Mukokhulupilila “Woweluza wa chalo chonse” wamene ni wachilungamo!

1. Kansi Yehova emuphunzisa phunzilo yotyani Abulahamu yamene imunkhajika ntima pansi?

NTUMIKI wokhulupilika Abulahamu echita nsonkhano wosaluŵika na Mulungu. Pokatishila ntchito m’ngelo, Mulungu euja Abulahamu kuti ofuna kuti awononge tauni ya Sodomu na Gomora. Mwanalume wokhulupilika wamene uyu evutika ngako muntima mwake. Yove ekonsha Mulungu kuti: “Kansi n’chendi kuti muwononge ŵanthu olungama pamozi na ŵanthu aipa? . . . Nimwe Woweluza wa chalo chonse. Lomba kansi muchite lini chilungamo?” Chifukwa chakuti Mulungu ni woleza ntima emuphunzisa nshamwali wake wamene uyo phunzilo yofunika ngako yamene yutitonthoja tonse: Mulungu angawononge lini munthu wolungama.—Gen. 18:23-33

2. Kansi n’chinji chutisimikijila kuti Yehova oweluza mwachilungamo komasoti mwachifundo?

² Kansi tingasimikijile tyani kuti Mulungu oweluza mwachilungamo komasoti mwachifundo? Chifukwa chakuti tuziŵa kuti “Yehova owona muntima” mwa munthu aliyense. (1 Sam. 16:7) Vamene ivi n’vomvwika chifukwa chakuti yove “oziŵa luweme ntima wa munthu aliyense.” (1 Maf. 8:39; 1 Mbiri 28:9) Mfundo ya chonadi yamene iyi ni yodabwisa ngako. Yehova ni wanzelu ngako kupambana sewo taŵanthu, tetyo nthawe ziyakine tingakwanishe lini kumvwisha vinthu vawasankha kuti achite. Pofotokoza za Yehova Mulungu, ntumwi Paulo enena kuti: “Viweluzo vake n’vovuta kuvimvwisha!”—Alo. 11:33.

3–4. Kansi nthawe ziyakine tingalikonshe chinji, ndipo tikambilane chinji mu nkhani ino? (Yohani 5:28, 29)

³ Koma olo kuti tuziŵa kuti Yehova nthawe zonse ochita vinthu viweme, nthawe ziyakine tingankhale na makonsho olingana na ŵechikonsha Abulahamu. Tingalikonshe kuti: ‘Kansi ŵanthu ŵechiwonga Mulungu monga am’tauni ya Sodomu na Gomora azankhale soti na moyo? Kansi ayakine mwa ove oyembekezela “kuuka kwa ŵanthu osalungama”?’—Mach. 24:15.

⁴ Tiyeni tikambilanesoti vinthu vatuziŵa pa nkhani ya kuuka kwa akufwa. Kwalombapano, tefotokoza momvwika luweme vatuziŵa ponena za tanthauzo ya ‘kuuka kwa ŵanthu amene akuti akalondele moyo’ komasoti ‘kuuka kwa ŵanthu akuti akaweluziwe.’a (Ŵelengani Yohani 5:28, 29.) Vamene ivi vachitisha kuti tichinje vinthu viyakine vinyinji ponena za vatuziŵa pa nkhani yamene iyi. Munkhani ino komasoti ikuza tikambilane vinthu vatachinja pa nkhani yamene iyi. Ponena za chilungamo chakuwonesha Yehova poweluza, poyamba tikambilane za vinthu vatisaziŵa, ndipo posilijila tikambilane za vinthu vatuziŵa.

VINTHU VATISAZIŴA SEWO

5. Kansi masiku akuvuli tenzekhulupilila chinji ponena za ŵanthu am’tauni ya Sodomu komasoti Gomora amene ŵechiwononga Yehova?

