PERPUSTAKAAN ONLINE Manuriaigö
PERPUSTAKAAN ONLINE
Manuriaigö
Nias
ö
  • ö
  • Ö
  • ŵ
  • Ŵ
  • ʼ
  • SURA NI'AMONI'Ӧ
  • PUBLIKASI
  • ANGOWULOA
  • bt faza 15 nga’örö 117-123
  • ”Iʼaroʼö Mbanua Niha Keriso”

Lö nihenaigö video nifili

Bologö dödöu, so zi fasala irege tebai teboka video

  • ”Iʼaroʼö Mbanua Niha Keriso”
  • ’Haogö Wamaduhuʼö Sanandrösa ba Wamatörö Lowalangi’
  • Tuho sigide-ide
  • Tuho si Fagölö
  • ”Datafuli Tafalukhaisi Ndra Talifusöda” (Hal. 15:36)
  • ”Abölö-bölö Watötöisa ba Gotaluara” (Hal. 15:37-41)
  • ’Sökhi Duriania’ (Hal. 16:1-3)
  • ”Itugu Aro Wamati Mbanua Niha Keriso” (Hal. 16:4, 5)
  • ”Iʼabölöʼö Ira Yehowa Enaʼö Lö Khöra Faʼataʼu” ba Wahuhuosa
    ’Haogö Wamaduhuʼö Sanandrösa ba Wamatörö Lowalangi’
  • Ira Talifusö Ira Matua si Bohou Ebua, Miʼoʼö Mareko hegöi Timoteo
    Manuriaigö Famatörö Yehowa (Famahaʼö)—2025
  • ”Fahöna Waʼomuso Dödö hegöi Eheha Niʼamoniʼö”
    ’Haogö Wamaduhuʼö Sanandrösa ba Wamatörö Lowalangi’
’Haogö Wamaduhuʼö Sanandrösa ba Wamatörö Lowalangi’
bt faza 15 nga’örö 117-123

FAZA 15

”Iʼaroʼö Mbanua Niha Keriso”

Ira satua samasui latolo mbanua niha Keriso enaʼö teʼaroʼö ira ba wamati

Teʼodane-dane ba Halöwö Zinenge 15:36–16:5

1-3. (a) Haniha nawö Waulo si bohou, ba hewisa niha daʼö? (b) Hadia wamahaʼö nitutunöda ba faza daʼa?

ME LATÖRÖ lala sokara-kara satuʼa ba mbanua sebua, ihaogö ifaigi-faigi nono matua si fao khönia andrö Faulo ba iʼangeragö hadia dania zalua khönia. Töinia Timoteo. Te 18 irugi 23 fakhe ndröfinia ba owölö-ölö sibai. Ero sambeka wofanönia, itugu fandröndröu ia moroi ba nomonia. Me no numalö zi maʼö-maʼökhö, itugu ide-ide mbanua Lisitera hegöi Ikoniu furira. Hadia zi lö ara tö alua khöra? No itahö daʼö Faulo, börö me daʼa wofanönia si mendrua tobali utusan injil. Iʼila wa hasambalö oya wamakao hegöi famaʼala si lö ara tö alua khöra. Hadia tola itaögö daʼö ono matua andre?

2 Ebua sibai waʼafaduhu dödö Waulo khö Dimoteo, te töra moroi ba waʼafaduhu dödö niʼokhögö nono matua sangide-ngideʼö andre. Salua barö-barö daʼa zangaʼaroʼö tödö Waulo wa moguna khönia zi falulu fohalöwö si tefaudu hegöi awönia ba lala. Iʼila Faulo wa moguna so khöra wahasara dödö hegöi faʼaro dödö ba wamalua halöwö si lö ara tö lafalua, yaʼia daʼö ba wangondrasi hegöi ba wangaʼaroʼö banua niha Keriso. Hana wa so ba wangera-ngera Waulo zimane daʼö? Te börö me no alua wasosota irege fabali Waulo khö Mbaranaba.

