Go Hlankela “Mehleng ya Bofelo”

1, 2. (a) Ke pono efe yeo Jeremia a e bonego yeo e bilego sehlogo sa melaetša ya gagwe ya boporofeta? (b) Ke ka baka la’ng o swanetše go kgahlegela molaetša wa Jeremia?

MODIMO o ile a botšiša moporofeta wa gagwe yo a sa tšwago go kgethwa gore: “O bona’ng?” Jeremia yo mofsa o ile a araba ka gore: “Ke bona pitša ya go apea ya molomo o ahlamego yeo e butšwetšwago gomme molomo wa yona o furaletše leboa.” Pono yeo e be e bontšha e sa le pele mohuta wa molaetša wo Jeremia a bego a tlo o bolela. (Bala Jeremia 1:13-16.) Pitša ya go apea ya seswantšhetšo e be e sa butšwetšwe gore e fole, eupša e be e butšweletšwa go oketša mollo ka fase ga yona. Ee, Jehofa o be a bolelela pele gore mathata a swanago le seela se se fišago kudu seo se bego se etšwa pitšeng ye a tla tšhologela nageng ya Juda ka baka la go dula e sa botege. O nagana gore ke ka baka la’ng molomo wa pitša ye o be o sekamišeditšwe ka borwa? Se se be se bolela gore mathata a be a tlo tšwa ka leboa—Babilona e be e tlo hlasela go tšwa thokong yeo. Go bile bjalo. Nywageng ya gagwe e le moporofeta, Jeremia o ile a bona mathata ka go latelelana a etšwa pitšeng ye e belago ya go apea gomme a feleletša ka go fedišwa ga Jerusalema.

² Babilona ga e sa le gona, eupša o na le lebaka la go kgahlegela melaetša ya Jeremia ya boporofeta. Ka baka la’ng? Ka gobane o phela “mehleng ya bofelo” moo batho ba bantši ba ipolelago gore ke Bakriste; eupša bona le dikereke tša bona ba sa amogelwe ke Modimo. (Jer. 23:20) Go fapana le seo, go swana le Jeremia, wena le Dihlatsegotee le wena ga le bolele molaetša wa kahlolo feela eupša le bolela le wa kholofelo.

3. (a) Ditiragalo tšeo di lego pukung ya Beibele ya Jeremia di beakantšwe bjang? (b) Morero wa Kgaolo ya 2 ya puku ye ke ofe?

³ Go bonagala Jeremia a ile a botša mongwaledi wa gagwe pego ye karolong ya mafelelo ya go ba ga gagwe moporofeta, go e na le go ngwala ditiragalo ge di dutše di direga. (Jer. 25:1-3; 36:1, 4, 32) Puku ye ga se ya ngwalwa ka tatelano ya ditiragalo ka gobane Jeremia o ile a bea dikarolo tše dintši tša yona go ya ka seo go bolelwago ka sona. Ka gona, o tla hwetša e le mo go holago go kwešiša kakaretšo ya ditiragalo ya puku ya Jeremia le ya Dillo tša Jeremia le tsela yeo di diragetšego ka yona. Bona tšhate yeo e lego go letlakala 19. Go tseba gore ke mang yo e bego e le kgoši ya Juda ka nako efe, gomme mabakeng a mangwe go tseba gore go be go diragala eng Juda le go e dikologa go tla go thuša go kwešiša gakaone seo Jeremia a se boletšego goba go se dira. Ka go re’alo, o tla be o hlametšwe gakaone go holwa ke melaetša e tšwago go Modimo e eya go batho ba Gagwe yeo e bolelwago ke Jeremia.

DITIRAGALO TŠA MEHLENG YA JEREMIA

4-6. Boemo bja batho ba Modimo ba bogologolo e be e le bofe nywagasomeng ya pele ga ge Jeremia e ka ba moporofeta?

⁴ Jeremia o ile a porofeta nakong ya diphetogo tše dintši. E be e le nako ya dintwa magareng ga Asiria, Babilona le Egipita. Mo e ka bago nywaga e 93 pele Jeremia e ka ba moporofeta, Asiria e ile ya fenya mmušo wa ka leboa wa meloko e lesome ya Isiraele gomme ya thopa badudi ba bantši ba yona. Ka nako yeo, Jehofa o ile a lwela Jerusalema le kgoši ya yona e botegago e lego Hesekia kgahlanong le tlhaselo ya Asiria. O tla gopola kamoo Modimo a ilego a bolaya bahlabani ba manaba ba 185 000 ka mohlolo. (2 Dikg. 19:32-36) Yo mongwe wa barwa ba Hesekia e be e le Manase. Go bonagala Jeremia a belegwe nakong ya pušo ya Manase ya nywaga e 55, ka nako yeo Juda e bego e le ka tlase ga taolo ya Asiria ya bopolitiki.—2 Dikor. 33:10, 11.