⁵ Kuvuli uku, mabuku ŵasu ankhala ofotokoza vinthu vamene vuchitisha Yehova kuti aweluze ŵanthu kuti ni osalungama. Sewo tankhala tunena kuti ŵanthu ŵechiwononga Yehova monga am’tauni ya Sodomu na Gomora, Mulungu azaŵaushelini. Koma pavuli pophunzila nkhani yamene iyi mosamala ngako komasoti kuipemphelela, tawona kuti tinganenelini mosimikijila kuti ove aliye chiyembekezo. Ndaŵa yanji tunena tetyo?

6. Kansi viyakine mwavisanzo va chiweluza chechipeka Yehova kuli ŵanthu osalungama n’votyani, ndipo ni vinthu votyani vatisaziŵa sewo?

⁶ Ganizilani za makonsho anyinji amene alipo okhuza nkhani yamene iyi. M’Baibolo muli nkhani zinyinji zamene zuwonesha kuti Yehova epeleka chiweluzo kuli ŵanthu osalungama, monga kuli ŵanthu osaŵelengeka amene echifwa pa nthawe ya Chigumula, olo kuli mitundu 7 yamene Yehova elamula kuti iwonongewe mu chalo cholonjezewa, komasoti kuli masodja okwana 185.000 ŵa Asuri amene ŵechipaya mngelo wa Mulungu usiku umozi. (Gen. 7:23; Deut. 7:1–3; Yes. 37:36, 37) Pa nkhani zonse zamane izi, kansi Baibolo yunena momvwika luweme kuti Yehova eweluza aliyense mwa ŵanthu amene aŵa kuti azaushiwelini mpaka kale-kale, ndipo aliye chiyembekezo chilichonse? Yayi, paliye umboni uliwonse wa m’Baibolo. Ndaŵa yanji tinganene tetyo?

7. Kansi ni vinthu votyani vatisaziŵa ponena za ŵanthu amene ewonongeka pa Chigumula olo ponena za Akanani amene ŵechipaya Aisiraeli mu chalo cholonjezewa? (Onani chithunzi .)

⁷ Mokatijana na chisanzo chatatomola kale, sewo tuziŵa lini kuti Yehova epeleka chiweluzo chotyani kuli munthu aliyense wechipaya, komasoti tuziŵa lini kuti ŵanthu amene awo enze na mwayi wophunzila za Yehova nolapa machimo ŵawo. Ponena za nthawi ya Chigumula, Baibolo yunena kuti Nowa “enzelalikila za chilungamo cha Mulungu.” (2 Pet. 2:5) Koma yove yunenalini kuti pa nthawe yenzemanga chingalawa chikulu Nowa enzeyeja-yejasoti kulalikila ŵanthu onse poŵauja kuti kukuza Chigumula. Molingana na mwevenzele na Akanani, sewo tuziŵa lini keno ŵanthu onse amene echifwa pa Chigumula enze na mwayi wophunzila zokhuza Yehova komasoti kuleka kuchita vinthu viipa.

8. Kansi ni vinthu votyani vatisaziŵa ponena za ŵanthu am’tauni ya Sodomu na Gomora?

⁸ Tyani ponena za ŵanthu am’tauni ya Sodomu na Gomora? Panthawe yamene iyo munthu wolungama zina yake Loti, enzenkhala pakati pawo. Koma kansi tingaziŵe keno Loti ekwanisha kuŵalalikila onse ŵanthu amene awo? Yayi. N’chendi kuti ŵanthu amene awo enze aipa, koma kansi ove enzekwanisha kusiyanisha chiweme na chiipa? Vuwoneka kuti ove enzekwanisha lini kuchita vamene ivo. Kulaŵila chendi kumbukilani vayunena Baibolo kuti gulu ya analume am’tauni yamene iyo enzefuna kukata alwendo kung’anda kwa Loti usiku kuti aŵambwitile. Baibolo yunena kuti analume am’gulu yamene iyo enze amisinkhu yosiyana-siyana, “alumbwana komasoti achikulile.” (Gen. 19:4; 2 Pet. 2:7) Kansi n’chendi kuti Mulungu wachifundo Yehova, eweluza kuti aliyense mwa ŵanthu amene awo aliye chiyembekezo chilichonse chakusogolo? N’chendi kuti Yehova euja Abulahamu kuti ŵanthu olungama am’tauni yamene iyo enzekwanalini olo 10. (Gen. 18:32) Tetyo, ove enze ŵanthu osalungama ndipo chifukwa chakuti Yehova ni wachilungamo eŵaweluza kuti awonongewe chifukwa chakuti enzechita vinthu viipa. Koma kansi tinganene mosimikijila kuti paliye munthu olo mmozi mwa ŵanthu amene awo wamene oyembekezela ‘kuuka kwa ŵanthu osalungama’? Yayi, tingalaŵile lini mosimikijila!