3 Ba faza daʼa, tafahaʼö dania ita lala sabölö sökhi ba wangasiwai fatötöisa. Taʼila göi hadia mbörö wa Timoteo nifili Waulo tobali si falulu fohalöwö khönia hegöi awönia ba lala, ba taʼila hawaʼamoguna halöwö nifalua ndra satua samasui iadaʼa.

”Datafuli Tafalukhaisi Ndra Talifusöda” (Hal. 15:36)

4. Hadia gohitö dödö Waulo me ifalua halöwö utusan injilnia si mendrua?

4 Ba faza silalö, no taʼila wa so sambua ngawawa, yaʼia daʼö Faulo, Baranaba, Yuda hegöi Sila, si möi ba wangaʼaroʼö banua niha Keriso ba Gandriokhia börö gangetula ndra boto solohe sanandrösa ba wosuna. Hadia nifalua Waulo aefa daʼö? Ifatunö khö Mbaranaba hezo möi ira, imane, ”Datafuli tafalukhaisi ndra talifusöda ero sambu-sambua banua ba zi no taturiaigö taromali Yehowa, ba wamaigi hewisa ira.” (Hal. 15:36) Eluaha niwaʼö Waulo tenga ha feʼamöi ba nomo ndra talifusöda sawena tobali nifahaʼö andrö. No ihaogö wanutunö khöda buku Halöwö Zinenge hadia gohitö dödö wa mofanö Waulo ba wamalua halöwö utusan injil si mendrua. Si oföna, lö ibato wangombakha ngawalö zi no lahonogöi ira boto solohe. (Hal. 16:4) Si dua, börö me yaʼia andrö satua samasui, iʼosambuaʼö dödönia ba wamarou tödö ndra talifusö ba mbanua niha Keriso, itolo enaʼö aro ira ba wamati. (Rom. 1:11, 12) Hewisa organisasi ndra Samaduhuʼö Yehowa iadaʼa ba woloʼö duma-duma ndra sinenge andrö?

5. Hadia nifalua ndra Boto Solohe iadaʼa ba wameʼe fanuturu lala hegöi famarou dödö ba mbanua niha Keriso?

5 Iadaʼa, iʼogunaʼö ndra Boto Solohe Samaduhuʼö Yehowa Keriso ba wameʼe fanuturu lala ba mbanua niha Keriso. Niha nibayoini si lö faröi andre laʼogunaʼö zura, publikasi tercetak hegöi online, angowuloa hegöi lala wahuhuosa tanö böʼö ba wameʼe fanuturu lala hegöi famarou dödö khö ndra talifusö ba zi sagörö ulidanö. Laforege ira Boto Solohe enaʼö aro wahuwusara ba mbanua niha Keriso maʼafefu. Börö daʼö, lafatenge ndra satua samasui. Ira Boto Solohe no lafataro ribu ndra satua sokubaloi sinangea tobali satua samasui ba zi sagörö ulidanö.

6, 7. Hadia manö noro dödö ndra satua samasui?

6 Ira satua samasui iadaʼa, laʼosambuaʼö dödöra ba woʼameʼegö tödö hegöi ba wameʼe famarou dödö moroi ba Zura Niʼamoniʼö khö ndra talifusöda ba mbanua niha Keriso niʼondrasira. Hewisa lalara? Laʼoʼö nifalua ndra niha Keriso me abad siföföna. Samösa ba gotaluania yaʼia daʼö Faulo sameʼe mene-mene daʼa khö nawönia sondröniaʼö, ”Yaʼowölö-ölö ndraʼugö wanuriaigö taromali, he na tefaudu ginötö he na löʼö. Beʼe wotu, famangelama, ba mene-mene si fao faʼebolo dödö ba faʼatua-tua ba wamahaʼö. . . . Halö halöwö fanuriaigö turia somuso dödö.”—2 Ti. 4:2, 5.

