“Tlamo Yohle Ya Motho”

“Boifa Modimo, gomme o boloke ditaelo tša gagwe; ke se e lego tshwanelo go batho bohle [“tlamo yohle ya motho,” NW].”—MMOLEDI 12:13, PK.

1, 2. Ke ka baka la’ng e le mo go swanetšego go nagana ka tlamo ya rena go Modimo?

“KE ENG seo Jehofa a se nyakago go wena?” Moporofeta wa bogologolo o ile a rotoša potšišo yeo. Ke moka o ile a hlalosa seo Jehofa a se nyakago—e lego go bontšha toka, go rata botho le go sepela le Modimo ka boipoetšo.—Mika 6:8, NW.

² Mehleng ye ya go ikemela le ya boipušo, ba bantši ga ba iketla ka kgopolo ya gore Modimo o nyaka selo se sengwe go bona. Ga ba nyake go itlema. Eupša go thwe’ng ka phetho yeo Salomo a e fihleletšego go Mmoledi? “A re kweng phethego ya ditaba ka moka: Boifa Modimo, gomme o boloke ditaelo tša gagwe; ke se e lego tshwanelo go batho bohle [“tlamo yohle ya motho,” NW].”—Mmoledi 12:13, PK.

3. Ke ka baka la’ng re swanetše go naganišiša ka kelohloko ka puku ya Mmoledi?

³ Go sa šetšwe maemo le pono ya rena ka bophelo, re ka holega kudu ge e ba re hlahloba maemo ao phetho yeo e dirilwego go ona. Kgoši Salomo, e lego mongwadi wa puku ye e buduletšwego, o ile a hlahloba tše dingwe tša dilo tšona tšeo e lego karolo ya bophelo bja rena bja letšatši le letšatši. Ba bangwe mo gogwe ba ka akgofela go phetha ka gore tsheka-tsheko ye ya gagwe ge e le gabotse ga se e agago. Lega go le bjalo, e be e buduletšwe ke Modimo gomme e ka re thuša go lekola mediro ya rena le dilo tšeo di tlago pele, e lego se se tlago go feleletša ka lethabo le le oketšegilego.

Go Lebeletšana le Dipelaelo tša Motheo tša Bophelo

4. Ke eng seo Salomo a ilego a se hlahloba le go se ahla-ahla go Mmoledi?

⁴ Salomo o ile a hlahloba ka mo go tseneletšego ‘modiro wa bana ba batho.’ “Ka neêla pelo ya-ka xore tšohle tše di dirêxaxo fá tlase xa lexodimo ke di latišišê, ke di hlathê ka bohlale.” Ge a bolela ka “modirô” Salomo o be a tloga a sa bolele ka mošomo, eupša go e na le moo o be a bolela ka tekanyo ka moka ya seo banna le basadi ba swaregago ka sona maphelong a bona ka moka. (Mmoledi 1:13) Anke re hlahlobeng dipelaelo tše dingwe tše dikgolo goba mediro, ke moka re bapiše mediro ya rena ka noši le dilo tša rena tše di tlago pele.

5. O mongwe wa mediro e megolo ya batho ke ofe?

⁵ Ka kgonthe tšhelete e modung wa dipelaelo tše dintši tša batho le mediro. Ga go le o tee yo a ka bolelago ka tshwanelo gore Salomo o be a e-na le pono ya go se šetše mabapi le tšhelete yeo batho ba bangwe ba humilego ba nago le yona. O ile a dumela ka ntle le go dika-dika ka go nyakega ga tšhelete; go ba le ditšhelete tše di lekanego go phala go phela ka go itima dilo kudu goba ka bodiidi. (Mmoledi 7:11, 12) Eupša o swanetše go ba o ile wa bona gore tšhelete le dithoto tšeo e di rekago, e ka ba pakane e kgolo bophelong—go badiidi gotee le bahumi.