9. Kansi ni vinthu votyani vatisaziŵa ponena za Solomo?

⁹ M’Baibolo muli soti nkhani za ŵanthu olungama amene echizankhala osalungama. Mwachisanzo, m’Baibolo muli nkhani ya Mfumu Solomo. Yove enzeziŵa kuti Yehova niŵani komasoti vangachite pomulambila, ndipo Yehova emudalisa ngako. Koma pavuli pake, Solomo eyamba kulambila milungu yawenye. Yehova ekalipa ngako chifukwa cha vinthu vechichita Solomo ndipo ntundu wonse wa Aisiraeli witamana kwa vyaka mahandiledi anyinji chifukwa cha machimo ŵake. (1 Maf. 11:5–9, 43; 2 Maf. 23:13) “Pavuli pake, Solomo emwalila.” (1 Maf. 11:43) Mawu oyambilila Achihebeli onena kuti Solomo, “emwalila molingana na makolo ŵake,” ndipo vamene ivi n’volingana na vayunena Baibolo ponena za Mfumu Davide wamene enze munthu wokhulupilika. Koma kansi mawu akuti Solomo emwalila molingana na makolo ŵake otanthauza kuti yove azauke? Baibolo yunena lini. Koma ayakine angaganize kuti “munthu akafwa onkhalalini soti na mulandu wamachimo ŵake.” (Alo. 6:7) Koma olo n’tetyo, vutanthauza lini kuti ŵanthu onse amene emwalila azauke. Ndipo kulaŵila chendi, munthu akamwalila vutanthauza lini kuti mulimonse mwavingankhalile Mulungu niwokakamijika kumuusha soti. Chiyembekezo cha kuuka kwa akufwa ni mphaso yofumila kuli Mulungu wasu wachikondi. Yove opeleka mphaso yamene iyi kuli ŵanthu ŵala ŵakufuna kuti ankhale na mwayi wolambila yove mpaka kale-kale. (Yobu 14:13, 14; Yoh. 6:44) Kansi Solomo azalondele mphaso yamene iyi? Yehova niye oziwa yankho ya konsho yamene iyi; sewo tuziŵa lini. Chatuziŵa sewo n’chakuti Yehova azachite vinthu mwachilungamo.

VINTHU VATUZIŴA SEWO

10. Kansi Yehova akumvwa tyani muntima mwake akawononga ŵanthu? (Ezekieli 33:11) (Onanisoti chithunzi.)

¹⁰ Ŵelengani Ezekieli 33:11. Yehova otiuja mwakumvwila muntima mwake pa nkhani yopeleka chiweluzo kuli ŵanthu. Pokata mawu ŵechinena mneneli Ezekieli, ntumwi Petulo enena kuti: “Yehova . . . ofuna lini kuti munthu aliyense azawonongewe.” (2 Pet. 3:9) Mawu amene aŵa otinkhajika mitima pansi. Sewo tuziŵa kuti Yehova angawononge lini munthu mpaka kale-kale, peka-peka keno pali vifukwa vomvwika vochitila vinthu vamene ivo. Yove ni Mulungu wachifundo chikulu ndipo owonesha chifundo chamene ichi nthawe zonse pakafunikila.