7 Simane daʼö göi nifalua ndra satua samasui hegöi foʼomora na no mangowalu ira, falulu fohalöwö ira khö ndra talifusöda ba wamalua halöwö fanuriaigö. Yaʼira andrö sanuriaigö sowölö-ölö ba sonekhe mamahaʼö. Daʼö mbua-bua si möi famarou dödö khö ndra talifusö nikubaloira. (Rom. 12:11; 2 Ti. 2:15) Sabölö tehöngö yaʼia daʼö faʼomasira si fao faʼaoha gölö. Omasi ira mangai halöwö salahi niha böʼö, mofanö ira hewaʼae ilau teu hegöi si no siriri-riri, ba möi ira ba mbanua soya teʼala. (Fil. 2:3, 4) Ira satua samasui andre, lafaʼema huhuo si teʼodane-dane ba Zura Niʼamoniʼö ba wameʼe famarou dödö, famahaʼö hegöi mene-mene ba mbanua niha Keriso. Fefu ndra talifusöda ba mbanua niha Keriso latema mbua na lanehegö gamuata ndra satua samasui andrö ba laʼoʼö wamatira.—Heb. 13:7.

”Abölö-bölö Watötöisa ba Gotaluara” (Hal. 15:37-41)

8. Hewisa dödö Mbaranaba me ikaoni ia Faulo?

8 Fao dödö Mbaranaba ba mbua gera-era Waulo ’weʼamöi mamalukhaisi ndra talifusö’. (Hal. 15:36) No falulu fohalöwö ira ba zilalö ba faoma laʼila mbanua si möi ira hegöi niha nifalukhaisira mangawuli. (Hal. 13:2–14:28) Andrö wa sökhi sibai na yaʼira zi fao. Hizaʼi, so gabula dödö. Imane ba Halöwö Zinenge 15:37, ”Omasi sibai Mbaranaba enaʼö fao khöra Yohane nifotöi Mareko.” Tenga ha bua gera-era nifaʼema Mbaranaba. ”Omasi sibai” ia na fao khöra zi tenga böʼönia sotöi Mareko ba wamalua halöwö utusan injil andrö.

9. Hana wa lö fao dödö Waulo khö Mbaranaba?

9 Lö fao dödö Waulo. Hadia mbörö? Imane Sura Niʼamoniʼö, ”Lö omasi Waulo na fao khöra Mareko, börö me no iröi ira ba Wambilia ba lö falulu fohalöwö ia khöra.” (Hal. 15:38) No irai fao Mareko khö Waulo hegöi Baranaba ba wamalua halöwö utusan injil siföföna, hizaʼi iröi ira ba dalu lala. (Hal. 12:25; 13:13) Me awena mofanö ira, me ba Wambilia nasa so ira, iröi ira Mareko ba mangawuli ia ba Yeruzalema. Lö itutunö Sura Niʼamoniʼö hana wa mofanö ia, hizaʼi ba wamaigi Waulo nifaluania andrö daʼö dandra wa lö iʼameʼegö tödö halöwö nibeʼe khönia. Tola manö iwaʼö Faulo wa tebai muʼodaligö Mareko.

10. Hadia lua-lua watötöisa ba gotalua Waulo hegöi Baranaba, ba hadia nifaluara aefa daʼö?

10 Hizaʼi, fatandro Mbaranaba ba wolohe Mareko, ba fatandro göi Waulo lö fao dödönia. Börö daʼö, imane ba Halöwö Zinenge 15:39, ”Lua-luania, abölö-bölö watötöisa ba gotaluara irege fabali ira.” Moloyo Mbaranaba ba Hulo Zifirusi, banua waʼatumbunia, ba fao khönia Mareko. Itohugö göi wofanönia Faulo. Imane Sura Niʼamoniʼö, ”Faulo iʼohe Zila, ba mofanö ira me no lafaduhusi tödö ia khö Yehowa, sebua faʼasökhi dödö.” (Hal. 15:40) Fao ira ba woʼanöröi banua ’Ziria hegöi Kilikia ba wangaʼaroʼö banua niha Keriso ba daʼö’.—Hal. 15:41.

