A Re Beng Mohuta O Nago Le Tumelo

“Re mohuta o nago le tumelo bakeng sa go boloka moya o phela.”​—BA-HEBERE 10:​39, NW.

1. Ke ka baka la’ng go ka thwe tumelo ya mohlanka yo mongwe le yo mongwe yo a botegago wa Jehofa ke ya bohlokwa?

NAKONG e tlago ge o le Holong ya Mmušo yeo e tletšego ka barapedi ba Jehofa, ema gomme o lebelele bao ba go dikologilego. Nagana ka ditsela tše dintši tšeo ka tšona ba bontšhago tumelo. O ka bona batšofadi bao ba hlanketšego Modimo ka nywaga-some e mentši, bafsa bao ba emeletšanago le kgateletšo ya dithaka letšatši le letšatši le batswadi bao ba katanelago go godiša bana bao ba boifago Modimo. Go na le bagolo ba phuthego le bahlanka ba bodiredi, bao ba nago le boikarabelo bjo bogolo. Ee, o ka bona banabeno le dikgaetšedi ba moya ba bogolo bja nywaga ka moka bao ba fenyago mehuta ka moka ya mapheko e le gore ba hlankele Jehofa. Tumelo ya yo mongwe le yo mongwe ke ya bohlokwa gakaakang!​—1 Petro 1:7.

2. Ke ka baka la’ng keletšo ya Paulo e lego go Ba-Hebere dikgaolo 10 le 11 e le e re holago lehono?

² Ke batho ba mmalwa bao ba sa phethagalago, ge e ba le gona, bao ba kwešišitšego bohlokwa bja go ba le tumelo go phala kamoo moapostola Paulo a bego a bo kwešiša ka gona. Ge e le gabotse, o boletše gore tumelo ya kgonthe e lebiša ‘go yo bolokeng moya o phela.’ (Ba-Hebere 10:​39, NW) Lega go le bjalo, Paulo o be a tseba gore tumelo e a hlaselwa le go gogolega lefaseng le le le hlokago tumelo. O be a tshwenyegile e le ka kgonthe ka Bakriste ba ba-Hebere bao ba bego ba katana le go šireletša tumelo ya bona kua Jerusalema le Judea. Ge re lebelela dikarolong tša Ba-Hebere dikgaolo 10 le 11, anke re eleng hloko mekgwa yeo Paulo a ilego a e diriša go aga tumelo ya bona. Ge re dutše re dira bjalo, re tla bona kamoo re ka agago tumelo e tiilego kudu ka go rena le ka go bao ba re dikologilego.

Bontšhang go Holofelana

3. Mantšu a Paulo ao a hwetšwago go Ba-Hebere 10:​39 a bontšha bjang gore o be a holofela banababo le dikgaetšedi tša gagwe tumelong?

³ Selo sa pele seo re ka se hlokomelago ke boemo bja kgopolo bjo bo nepagetšego bja Paulo ka batheetši ba gagwe. O ngwadile gore: “Bjale ga re mohuta wo o gogelago morago go ya tshenyegong, eupša re mohuta o nago le tumelo bakeng sa go boloka moya o phela.” (Ba-Hebere 10:​39, NW) Paulo o be a nagana ka tše botse e sego ka tše mpe ka Bakriste-gotee le yena ba botegago. Gape, ela hloko gore o dirišitše lentšu “re.” Paulo e be e le monna yo a lokilego. Lega go le bjalo, o be a sa bolele le batheetši ba gagwe ka go ba tšeela fase, bjalo ka ge eka o be a le boemong bjo bo phagamego bja go loka bjo bo ba phagametšego kudu. (Bapiša le Mmoledi 7:​16.) Go e na le moo, o be a ipalela le bona. O ile a bontšha kgodišego e tšwago pelong ya gore yena le babadi ba gagwe ba botegago ba Bakriste ka moka ba be ba tla lebeletšana le mapheko ao a nyemišago moko ao a letšego ka pele ga bona, gore ba be ba tla gana ka sebete go gogela morago go ya tshenyegong le gore ba be ba tla ipontšha e le mohuta o nago le tumelo.