11. Kansi ni ŵanthu otyani amene Mulungu azaŵaushe lini, ndipo sewo tuziŵa tyani vamene ivi?

¹¹ Kansi n’chinji chatuziŵa ponena za ŵanthu amene Mulungu azaŵaushe lini? Pali visanzo vitontho tyala vayupeleka Baibolo pa nkhani yamene iyi.b Yesu elaŵila mawu amene owonesha kuti Yudasi Isikarioti azaushiwe lini. (Mko. 14:21; onani soti Yohani 17:12.) Yudasi enzeziŵa kuti vinthu venzefuna kuchita kwenze kuukila Yehova komasoti Mwana wake. Koma olo n’tetyo, yove etang’a ntima ndipo echita chinthu chiipa. (Mko. 3:29; onani nkhani yapa jw.org yakuti “Kodi Ndi Tchimo Liti Limene Munthu Sangakhululukidwe?”) Molingana na vamene ivi Yesu enena kuti asogoleli ayakine achipembezo amene enzemushusha azaushiwe lini kuti ankhale soti na moyo. (Mat. 23:33)c Komasoti Paulo echenjeja Akhilisitu ayake kuti ŵanthu ampatuko amene ofunalini kulapa azaushiwe lini.—Ahe. 6:4–8; 10:29.

12. Kansi ni vinthu votyani vatuziŵa ponena za chifundo cha Yehova? Pelekani chisanzo.

¹² Olo vili tetyo, kansi sewo tuziŵa chinji ponena za chifundo cha Yehova? Kansi Mulungu wawonesha tyani kuti “ofuna lini kuti munthu aliyense azawonongewe”? Onani mwechiwoneshela yove kuti ni wachifundo kuli ŵanthu amene echita machimo akulu-akulu. Mfumu Davide echita machimo akulu-akulu monga chigololo, komasoti kupaya munthu wosaphoniya. Koma olo n’tetyo, Davide elapa ndipo Yehova mwachifundo chake esankha kuti amukhululukile. (2 Sam. 12:1-13) Kwa vyaka vinyinji, Manase enze Mfumu iipa ngako pa moyo wake. Koma olo kuti yove echita vinthu vinyinji viipa, Yehova emuwonesha chifundo ndipo emukhululukila Manase chifukwa chakuti yove elapa. (2 Mbiri 33:9-16) Visanzo vamene ivi, vutikumbusha kuti Yehova owonesha chifundo nthawe iliyonse akawona kuti pali vifukwa vomvwika vochitila vamene ivo. Yove azaŵaushe ŵanthu amene aŵa chifukwa chakuti ove ekwanisha kuziŵa kukula kwa machimo ŵechichita ndipo elapa.

13. (a) Ndaŵa yanji Yehova eŵachitila chifundo ŵanthu aku Nineve? (b) Kansi Yesu elaŵila chinji pavuli pake vokhuza ŵanthu aku Nineve?

¹³ Nkhani ya Anineve yuwonesha soti kuti Yehova ni wachifundo. Mulungu enze euja Yona kuti: “Nawona vinthu viipa vakuchita.” Koma ove pechilapa machimo ŵawo Yehova eŵakhululukila. Yona pechiwona vamene ivi ekalipa ngako, ndipo Mulungu enzefunika kuchita kumumbusha mneneli wake wamene uyu kuti Anineve ni ŵanthu “amene oziŵa lini kusiyanisha pakati pa chiweme na chiipa.” (Yon. 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Pavuli pa vyaka vinyinji, Yesu ekatishila ntchito chisanzo cha Anineve pophunzisa ŵanthu kuti Yehova ni Mulungu wachilungamo komasoti wachifundo. Yesu enena kuti Anineve amene elapa “azauke pa nsiku ya chiweluzo.”—Mat. 12:41.