⁵ Jeremia o ngwadile puku ya Dikgoši tša Pele le tša Bobedi, moo re balago gore Manase o ile a tsošološa mafelo a phagamego ao tatagwe a bego a a fedišitše. Manase o ile a agela Baali le makoko a legodimo dialetare, gaešita le go di aga ka gare ga tempele ya Jehofa. Le gona, Manase o ile a tšholla madi a mantši a se nago molato, a neela morwa wa gagwe e le sehlabelo sa go fišwa go modimo wa maaka. Ka kakaretšo, “o ile a dira dilo tše mpe ka tekanyo e kgolo mahlong a Jehofa.” Ka baka la bokgopo bjoo ka moka, Modimo o boletše gore bošula bo be bo tla tlela Jerusalema le Juda go etša ge bo be bo šetše bo tletše Samaria le Isiraele. (2 Dikg. 21:1-6, 12-16) Ka morago ga lehu la Manase, morwa wa gagwe e lego Amone o ile a tšwetša pele ditiro tša tatagwe tša go rapela medingwana, eupša kgauswinyane dilo di be di tlo fetoga. Ka morago ga nywaga e mebedi, Amone o ile a bolawa, ke moka morwa wa gagwe wa nywaga e seswai e lego Josia a ba kgoši ka 659 B.C.E.

⁶ Nakong ya pušo ya Josia ya nywaga e 31, Babilona e ile ya thoma go ba le matla a fetago a Asiria. Josia o ile a bona se e le sebaka se sebotse sa gore Juda e buše e ikemele gore e se sa hlwa e bušwa ke bašele. Go fapana le tatagwe le rakgolo wa gagwe, Josia o ile a hlankela Jehofa ka potego gomme a dira diphetogo tše kgolo tša bodumedi. (2 Dikg. 21:19–22:2) Ngwageng wa gagwe wa bo-12 e le kgoši, Josia o ile a fediša mafelo a phagamego, dikota tše kgethwa gotee le diswantšho tša bodumedi bja maaka mmušong wa gagwe ka moka gomme ka morago a laela gore tempele ya Jehofa e lokišwe. (Bala 2 Dikoronika 34:1-8.) Ka mo go kgahlišago, e be e le ka ngwaga wa bo-13 wa pušo ya Josia (647 B.C.E.) moo Jeremia a ilego a kgethwa gore e be moporofeta wa Modimo.

7, 8. (a) Pušo ya Kgoši Josia e be e fapana bjang le ya bao ba bušitšego pele ga gagwe e lego Manase le Amone? (b) Josia e be e le motho wa mohuta mang? (Bona lepokisi leo le lego go letlakala 20.)

⁷ Ge tempele e be e tsošološwa, ka ngwaga wa bo-18 wa pušo ya Kgoši ya go loka e lego Josia, moperisita yo a phagamego o ile a hwetša “puku ya molao.” Kgoši e ile ya laela gore mongwaledi wa yona a e balele yona. Josia o ile a lemoga diphošo tša setšhaba sa gagwe, ke moka a nyaka tlhahlo ya Jehofa ka moporofeta wa mosadi e lego Huluda gomme a laela balata ba gagwe go boloka melao ya Modimo. Huluda o ile a tsebiša Josia gore Jehofa o be a tlo tlišetša Bajuda “bošula” ka baka la go se botege ga bona. Lega go le bjalo, ka baka la ge Josia a be a na le pono e nepagetšego ka borapedi bjo bo sekilego, bošula bjoo bo be bo ka se tle nakong ya gagwe.—2 Dikg. 22:8, 14-20.

