Filemone Le Onesimo—Ba Kopantšwe Borwarreng Bja Bokriste

LE LENGWE la mangwalo a buduletšwego ke Modimo a moapostola Paulo le bolela ka bothata bjo bo hlekesetšwago bjo bo akaretšago banna ba babedi. Yo mongwe e be e le Filemone gomme yo mongwe e le Onesimo. Banna ba e be e le bomang? Ke eng seo se ilego sa dira gore Paulo a kgahlegele boemo bja bona?

Filemone yo e lego moamogedi wa lengwalo, o be a dula Kolose kua Asia Minor. Ka go se swane le Bakriste ba bangwe ba bantši lefelong leo, Filemone o be a tlwaelane le Paulo ka ge a be a amogetše ditaba tše di lokilego ka baka la modiro wa go bolela wa moapostola. (Ba-Kolose 1:1; 2:1) Paulo o be a mo tseba e le ‘modiri-gotee yo a rategago.’ Filemone e be e le mohlala wa tumelo le lerato. O be a amogela baeng gomme e le mothopo wa tapološo go Bakriste-gotee le yena. Go bonala Filemone gape e be e le monna yo a bego a e-na le sa gagwe ka ge ntlo ya gagwe e be e le e kgolo ka mo go lekanego gore diboka tša phuthego ya lefelong leo di ka swarelwa go yona. Go šišintšwe gore Apia le Aragipo, e lego batho ba bangwe ba babedi bao ba bolelwago lengwalong la Paulo, e ka ba e be e le mosadi wa gagwe le morwa wa gagwe. Filemone o be a bile a e-na le bonyenyane mohlanka o tee, e lego Onesimo.—Filemone 1, 2, 5, 7, 19b, 22.

Motšhabi yo a Lego Roma

Mangwalo ga a re botše lebaka leo ka lona Onesimo a bego a le dikhilomithara tše fetago 1400 kgole le gae a e-na le Paulo kua Roma, moo lengwalo le le yago go Filemone le ngwaletšwego gona mo e ka bago ka 61 C.E. Eupša Paulo o ile a botša Filemone gore: “Xe O ka ba le se O se senyexetšwexo ka yêna [Onesimo], xoba xe a ka ba le molato xo wene, di latê xo nna.” (Filemone 18) Mantšu a a dira gore e be mo go kwalago gore Onesimo o be a na le bothata le mong wa gagwe, e lego Filemone. Lengwalo la Paulo le be le ngwadilwe ka pakane ya go boelanya banna ba babedi.

Go šišintšwe gore Onesimo o ile a ba motšhabi ka morago ga go hula Filemone e le gore a lefelele leeto la gagwe la go ya Roma. Moo o be a ikemišeditše go ikuta mašabeng a mantši-ntši.a Lefaseng la ba-Gerika le ba-Roma, batšhabi ba be ba sa bake bothata feela go beng-bahlanka eupša ba be ba bo baka le go lekgotla la taolo la setšhaba. Roma ka boyona go thwe e be e “tumile gampe ka go ba botšhabelo bjo bo tlwaelegilego” bja bahlanka ba batšhabi.

Paulo o gahlane bjang le Onesimo? Beibele ga e re hlalosetše. Lega go le bjalo, ge boemo bjo bofsa bja tokologo bo be bo fokola, mohlomongwe Onesimo o ile a lemoga gore o be a ipeile boemong bjo kotsi ka mo go feteletšego. Motseng wa Roma, sehlopha se se kgethegilego sa maphodisa se be se tsoma bahlanka ba batšhabi bao molato wa bona e bego e le o mongwe wa melato e megolo kudu yeo e bego e tsebja molaong wa bogologolo. Go ya ka Gerhard Friedrich, “bahlanka ba batšhabi bao ba bego ba swarwa gantši ba be ba swaiwa diphatleng. Ba be ba hlokofatšwa gantši . . . , ba lahlelwa dibateng tšeo di lego disorokising goba ba bapolwa gore go nyamišwe bahlanka ba bangwe pelo gore ba se ke ba ekiša mohlala wa bona.” Friedrich o šišinya gore, mohlomongwe ka morago ga ge Onesimo a feletšwe ke tšhelete e utswitšwego gomme a tsoma lefelo la go khuta goba mošomo ka ntle le katlego, o ile a kgopela tšhireletšo le tamolelo go Paulo yo a bego a kwele ka yena legaeng la Filemone.