14. Kansi mawu akuti “azauke kuti aweluziwe” otanthauza chinji kuli ŵanthu aku Nineve?

¹⁴ Koma kansi mawu akuti ŵanthu aku Nineve “azauke pa nsiku ya chiweluzo” otanthauza chinji? Yesu enzenena za “kuuka kuti aweluziwe” kwamene ni kuuka kwa kusogolo. (Yoh. 5:29) Yove enzenena za Ufumu wake wa vyaka 1.000 panthawe yamene ŵanthu “olungama na osalungama” azaushiwe kuti ankhale soti na moyo. (Mach. 24:15) Ŵanthu osalungama “azauke kuti aweluziwe.” Vamene ivi vutanthauza kuti ŵanthu amene aŵa akezeushiwa, Yehova pamozi na Yesu azawone keno omvwila nokatishila ntchito vakuphunzila. Ŵanthu aku Nineve amene akuti azaushiwe akezekana kulambila Yehova, yove azaŵalole lini kupitilija kunkhala na moyo. (Yes. 65:20) Koma onse amene akuti azasankhe kulambila Yehova mokhulupilika, Yehova azaŵapase mwayi wakuti ankhale na moyo kosasila!—Dan. 12:2.

15. (a) Ndaŵa yanji tufunika kupewa kunena kuti ŵanthu onse amene ewonongewa mu Sodomu komasoti Gomora azaushiwelini? (b) Kansi n’chinji chingatiyavye kuti timvwishe mawu apa Yuda 7? (Onani bokosi yakuti “Kansi Yuda enzetanthauza chinji?”)

¹⁵ Ponena za ŵanthu am’tauni ya Sodomu na Gomora, Yesu enena kuti “pansiku yachiweluzo” vinthu vizaŵayendele luweme mosiyana na ŵanthu amene emukana yove komasoti venzephunzisa. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luk. 10:12) Kansi yove enzetanthauza chinji? Payakine sewo tingaganize kuti Yesu ekatishila ntchito fanizo yokakasha pa nthawe yamene iyo. Kansi Yesu pa nthawe yamene iyi ekatishila ntchito fanizo yokakasha pofuna tyala kuwonesha kuti ŵanthu am’nthawe yake enze aipa ngako kupambana am’tauni ya Sodomu na Gomora? Chabwino, kumbukilani kuti Yesu pechilaŵila kuti Anineve “azauke pansiku yachiweluzo” enzenena za vochitika ngavo-ngavo osati fanizo tyala. d M’malo mwake, vuwoneka kuti Yesu enzengopitilija tyala nkhani yake. “Nsiku yachiweluzo” yamene yechitomola m’vochitika vonse vamene ivi, ni imozi. Molingana na ŵanthu am’tauni ya Nineve, ŵanthu am’tauni ya Sodomu na Gomora enzechita vinthu viipa. Koma Anineve enze na mwayi wakuti awoneshe kuti alapa. Kuyangijila pamene apo, kumbukilani vechilaŵila Yesu vokhuza ŵanthu amene akuti “azauke kuti aweluziwe.” Vamene ivi vizapamikijepo “amane enzechita vinthu viipa.” (Yoh. 5:29) Tetyo, vuwoneka kuti pali chiyembekezo kuli ŵanthu ayakine amene ŵechiwononga Mulungu mu tauni ya Sodomu na Gomora. Vuwoneka kuti ayakine mwa ŵanthu amene aŵa azaushiwe, ndipo sewo tizankhale na mwayi woŵaphunzisa za Yehova komasoti Yesu Khilisitu.

16. Kansi n’chinji chatuziŵa ponena za vakuti azachite Yehova posankha ŵanthu ŵakuti azaushe? (Yeremiya 17:10)

¹⁶ Ŵelengani Yeremiya 17:10. Pa lemba yamene iyi tuŵelengapo vinthu vatuziŵa ponena za viweluzo volungama va Yehova: Yehova nthawe zonse “ofufuza ntima, ofufuza maganizo ankati mwa ntima wa munthu.” Nthawe zonse Mulungu akafuna kusankha munthu kuti azamuushe ochitila aliyense “mokatijana na vochita vake.” Mokatijana mwavikuti vizankhalile vinthu, Yehova azachite vinthu mwasiliyasi, olo mwachifundo pakezefunikila. Tetyo, tufunikalini kunena kuti munthu muyakine azaushiwe olo yayi paliye kuziŵa vifukwa va m’Baibolo!