11. Hadia zi lö tola löʼö tafalua enaʼö lö alua waʼudusa ba gotaluada hewaʼae so niha sangafökhöiʼö tödöda?

11 Salua andre zamasugi ba dödöda sanandrösa ba walömoʼahonoada samösa. No mufataro Waulo hegöi Baranaba tobali salahi ndra boto solohe. Tola manö, Faulo andre samösa boto solohe. Hizaʼi ba zalua andre, Faulo hegöi Baranaba ifatörö ira falömoʼahonoara. Hadia latehegö ara numalö ginötö ba waʼudusara irege fambambö gotaluara? Hewaʼae na lö moʼahonoa ira, hizaʼi yaʼira niha sangokhögö fangide-ngideʼö hegöi fangera-ngera Keriso. Tatu, laforomaʼö waʼomasi ba waʼafatalifusöta ba laʼefaʼö zala nawöra. (Ef. 4:1-3) Ba gafuriata, ifuli falulu fohalöwö Waulo khö Mareko ba wamalua halöwö ba wamati.a—Kol. 4:10.

12. Simane Faulo hegöi Baranaba, hadia mbua-bua si lö tola löʼö laʼokhögö ira sondröniaʼö iadaʼa?

12 Börö me ha sakali alua daʼa, aboto ba dödöda wa Faulo hegöi Baranaba tenga niha salio aukhu. Tehöngö Mbaranaba börö waʼomasi hegöi faʼoböwönia irege lö latötöi döinia sindruhu ira sinenge yaʼia daʼö Yosefo, hizaʼi lakaoni ia Baranaba eluahania ”Ono Wondrara Dödö”. (Hal. 4:36) Tehöngö göi Waulo börö me no ihaogö-haogö manö ba lö alio mofönu. (1 Te. 2:7, 8) Simane Faulo hegöi Baranaba, fefu zondröniaʼö banua niha Keriso iadaʼa, farahu ba daʼö ndra satua samasui, moguna laforege ba wangokhögö fangide-ngideʼö ba lahaogö-haogö ba ginötö fahuhuo ira khö ndra satua sokubaloi hegöi ira talifusö nikubaloira.—1 Fe. 5:2, 3.

’Sökhi Duriania’ (Hal. 16:1-3)

13, 14. (a) Haniha Dimoteo andrö, ba hamega falukha ira Waulo? (b) Hadia mbörö wa iʼameʼegö tödö sibai Dimoteo andrö Faulo? (c) Hadia halöwö nibeʼe khö Dimoteo?

13 Me ifalua Faulo halöwö utusan injil si mendrua, möi ia ba Galatia, sambua provinsi Romawi. So mato hauga ngawua mbanua niha Keriso ba daʼö. Ba gafuriata, ’ofeta ia ba Derebe hegöi ba Lisitera’. Imane Sura Niʼamoniʼö, ”So ba daʼö samösa nifahaʼö sotöi Timoteo. Inania niha Yahudi si faduhu tödö, hizaʼi amania niha Yunani.”—Hal. 16:1.b

14 Sindruhunia no irai falukha Waulo ba nösi nomo Dimoteo me awena sibai möi ia ba mbanua andrö kira-kira döfi 47 M. Iadaʼa, me ifuli möi ia ba zi mendrua kali, te dua mazui tölu fakhe aefa daʼö, iʼameʼegö tödö sibai Dimoteo si bohou ebua andrö Faulo. Hadia mbörö? Börö me ”sökhi duria Dimoteo wangombakha ndra talifusö”. Laʼomasiʼö sibai ia ira talifusö ba mbanuania, ba sökhi göi duriania ba mbanua niha Keriso tanö böʼö. Itutunö khöda Sura Niʼamoniʼö wa lasuno ia ira talifusöda si so ba Lisitera hegöi Ikoniu, mato 30 kilometer moroi ba Lisitera. (Hal. 16:2) Börö wanuturu lala geheha niʼamoniʼö, lafaduhusi tödö Dimoteo andre ira satua sokubaloi irege labeʼe khönia halöwö sebua yaʼia daʼö ba wanolo Faulo hegöi Sila ba wamalua halöwö famasui.—Hal. 16:3.

15, 16. Hadia mbörö wa sökhi sibai duria Dimoteo?