4. Paulo o be a holofela badumedi-gotee le yena ka mabaka afe?

⁴ Paulo o be a ka ba le kgodišego e bjalo bjang? Na o be a iphoufaleditše diphošo tša Bakriste ba ba-Hebere? Ka mo go fapanego, o ile a ba nea keletšo e lebanyago bakeng sa go ba thuša gore ba fenye diphošo tša bona tša moya. (Ba-Hebere 3:​12; 5:​12-14; 6:​4-6; 10:​26, 27; 12:5) Lega go le bjalo, Paulo o be a e-na le bonyenyane mabaka a mabedi a go holofela banababo. (1) Bjalo ka moekiši wa Jehofa, Paulo o ile a katanela go lebelela batho ba Modimo go swana le kamoo Jehofa a ba lebelelago ka gona. Seo e be e se feela tabeng ya diphošo tša bona eupša tabeng ya dika tša bona tše dibotse le kgonagalo yeo e bego e le gona ka bona ya gore ba ka kgetha go dira se se lokilego nakong e tlago. (Psalme 130:3; Ba-Efeso 5:1) (2) Paulo o be a na le tumelo e feletšego matleng a moya o mokgethwa. O be a tseba gore ga go na mapheko, ga go na mafokodi a botho ao a bego a ka palediša Jehofa gore a nee “matla ao a fetišago a tlhago” go Mokriste le ge e le ofe yo a katanelago go Mo hlankela ka potego. (2 Ba-Korinthe 4:7, NW; Ba-Filipi 4:​13) Ka gona go holofela ga Paulo banababo le dikgaetšedi tša gagwe e be e se mo go beilwego lefelong le le fošagetšego, mo e sego ga kgonthe goba mo go holofetšego lefsifsi. Go be go theilwe motheong o tiilego e bile go theilwe Mangwalong.

5. Re ka ekiša bjang kholofelo ya Paulo, gomme ke mafelelo afe ao a ka bago gona?

⁵ Ka kgonthe, kholofelo yeo Paulo a bego a e bontšha e ipontšhitše e le e fetelago. E swanetše go ba e ile ya ba selo sa bohlokwa diphuthegong tša kua Jerusalema le Judea gore Paulo a boledišane le bona ka tsela e kgothatšago gakaakaa. Ge ba lebeletšane le go kwerwa mo go kokobetšago le go se thabelwe ga boikgogomošo ke baganetši ba bona ba ba-Juda, Bakriste ba ba-Hebere ba ile ba thušwa ke dipolelo tše bjalo gore ba ikemišeditše dipelong tša bona gore e be mohuta o nago le tumelo. Na re ka direlana se se swanago lehono? Go bonolo kudu go bona ka go ba bangwe lelokelelo le letelele la mafokodi le mekgwa ya bona ya motho ka noši. (Mateo 7:​1-5) Lega go le bjalo, re ka thušana kudu ge e ba re ela hloko le go tšeela godimo tumelo ya moswana-noši yeo yo mongwe le yo mongwe wa rena a nago le yona. Ka go kgothatšana mo go bjalo, go na le kgonagalo ya gore tumelo e tla gola.​—Ba-Roma 1:​11, 12.

Tirišo e Swanetšego ya Lentšu la Modimo

6. Paulo o be a tsopola go tšwa mothopong ofe ge a be a ngwala mantšu ao a begilwego go Ba-Hebere 10:38?

⁶ Paulo gape o ile a aga tumelo ka go badumedi-gotee le yena ka go diriša ga gagwe Mangwalo ka bokgoni. Ka mohlala, o ngwadile gore: “’Me moloki wa-ka ó tlo phela ka tumêlô; e a xomêlaxo moraxo yêna pelo ya-ka e ka se mo thabêle.” (Ba-Hebere 10:​38) Mo Paulo o be a tsopola go tšwa go moporofeta Habakuku.a Go ka direga gore mantšu a a be a tlwaelegile go babadi ba Paulo, Bakriste ba ba-Hebere bao ba bego ba tseba dipuku tša boporofeta gabotse. Ge re nagana ka pakane ya gagwe​—go tiiša tumelo ya Bakriste ba kua Jerusalema le ba mafelong a kgaufsi mo e ka bago ka ngwaga wa 61 C.E.​—mohlala wa Habakuku e be e le kgetho e swanetšego. Ka baka la’ng?