6. Re ka ithuta’ng ka tšhelete go tšwa go se sengwe sa diswantšho tša Jesu le go tšwa phihlelong ya Salomo ka noši?

⁶ Gopola seswantšho sa Jesu sa monna wa mohumi yoo ka go se kgotsofale le ka mohla, a ilego a šomela go hwetša se se oketšegilego. Modimo o ile a mo ahlola e le yo a se nago tlhaologanyo. Ka baka la’ng? Ka gobane ‘bophelo bja rena ga bo tšwe lehumong le go tše re di ruilego.’ (Luka 12:15-21) Phihlelo ya Salomo—mohlomongwe e le e kgolo go feta ya rena—e tiiša mantšu a Jesu. Bala tlhaloso yeo e lego go Mmoledi 2:4-9. Ka nako e nngwe Salomo o ile a ikgafela go hwetša mahumo. O ile a aga magae a mabaibai le dirapana. O be a ka kgona go ba le bagwera ba ba botse ba basadi, gomme a ikhweletša bona. Na lehumo le seo le ilego la mo dira gore a kgone go se dira di ile tša tliša kgotsofalo e tseneletšego, e lego maikwelo a go fihlelela se itšego e le ka kgonthe le morero bophelong bja gagwe? O ile a araba ka go lebanya gore: “Xe ke xalalêla medirô ye e dirilwexo ke diatla tša-ka, le ’tapišô tša mola kè e dira, ke hwetša è le lefêla, è le xo phuthêla phefô ka kobô, ka bôna xò se matšô-matšô fá tlase xa letšatši.”—Mmoledi 2:11; 4:8.

7. (a) Ke eng seo phihlelo e se hlatselago mabapi le bohlokwa bja tšhelete? (b) Ke eng seo wena ka noši o se bonego seo se hlatselago phetho ya Salomo?

⁷ Seo ke boemo bja kgonthe, e lego therešo yeo e bonagetšego maphelong a mantši. Re swanetše go dumela gore go ba le tšhelete e ntši feela ga go rarolle mathata ka moka. E ka rarolla a mangwe, bjalo ka go dira gore go hwetša dijo le diaparo go be bonolo. Eupša motho a ka apara seaparo se tee feela ka nako gomme a thabela feela tekanyo e itšego ya dijo le seno. Le gona, o badile ka bahumi bao maphelo a bona a tlaišwago ke tlhalo, bjala goba ke go diriša dihlare-tagi gampe le diphapano le ba leloko. Radimilione yo mogolo J. P. Getty o itše: “Ga se gore tšhelete e kgokagane ka tsela le ge e le efe le lethabo. Mo gongwe e kgokagane le go se thabe.” Ka lebaka le le kwalago, Salomo o ile a lokeletša go rata silifera legorong le tee le lefeela. Fapanya therešo yeo le tlhaloso ya Salomo e rego: “Borôkô byo bose ké bya modiri, xe a lle ka xonyane le xe e le ka kudu. Mohumi ó hlobaetšwa ke xo hora.”—Mmoledi 5:9-11.

8. Ke lebaka lefe leo le lego gona la go se feteletše bohlokwa bja tšhelete?

⁸ Tšhelete le dithoto gape ga di tliše kgotsofalo ge e le mabapi le bokamoso. Ge e ba o be o e-na le tšhelete e ntši le dithoto, mohlomongwe o be o tla be o e-na le pelaelo e oketšegilego mabapi le go di šireletša, gomme o be o sa tlo dula o sa tsebe seo letšatši le le latelago le tla tlago le sona. Na go ka direga gore di go lahlegele tšohle, gotee le bophelo bja gago? (Mmoledi 5:12-16; 9:11, 12) Ka ge se se le bjalo, ga se gwa swanela go ba thata go bona lebaka leo ka lona bophelo bja rena goba modiro di swanetšego go ba le morero o phagamego le o swarelelago go feta tšhelete le dithoto.

