniuj mochiuani tein achto kijtojka Biblia, keniuj tein kijtoua mouika ika tein kiajsinij tamatinij oso keniuj techpaleuia. Keman tikintasojtaj taltikpakneminij maski amo kipiaskej se taneltokalis tikinpaleuiaj maj kitojtokakan Cristo (1 Cor. 13:1). Keman tikinmachtiaj ika Biblia tiktemouaj maj kiajsikamatikan ke Dios techtasojta uan kineki maj no tiktasojtakan. Xijxiujtika, moauiaj tel miakej akin achto amo semi oso nion tepitsin kinyolnotsaya taneltokalis sayoj ke momachtianij kitasojtaskej Dios. Yejua ika, maj tikpiakan se kuali tanemilil uan maj nochin tikinnextilikan ke tikintasojtaj uan ke ininka timotekipachouaj. Maj tikinkakikan uan maj tiktemokan tikinajsikamatiskej. Maj kiitakan ke tejuan tiktojtokaj Cristo, ijkon yejuan no kichiuaskej. w19.07 24 § 16, 17

Jiova kichiuak maj isiuapipiluan Salum no tapaleuianij maj moyekchijchiua tepamit tein kiyoualouaya Jerusalén (Neh. 2:20; 3:12). Maski Salum katka ueyichiujkej, isiuapipiluan kinekkej kichiuaskej nejon tekit tein ouij uan tamouilil (Neh. 4:15-18). Axkan, onkakej tokniuan siuamej akin kinyolpaktia tapaleuiskej itech kalchijchiualis uan maj moyekpia kalmej kampa tikueyichiuaj Jiova. Kemej kimatij kichiuaskej seki taman uan tatakamatij, nejon tapaleuia maj kuali mochiua tekit. Jiova kiolinij Tabita maj kichiuani tein kuali uan maj kinpaleuiani akin kinpolouaya nepaleuil, okachiok siuamej akin amo kipiayajok ininnamik (Hech. 9:36). Kemej semi katka kualtakat uan kiuelitaya kitemakas teisa, miakej kichokilijkej keman momikilij. Sayoj ke semi yolpakkej keman tatitanil Pedro oksepa kimakak nemilis (Hech. 9:39-41). ¿Toni techmachtia tein kichiuak Tabita? Ke tiyeskij titelpochmej, tiichpochmej oso tixiuejkejya, tinochin uelis tikchiuaskej seki taman tein ika tikinpaleuiskej tokniuan. w19.10 23 § 11, 12

¿Keniuj ueliskia tikuetsiltiskej aksa? Maj tiknemilikan ke se akin momachtijtok Biblia semi mochikauak amo tauanasok. Ijsiujka kipata inemilis uan moauia. Yejua kimati ke nion tepitsin moneki kiyekos tayil. Se tonal, se tokniuj kiyoleua ichan iniuan okseki tokniuan, kimaka tayil uan kiluia: “Komo tikmati timotsakuilis, amo titayis miak”. Tel amo kuali yeskia komo nejon tokniuj kichiua tein kiluiaj uan oksepa peua tauana. Itech miak taman nechikolmej techpaleuiaj maj tikchiuakan tein tayolmajxitia tajkuilol tein axkan tikitaj. Techelnamiktiaj tein Jiova kiita ke okachi tayekantok uan keniuj tikchiuaskej tein ompa timomachtiaj uan ijkon amo tikpiaskej nepololmej. No techoliniaj maj tiktasojtakan Dios uan maj tikintasojtakan tokniuan. Komo tiktasojtaj Jiova uan no tokniuan timochikauaskej amo tikuetsiltiskej nion se tokniuj. w19.08 10 § 9; 11 § 13, 14