⁸ Kgoši Josia o ile a mpshafatša maiteko a gagwe a go fediša selo le ge e le sefe seo se sepedišanago le borapedi bja medimo ya diswantšho. Maiteko a a gagwe a dirile gore a fihle tikologong yeo e kilego ya laolwa ke mmušo wa ka leboa wa Isiraele e le gore a fediše mafelo a phagamego gotee le aletare yeo e lego Bethele. Le gona, o ile a lokišetša gore go be le monyanya o mogolo wa Paseka. (2 Dikg. 23:4-25) Nagana kamoo se se ilego sa thabiša Jeremia ka gona! Lega go le bjalo, go ile gwa ba thata go dira gore batho ba fetoše ditsela tša bona. Manase le Amone ba be ba dirile gore batho ba rapele medingwana e gobogilego, ka gona ba be ba sa botegele borapedi bja therešo. Go sa šetšwe diphetogo tšeo Josia a bego a di dira, Modimo o ile a tutuetša Jeremia go bolela gore medimo ya Bajuda e be e le e mentši go etša metse ya bona. Batho ba motseng wa gabo moporofeta yo ba be ba swana le mosadi yo a sa botegego—ba be ba tlogetše Jehofa gomme ba otswa le medimo e šele. Jeremia o boletše gore: “Le beile dialetare tše dintši go etša mekgotha ya Jerusalema bakeng sa selo seo se hlabišago dihlong, e lego dialetare tša go thuntšhetša Baali muši wa dihlabelo.”—Bala Jeremia 11:1-3, 13.

9. Nywaga ya mafelelo ya pušo ya Josia e be e na le ditiragalo dife tšeo di bego di akaretša ditšhaba tše dingwe?

⁹ Go etša ge go bolela ga Jeremia melaetša e bjalo go se gwa ka gwa fetoša Bajuda, ka mo go swanago ga se gwa ka gwa fetoša taba ya gore ditšhaba tšeo di bego di ba dikologile di be di lwela go laola naga yeo. Ka 632 B.C.E., madira a kopanego a Bababilona le a Bamede a ile a fenya Ninife, e lego mošate wa Asiria. Ka morago ga nywaga e meraro, Farao Neko o ile a ya le madira a gagwe ka leboa go yo thuša Baasiria bao ba bego ba fokola. Ka mabaka ao a sego a bolelwa ka Beibeleng, Josia o ile a leka go gomiša madira a Egipita kua Megido, eupša o ile a gobatšwa o šoro moo a ilego a hwa. (2 Dikor. 35:20-24) Tiragalo ye e nyamišago e be e tla tliša diphetogo dife tša dipolitiki le tša bodumedi kua Juda? Le gona Jeremia o be a tla lebeletšana le ditlhohlo dife tše difsa?

GO FETOGA GA BODUMEDI KUA JUDA

10. (a) Ke ka kgopolo efe mehla ya ka morago ga lehu la Josia e swanago le mehla ya rena? (b) Go ahlaahla ditiro tša Jeremia go ka go hola bjang?

¹⁰ Nagana kamoo Jeremia a ilego a ikwa ka gona ge a ekwa ka lehu la Josia. Ka baka la go nyama, o ile a hlama dikopelo tša go llela kgoši. (2 Dikor. 35:25) Ye e be e šetše e le nako ya go hlobaela, gomme go se tsepame ga mebušo e mengwe go be go gateletša Juda. Mebušo ya manaba e lego Egipita, Asiria le Babilona e be e lwela go laola naga yeo. Boemo bja bodumedi kua Juda bo ile bja fetoga ka morago ga lehu la Josia. E be e le mafelelo a pušo yeo e bego e thekga modiro wa Jeremia gomme e le mathomo a pušo e thata. Bana babo rena ba bantši mehleng yeno ba ile ba lebeletšana le phetogo e swanago, go tloga go tokologo ya borapedi go ya go ditlaišo le go thibelwa. Go tseba mang gore ke ba bakae ba rena bao kgauswinyane ba tlago go lebeletšana le diphetogo tše di swanago? Seo se ka re kgoma bjang? Ke eng seo re tla swanelwago ke go se dira e le gore re dule re botega? Re naganne ka dipotšišo tše, e tla ba mo go kgothatšago go ela hloko ditlhohlo tšeo Jeremia a ilego a lebeletšana le tšona ka katlego.