Lapa, Botumo le Matla a Taolo

9. Ke ka baka la’ng bophelo bja lapa bo ile bja tšweletšwa ka mo go swanetšego tlhahlobong ya Salomo?

⁹ Tlhahlobo ya Salomo ya bophelo e akaretša taba ya go swarega kudu ka lapa. Beibele e lebiša tlhokomelo kudu go bophelo bja lapa, go akaretša le lethabo la go ba le bana le go ba godiša. (Genesi 2:22-24; Psalme 127:3-5; Diema 5:15, 18-20; 6:20; Mareka 10:6-9; Ba-Efeso 5:22-33) Lega go le bjalo, na seo ke karolo e feletšego ya bophelo? Go bonala eka ba bantši ba nagana bjalo, ge go naganwa ka bohlokwa bjoo ditšo tše dingwe di bo beago go lenyalo, bana le ditlemo tša lapa. Lega go le bjalo, Mmoledi 6:3 e bontšha gore gaešita le go ba le bana ba lekgolo ga se senotlelo sa kgotsofalo bophelong. Akanya kamoo batswadi ba bantši ba ilego ba dira boikgafo ka baka la bana ba bona e le gore ba ba nee mathomo a mabotse le go ba nolofaletša bophelo bja bona. Le ge seo e le sa bohlokwa, ruri Mmopi wa rena ga se a ka a rera gore morero o mogolo wa go ba gona ga rena ke go fo fetišetša bophelo molokong o latelago, go etša ge diphoofolo ka tsela ya tlhago di dira bjalo gore di tšwetše pele mehuta ya tšona.

10. Ke ka baka la’ng go lebiša tlhokomelo ka mo go sa swanelago lapeng go ka itlhatsela e le lefeela?

¹⁰ Salomo ka temogo o ile a rotoša maemo a kgonthe a bophelo bja lapa. Ka mohlala, monna a ka lebiša tlhokomelo tabeng ya go fepa bana ba gagwe le ditlogolo. Eupša na ba tla ipontšha e le ba bohlale? Goba na ba tla ba mašilo go dirišeng seo a ilego a katanela go ba kgobokeletša sona? Ge e ba se se boletšwego mafelelong se direga, se e tla ba ‘lefeela le bošula bjo bogolo’ gakaakang!—Mmoledi 2:18-21; 1 Dikxoši 12:8; 2 Koronika 12:1-4, 9.

11, 12. (a) Ke medirong efe bophelong moo ba bangwe ba lebišitšego tlhokomelo gona? (b) Ke ka baka la’ng go ka bolelwa gore go tsoma botumo ke “xo phuthêla môya ka kobô”?

¹¹ Boemong bjo bongwe, ba bantši ba beile bophelo bjo bo tlwaelegilego bja lapa boemong bja tlase go boikemišetšo bja bona bja go fihlelela botumo goba matla a go phagamela ba bangwe. Se e ka ba phošo e tlwaelegilego kudu gare ga banna. Na o bone se go bao o tsenago le bona sekolo, badiri-gotee le wena goba baagišani? Ba bantši ba katana ka thata gore ba lemogwe, gore e be batho ba maemo goba ba diriše matla a taolo godimo ga ba bangwe. Eupša se ke sa bohlokwa e le ka kgonthe gakaaka’ng?

¹² Nagana kamoo ba bangwe ba katanago ka gona gore e be ba tumilego, e ka ba ka tekanyo e nyenyane goba e kgolo. Re bona se sekolong, tikologong ya rena le dihlopheng tše di fapa-fapanego tša tša leago. Gape ke matla a tutuetšago go bao ba nyakago go tsebja go tša bokgabo, boithabišo le dipolitiking. Lega go le bjalo, na ga se boiteko bjo e tlogago e le bja lefeela? Salomo o ile a go bitša ka go nepa gore ke “xo phuthêla môya ka kobô.” (Mmoledi 4:4) Gaešita le ge e ba mofsa a tuma setlamong, sehlopheng sa dipapadi goba sehlopheng sa tša mmino—goba monna yo itšego goba mosadi a hwetša botumo khamphaning goba setšhabeng—ke ba bakae bao ba tsebago e le ka kgonthe ka go tuma moo? Na batho ba bantši ka lehlakoreng le lengwe la lefase (goba gaešita le ba nageng yona yeo) ba a tseba gore motho yo o gona? Goba na ba fo tšwela pele ka bophelo ba sa tsebe ka mo go feletšego ka botumo le bjo bonyenyane bjo a nago le bjona? Se se swanago se ka bolelwa ka matla goba matla a taolo le ge e le afe ao motho a a fihlelelago mošomong, motseng goba gare ga sehlopha.