Akin amo kinouijmaka tajtoskej uan kijtouaj tein kinemiliaj, amo kijtosneki ke moueyinekij (Juan 1:46, 47). Sayoj ke, maski tataman kemej titamatij, tinochin moneki timochikauaskej amo timoueyinekiskej. Maj tikitakan ineskayo tatitanil Pablo. Jiova kichiuak maj tapaleuiani maj miakkan mochiuanij yankuik nechikolmej. Xa yejua akin okachi miakkan tanojnotsak ke okseki tatitanilmej. Maski ijkon, amo moueyinekik. Yejua kijtoj ke kuali mouikaya iuan Jiova porin yejuatsin kiiknelij uan amo porin kimatia kichiuas miak taman (1 Cor. 15:10). Pablo techkauilij se kuali neskayot porin keman kintajkuilouilij corintios kinextij ke amo moueyinekia maski ompa sekin kijijtouayaj (2 Cor. 10:10). w19.09 3 § 5, 6

Se taman keyej techouijmaka timokauaskej maj Jiova techixyekana yejua porin titajtakouanij. Yejua ika, miakpa amo tiknekij titatakamatiskej. Keman Adán uan Eva kiixnamikkej Dios uan kikuajkej takilot tein kiniluijka maj amo kikuakan, yejuan kiixtalijkej toni kichiuaskiaj (Gén. 3:22). Axkan, miakej amo no mokauaj maj Dios kinixyekana, ta yejuan kiixtaliaj toni kuali uan toni amo. Hasta akin tikixmatij uan tiktasojtaj Jiova, xa techouijmakaok tikchiuaskej tein yejuatsin kineki. Tatitanil Pablo kipanok nejon (Rom. 7:21-23). Ijkon kemej yejua, tiknekij tikchiuaskej tein Dios kiita ke kuali. Sayoj ke moneki nochipa timochikaujtoskej porin titajtakouanij. No uelis techouijmakas timokauaskej maj Jiova techixyekana porin xa techmauani tein momattokej kichiuaskej uan kemej tanemiliaj kampa timoskaltijkej. Miakej techiluiskej miak taman tein amo mouika ika tein Dios tamachtia, yejua ika moneki tiksentokaskej timochikauaskej amo titanemiliskej kemej yejuan. w19.09 15 § 4-6

Moneki tikajsikamatiskej ke tochikaualis tami. Yejua ika moneki kuali tikitaskej keniuj tikuij. Kemej neskayot, komo ika tochikaualis tiktemouaj tikpiaskej miak taman sayoj tikauiloskej. Maj tikitakan tein Jesús kiluij se telpoch tominpixkej akin kitajtanij toni monekia kichiuas uan ijkon kipias nemilis nochipaya. Nejon telpoch xa katka yolkuali, porin amatajkuilol Marcos kijtoua ke Jesús kitasojtak. Yejua ika kiluij tajtolmej tein moajsij itech tajkuilol tein axkan tikitaj. Nejon telpoch kinekia kitojtokas Jesús, sayoj ke kiouijmakak kikauas “miak ricojyot” tein kipiaya (Mar. 10:17-22). Yejua ika amo kiselij iyugo Jesús uan kisentokak kisentilij “ricojyot” (Mat. 6:24). ¿Toni tikchiuaskiaj tejuan? Kemansa kuali maj tikitakan toni tiktayekanaltiaj. ¿Keyej? Porin ijkon tikitaskej ox kuali tikuitokej tochikaualis. w19.09 24 § 17, 18

Tiksentokaskej titanojnotsaskej hasta keman Jiova kijtos maj amo tikchiuakanok. ¿Hasta kemanian taltikpakneminij ueliskejok kiixmatiskej Jiova uan Jesucristo? (Juan 17:3.) Amo tikmatij. Sayoj ke hasta ke ayamo ejkos ueyi tajyouilis, nochin akin kinekiskej kiseliskej nemilis nochipaya, uelisok kiixmatiskej Jiova (Hech. 13:48). ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej nejon taltikpakneminij axkan ke ueliok? Itechkopa inechikol Jiova techmakatok nochi tein techpaleuis maj tikteixmatiltikan tamachtilis tein melauak. Kemej neskayot, itech nechikol tein tikpiaj itajkotian semana, timomachtiaj toni tikijtoskej keman yekinika titanojnotsaj uan keman oksepa titakalpanouaj. Uan komo iuan titajtouaj aksa akin kineki kimatis okachi uan tikauiliaj se tratado oso se amaix, yejua uelis okachi momachtijtos ika tein titajtojkej hasta keman oksepa tikitatiuij. Tisejsemej moneki titekititoskej itech tanojnotsalis mejmetstika. w19.10 9 § 7; 10 § 9, 10