11. Go ile gwa diragala eng kua Juda ka morago ga lehu la Josia?

¹¹ Badudi ba Juda ba ile ba bea morwa wa Josia e lego Jehoahase gore e be kgoši ya Jerusalema. Jehoahase yo gape a tsebjago e le Shalume, o bušitše ka dikgwedi tše tharo feela. Ge Farao Neko a be a boa go tšwa borwa ka morago ga go lwa le Bababilona, o ile a tloša kgoši e sa tšwago go bewa gomme a e iša Egipita, ke moka Jeremia a bolela gore Jehoahase ‘a ka se sa boa.’ (Jer. 22:10-12; 2 Dikor. 36:1-4) Legatong la gagwe, Neko a bea Jehoyakima gore e be kgoši, e lego morwa yo mongwe wa Josia. Jehoyakima ga se a ekiša mohlala o mobotse wa tatagwe. Go e na le go tšwetša pele diphetogo tšeo tatagwe a di dirilego, o ile a tšwela pele ka borapedi bja medimo ya diswantšho.—Bala 2 Dikgoši 23:36, 37.

12, 13. (a) Boemo bja bodumedi e be e le bofe mathomong a pušo ya Jehoyakima? (b) Baetapele ba bodumedi ba Bajuda ba ile ba swara Jeremia bjang?

¹² Mathomong a pušo ya Jehoyakima, Jehofa o ile a botša Jeremia gore a ye tempeleng gomme a sole Bajuda ka go lebanya ka baka la bokgopo bja bona. Ba be ba lebelela tempele ya Jehofa e le pheko yeo e tlago go ba šireletša. Lega go le bjalo, ge e ba ba be ba ka se tlogele ‘go utswa, go bolaya, go hlotlola, go ena ka maaka, go thuntšhetša Baali muši wa dihlabelo le go latela medimo e mengwe,’ Jehofa o be a tla lahla tempele ya gagwe. O be a tla dira se se swanago ka baikaketši bao ba bego ba rapela go yona, go etša ge a ile a lahla taberenakele yeo e bego e le Shilo mehleng ya Moperisita yo a Phagamego Eli. Naga ya Juda e be “e tla ba mašope.” (Jer. 7:1-15, 34; 26:1-6)a Nagana ka sebete seo Jeremia a bego a se nyaka gore a tle a bolele molaetša woo. Go bonagala a ile a bolela phatlalatša pele ga batho bao ba tsebegago le bao ba nago le tutuetšo. Ka tsela e swanago, ba bangwe ba bana babo rena le dikgaetšedi lehono ba ile ba ikwa ba nyaka sebete ka tekanyo e itšego gore ba kgone go bolela le batho ge ba nea bohlatse diterateng goba ba boledišana le bahumi goba batho ba bohlokwa. Lega go le bjalo, re ka ba le kgodišego ye: Modimo o tla re thekga e le ka kgonthe, go etša ge a ile a thekga Jeremia.—Baheb. 10:39; 13:6.

¹³ Ka baka la diphetogo tša bodumedi le tša dipolitiki tšeo di bego di le Juda, baetapele ba bodumedi ba be ba tla arabela bjang ge ba ekwa molaetša wa Jeremia? Pego ya moporofeta e re: “Baperisita le baporofeta le batho ka moka ba [ntshwara], ba re: ‘O tlo hwa lehu.’” Ba be ba galefile kudu gomme ba re: “Monna yo o swanetšwe ke kahlolo ya lehu.” (Bala Jeremia 26:8-11.) Lega go le bjalo, baganetši ba Jeremia ga se ba ka ba atlega. Jehofa o ile a thekga moporofeta wa gagwe gore a mo hlakodiše. Ge e le Jeremia yena, ga se a dumelela ponagalo e tšhošago ya baganetši ba gagwe goba palo ya bona e mo tšhoša. Le wena ga se wa swanela go tšhoga.

“O NGWALE . . . MANTŠU KA MOKA”

14, 15. (a) Ke modiro ofe wo Jeremia le mongwaledi wa gagwe Baruke ba ilego ba thoma go o dira ngwageng wa bone wa pušo ya Jehoyakima? (b) Jehoyakima e be e le motho wa mohuta mang? (Bona lepokisi leo le lego go letlakala 25.)

¹⁴ Ka ngwaga wa bone wa pušo ya Jehoyakima, Jehofa o ile a botša Jeremia gore a ngwale mantšu ka moka ao Jehofa a bego a mmoditše ona go tloga mehleng ya Josia. Ka go re’alo, Jeremia o ile a tsebiša mongwaledi wa gagwe e lego Baruke tšohle tšeo Modimo a mmoditšego tšona nywageng e 23 e fetilego. Melaetša ya gagwe ya kahlolo e be e akaretša mo e ka bago dikgoši tše 20 le mebušo. Jeremia o ile a laela Baruke gore a balele godimo lengwalo le la go phuthwa ka ntlong ya Jehofa. Morero wa maiteko a e be e le ofe? Jehofa o itše: “Mohlomongwe ba ntlo ya Juda ba tla theetša bošula ka moka bjoo ke naganago go ba dira bjona, mo e lego gore yo mongwe le yo mongwe a ka goma tseleng ya gagwe e mpe gomme ka ba lebalela molato wa bona le sebe sa bona.”—Jer. 25:1-3; 36:1-3.