13. (a) Mmoledi 9:4, 5 e re thuša bjang go ba le pono e swanetšego ka go phegelela botumo goba matla? (b) Ke ditherešo dife tšeo re swanetšego go lebeletšana le tšona ge e ba bophelo bjo e le bjona feela bjo bo lego gona? (Bona mongwalo wa ka tlase.)

¹³ Botumo bjo bo bjalo goba matla a taolo e ba eng mafelelong? Ge moloko o mongwe o dutše o feta gomme o mongwe o e-tla, batho ba tumilego goba ba matla ba a hwa gomme ba lebalwa. Seo ke sa therešo ka baagi, diopedi le bo-rabokgabo ba bangwe, bampshafatši ba tša leago le ba bangwe, go fo etša ge e le ga therešo ka bo-radipolitiki ba bantši le baetapele ba tša bohlabani. Go mediro yeo, ke batho ba bakae bao o ba tsebago ba ba ilego ba phela magareng ga nywaga ya 1700 le 1800? Salomo o ile a ahlola ditaba ka mo go nepagetšego, ge a re: “Mpya e phelaxo e phala tau e hwilexo. Xobane ba ba phelaxo ba tseba xore ba tlo hwa; ’me xo bahu xa xo se se tsebyaxo, . . . ba lebetšwe.” (Mmoledi 9:4, 5) Le gona ge e ba bophelo bjo e le bjona feela bjo bo lego gona, gona go phegelela botumo goba matla ruri ke lefeela.a

Mo re Lebišitšego Tlhokomelo ya Rena le Tlamo

14. Ke ka baka la’ng puku ya Mmoledi e swanetše go re thuša re le motho ka noši?

¹⁴ Salomo ga se a ka a hlalosa ka mediro e mentši, dipakane le maipshino ao batho ba lebišago maphelo a bona go ona. Lega go le bjalo, seo a se ngwadilego ke se se lekanego. Go ahla-ahla ga rena puku ga se gwa swanela go bonala e le mo go nyamišago goba mo go sa agego, ka gobane re hlahlobile e le ka kgonthe puku ya Beibele yeo Jehofa Modimo a e buduletšego ka boikemišetšo bja go re hola. E ka re thuša yo mongwe le yo mongwe wa rena gore a letliše pono ya gagwe ka bophelo le seo re lebišago tlhokomelo go sona. (Mmoledi 7:2; 2 Timotheo 3:16, 17) Seo se bjalo kudu-kudu ka baka la diphetho tšeo Jehofa a ilego a thuša Salomo go di fihlelela.

15, 16. (a) Pono ya Salomo e be e le efe ka go thabela bophelo? (b) Ke senyakwa sefe se se swanetšego seo Salomo a ilego a se bea tabeng ya go thabela bophelo?

¹⁵ Ntlha e nngwe yeo Salomo a ilego a e rotoša leboelela e be e le ya gore bahlanka ba Modimo wa therešo ba swanetše go hwetša lethabo medirong ya bona yeo e dirwago pele ga Gagwe. “Se ke se tsebaxo ké xore xa xo se se botse mo xo bôná, xe e se xo thaba le xo dira tše botse xe ba sa phela. Le xôna, ké neô ya Modimo, xe motho a e-ja, a e-nwa, ’me a bôna tše di botse ka ’tapišô tš’axwe tšohle.” (Mmoledi 2:24; 3:12, 13; 5:18; 8:15) Ela hloko gore Salomo o be a sa kgothaletše moletlo wa mašata; le gona o be a sa dumelele boemo bja kgopolo bja ‘A re jeng, re nweng gomme re thabeng, ka gobane ka moswana re y’o hwa.’ (1 Ba-Korinthe 15:14, 32-34) O be a bolela gore re swanetše go hwetša lethabo maipshinong a tlwaelegilego, bjalo ka go ja le go nwa, ge re dutše re ‘dira tše dibotse ge re sa phela.’ Seo ka ntle le pelaelo se lebiša maphelo a rena thatong ya Mmopi yo a dirago phetho mabapi le seo e lego se sebotse e le ka kgonthe.—Psalme 25:8; Mmoledi 9:1; Mareka 10:17, 18; Ba-Roma 12:2.