7. Habakuku o ngwadile neng boporofeta bja gagwe, gomme maemo Juda e be e le afe ka nako yeo?

⁷ Go bonagala Habakuku a ngwadile puku ya gagwe lebaka la ka godingwana ga nywaga-some e mebedi pele ga tshenyego ya Jerusalema ka 607 B.C.E. Ponong, moporofeta o ile a bona ba-Kaladea (goba ba-Babele), “sethšaba se sehloxo, se lebelô” se hlasela Juda gomme se senya Jerusalema, e bile se metša batho le ditšhaba ge se dutše se hlasela. (Habakuku 1:​5-11) Eupša masetla-pelo a bjalo a ile a bolelwa e sa le pele ga e sa le go tloga mehleng ya Jesaya, lebaka la ka godimo ga ngwaga-kgolo pele ga moo. Mehleng ya Habakuku, Joyakima o ile a hlatlama Kgoši Josia wa go loka, gomme bokgopo bo ile bja ata gape Juda. Joyakima o ile a tlaiša a ba a bolaya bao ba bego ba bolela ka leina la Jehofa. (2 Koronika 36:5; Jeremia 22:​17; 26:​20-24) Ga go makatše gore moporofeta Habakuku yo a nyamilego o ile a goeletša ka gore: “Morêna, xo tlo feletša neng?”​—Habakuku 1:2.

8. Ke ka baka la’ng mohlala wa Habakuku o ile wa ipontšha e le o holago go Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga le ba lehono?

⁸ Habakuku o be a sa tsebe gore go senywa ga Jerusalema go be go batametše ka lebaka le lekaakang. Ka mo go swanago, Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba be ba sa tsebe nako yeo tshepedišo ya dilo ya Sejuda e bego e tla fedišwa ka yona. Le rena lehono ga re tsebe ‘letšatši le nako’ tšeo kahlolo ya Jehofa e tla tlago ka tšona malebana le tshepedišo ye e kgopo ya dilo. (Mateo 24:​36) Ka gona, anke re eleng hloko karabo ya Jehofa ya mahlakore a mabedi go Habakuku. Ya pele, o ile a kgonthišetša moporofeta gore bofelo bo be bo tla tla ka nako e lebanego tlwaa. Modimo o itše: “[Bo] ka se diêxe,” le ge go ya ka pono ya batho, bo ka bonagala bo diega. (Habakuku 2:3) Ya bobedi, Jehofa o ile a gopotša Habakuku gore: “Moloki yêna ó tlo phela ka tumêlô y’axwe.” (Habakuku 2:4) A ditherešo tše dibotse le tše bonolo gakaakang! Seo e lego sa bohlokwa kudu ga se nako yeo bofelo bo tlago ka yona, eupša ke ge e ba re tšwela pele re phela bophelo bja tumelo.

9. Bahlanka ba Jehofa ba kwago ba ile ba tšwela pele bjang ba phela ka potego ya bona (a) ka 607 B.C.E.? (b) ka morago ga 66 C.E.? (c) Ke ka baka la’ng go le bohlokwa gore re matlafatše tumelo ya rena?