¹⁵ Ge mohlankedi wa kgoro a be a balela Jehoyakima lengwalo la go phuthwa, kgoši e ile ya le gagola gomme ya le fiša ka mollo. Ke moka ya laela gore Jeremia le Baruke ba tlišwe pele ga yona. “Eupša Jehofa o ile a dula a ba utile.” (Bala Jeremia 36:21-26.) Ka baka la mekgwa e mebe ya Jehoyakima, Jehofa o ile a bolela ka moporofeta wa gagwe gore kgoši ye e be e tlo “bolokwa bjalo ka ge eka go bolokwa pokolo e tona.” E be e tlo “gogwa le go lahlelwa ka ntle ga dikgoro tša Jerusalema.” (Jer. 22:13-19) Na o nagana gore boporofeta bjo bjo bo kwagalago bo ka ganwa e le ge go naganwa gore Jeremia o feteletša dilo?

16. Jeremia o ile a bolela molaetša ofe o kgahlišago?

¹⁶ Go sa šetšwe gore o be a swanetše go bolela melaetša e bjalo ya kahlolo, Jeremia e be e se moporofeta yo a bolelago dikahlolo feela. O be a bolela le molaetša wa kholofelo. Jehofa o be a tla hlakodiša mašaledi a Isiraele go manaba a ona gomme a a bušetše nageng ya ona, moo a tlago go dula ka polokego. Modimo o be a tla dira ‘kgwerano e mpsha le ya neng le neng’ le batho ba gagwe gomme a ngwale molao wa gagwe ka dipelong tša bona. O be a tlo ba lebalela melato ya bona gomme a se sa gopola dibe tša bona. Go feta moo, setlogolo sa Dafida se be se tla “phetha toka le toko nageng.” (Jer. 31:7-9; 32:37-41; 33:15) Diporofeto tše di be di tla phethagala nywageng e masome le e makgolo yeo e bego e sa tla, e be e tla ba phethagalo yeo e tlago go kgoma maphelo a rena gomme ya re nea kholofelo ya bokamoso bja ka mo go sa felego. Eupša mehleng ya Jeremia, manaba a Juda a ile a tšwela pele a lwela go laola tikologo yeo.—Bala Jeremia 31:31, 33, 34; Baheberu 8:7-9; 10:14-18.

GO TSOGA GA BABILONA

17, 18. Ke ditiragalo dife tša ditšhaba tše dingwe tšeo di diragetšego nywageng ya mafelelo ya pušo ya Jehoyakima le ya Tsedekia?

¹⁷ Ka 625 B.C.E., Bababilona le Baegipita ba ile ba lwa ntwa ya makgaolakgang kua Karakemishi, kgauswi le noka ya Eforate moo e ka bago dikhilomithara tše 600 ka leboa la Jerusalema. Kgoši Nebukadinetsara o ile a fenya madira a Farao Neko, a fediša mmušo wa Egipita nageng yeo. (Jer. 46:2) Ga bjale Nebukadinetsara o be a buša Juda gomme Jehoyakima o ile a gapeletšega go ba mohlanka wa gagwe. Lega go le bjalo, Jehoyakima o ile a rabela ka morago ga gore a buše nywaga e meraro e le mohlanka wa Nebukadinetsara. (2 Dikg. 24:1, 2) Ge a arabela go seo, Nebukadinetsara le madira a gagwe ba ile ba gwantela Juda ka 618 B.C.E. gomme ba dikanetša Jerusalema. Leka go bona ka leihlo la kgopolo kamoo dinako di bego di le thata ka gona, gaešita le go moporofeta wa Modimo e lego Jeremia. Go molaleng gore Jehoyakima o ile a hwa thakelelong yeo.b Morwa wa gagwe e lego Jehoyakini o ile a ineela go Bababilona ka morago ga go buša Juda ka dikgwedi tše tharo feela. Nebukadinetsara o ile a tšea mahumo a Jerusalema gomme a iša bothopša Jehoyakini, malapa a kgoši, banna ba maemo a godimo ba Juda, banna ba matla setšhabeng le ditsebi tša mošomo wa diatla. Gare ga bao ba thopilwego go be go na le Daniele, Hanania, Mishaele le Asaria.—2 Dikg. 24:10-16; Dan. 1:1-7.