‘WOWELUZA WA CHALO CHONSE AZACHITE VINTHU MWACHILUNGAMO’

17. Kansi ŵanthu amene emwalila ali na chiyembekezo chotyani?

¹⁷ Kufumila pa nthawe yechipanduka Adamu na Hava nonkhala ku mbali ya Satana poukila ulamulilo wa Yehova Mulungu, ŵanthu mabiliyoni anyinji ankhala omwalila. “Imfwa,” ni m’dani wasu muipa ngako ndipo yapaya ŵanthu anyinji! (1 Mbiri 15:26) Kansi n’chinji chakuyembekezela ŵanthu amene aŵa kusogolo? Ophunzila okhulupilika a Khilisitu okwana 144.000, azaushiwe kuti akankhale na moyo wosasila kululu. (Chiv. 14:1) Analume komasoti anakazi anyinji oyembekezela ‘kuuka kwa ŵanthu olungama’, ndipo azapitilije kunkhala na moyo kosasila keno azapitilije kuchita vinthu viweme mu Ulamulilo wa vyaka 1.000 wa Khilisitu. (Dan. 12:13; Ahe. 12:1) Ndipo mu Ulamulilo wa vyaka 1.000, “ŵanthu osalungama”—kupamikijapo ŵanthu amene enzetumikila lini Yehova olo amene “enzechita vinthu viipa”—azapasiwe mwayi wakuti achinje moyo wawo nonkhala okhulupilika. (Luk. 23:42, 43) Koma olo n’tetyo, pali ŵanthu ayakine amene enze aipa ngako, ndipo enze osimikija ntima kuti akolimbana na Yehova komasoti chifunilo chake, ŵanthu amene awo Mulungu azaŵaushelini mpaka kale-kale.—Luk. 12:4, 5.

18–19. (a) Ndaŵa yanji tingakhulupilile kuti Yehova azaweluze mwachilungamo ŵanthu amene emwalila? (Yesaya 55:8, 9) (b) Kansi tizakambilane chinji munkhani ikuza?

¹⁸ Kansi sewo tingasimikijile kuti Yehova nthawe zonse ochita vinthu mwachilungamo akafuna kupeleka chiweluzo kuli munthu aliyense? Eye! Molingana na mwechifotokozela Abulahamu, Yehova ni “Woweluza wa chalo chonse.” Yove ni wangwilo, wachifundo chikulu, komasoti wanzelu. Mulungu waphunzisa mwana wake komasoti wamupasa udindo wakuti azapeleke chiweluzo kuli ŵanthu. (Yoh. 5:22) Yehova pamozi na Mwana wake Yesu okwanisha kuziŵa vili muntima mwa munthu aliyense. (Mat. 9:4) Tetyo panthawe yakuti azapeleke chiweluzo kuli munthu aliyense, ove “azachite vinthu mwachilungamo”!

¹⁹ Tiyeni tikokhulupilila kuti Yehova otiziŵa luweme ngako. Sewo tuziŵa kuti nise osayenelela kupeleka chiweluzo kuli ŵanthu—koma yove niwoyenelela! (Ŵelengani Yesaya 55:8, 9.) N’chifukwa chake tusiya nkhani yonse yoweluza ŵanthu m’manja mwa Yehova pamozi na Mwana wake kuti azapeleke chiweluzo kuli ŵanthu onse, komasoti sewo tuziŵa kuti Mfumu yasu Yesu izaweluze mwachilungamo komasoti mwachifundo pokonkheja minkhalidwe iweme ya Atata ŵake. (Yes. 11:3, 4) Lomba kansi tinganene chinji ponena za vakuti azachite Yehova pamozi na Yesu popeleka chiweluzo kuli ŵanthu pa nthawe yachisauso chikulu? Kansi ni vinthu votyani vatisaziŵa? Ndipo ni vinthu votyani vatuziŵa? Nkhani ikuza izayankhe makonsho onse amene aŵa.