Jiova motenkauak iuan Simeón akin katka xiuejya uan nemia ompa Jerusalén, ke achto ke momikiliskia kiitaskia Mesías. Nejon tein kiluij xa semi kiyolchikauak porin miak xiujmejya kichixtoya kiixmatis. Jiova kitiochiuak Simeón porin takuaujtamatik uan taxikoj. Se tonal, “in Yektikatsin Espíritu” kiyekanak maj yani templo uan ompa kiitak Jesús. Ijkuak, Jiova kichiuak maj kijto tein kipanoskia uan tein kichiuaskia nejon konetsin, akin satepan yeskia Cristo (Luc. 2:25-35). Maski Simeón xa amo nemiaok keman Jesús kichiuak itekiyo Dios, kitasojkamatik kemej Jiova kitekitiltij. Uan nejin takat akin kitakamatik Dios kiselis tein kuali keman kiitas keniuj itech yankuik taltikpak tekiuaj Jesús kintiochiuas taltikpakneminij (Gén. 22:18). Tejuan no uelis tiktasojkamatiliskej Jiova porin techkaua maj tiktekitilikan. w19.10 22 § 7; 23 § 12

Tikpiaskej miak taman oso amo, moneki tikyekpiaskej toyolo. Tikyekpiaj keman amo tiknejnekij timotomintiskej uan keman amo tiktayekanaltiaj tekit tein tikpiaj. Maj timotajtanikan: “Itech nechikolmej oso itech tanojnotsalis, ¿sayoj nitanemilijtok itech tekit? ¿Nochipa nechtekipachoua keniuj nimoixpanoltis satepan? ¿Amo kuali nimouikaok iuan nonamik porin niktayekanaltia niksentilis tomin oso okseki taman? ¿Nikseliskia se tekit tein oksekin amo kiuelitaj uan ijkon ueliskia okachi niktekitilis Jiova?” Ijkon tikmatiskej toni tiktayekanaltiaj (1 Tim. 6:9-12). Keman timochiuiliskej nejon netajtanilmej maj tikelnamikikan ke Jiova techtasojta uan ke motenkaua: “Amo keman nimitssekokauas uan nion no nimitssenkauas”. Yejua ika, tatitanil Pablo kijtoj: “Amo ximotekauilikan de xiktasojtatinemikan kachi ok intomin” (Heb. 13:5, 6). w19.10 29 § 10

Keman tisentanojnotsaj iniuan tokniuan tikitaj ininkualneskayouan, techmachtiaj miak taman uan okachi kuali iniuan timouikaj. Kemej neskayot, keman titanojnotsatij iuan se tokniuj uan tikakij keniuj kipaleuia tamachtilis tein melauak oso keniuj kiteixmatiltia Jiova uan tein motenkaua kichiuas, xa nejon kichiua maj okachi tiktasojtakan. Adeline se tokniuj siuat akin kipia 23 xiujmej kiluij itasojikniuj Candice maj tanojnotsatij itech se xolal kampa amo semi motanojnotsa. Adeline kijtoua: “Tiknekiaj okachi tiyolpakiskej itech tanojnotsalis. Tiknekiaj timoyolchikauaskej uan ijkon tiksentokaskej tiktekitiliskej Jiova”. ¿Keniuj kinpaleuij sentanojnotsaskej? Adeline kijtoua: “Itamian tonal, ika titajtouayaj keniuj timomachiliayaj, keniuj techyolchikaujka titajtoskej iniuan taltikpakneminij uan keniuj Jiova techixyekanaya. Tiomen tikuelitayaj ika titajtoskej nejon uan techpaleuij maj okachi kuali timoixmatikan”. w19.11 5 § 10, 11