¹⁶ Salomo o ngwadile gore: “Eriyê-xè, O jê boxôbê bya xaxo Ò thabile, O nwê morara wa xaxo Ò rotše pelo; xobane ké kxalê Modimo à kxahlwa ke tirô tša xaxo.” (Mmoledi 9:7-9) Ee, monna goba mosadi yo ka kgonthe a nago le bophelo bjo bo humilego le bjo bo kgotsofatšago o mafolofolo medirong yeo e thabišago Jehofa. Seo se nyaka gore re naganišiše ka yena ka mehla. Pono ye e fapane gakaakang le ya batho ba bantši bao ba lebanago le bophelo ba ithekgile ka dikgopolo tša batho!

17, 18. (a) Batho ba bantši ba itshwara bjang maemong a kgonthe a bophelo? (b) Ke mafelelo afe a re swanetšego go dula re gopola ka ona ka mehla?

¹⁷ Le ge madumedi a mangwe a ruta ka bophelo bja ka morago ga lehu, batho ba bantši ba dumela gore bophelo bjo ge e le gabotse ke bjona feela bjo ba ka kgonthišegago ka bjona. O ka ba o ile wa ba bona ba dira bjalo ka ge Salomo a hlalositše: “Pelo tša bana ba batho di tlala xo dira bobe, ka xe xò diêxa kôtlô ye e ahloletšwexo disenyi.” (Mmoledi 8:11) Gaešita le bao ba sa nwelelego ditirong tše mpe ba bontšha gore ba tshwenyega kudu ka tša mehleng yeno. Leo ke lebaka le lengwe leo ka lona tšhelete, dithoto, botumo, matla a taolo godimo ga ba bangwe, lapa goba dikgahlego tše dingwe tše bjalo e bago tša bohlokwa ka mo go feteletšego go bona. Lega go le bjalo, Salomo ga se a ka a phetha kgopolo gona moo. O ile a oketša ka gore: “Sesenyi se-senya-xa-lekxolo se phela xa-lelele. Le xe ke r’yalo ke tseba xore ba-šia-Modimo ba tlo lêtlêxêlwa ka xe ba mmoifa. Yo mobe a ka se tlêlwe ke tše botse; bophelô bya xaxwe xa bo telefale byalo ka moriti xe o xônôxa ka xe a sa boife ’fahloxô sa Modimo.” (Mmoledi 8:12, 13) Ke mo go kwalago gore Salomo o be a kgodišegile gore re tla letlegelwa ge e ba re ‘boifa Modimo wa therešo.’ Re tla letlegelwa bjang? Re ka hwetša karabo phapanong yeo a ilego a e dira. Jehofa a ka ‘lelefatša matšatši a rena.’

¹⁸ Bao e sa lego ba banyenyane kudu, ka mo go kgethegilego ba swanetše go naganišiša therešo yeo e ka botwago ka mo go feletšego ya gore ba tla letlegelwa ge e ba ba boifa Modimo. Bjalo ka ge o ka ba o bone ka noši, mokitimi wa lebelo le legolo a ka kgopša gomme a lahlegelwa ke go thopa lebelo. Madira a matla a ka fenywa. Rakgwebo yo bohlale a ka ikhwetša a le bodiiding. Le gona, maemo a mangwe a mantši ao go sa kgodišegego ka ona a dira bophelo gore e be bjo bo sa holofetšego e le ruri. Eupša o ka kgonthišega ka mo go feletšego ka se: Tsela e bohlale kudu le e kgonthišegilego kudu ke go thabela bophelo ge o dutše o dira go loka melaong ya Modimo ya boitshwaro le ka go dumelelana le thato ya gagwe. (Mmoledi 9:11) Se se akaretša go ithuta go tšwa Beibeleng seo thato ya Modimo e lego sona, go neela ga motho bophelo bja gagwe go yena le go ba Mokriste yo a kolobeditšwego.—Mateo 28:19, 20.