15 Hadia mbörö wa sökhi sibai duria Dimoteo hewaʼae awuyu-wuyu nasa ia? Hadia börö waʼatua-tuania, faʼasiga-sigania mazui tanö böʼö si tola ifalua? Asese sibai adöni dödö niha ba daʼö. No göi irai adöni dödö zamaʼeleʼö sotöi Samueli ba waʼasökhi mboto. Hizaʼi, ifangelama ia Yehowa, ”Famaigi niha faböʼö ba wamaigi Lowalangi, börö me ha soroma ba hörö niʼila niha, hizaʼi tödö nifaigi Yehowa.” (1 Sa. 16:7) Sökhi duria Dimoteo ba gotalua ndra talifusö, tenga börö waʼasiga-sigania, hizaʼi börö mbua-bua si sökhi niʼokhögönia.

16 Ba zi hauga fakhe aefa daʼö, itutunö Faulo mbua-bua si sökhi niʼokhögö Dimoteo. Iwaʼö wa Timoteo andrö niha si sökhi amuata, tenga ha tana khönia iʼera-era, ba owölö-ölö ia wamalua halöwö ba wamati. (Fil. 2:20-22) Tehöngö göi Dimoteo börö ’wamatinia si lö famini tödö’.—2 Ti. 1:5.

17. Hewisa ndra si bohou ebua iadaʼa ba woloʼö duma-duma Dimoteo?

17 Iadaʼa, ato zi bohou ebua soloʼö Timoteo, ladouʼö wangokhögö mbua-bua si sökhi. Börö daʼö, tola laʼokhögö döi si sökhi föna Yehowa hegöi ono mbanuania, hewaʼae na awuyu-wuyu nasa ira. (Amd. 22:1; 1 Ti. 4:15) Laforomaʼö wamati si lö famini tödö, ba lö labiniʼö haniha ira sindruhunia. (Si. 26:4) Buania, ato zi bohou ebua iadaʼa zangokhögö noro dödö ba mbanua niha Keriso simane Timoteo. Hawaʼomuso dödö niha sangomasiʼö Yehowa ba zi fasuira ba ginötö lahalö gangetula tobali sanuriaigö, ba lalulu waʼaurira khö Yehowa irege tebayagö ira idanö!

”Itugu Aro Wamati Mbanua Niha Keriso” (Hal. 16:4, 5)

18. (a) Hadia halöwö si tohude nitema Waulo hegöi Timoteo me tobali ira satua samasui? (b) Hewisa enaʼö latema mbuania banua niha Keriso?

18 No hauga fakhe falulu fohalöwö Waulo khö Dimoteo. Börö me yaʼira andre satua samasui, lafalua halöwö nibeʼe ndra boto solohe. Imane Sura Niʼamoniʼö, ”Lafasui mbanua andrö, ba lafaʼema gangetula ndra sinenge hegöi ira satua sokubaloi si so ba Yeruzalema enaʼö lafalua ira talifusö.” (Hal. 16:4) Fefu mbanua niha Keriso laʼoʼö wanuturu lala moroi khö ndra sinenge hegöi ira satua sokubaloi si so ba Yeruzalema. Buania, ”itugu aro wamati mbanua niha Keriso ba monönö waʼatora ero maʼökhö”.—Hal. 16:5.

19, 20. Hana wa fefu niha Keriso moguna laʼoʼö li ndra ’sondröniaʼö yaʼira’?

19 Ira Samaduhuʼö Yehowa iadaʼa, latema göi howu-howu börö me laʼoʼö ba lafalua wanuturu lala nibeʼe ndra ’sondröniaʼö yaʼira’. (Heb. 13:17) Börö me alio sibai tebulö zalua ba gulidanö andre, fefu niha Keriso moguna laʼoʼö wanuturu lala moroi khö ndra ’sawuyu si lö faröi ba satua-tua’. (Mat. 24:45; 1 Ko. 7:29-31) Na tafalua daʼö, tola telumöʼö ita moroi ba deʼala wamati ba tobali fanoloda enaʼö lö raʼiö ita ba gulidanö andre.—Yak. 1:27.