⁹ Nakong ya ge Jerusalema e be e senywa ka 607 B.C.E., Jeremia, mongwaledi wa gagwe Baruke, Ebede-Meleke le ba-Rehaba bao ba botegago ba ile ba bona go ba ga kgonthe ga kholofetšo ya Jehofa yeo a e dirilego go Habakuku. Ba ile ba ‘tšwela pele ba phela’ ka go phologa tshenyego e boifišago ya Jerusalema. Ka baka la’ng? Jehofa o ile a putsa potego ya bona. (Jeremia 35:​1-19; 39:​15-18; 43:​4-7; 45:​1-5) Ka mo go swanago, Bakriste ba ba-Hebere ba lekgolong la pele la nywaga ba swanetše go ba ba ile ba arabela gabotse keletšong ya Paulo, ka gobane nakong ya ge madira a Roma a be a hlasela Jerusalema ka 66 C.E. gomme a gomela morago ka ntle le lebaka, Bakriste bao ka potego ba ile ba kwa temošo ya Jesu ya gore ba tšhabe. (Luka 21:​20, 21) Ba ile ba tšwela pele ba phela ka baka la potego ya bona. Ka mo go swanago, re tla tšwela pele re phela ge e ba re hwetšwa re botega ge bofelo bo e-tla. A lebaka le lebotse gakaakang la gore re matlafatše tumelo ya rena gona bjale!

Go Phediša Mehlala ya Tumelo

10. Paulo o hlalositše bjang tumelo ya Moše, gomme re ka ekiša Moše bjang tabeng ye?

¹⁰ Paulo gape o ile a aga tumelo le ka go diriša mehlala ka tsela e matla. Ge o dutše o bala Ba-Hebere kgaolo 11, ela hloko kamoo a phedišago mehlala ya batho ba ka Beibeleng ka gona. Ka mohlala, o bolela gore Moše “a xomarêla Eo a sa bonwexo byalo ka e ke ó a mmôna.” (Ba-Hebere 11:​27, mongwalo o sekamego ke wa rena) Ka mantšu a mangwe, Jehofa e be e tloga e le wa kgonthe go Moše mo e lego gore go be go le bjalo ka ge eka o be a kgona go bona Modimo yo a sa bonwego. Na go ka bolelwa se se swanago ka rena? Go bonolo go bolela ka go ba le tswalano le Jehofa, eupša go aga le go matlafatša tswalano yeo go nyaka mošomo. Woo ke mošomo wo re nyakago go o dira! Na Jehofa e tloga e le wa kgonthe go rena mo e lego gore re a mo nagana ge re dira diphetho, go akaretša le tšeo di bonagalago e le tše dinyenyane? Go ba le tumelo ya mohuta woo go tla re thuša go kgotlelela gaešita le kganetšo e šoro kudu.

11, 12. (a) Tumelo ya Henoge e swantše go ba e ile ya lekwa ka tlase ga maemo afe? (b) Henoge o ile a amogela moputso ofe o kgothatšago?

¹¹ Gape, ela hloko mohlala wa Henoge. Go thata gore re ka akanya ka kganetšo yeo a ilego a lebeletšana le yona. Henoge o be a swanetše gore a iše molaetša o hlabago wa kahlolo malebana le batho ba kgopo bao ba bego ba phela ka nako yeo. (Juda 14, 15) Kganetšo yeo e bego e beile bophelo bja monna yo yo a botegago kotsing e bonagala e be e le e sehlogo le e šoro mo e lego gore Jehofa o ile a ‘mo tloša,’ a mo tloša boemong bja go phela a mo iša borokong bja lehu pele ga ge manaba a ka mo swara. Ka gona Henoge ga se a bona phethagatšo ya porofeto yeo a e boletšego. Lega go le bjalo, o ile a amogela mpho yeo ka tsela e itšego e bego e le e kaone kudu.​—Ba-Hebere 11:5; Genesi 5:​22-24.

¹² Paulo o hlalosa gore: “Mola à [Henoge] sešo a tlošwa ó hlatsetšwe xore ó be a kxahla Modimo.” (Ba-Hebere 11:5) Se se be se bolela’ng? Pele ga ge a ka robala borokong bja lehu, Henoge o swanetše go ba a ile a ba le pono ya mohuta o itšego, mohlomongwe ya Paradeise ya lefaseng yeo a tlago go tsošetšwa go yona ka letšatši le lengwe kgaufsinyane. Go sa šetšwe boemo, Jehofa o ile a tsebiša Henoge gore O be a kgahlwa kudu ke tsela ya gagwe e botegago. Henoge o be a thabišitše pelo ya Jehofa. (Bapiša le Diema 27:​11.) Go nagana ka bophelo bja Henoge ke mo go kgomago, na ga go bjalo? Na o ka rata go phela bophelo bjo bjalo bja tumelo? Gona naganišiša ka mehlala e bjalo; e tšee e le batho ba kgonthe. Ikemišetše go phela ka tumelo letšatši le letšatši. Le gona, gopola gore mohuta wa bao ba nago le tumelo ga ba hlankele Jehofa motheong wa nako goba nako e beilwego yeo Modimo a tlago go phethagatša dikholofetšo tša gagwe ka yona. Go e na le moo, re ikemišeditše go hlankela Jehofa ka mo go sa felego! Go dira bjalo go bolela tsela e phalago tšohle ya bophelo tshepedišong ye ya dilo le go yeo e tlago.