Ne uejkauj, se tateuijkej mopinaujtiaya komo keman mokepaya amo kiualkuia tepos youaltik. Tajkuilojkej romano Tácito kijkuiloj: “Komo se tateuijkej kikauaya tepos youaltik semi mopinaujtiaya”. Yejua ika tateuianij monekia chikauak kikitskiskej nejon tepos. Moneki nochipa tiyaskej nechikolmej, tiktematiltiskej itokay Jiova uan iTekiuajyo porin sayoj ijkon chikauak tikitskiskej tepos youaltik tein kiixnextia totakuaujtamatilis (Heb. 10:23-25). Uan no, moneki mojmostaj tikixtajtoltiskej Biblia uan tiktataujtiskej Jiova maj techpaleui maj tikchiuakan nochi tein techyolmajxitia (2 Tim. 3:16, 17). Ijkon, nion se taman tein ika Satanás techixnamiki uelis kichiuas maj tikauakan Jiova (Is. 54:17). “Tepos youaltik” tein kiixnextia totakuaujtamatilis techmatampauis. Titekitiskej ika yolchikaualis iniuan tokniuan. Uan amo sayoj tiktaniliskej nochi tein mojmostaj ueliskia kichiuas maj kaxani totakuaujtamatilis, ta no uelis tikitaskej keman Jesús kiixpolos Satanás uan akin kipaleuiaj (Apoc. 17:14; 20:10). w19.11 19 § 18, 19

Komo tikijkuilouaj keniuj tikchiuaskej tein tikixtalijkej techpaleuis maj tikchiuakan (1 Cor. 14:40). Kemej neskayot, oloch tayekananij kiixtaliaj se tayekankej maj kijkuilo tein kiixejekouaj kichiuaskej, akoni kichiuas uan kemanian ueliskia kitamis tekit. Tayekananij akin ijkon kichiuaj okachi uelis kitamiskej tekit tein kiixtalijkej. Tejuan no uelis ijkon tikchiuaskej. Kemej neskayot, uelis tikijkuiloskej tekimej tein tikchiuaskej mojmostaj uan maj achto tikijkuilokan tein yekinika tikchiuaskej. Nejon amo sayoj techpaleuis maj tiktamichiuakan tein tikpeualtijkej, ta no maj tikchiuakan okachi tekimej. Sayoj ke moneki maj timochikauakan. Monekis timochikauaskej tikchiuaskej ijkon kemej tikijkuilojkej uan tiktamichiuaskej tein tikpeualtijkej (Rom. 12:11). Tatitanil Pablo kiluij Timoteo maj kisentokani mochikauani mochiuas se kuali tamachtijkej. Nejon tein kiyolmajxitij no tapaleuia itech tein yeski tekit tein tikixtaliskej tikchiuaskej itech itekiyo Dios (1 Tim. 4:13, 16). w19.11 29, 30 § 15, 16

Keman Moisés kisentokak momachtij ikualneskayouan Jiova uan kichiuak tein kinejneki. Kemej neskayot, keman Jiova kiluij maj kinmakixtiani israelitas, Moisés miakpa kijtoj ke amo ueliskia kichiuas nejon. Sayoj ke Jiova kinextilij ke semi kiikneliaya uan kipaleuij (Éx. 4:10-16). Yejua ika, Moisés moyolchikauak uan uelik kiluij faraón ke Dios kitatsakuiltiskia. Satepan, Moisés kiitak ichikaualis Jiova keman kinmakixtij israelitas uan kiixpoloj faraón uan itateuijkauan itech ueyi at Chichiltik (Éx. 14:26-31; Sal. 136:15). Satepan ke Moisés kinkixtij israelitas ompa Egipto, yejuan peujkej amo kiuelitaj miak taman. Itech nochi nejon xiujmej, Moisés kiitak keniuj Jiova semi amo yolijsiuik iniuan israelitas akin kinmakixtijka (Sal. 78:40-43). No kiitak keniuj Jiova semi yolyemanik porin kipatak tein kinemiliaya kichiuas keman Moisés kiluij (Éx. 32:9-14). Satepan ke kisak Egipto, Moisés peuak semi kuali mouika iuan Jiova porin kemej yeskia kiitaya (Heb. 11:27). w19.12 17 § 7-9