20 Sindruhu wa lö moʼahonoa ndra talifusö sondröniaʼö banua niha Keriso iadaʼa, tefarahu ba daʼö ndra Boto Solohe. Simane daʼö göi, lö moʼahonoa Waulo, Baranaba, Mareko hegöi ira satua sokubaloi si no tebayoini me abad siföföna. (Rom. 5:12; Yak. 3:2) Hizaʼi, börö me laʼoʼö ira Boto Solohe fefu wanuturu lala ba Daromali Lowalangi hegöi duma-duma nibeʼe ndra sinenge, daʼö zangoromaʼö wa tola mufaduhusi tödö ira. (2 Ti. 1:13, 14) Buania, itugu teʼaroʼö wamati mbanua niha Keriso.

MOHALÖWÖ DIMOTEO HULÖ ZAWUYU BA ”WANURIAIGÖ TURIA SOMUSO DÖDÖ”

Timoteo zi tobali awö Waulo ba wohalöwö ba fondrege niʼomasiʼönia. Me no falulu fohalöwö ira kira-kira 11 fakhe waʼara, imane Faulo sanandrösa khö Dimoteo, ”Lö hadöi khögu niha böʼö simane yaʼia, soʼameʼegö tödö yaʼami soroi ba dödö. . . . No miʼila hewisa wamaduhuʼö ba faʼerege dödö Dimoteo me fao ndraʼaga wanuriaigö turia somuso dödö, simane ono khö namania.” (Fil. 2:20, 22) Iforege wohalöwö Timoteo ba wotuhini halöwö fanuriaigö, irege iʼomasiʼö ia Faulo ba tobali ia duma-duma si sökhi khöda iadaʼa.

Timoteo.

Teʼebuaʼö Dimoteo ba Lisitera. Amania niha Yunani, hizaʼi inania niha Yahudi. Iʼotarai me ono sawuyu, no tefahaʼö Dimoteo ba Mbuku Niʼamoniʼö khö ninania Oinike, ba nenenia Loise. (Hal. 16:1, 3; 2 Ti. 1:5; 3:14, 15) Börö wamahaʼö nibeʼera, te tobali niha Keriso Dimoteo me awena möi Waulo siföföna sibai ba Lisitera.

Hauga fakhe aefa daʼö me ifuli möi Waulo ba mbanua andrö, te 18 irugi 23 fakhe ndröfi Dimoteo, ba ’sökhi duriania wangombakha ndra talifusö ba Lisitera hegöi Ikoniu’. (Hal. 16:2) Eheha Lowalangi ’zamaʼeleʼö’ sanandrösa khö zi bohou ebua andre, ba simane famaʼeleʼö andrö, labeʼe khö Dimoteo halöwö si tohude ira satua sokubaloi hegöi Faulo. (1 Ti. 1:18; 4:14; 2 Ti. 1:6) Falulu fohalöwö ia khö Waulo ba wamalua halöwö utusan injil. Börö daʼö, iröi nösi nomonia Timoteo, ba enaʼö lö hadöi niha Yahudi sokökö-kökö ba mbanua si möi ia, itehegö lasuna ia.—Hal. 16:3.

Asese möi Dimoteo ba mbanua saröu. Fao ia manuriaigö khö Waulo hegöi Sila ba Wilifi, fao ia khö Zila ba Mberea, ba manuriaigö samösa ia ba Desalonika. Me ifuli falukha ira Waulo ba Gorindro, iʼohe duria somuso dödö sanandrösa ba waʼomasi hegöi faʼalöfaröi niforomaʼö niha Desalonika hewaʼae na tosasa ira. (Hal. 16:6–17:14; 1 Te. 3:2-6) Me irongo Faulo duria sambö baga sanandrösa ba niha Gorindro me so ia ba Nefeso, edöna ifatenge Dimoteo ba wangondrasi banua daʼö. (1 Ko. 4:17) Ba gafuriata, moroi ba Nefeso ifatenge Dimoteo hegöi Eraso ba Makedonia. Hizaʼi, me ifaʼoheʼö zurania Faulo ba niha Roma, no ifuli fao ira Dimoteo ba Gorindro. (Hal. 19:22; Rom. 16:21) Daʼa ösa nitutunö sanandrösa ba wofanö Dimoteo weʼamöi manuriaigö turia somuso dödö.