¹⁸ Nebukadinetsara o ile a bea Tsedekia e lego yo mongwe wa barwa ba Josia gore e be kgoši ya Juda. O be a tlo ba kgoši ya mafelelo lefaseng lešikeng la Dafida. Pušo ya gagwe e fedile ge Jerusalema le tempele ya yona di be di senywa ka 607 B.C.E. (2 Dikg. 24:17) Lega go le bjalo, nywaga e 11 ya pušo ya Tsedekia e be e na le mathata a mantši a setšhaba le a dipolitiki kua Juda. Go molaleng gore Jeremia o be a swanetše go bota ka mo go feletšego Yo a mo kgethilego gore e be moporofeta.

19. Batho ba mehleng ya Jeremia ba ile ba arabela bjang molaetšeng wa gagwe, gona ke ka baka la’ng seo se swanetše go go kgahla?

¹⁹ Ipee boemong bja Jeremia. Ga e sa le go tloga mehleng ya Josia, Jeremia o bone khuduego ya tša dipolitiki le go phuhlama ga bomoya gare ga batho ba Modimo. Lega go le bjalo, o be a tseba gore dilo di be di tlo mpefala. Batho ba motseng wa gabo ba ile ba mmotša gore: “O se ke wa porofeta ka leina la Jehofa, gore re se tlo go bolaya ka diatla.” (Jer. 11:21) Gaešita le ge diporofeto tša Jeremia di phethagetše, Bajuda ba ile ba re: “Ge e le mabapi le lentšu leo o re boditšego lona ka leina la Jehofa, ga re go theetše.” (Jer. 44:16) Lega go le bjalo, maphelo a batho a be a le kotsing, go etša ge go le bjalo le lehono. Molaetša wo o o bolelago o tšwa go Jehofa, go etša ge go be go le bjalo le ka wa Jeremia. Ge go le bjalo, gona o ka matlafatša phišego ya gago bodireding ka go hlahloba kamoo Jehofa a ilego a šireletša moporofeta wa gagwe nakong yeo e bego e lebiša go senyweng ga Jerusalema.

MEHLA YA MAFELELO YA LEŠIKA LA BOGOŠI

20. Ke ka baka la’ng pušo ya Tsedekia ka mo go kgethegilego e be e le e thata go Jeremia? (Bona lepokisi leo le lego go letlakala 29.)

²⁰ Mohlomongwe nywaga e thata kudu ya go porofeta ga Jeremia e bile nakong ya pušo ya Tsedekia. Tsedekia “o ile a dira tše mpe mahlong a Jehofa,” go swana le ba bantši bao ba bušitšego pele ga gagwe. (Jer. 52:1, 2) E be e le mohlanka wa Bababilona gomme Nebukadinetsara o ile a mo eniša ka leina la Jehofa, e lego keno yeo e bego e tla mo gapeletša go ikokobeletša kgoši ya Babilona. Go sa šetšwe seo, Tsedekia o ile a rabela mafelelong. Ka nako e swanago, manaba a Jeremia a be a mo gatelela kudu gore a thekge borabele bjoo.—2 Dikor. 36:13; Hesek. 17:12, 13.

21-23. (a) Ke dihlopha dife tšeo di ganetšanago tšeo di bego di le gona Juda mehleng ya pušo ya Tsedekia? (b) Jeremia o ile swarwa bjang ka baka la seo a ilego a se dira, gomme ke ka baka la’ng seo se swanetše go go kgahla?

²¹ Go bonagala mathomong a pušo ya Tsedekia go ile gwa fihla batseta Jerusalema ba etšwa go dikgoši tša Edomo, Moaba, Amoni, Tiro le Sidone. Mohlomongwe morero wa bona e be e le go dira gore Tsedekia a ba tlatše gore ba lwe le Nebukadinetsara. Lega go le bjalo, Jeremia o ile a kgothaletša Tsedekia gore a ikokobeletše Babilona. Ka go dumelelana le seo, Jeremia o ile a nea batseta bao dijoko e le ge a bontšha gore ditšhaba tša bona le tšona di swanetše go hlankela Bababilona. (Jer. 27:1-3, 14)c Batho ba be ba sa rate seo Jeremia a bego a se dira gomme karolo ya gagwe e le mmoleledi yo a bolelago molaetša o sa rategego e ile ya thatafatšwa le go feta ke Hanania. Hanania e be e le moporofeta wa maaka yo a ilego a bolela ka go tia phatlalatša ka leina la Modimo gore joko ya Bababilona e be e tla robja. Lega go le bjalo, lentšu la Jehofa leo le boletšwego ke Jeremia e be e le la gore pele ga ge ngwaga o fela, Hanania wa moikaketši o be a tlo hwa. Go ile gwa ba bjalo.—Jer. 28:1-3, 16, 17.