Ba bangwe ba dumela gore Onesimo o ile a tšhabela ka boomo go yo mongwe wa bagwera ba mong wa gagwe, a holofela gore ka tutuetšo ya motho yoo mo gongwe a ka bušetšwa tswalanong e botse le mong yo a mmefeletšwego ka mo go swanetšego ka lebaka le itšego. Methopo ya histori e bontšha gore seo e be e le “thušo e tlwaelegilego le e phatlaletšego ya bahlanka bao ba lego tlalelong.” Seithuti Brian Rapske se re, ge e ba go le bjalo gona bohodu bja Onesimo bo be bo “dirilwe mohlomongwe kudu bakeng sa go nolofatša go fihla ga gagwe pele ga monamoledi e lego Paulo go feta go ba karolo ya maano a go tšhaba.”

Paulo o Tsenya Letsogo

Go sa šetšwe lebaka leo a ilego a tšhaba ka lona, go bonala Onesimo a ile a tsoma thušo ya Paulo gore a boelanywe le mong wa gagwe yo a galefilego. Seo se ile sa bea Paulo bothateng. Yo e be e le mohlanka yo e bego e se modumedi yo e bego e le motšhabi wa mosenyi. Na moapostola o be a swanetše go leka go mo thuša ka go otelela mogwera yo e lego Mokriste gore a se ke a diriša tshwanelo ya gagwe ya molao bakeng sa go phetha kotlo e šoro? Paulo o be a swanetše go dira’ng?

Nakong ya ge Paulo a be a ngwalela Filemone, motšhabi go bonala a be a bile le moapostola ka lebakanyana. E be e le nako e lekanego moo e lego gore Paulo o be a ka bolela gore Onesimo e be e le ‘ngwanešo yo a rategago.’ (Ba-Kolose 4:9, PK) Paulo o boletše ka tswalano ya gagwe ka noši ya moya le Onesimo ka gore: “Ke tla xo wene kè rapêlêla ngwan’a-ka yo ke mo tswetšexo kè tlemilwe kè l’yalo.” Go ditla-morago ka moka tšeo di bego di ka direga, se e swanetše go ba e bile seo Filemone a bego a sa se letela le ganyenyane. Moapostola o itše mohlanka yo pele a bego ‘a sa hole selo’ o be a boa e le ngwanabo wa Mokriste. Bjale Onesimo e be e tla ba ‘yo a holago,’ ka go rialo a phelela seo se bolelwago ke leina la gagwe.—Filemone 1, 10-12.

Onesimo e bile yo a holago kudu go moapostola yo a golegilwego. Ge e le gabotse Paulo nkabe a ile a mo tlogela a le moo, eupša ka ntle le go ba kgahlanong le molao, e be e tla ba go šwahlela ditshwanelo tša Filemone. (Filemone 13, 14) Lengwalong le lengwe leo le ngwadilwego mo e ka bago ka nako e swanago le ngwalelwa phuthego yeo e bego e kopanela legaeng la Filemone, Paulo o ile a bolela ka Onesimo e le “ngwan’ešo-mmotexi le moratiwa, e lexo wa xeno.” Se se bontšha gore Onesimo o be a šetše a hlatsetše potego ya gagwe.—Ba-Kolose 4:7-9.b

Paulo o ile a kgothaletša Filemone gore a amogele Onesimo ka botho, eupša ga se a ka a diriša matla a boapostola go mo laela gore a dire bjalo goba a lokolle mohlanka wa gagwe. Ka baka la bogwera bja bona le lerato leo ba le bontšhanago, Paulo o be a kgonthišegile gore Filemone o be a tla “dira le ka go fetiša” seo a bego a se kgopetšwe. (Filemone 21, PK) Seo “ka go fetiša” se ka bago se be se se bolela se tlogelwa se sa hlalosege ka gobane ke Filemone a nnoši yo a bego a ka dira phetho ka mo go swanetšego ka seo a ka se dirago ka Onesimo. Ba bangwe ba bone mantšung a Paulo kgopelo e sa bolelwago ya go kgopela gore motšhabi ‘a boe e le gore a ka tšwela pele a thuša Paulo bjalo ka ge a be a šetše a thomile go dira bjalo.’

Na Filemone o ile a amogela dikgopelo tša Paulo bakeng sa Onesimo? Go bonala go sa belaetše gore o ile a dira bjalo, gaešita le ge se se ka ba se ile sa se kgahliše beng ba bangwe ba bahlanka ba ba-Kolose bao mohlomongwe ba ka bego ba ile ba rata go bona Onesimo a hwetša kotlo yeo e beago mohlala bakeng sa go nyamiša bahlanka ba bona ka noši dipelo gore ba se ekiše mohlala wa gagwe.

