Tumbao
Famahaʼö moroi ba Wofo ba Dalu Mbanua
”Ba sofu atö, . . . ba wofo ba dalu mbanua, ba laʼombakhaʼö khöu. Haniha zi lö aboto ba dödö, ba daʼö fefu, wa no tanga Yehowa zamazökhi simanö.”—Yobi 12:7, 9.
TÖRA 3.000 fakhe silalö, aboto ba dödö Yobi wa oya niʼombakhaʼö wofo ba dalu mbanua khöda sanandrösa ba halöwö danga Lowalangi. Amuatara si tohude göi tola tobali duma-duma hegöi famatimbaisi ba dödö. Ba Zura Niʼamoniʼö, asese muʼogunaʼö wofo ba wamahaʼö yaʼita sanandrösa ba waʼauri hegöi amakhaitada khö Lowalangi. Datafaigi duma-dumania.
GAZUNI WOFO KATAWAENA
Katawaena
Asese laʼila niha Yeruzalema wofo katawaena, si toʼölönia mangazuni ira barö zagö nomo. So ösa göi zangazuni ba nomo Lowalangi nifazökhi Zelomo. Ero röfi, mangazuni wofo ba nomo Lowalangi börö me larasoi waʼahono ba nahia daʼö, andrö wa tola laʼebuaʼö nonora ba daʼö ba lö hadöi sogadu-gadu yaʼira.
Samaʼanö Zinunö 84, samösa moroi ba gotalua nono Kora sohalöwö samigu ero önö waŵa ba nomo Lowalangi, asese iʼila gazunira ba daʼö. Omasi ia tobali katawaena sonahia ba nomo Yehowa. Ba muʼao ia imane, ”Waʼasökhi nahiamö andrö, yaʼugö Yehowa ngahönö! Humulu dödögu, ba weʼamöi ba golayama Yehowa andrö, olofo . . . No isöndra nahia siliwi, ba katawaena, ba no isöndra gazuni khönia, ba nifonahara onora; naha wameʼe sumange andrö khöu, yaʼugö Yehowa ngahönö, razogu ba Lowalangigu.” (Zinunö 84:2-4) Hadia simanö ita hegöi iraonoda ba wangoromaʼö wehulu dödö hegöi foʼameʼegö tödö weʼamöi ba gorahua ono mbanua Lowalangi?—Zinunö 26:8, 12.
IʼILA HAWAʼARA GINÖTÖNIA TUMBAO
Imane samaʼeleʼö Yeremia, ”Iʼila mbaŵania . . . tumbao.” Aboto ba dödönia wa latörö Danö Amabuʼula tumbao si findra andrö. Me musim semi, töra 300.000 waʼoya tumbao safusi si findra moroi ba Afrika numalö ba Eropa Utara ba latörö daso Yoridano. Börö me laʼila inötöra samösa wa tola lafuli ira ba nahia woʼono ba ginötö baŵa lökhö. Simane fofo tanö böʼönia si findra, laʼila ”mbaŵa wangawulira”.—Yeremia 8:7.
Imane buku Collins Atlas of Bird Migration, ”Sindruhu-ndruhu wa no sambua faʼahöli-höli dödö waʼafindra daʼa, börö me laʼogunaʼö naluri.” Ibeʼe Yehowa Lowalangi naluri ba wofo enaʼö iʼila hawara ginötönia findra, ba ibeʼe waʼatua-tua ba niha ba wamaehusi baŵa ba inötö. (Luka 12:54-56) Faehu moroi ba naluri dumbao, faʼaboto ba dödö sanandrösa khö Lowalangi no sambua lala enaʼö laʼila niha geluaha moroi ba zalua ba götöda iadaʼa. Me götö Yeremia lö aboto ba dödö ndraono Gizaraʼeli dandra simane daʼö. Ifatunö Lowalangi hadia mbörö wa simanö ira, ”Taromali Yehowa andrö, ba no laʼositengagö, ba hadia waʼatua-tua si so khöra?”—Yeremia 8:9.
Simane nitutunö ba Zura Niʼamoniʼö, oya dandra iadaʼa sangoromaʼö wa no auri ita ba ”götö safuria”. (II Timoteo 3:1-5) Hadia öʼoʼö dumbao hegöi ba wonehegö ’baŵania’?