Tola manö so waʼaombö-aombö dödö khö Dimoteo ba wamalua halöwönia. Oroma daʼa moroi ba wamarou dödö nibeʼe Waulo khönia, ”Böi tehegö so zangosiwawöi yaʼugö börö me awuyu nasa ndraʼugö.” (1 Ti. 4:12) Hewaʼae simanö, faduhu dödö Waulo khö Dimoteo irege ifatenge ia ba zi sambua banua niha Keriso si lö fahasara dödö, ba ibeʼe wanuturu lala imane, ’Fangelama niha samahaʼö faya.’ (1 Ti. 1:3) Ibeʼe göi kuaso khö Dimoteo ba wamataro ira satua sokubaloi hegöi enoni ba mbanua niha Keriso.—1 Ti. 5:22.

Börö me sökhi sibai gamuata Dimoteo, andrö wa iʼomasiʼö ia Faulo. Ifatunö khöda Sura Niʼamoniʼö wa ono matua si bohou ebua andre tobali ia si fahuwu khö Waulo, lö faröi ba iʼomasiʼö sibai simane ononia samösa. Tola isura Faulo wa lö olifu ia dawa hörö Dimoteo, omasi sibai ia na ifuli falukha ira ba mangandrö ia salahinia. Simane satua soʼabusi tödö iraononia, ibeʼe mene-mene Faulo khö Dimoteo börö me ”asese” göna ia fökhö talu.—1 Ti. 5:23; 2 Ti. 1:3, 4.

Lö faröi Dimoteo sagötö feʼaso Waulo bakha ba gurunga siföföna sibai ba Roma. Si löʼö-löʼönia, no irai labeʼe ba gurunga Dimoteo. (File. 1; Heb. 13:23) Tola tahalö rahu-rahu hewisa waʼomasi ba gotalua ndra matua si darua andre yaʼia me ikaoni Dimoteo börö me aboto ba dödö Waulo wa lö ara tö mate ia, imane ”Odödögö weʼamöi khögu ba waʼalio.” (2 Ti. 4:6-9) Lö itutunö Sura Niʼamoniʼö hadia fakhamö falukha Dimoteo khö zanuturu lala niʼomasiʼönia andrö.

OYA HALÖWÖ SI TOHUDE NITEMA MAREKO

Itutunö Injil Mareko wa niha sondraʼu Yesu, latandraigö göi wondraʼu zi ’samösa ono matua soloi si lö nukha’. (Mrk. 14:51, 52) Börö me ha Mareko mazui nifotöi Yohane Mareko zanura salua andre, tola manö yaʼia nono matua daʼö. Na simanö, no irai falukha Mareko khö Yesu.

Ifondrondrongo ba isura Mareko nirongonia moroi khö zi samösa ira matua satua.

Mato 11 fakhe aefa daʼö, me ifakao mbanua niha Keriso Herode Agerifa, ”ato” ndra talifusö ba Yeruzalema, owulo ira ba nomo Maria, ina Mareko ba mangandrö ira. Ba nomonia möi Wetero me teʼefaʼö ia moroi ba gurunga börö dandra sahöli-höli dödö. (Hal. 12:12) Börö daʼö, te ba nomo niʼogunaʼö tobali nahia gangowuloa andrö teʼebuaʼö Mareko. Faduhu dödöda, ahori iʼila fefu ndra nifahaʼö Yesu me abad siföföna ba no tobali ira duma-duma si sökhi khönia.