Itatojtokakauan Jesús okachi miakej katkaj galileos. Yejua ika, okachi kuali katka maj mosentilianij itech se tepet ompa Galilea uan amo itech se kali ompa Jerusalén. Uan no, satepan ke Jesús moajokuik monechikojkaya iniuan once itatitaniluan itech se kali ompa Jerusalén. Komo Jesús kinekiskia sayoj kinnauatis itatitaniluan maj tanojnotsakan uan maj kinchiuakan imomachtijkauan, kiniluiskiaya ompa Jerusalén uan amo monekia kiniluisok yejuan, siuamej uan oksekin maj monechikouanij iuan ompa Galilea (Luc. 24:33, 36). Jesús amo sayoj kinnauatij 11 itatojtokakauan akin amo kikauayaj maj kinchiuakan imomachtijkauan. ¿Keniuj tikmatij? Porin keman Jesús kintaminauatij itatojtokakauan tein monekia kichiuaskej, kiniluij: “Niyetok namouan nochi tonalmej hasta itamiampa nochi tein mochiujtok itech taltikpak” (Mat. 28:19, 20, TNM). Axkan miakej kinchiujtokej imomachtijkauan Cristo. Xijxiujtika ajsitokya 300,000 taltikpakneminij moauiaj kemej itaixpantijkauan Jiova uan mochiuaj imomachtijkauan Cristo. ¡Semi kuali tein mochiujtok! w20.01 2 § 1; 3 § 5, 6

Se telpoch kiajxiliaj se kokolis tein kichiuas maj amo kipiaok chikaualis. Xiuejya uan amo kimakajok tekit. Keman se xiuejya amo semi ueliok se kitekitilia Jiova kemej achto. Komo tikpanotokej se taman kemej nejon, xa tikmachiliskej ke amo teyi ika titapaleuiajok. Nejon uelis kichiuas maj amo tiyolpakikan, maj amo kuali timomachilikan uan maj amo timouikakan iniuan oksekin. Taltikpakneminij tanemiliaj kemej Satanás porin yejua kinextia ke amo techpatiuita. Satanás amo kiiknelij Eva porin maski kimatia ke mikiskia komo amo kitakamatia Dios, kichiuak maj amo tatakamati. Satanás nochipa kiixyekanani nejin taltikpak. Yejua ika, tikitaj ke akin kinixyekana amo kipatiuitaj nemilis nion kemej momachiliaj taltikpakneminij. Sayoj ke Jiova amo kemej Satanás. Yejuatsin kineki maj tikneltokakan ke techpatiuita uan ke techpaleuis keman tikpanoskej tein kichiuas maj tikmachilikan ke amo teyi ika titapaleuiajok (Rom. 12:3). w20.01 14 § 1-4

Kemej cuarenta xiujmej, Jeremías nemik kampa ika nemiaj akin amo kitakamatiaj Dios, sekin xa katkaj ichankauan akin nemiaj itech ixolal, Anatot (Jer. 12:6). Sayoj ke kitemoj kinpias itasojikniuan. Yejua ika, kitapouij itajkuilojkauj Baruc tein kimachiliaya, nejon moajsi itech Biblia uan hasta axkan ueli tikixtajtoltiaj (Jer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1). Itech tonalmej keman Baruc kijkuiloj nochi tein kipanoka Jeremías, yejuan okachi kuali mouikakej (Jer. 20:1, 2; 26:7-11). Ika yolchikaualis Jeremías kinnejmachtij israelitas tein panoskia ompa Jerusalén (Jer. 25:3). Jiova kitemoj maj moyolnonotsanij, yejua ika kiluij Jeremías maj kijkuilo nochi tein tanejmachtijtoya itech se amatatetekuinol (Jer. 36:1-4). Tein Jeremías uan Baruc monojnotskej keman kisenchiujkej tekit tein Dios kinnauatijka tein xa uejkauak miak metsti, ijkuak semi kichikaujkej inintakuaujtamatilis. w19.11 2, 3 § 3, 4