Onesimo—Motho yo a Fetogilego

Lega go le bjalo, Onesimo o ile a boela Kolose a e-na le semelo se sefsa. Kgopolo ya gagwe e fetotšwe ke matla a ditaba tše di lokilego, ga go na pelaelo gore e ile ya ba setho se botegago sa phuthego ya Bokriste ya motseng woo. Gore Onesimo mafelelong o ile a lokollwa ke Filemone ga go utollwe ka Mangwalong. Lega go le bjalo, go ya ka pono ya moya, yo e bego e le motšhabi e ile ya ba motho yo a lokologilego. (Bapiša le 1 Ba-Korinthe 7:22.) Diphetogo tše di swanago di a direga lehono. Ge batho ba diriša melao ya motheo ya Beibele maphelong a bona, maemo le dimelo di a fetoga. Bao nakong e fetilego ba bego ba lebelelwa e le ba sa holego selo setšhabeng ba thušwa go ba baagi ba ba beago mohlala.c

A phapano e kaakang yeo go sokologela tumelong ya therešo go e dirilego! Le ge Onesimo wa kgale a ka ba a be ‘a sa hole selo’ go Filemone, Onesimo yo mofsa ga go pelaelo gore o ile a phelela leina la gagwe e le motho “yo a holago.” Le gona e bile tšhegofatšo e le ka kgonthe gore Filemone le Onesimo ba ile ba kopanywa borwarreng bja Bokriste.

[Mengwalo ya tlase]

[Lepokisi go letlakala 30]

BAHLANKA KA TLASE GA MOLAO WA ROMA

Ka tlase ga molao wa Roma wo o bego o buša lekgolong la pele la nywaga C.E., mohlanka o be a laolwa ka mo go feletšego ke hlohleletšo, dikganyogo le maikwelo a mong wa gagwe. Go ya ka mmegi wa ditaba Gerhard Friedrich, “go ya ka setšo le molao, mohlanka e be e se motho eupša e be e le selo seo mong wa sona a bego a ka se diriša ka bolokologi. . . . [O] be a bewa legorong le tee le diruiwa le ditlabakelo gomme o be a sa newe tlhokomelo le ge e le efe go ya ka molao wa selegae.” Mohlanka o be a ka se ke a tsoma go imollwa le ge e le gofe ga molao bakeng sa go hloka toka mo a tlaišwago ka gona. Ge e le gabotse, o be a swanelwa ke go fo phetha ditaelo tša mong wa gagwe. Go be go se na tekanetšo dikotlong tšeo di bego di ka dirišwa ke mong wa gagwe yo a befetšwego. Gaešita le ka molato o monyenyane, o diriša matla mabapi le lehu le bophelo.*

Le ge mohumi a ka ba a be a e-na le bahlanka ba makgolo a sego kae, gaešita le lapa le go ka thwego ga le a huma le ka ba le ba babedi goba ba bararo. Seithuti John Barclay se re: “Mediro yeo e bego e dirwa ke bahlanka ba šomago ka gae e be e le e fapanego kudu. Re hwetša bahlanka e le bahlwekiši, baapei, bašomi bao ba tlišago dijo, batseta, baledi, baledi ba ba nyantšhago le bahlokomedi ba mediro ka moka, go se sa bolelwa ka dirutegi tše di fapa-fapanego tšeo di ka hwetšwago malapeng ao a humilego. . . . Ka mantšu a kwalago, boemo bja bophelo bja mohlanka yo a šomago ka gae bo be bo ithekgile kudu-kudu ka tshekamelo ya mong wa gagwe gomme seo se be se ka tliša mafelelo a sa swanego: go ba mohlanka wa mong yo šoro go be go ka feleletša ka go tlaišwa ke tekanyo e sa laolegego ya bošula, eupša mong yo botho le yo a neago kudu a ka dira gore bophelo e be bjo bo kgotlelelegago gotee le bjo bo nago le kholofelo. Go na le mehlala e tumilego ya tshwaro e šoro yeo e begilwego dipukung tša kgale, eupša go bile go na le mengwalo e mentši yeo e hlatselago maikwelo a borutho magareng ga beng ba bangwe le bahlanka ba bona.”

*Mabapi le bohlanka gare ga batho ba Modimo ba mehleng ya bogologolo, bona Insight on the Scriptures yeo e gatišitšwego ke Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Bolumo 2, matlakala 977-9.