²² Juda ga bjale e be e arogane ka dihlopha tše pedi tšeo di ganetšanago, go be go na le bao ba bego ba thabela go ikokobeletša Babilona le bao ba bego ba kgothaletša borabele. Ka 609 B.C.E., Tsedekia o ile a rabela ka go nyaka thušo ya madira Egipita. Ka gona, Jeremia o ile a swanelwa ke go lebeletšana le sehlopha sa batho bao ba tletšego botšhaba le bao ba sa laolegego bao ba thekgago borabele. (Jer. 52:3; Hesek. 17:15) Nebukadinetsara le madira a gagwe ba ile ba boela Juda go yo emiša borabele bjoo gomme ba fenya metse ka moka ya Juda le go rakelela Jerusalema gape. Molaetša wa Jeremia go Tsedekia le balata ba gagwe ka nako ye e thata kudu e be e le wa gore Jerusalema e be e tla wela diatleng tša Bababilona. Batho bao ba bego ba šetše motseng ba be ba tlo hwa. Bao ba bego ba tla tšwela ka ntle ba ya go Bakaladea ba be ba tlo phologa.—Bala Jeremia 21:8-10; 52:4.

²³ Dikgošana tša Juda di be di re Jeremia ke moeki yo a bego a thekga Bababilona. Ge a be a bolela therešo, dikgošana tša Juda di ile tša mo otla gomme tša mo tsenya kgolegong. (Jer. 37:13-15) Jeremia o be a dutše a ka se nolofatše molaetša wa Jehofa. Ka gona, dikgošana tšeo di ile tša phegelela Tsedekia gore a bolaye Jeremia. Di ile tša lahlela moporofeta yoo ka petseng yeo e se nago meetse, moo a ka bego a ile a hwela ka lerageng. Eupša Ebede-meleke wa Moethiopia, yo a bego a hlankela ka ntlong ya kgoši, o ile a hlakodiša Jeremia. (Jer. 38:4-13) Ke gantši gakaakaang batho ba Jehofa ba lebeletšana le dikotsi tše šoro mehleng yeno ka baka la go gana go tšea karolo dingangišanong tša dipolitiki ka baka la matswalo a bona! Go molaleng gore dilo tšeo di diragaletšego Jeremia di ka go matlafaletša go lebeletšana le diteko le go di fenya.

24. Hlalosa ditiragalo tšeo di diragetšego ka 607 B.C.E.

²⁴ Mafelelong ka 607 B.C.E., Bababilona ba ile ba thuba merako ya Jerusalema gomme motse wa wa. Madira a Nebukadinetsara a ile a fiša tempele ya Jehofa, a phušola merako ya motse gomme a bolaya banna ba maemo a godimo ba Juda. Tsedekia o ile a leka go tšhaba, fela a swarwa gomme a tlišwa go yo a mo fentšego. Barwa ba Tsedekia ba ile ba bolawa pele ga mahlo a gagwe gomme Nebukadinetsara a mo foufatša, a mo tlema ke moka a mo iša Babilona. (Jer. 39:1-7) Ee, mantšu a Jeremia mabapi le Juda le Jerusalema a be a phethagetše. Go e na le gore moporofeta wa Modimo a thabe, o ile a lla ka baka la bošula bjo bo bego bo tletše batho ba gabo. Re ka bala mantšu a gagwe ka pukung ya Beibele ya Dillo tša Jeremia. Re swanetše go kgomega kudu ge re dutše re bala puku yeo.

MODIRO GARE GA MAŠALEDI A JUDA

25, 26. (a) Ke ditiragalo dife tšeo di tlilego ka morago ga go wa ga Jerusalema? (b) Batho ba mehleng ya Jeremia ba ile ba arabela bjang molaetšeng wa gagwe ka morago ga go wa ga Jerusalema?