¿Keniuj moneki tikinitaskej tokniuan taixpejpenalmej? Amo kuali yetok maj semi se kitakachiua se taltikpaknenkej, maski yeski taixpejpenal (Mat. 23:8-11). Keman Biblia ininka tajtoua tayekananij, kijtoua: “Xitakuautamatiyakan [...] ijkon keme [...] [yejuan]”, sayoj ke amo kijtoua maj semi se kintakachiua (Heb. 13:7). Maski no kijtoua ke seki tokniuan kinnamiki maj se kinpoujkaita. Sayoj ke amo porin taixpejpenalmej, ta porin “kinyekantiyoue ka kuali in tokniuan” uan porin “tanojnotstinemij uan tamachtijtinemij” (1 Tim. 5:17). Komo semi tikintakachiuaj, ueliskia tikinkuejmoloskej oso tikchiuaskiaj maj moueyinekikan (Rom. 12:3). Uan amo tiknekij tikchiuaskej maj se tokniuj taixpejpenal tajtakolchiua (Luc. 17:2). w20.01 29 § 8

Tatitanil Pablo kitekipachouaya miak taman. Kitekipachouaya ouijkayomej tein kipiayaj tokniuan (2 Cor. 2:4). Akin kitauelitayaj, kimaakej uan kitsakkej. Okse taman tein no kitekipachouaya yejua ke amo kipiaya miak taman tein ika moixpanoltis (Filip. 4:12). Uan xa semi mouia keman monekia yas okse altepet itech barco, porin kemej expa barco tein itech yaya pankalakik itech ueyiat (2 Cor. 11:23-27). ¿Toni kipaleuij keman motekipachoj? Pablo kisentokaya kitekipachouaya ouijkayomej tein kipiayaj tokniuan, sayoj ke amo iselti kinpaleuij. Kimatia ke amo ueliskia kichiuas iselti. Yejua ika, kiniluij okseki tokniuan maj kipaleuikan kemej Timoteo uan Tito. Tein kichiujkej nejon tokniuan kipaleuij Pablo maj amo semi motekipacho (Filip. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5). w20.02 23 § 11, 12

Jiova no kichia maj tiktakamatikan. Yejuatsin techchijchiuak, techmaka tein techpaleuia maj tiyoltokan uan yejua tePopaj akin okachi tamatkej, yejua ika kinamiki maj tiktakamatikan. Sayoj ke tein okachi techolinia maj tiktakamatikan yejua netasojtalis tein tikpialiaj (1 Juan 5:3). Maski onkak miak taman keyej moneki tiktakamatiskej, yejuatsin amo techchikaujkauia. Techkaua maj tejuan tikixpejpenakan, yejua ika yolpaki keman tikixpejpenaj tiktakamatiskej porin tiktasojtaj. Tetatmej kinekij maj ininkoneuan kuali yetokan. Yejua ika, kiniluiaj toni uelis kichiuaskej uan toni amo. Konemej akin kintakamatij inintatuan kinextiaj ke takuaujtamatij iniuan uan ke kinpoujkaitaj. Komo konemej moneki kichiuaskej nejon, okachiok tejuan moneki tikixmatiskej itanauatiluan toTajtsin uan tikintakamatiskej. Komo ijkon tikchiuaj, tiknextiliskej Jiova ke tiktasojtaj uan ke tikpoujkaitaj. Uan nejon techpaleuis maj kuali tiyetokan (Is. 48:17, 18). Sayoj ke, akin amo kinekij motokiskej iuan Dios nion kitakamatiskej itanauatiluan, tajyouiaj (Gál. 6:7, 8). w20.02 9, 10 § 8, 9