Kamoo o ka Matlafalago Kudu Tumelong

13, 14. (a) Mantšu a Paulo ao a ngwadilwego go Ba-Hebere 10:​24, 25 a ka re thuša bjang gore re dire gore diboka tša rena e be dinako tše di thabišago? (b) Lebaka le legolo la go ba gona ga diboka tša Bokriste ke lefe?

¹³ Paulo o ile a bontšha Bakriste ba ba-Hebere ditsela tše mmalwa tše šomago tšeo ba ka matlafatšago tumelo ya bona ka tšona. Anke re ahla-ahleng tše pedi feela. Mohlomongwe re tlwaelane le keletšo ya gagwe e lego go Ba-Hebere 10:​24, 25, yeo e re kgothaletšago go bokana ka mehla dibokeng tša rena tša Bokriste. Lega go le bjalo, gopola gore mantšu a Paulo ao a buduletšwego a lego moo ga a fetišetše kgopolo ya gore re swanetše go ba babogedi feela bao ba sa tšeego karolo dibokeng tše bjalo. Go e na le moo, Paulo o hlalosa diboka e le dibaka tša go tsebana, go kgothaletšana go hlankela Modimo ka mo go tletšego le go kgothatšana. Re ya moo bakeng sa go nea, e sego go amogela feela. Seo se thuša go dira gore diboka tša rena e be dinako tše thabišago.​—Ditiro 20:35.

¹⁴ Lega go le bjalo, re ya dibokeng tša Bokriste lebaka le legolo-golo e le go rapela Jehofa Modimo. Re dira bjalo ka go kopanela thapelong le kopelong, ka go theetša ka kelohloko le ka go nea “seenywa sa melomo”​—dipolelo tša theto go Jehofa ditlhalosong tša rena le dikabelong tša rena dibokeng. (Ba-Hebere 13:​15) Ge e ba re dula re nagana ka dipakane tšeo gomme re šomela go tšona sebokeng se sengwe le se sengwe, ka ntle le pelaelo tumelo ya rena e tla agwa nakong e nngwe le e nngwe.

15. Ke ka baka la’ng Paulo a ile a kgothaletša Bakriste ba ba-Hebere gore ba kgomarele bodiredi bja bona, gomme ke ka baka la’ng keletšo e swanago e le e swanetšego lehono?

¹⁵ Tsela e nngwe ya go aga tumelo ya rena ke ka modiro wa boboledi. Paulo o ngwadile gore: “A re xomareleng moênô wa kholofêlô ya rena rè sa šišinyexe; xobane e a re holofedišitšexo ó a bôtêxa.” (Ba-Hebere 10:​23) Mo gongwe o ka kgothaletša ba bangwe gore ba kgomarele selo se itšego ge ba bonala ba le kotsing ya go ineela. Ka kgonthe Sathane o be a gateletša Bakriste bao ba ba-Hebere gore ba tlogele bodiredi bja bona, gomme o sa gateletša le batho ba Modimo lehono. Re swanetše go dira eng ge re lebeletšane le kgateletšo e bjalo? Ela hloko seo Paulo a ilego a se dira.

16, 17. (a) Paulo o ile a hwetša bjang sebete bakeng sa bodiredi? (b) Re swanetše go gata megato efe ge e ba re ikhwetša re tšhošwa ke sebopego se itšego sa bodiredi bja rena bja Bokriste?