²⁵ Go be go direga eng ka Jeremia ge ditiragalo tše tše dikgolo di be di direga? Dikgošana tša Jerusalema di be di mo golegile, eupša Bababilona bao ba ba fentšego ba ile ba mo swara ka botho gomme ba mo lokolla. Ka morago, Jeremia o ile a tswakana le Bajuda ba bangwe bao ba bego ba išwa bothopša, eupša yena o ile a lokollwa. O be a sa na le mo gontši mo a swanetšego go go dira tirelong ya Modimo; o be a sa na le modiro wo a swanetšego go o dira gare ga baphologi. Nebukadinetsara o ile a bea Gedalia gore e be mmušiši nageng yeo e fentšwego, a holofetša mašaledi a Juda khutšo ge feela a ka dula a mo hlankela, yena kgoši ya Babilona. Lega go le bjalo, Bajuda ba bangwe bao ba sa kgotsofalego ba ile ba bolaya Gedalia. (Jer. 39:13, 14; 40:1-7; 41:2) Jeremia o ile a kgothaletša mašaledi a Bajuda gore a tšwele pele a dula nageng yeo le gore a se ke a tšhošwa ke kgoši ya Babilona. Lega go le bjalo, baetapele ba ona ba ile ba re Jeremia ke moaketši gomme ba tšhabela Egipita, ba tšea Jeremia le Baruke ka šiši. Lega go le bjalo, Jeremia o ile a porofeta gore Nebukadinetsara o be a tlo hlasela naga yeo le go e fenya gomme a tlišetše bafaladi ba Bajuda bošula.—Jer. 42:9-11; 43:1-11; 44:11-13.

²⁶ Le gona mo gape, karabo ya batho ba motseng wa gabo Jeremia e be e le gore ba ka se theetše moporofeta wa therešo wa Modimo. Ka baka la’ng? Ba ile ba re: “Go tloga nakong ya ge re be re kgaotša go thuntšhetša ‘mohumagadi wa magodimo’ muši wa dihlabelo le go mo tšhelela dibego tša dino re ile ra hloka dilo ka moka gomme ra fela ka tšhoša le ka tlala.” (Jer. 44:16, 18) Se se bontšha kamoo batho ba mehleng ya Jeremia e bego e le ba babe ka gona. Ka lehlakoreng le lengwe, ke mo go kgothatšago gakaakaang go rena go tseba gore motho yo a sa phethagalago a ka dula a botegela Jehofa go sa šetšwe gore o dikologilwe ke batho bao ba sa botegego!

27. Ke eng seo re se tsebago ka nywaga ya mafelelo ya Jeremia e le moporofeta?

²⁷ Tiragalo ya mafelelo yeo Jeremia a e ngwadilego, e lego go lokollwa ga Jehoyakini kgolegong a le diatleng tša mohlatlami wa Nebukadinetsara e lego Efila-merodaka, e diragetše ka ngwaga wa 580 B.C.E. (Jer. 52:31-34) Ka nako yeo, Jeremia o swanetše go ba a be a na le nywaga e ka bago e 90. Ga re na tsebišo e ka botwago mabapi le gore o hwile neng. Go bonagala a phetše nywaga ya gagwe ya mafelelo kua Egipita gomme a hwela moo a botega ka morago ga nywaga e ka bago e 67 a le tirelong e kgethegilego ya Jehofa. O hlanketše nywageng ya ge borapedi bja therešo bo be bo tšeelwa godimo le nywageng e mentši ya ge borapedi bja bohlanogi bo be bo le gohle go mo dikologa. Go be go na le bao ba bego ba mo theetša gare ga batho ba boifago Modimo. Lega go le bjalo, batho ba bantši ba be ba gana melaetša ya gagwe e bile ba mo hloile kudu. Na seo se ra gore Jeremia o be a paletšwe? Le gatee! Go tloga mathomong, Jehofa o be a mmoditše gore: “Ba tla lwa le wena, eupša ba ka se go fenye, ka gobane ‘ke na le wena.’” (Jer. 1:19) Thomo ya rena re le Dihlatse tša Jehofa lehono e swana le ya Jeremia. Ka gona, re ka letela gore batho ba arabele ka tsela e swanago molaetšeng wa rena. (Bala Mateo 10:16-22.) Bjale ke dithuto dife tšeo re ka ithutago tšona go Jeremia, le gona re swanetše go lebelela bodiredi bja rena bjang? A re ahlaahleng dipotšišo tše.