19. Bafsa ba ka diriša bjang maphelo a bona, eupša tsela e bohlale ke efe?

¹⁹ Mmopi a ka se ke a gapeletša bafsa goba ba bangwe gore ba latele tlhahlo ya gagwe. Ba ka nwelela kudu thutong, mohlomongwe gaešita le go ba barutwana ba dipuku tša thuto ya batho tše di se nago palo bophelong ka moka. Seo mafelelong se tla ipontšha e le se se lapišago nameng. Goba ba ka sepela ka ditsela tša pelo ya bona e sa phethagalago ya motho goba ba latela seo se kgahlišago mahlo. Seo ka ntle le pelaelo se tla tliša matshwenyego, gomme bophelo bjo bo dirišitšwego ka tsela yeo ge nako e dutše e e-ya bo tla ipontšha e le lefeela la mafeela. (Mmoledi 11:9–12:12; 1 Johane 2:15-17) Ka gona, Salomo o dira boipiletšo go bafsa—e lego boipiletšo bjo re swanetšego go bo naganišiša ka šedi, go sa šetšwe nywaga ya rena: “Xopola Mmopi wa xaxo Ò sa le yo mofsa, xò sešo xwa fihla matšatši a mabe, xò sešo xwa tla nywaxa ye O tl’o xo re: Xa e na tše di nthabišaxo!”—Mmoledi 12:1.

20. Pono e leka-lekanego ka molaetša o lego go Mmoledi ke efe?

²⁰ Ka gona, re tla phetha ka go re’ng? Ee, go thwe’ng ka phetho yeo Salomo a e fihleletšego? O bone goba o hlahlobile “ditirô tše dirwaxo fá tlase xa letšatši. Xomme ši-dio! Ké lefêla tšohle; ké xo phuthêla môya ka kobô.” (Mmoledi 1:14) Ka pukung ya Mmoledi ga re hwetše mantšu a motho yo a belaelago goba yo a sa kgotsofalago. Ke karolo ya Lentšu la Modimo le le buduletšwego gomme re swanetše go naganišiša ka ona.

21, 22. (a) Ke dikarolo dife tša bophelo tšeo Salomo a ilego a di ela hloko? (b) O ile a fihlelela phetho efe e bohlale? (c) Go hlahloba dikagare tša Mmoledi go go kgomile bjang?

²¹ Salomo o ile a hlahloba go šoma ka thata ga motho, mathata le dipakane. O ile a naganišiša kamoo dilo di feleleditšego ka gona tatelelanong ya tlhago ya ditaba, e lego mafelelo a nyamišago le a lefeela ao batho ba bantši gakaakaa ba lebeletšanago le wona. O hlahlobile therešo ya go se phethagale ga motho le lehu leo le bakwago ke seo. O akareditše tsebo yeo e neilwego ke Modimo mabapi le boemo bja bahu le ditebelelo tša bophelo le ge e le bofe bja nakong e tlago. Se sohle se be se akanywa ke motho yo a bego a e-na le bohlale bjo bo okeditšwego ke Modimo, ee, yo mongwe wa batho ba bohlale kudu ba kilego ba phela. Ka gona phetho yeo a e fihleletšego e ile ya akareletšwa Mangwalong a Makgethwa bakeng sa go hola bohle bao ba nyakago bophelo bjo bo nago le morero e le ka kgonthe. Na ga se ra swanela go e dumela?

²² “A re kweng phethego ya ditaba ka moka: Boifa Modimo, gomme o boloke ditaelo tša gagwe; ke se e lego tshwanelo go batho bohle [“tlamo yohle ya motho,” NW]. Gobane Modimo o tlo iša mediro ka moka kahlolong, le tšohle tše di utilwego, le ge e le tše dibotse le ge e le tše mpe.”—Mmoledi 12:13, 14, PK.

[Mengwalo ya tlase]

Na o a Gopola?

◻ Tekanyetšo e bohlale ya karolo ya mahumo bophelong bja gago ke efe?

◻ Ke ka baka la’ng re sa swanela go bea bohlokwa bjo bo sa swanelago go lapa, botumo goba matla a taolo godimo ga ba bangwe?

◻ Ke boemo bofe bja kgopolo bja Modimo mabapi le lethabo bjoo Salomo a ilego a bo kgothaletša?

◻ O hotšwe bjang ke go ahla-ahla puku ya Mmoledi?

[Pictures on page 15]

Tšhelete le dithoto ga di kgonthišetše kgotsofalo

[Seswantšho go letlakala 17]

Bafsa ba ka kgonthišetšwa gore ba tla letlegelwa ge e ba ba boifa Modimo