Falulu fohalöwö Mareko khö ndra sondröniaʼö banua niha Keriso me abad siföföna. Simane si no taʼila, halöwö si tohude nitemania siföföna sibai yaʼia daʼö falulu fohalöwö ira Waulo hegöi si tenga böʼönia sotöi Baranaba ba mbanua nifatenge yaʼira ba Gandriokhia Siria. (Hal. 12:25) Me labörögö wofanö ira Baranaba hegöi Faulo ba wamalua halöwö utusan injil si oföna, fao khöra Mareko. Möi ira ba mbanua Zifirusi aefa daʼö ba Asia Kecil. Moroi ba daʼö mangawuli Mareko ba Yeruzalema hewaʼae na lö muʼila hadia mbörö. (Hal. 13:4, 13) Me no aefa watötöisa sabölö-bölö ba gotalua Mbaranaba hegöi Faulo sanandrösa khö Mareko, simane nitutunö ba Halöwö Zinenge faza 15, latohugö wofanö ira Mareko hegöi Baranaba ba wamalua halöwöra tobali utusan injil ba Zifirusi.—Hal. 15:36-39.

Tatu no ara laʼolifugö watötöisa andrö me döfi 60 mazui 61 M me ifuli falulu fohalöwö Mareko khö Waulo ba Roma. Faulo si no mukuru ba mbanua andrö, isura zura ba niha Kolose, ”Iʼowai ami Arisaro, awögu nikuru, simanö göi Mareko si tenga böʼö Mbaranaba, si lö tola löʼö mitemaʼö na tohare ia simane niwaʼögu khömi.” (Kol. 4:10) Tobali, no iʼera-era Faulo ba wamatenge Yohane Mareko moroi ba Roma numalö ba Golose si tobali salahinia.

Samuza inötö ba gotalua ndröfi 62 ba 64 M, falulu fohalöwö Mareko khö Wetero ba Mbabilona. Simane si no mututunö ba Faza 10 ba mbuku daʼa, fahuwu sibai ira irege ifotöi nono matua si bohou ebua andre Fetero, ’onogu Mareko’.—1 Fe. 5:13.

Ba gafuriata, te me döfi 65 M, me mukuru Waulo ba zi mendrua kali ba Roma, ifaʼoheʼö zurania khö nawönia wohalöwö sotöi Timoteo si so ba Nefeso me luo daʼö, ”Ohe Mareko, börö me yaʼia zanolo yaʼo ba halöwögu khö Lowalangi.” (2 Ti. 4:11) Tatu iʼanemaiʼö itema wogaoni daʼö Mareko ba mofanö ia moroi ba Nefeso numalö ba Roma. Ba daʼa taʼila wa laʼameʼegö tödö ndra matua andre ira Baranaba, Faulo hegöi Fetero!

Halöwö fondrege zi tohude nitema Mareko yaʼia daʼö ibeʼe khönia geheha niʼamoniʼö Yehowa ba wanura Injil. So ösa niha si faduhu tödö wa arakhagö fefu gangombakhata nisura Mareko irongo daʼö moroi khö Wetero. Tefaudu daʼa moroi ba dandra-tandra si no lasöndra, börö me fefu nitutunö Mareko ha niha si no mangila zanutunö daʼö, simane Fetero. Hewaʼae simanö, te ba Roma isura Injilnia Mareko andre, tenga ba Mbabilona me fao ira Wetero. Oya iʼogunaʼö ngawua wehede ba li Latin ba ifoʼeluaha ngawua wehede Heberaiʼo si lö aboto ba dödö niha si tenga Yahudi. Ba daʼa taʼila wa nisura Mareko andre abölö itandrösaigö khö ndra niha si tenga Yahudi.

a Faigi kotak ”Oya Halöwö si Tohude Nitema Mareko.”

b Faigi kotak ”Mohalöwö Dimoteo Hulö Zawuyu ba ’Wanuriaigö Turia Somuso Dödö.’”

    Publikasi ba Li Nias (2013-2025)
    Log Out
    Log In
    • Nias
    • Fa'ema Misa
    • Pengaturan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Lala Wangoguna'ö
    • Si Tebai La'ila Niha Bö'ö
    • Pengaturan si Tebai La'ila Niha Bö'ö
    • JW.ORG
    • Log In
    Fa'ema Misa