Ijkon kemej Abigaíl, moneki timoyolchikauaskej uan titajtoskej komo tikitaj ke tein kichiujtok se tokniuj uelis kiuikas maj tajtako (Sal. 141:5). Moneki tiknextiskej poujkaitalis, sayoj ke maj amo timouikan titajtoskej. Keman tikyolmajxitiaj ika netasojtalis se tokniuj, tiknextiaj ke yekmelauj tiktasojtaj (Prov. 27:17). Okachi moneki maj tayekananij kinextikan yolchikaualis keman monekis tajtoskej iniuan akin kichiujtokej teisa tein amo kuali (Gál. 6:1). Yejuan amo moueyimatij uan kimatij ke kemej no tajtakolejkej, xa se tonal no monekis maj kinyolmajxitikan. Sayoj ke amo kikauaj maj nejon kichiua maj amo kinyolmajxitikan akin kichiujtokej tein amo kuali (2 Tim. 4:2; Tito 1:9). Keman kiyolmajxitiaj se tokniuj, mochikauaj kimachtiskej kemej uelis kipaleuiskej uan amo yolijsiuij. Kintasojtaj tokniuan uan yejua ika kinekij kinpaleuiskej (Prov. 13:24). Sayoj ke okachi kitemouaj kiueyitaliskej Jiova. Yejua ika kitemouaj maj se kitakamati itanauatiluan uan maj tokniuan amo kinpano tein amo kuali (Hech. 20:28). w20.03 20 § 8, 9

Jiova kichiuak maj Moisés kinmakixtiani israelitas. Sayoj ke ¿kemanian kitekitiltij Moisés? ¿Keman kinemilij ke ueliskiaya porin kimachtijkajya “miak tataman tamachilis ten ueliaj in egipcios”? (Hech. 7:22-25.) Amo, Jiova kitekitiltij satepan ke kipaleuij maj mochiua yolnejmach uan yolyemanik (Hech. 7:30, 34-36). Uan kichiuak maj moyolchikaua iuan tajtos tekiuaj akin okachi ueyichiujkej ompa Egipto (Éx. 9:13-19). Nejin techmachtia ke Jiova kintekitiltia akin kinextiaj kualneskayomej uan takuaujtamatij ke kinyolchikauas. Jiova nochipa kintekitiltiani itekitikauan itech miak taman. Uan tejuan, komo timochikauaj no uelis techtekitiltis itech miak taman (Col. 1:29, TNM). Komo timokauaj maj techtekitilti, Jiova uelis kichiuas maj titanojnotsakan ika yolpakilis, maj kuali titamachtikan, maj tikinyolseuikan oksekin, maj kuali titekitikan, maj timochiuakan kuali tasojiknimej oso tein yeski taman tein monekis tein ika mochiuas itanejnekilis yejuatsin. w19.10 21 § 5; 25 § 14

Kuali tasojiknimej techpaleuiskej maj amo tikauakan Jiova. Uelis tikinpiaskej kuali totasojikniuan komo tejuan no timochiuaj kuali tasojiknimej (Mat. 7:12). Kemej neskayot, Biblia techiluia maj tikinpaleuikan oksekin, okachiok akin kinpoloua nepaleuil (Efes. 4:28). Komo tiktemouaj tikinpaleuiskej oksekin, semi tiyolpakiskej (Hech. 20:35). Totasojikniuan techpaleuiskej keman tikpiaskej ouijkayomej uan maj tiksentokakan tiyolseujtokan. Techkakiskej ika nejmachkayot keman tikintapouiskej tein techtekipachoua, ijkon kemej kichiuak Elihú iuan Job (Job 32:4). Amo tikchiaskej maj yejuan techiluikan tein tikchiuaskej, sayoj ke kuali titaixejekoskej komo tikakij tein techyolmajxitiaj ika Biblia (Prov. 15:22). Keman tikpanoskej ouijkayomej, maj timokauakan maj totasojikniuan techpaleuikan ijkon kemej kichiuak tekiuaj David (2 Sam. 17:27-29). Kemej tikitaj, tikpiaskej kuali tasojiknimej se inetetayokolil Jiova (Sant. 1:17). w19.04 11 § 12; 12 § 14, 15