LÖ IFAMALÖ MOYO WAMAIGI NAHIA SARÖU
Moyo
Asese latötöi moyo ba Zura Niʼamoniʼö, ba no asese laʼila niha ba Danö Amabuʼula. Moroi ba nahia salawa ”ba daʼö idaro-darogö gönia; ikhamö zaröu hörönia” moyo. (Yobi 39:27-29) Atarö sibai hörö moyo irege moloʼö laporan tola iʼila kelindri ba waʼaröu 1 kilometer.
Simane moyo tola ”ikhamö zaröu hörönia”, tola göi iʼila Yehowa fondrege zaröu ba zi so föna. Börö daʼö imane Yehowa, ”Sangombakha lua-lua, iʼotarai mböröta, iʼotarai götö föna saʼae, lua-lua zi lö alua na.” (Yesaya 46:10) Na taʼoʼö mene-mene Yehowa, so zi tola tahalö khöda moroi ba waʼatua-tua hegöi famaiginia saröu ba zi so föna.—Yesaya 48:17, 18.
Ifagölösi göi Sura Niʼamoniʼö niha si faduhu tödö khö Lowalangi hulö moyo, ”Ba sanötöna khö Yehowa, ba latema waʼabölö si bohou, famanahae ira, famoʼafi, hulö moyo.” (Yesaya 40:31) Ba ginötö muhombo moyo, iʼogunaʼö wofanö nangi si numalö yawa ba dalu mbanua mazui termal. Na no isöndra termal, ibologö gafinia moyo ba itugu alawa humombo ia. Lö iʼodaligö waʼabölönia samösa moyo ba wofuta-futa yaʼia hegöi ba waʼaröu humombo. Simanö göi niha si faduhu tödö khö Yehowa tola laʼodaligö ia, ba no ifabuʼu wa ibeʼe ”fahöna waʼabölö”.—II Korindro 4:7, 8.
”SIMANE SIFAGELO, NA IʼOWULOI NONONIA BARÖ GAFINIA”
Sifagelo ba ono manu
Lö ara fatua lö mate Yesu, ifaigi Yeruzalema ba si fao faʼabu dödö, imane, ”He Yeruzalema! he Yeruzalema! samunu samaʼeleʼö andrö, sanebu kara nifatenge khönia, ha me uga no utandraigö mangowuloi onou, simane sifagelo, na iʼowuloi nononia barö gafinia, ba lö sedöna ami.”—Mataiʼo 23:37.
Sambua wondrege zabölö moroi ba naluri wofo yaʼia daʼö faʼedönara ba wondrorogö iraonora. Fofo sangazuni ba danö, simane manu, moguna laʼangelamaisi zohörö-hörögö yaʼira. Naʼiʼila fagelo manu wa so moyo si fafuta-futa yawa ba dalu mbanua, iʼebuaʼö linia si tobali tandra famangelama khö nononia enaʼö owulo ira barö gafinia. Telumöʼö göi nono manu moroi ba zino hegöi ba deu. Edöna göi Yesu ba wameʼe fanolo ba wamati hegöi folumöʼö ba nono mbanua Yeruzalema. Iadaʼa, ikaoni ita Yesu weʼamöi khönia ba wangokafui tödöda hegöi ba wolumöʼö yaʼita moroi ba noro dödöda hegöi waʼaombö-aombö dödö si ero maʼökhö.—Mataiʼo 11:28, 29.
Sindruhunia, oya zi tobali famahaʼö khöda moroi ba niwöwöi si so afi andre. Na önehegö gamuatara, tandraigö törö tödöu hewisa Daromali Lowalangi woduma-dumaigö yaʼira. Ya möi fanolo khöu katawaena ba woʼameʼegö tödö nahia wamosumange Yehowa. Odaligö Lowalangi ba wanolo yaʼugö humombo simane moyo. Yatola ahatö ndraʼugö khö Yesu solumöʼö yaʼugö simane afi wagelo manu. Ba, yatobali famasugi ba dödöu tumbao enaʼö öʼangelamaisi ngawalö zalua ba gulidanö si tobali tandra gamozua götö danö andre.