¹⁶ Paulo o ile a ngwalela Bakriste ba Thesalonika gore: “Xe re sa tš’o hlokofatšwa le xo xobatšwa kwa Filipi, ka mo Le tsebaxo, re be re na le mafolofolo ka Modimo wa rena, ra Le botša Ebangedi ya Modimo rè le bothateng byo boxolo.” (1 Ba-Thesalonika 2:2) Paulo le bagwera ba gagwe ba ile ba “hlokofatšwa le xo xobatšwa” bjang kua Filipi? Go ya ka diithuti tše dingwe, lentšu la Segerika leo le dirišitšwego ke Paulo le bolela tshwaro e gobošago, e lešago dihlong goba e sehlogo. Balaodi ba Filipi ba be ba ile ba ba betha ka dithupa, ba ba lahlela kgolegong gomme ba ba pataganya ka dikota. (Ditiro 16:​16-24) Phihlelo yeo e bohloko e ile ya kgoma Paulo bjang? Na bao ba motse o latelago leetong la gagwe la boromiwa e lego Thesalonika, ba ile ba hwetša Paulo a gogela morago ka baka la poifo? Aowa, ‘o ile a rapa sebete.’ O ile a fenya poifo gomme a tšwela pele a bolela ka sebete.

¹⁷ Sebete sa Paulo se be se e-tšwa kae? Na se be se tšwa ka gare? Aowa, o boletše gore o be a rapa sebete “ka Modimo wa rena.” Puku ya tšhupetšo ya bafetoledi ba Beibele e bolela gore polelo ye e ka fetolelwa e le “Modimo o ntšhitše poifo dipelong tša rena.” Ka gona ge e ba o sa ikwe o e-na le sebete ka tsela e kgethegilego ka bodiredi bja gago, goba ge e ba karolo e itšego ya bjona ka mo go kgethegilego e bonagala e go tšhoša, ke ka baka la’ng o sa kgopele Jehofa gore a go direle ka mo go swanago? Mo kgopele gore a ntšhe poifo pelong ya gago. Mo kgopele gore a go thuše gore o rape sebete bakeng sa modiro. Go oketša moo, gata megato e mengwe e šomago. Ka mohlala, rulaganyetša go šoma le motho yo a nago le bokgoni sebopegong sa go nea bohlatse seo se go tsenyago letswalo. Se ka akaretša tšhemo ya kgwebo, go nea bohlatse setarateng, go nea bohlatse bjo bo sa rulaganyetšwago goba go nea bohlatse ka mogala. Mohlomongwe motho yo o šomago le yena o tla rata gore a thome pele. Ge e ba go le bjalo, lebelela gomme o ithute. Eupša ka morago rapa sebete sa gore o leke go dira bjalo.

18. Ke ditšhegofatšo dife tšeo re ka di hwetšago ge e ba re rapa sebete bodireding bja rena?

¹⁸ Ge e ba o ka rapa sebete, nagana ka mafelelo ao seo se ka bago le ona. Ge o phegelela gomme o sa itumelele gore o nyeme moko, o tla ba le diphihlelo tše dibotse go abelaneng therešo le ba bangwe, diphihlelo tšeo di ka bego di go lahlegetše ge nkabe o be o sa dira bjalo. (Bona letlakala 25.) O tla kgotsofalela go tseba gore o kgahlile Jehofa ka go dira selo se sengwe seo se go thatafalelago. O tla hwetša tšhegofatšo ya gagwe le thušo ya gagwe go fenyeng dipoifo tša gago. Tumelo ya gago e tla matlafala kudu. Ruri, o ka se ke wa šomela go matlafatšeng tumelo ya ba bangwe ka ntle le gore o matlafatše tumelo ya gago ka nako e swanago.​—Juda 20, 21.

19. Ke moputso ofe o bohlokwa wo o boloketšwego ba “mohuta o nago le tumelo”?

¹⁹ Eka o ka tšwela pele o matlafatša tumelo ya gago le tumelo ya bao ba go dikologilego. O ka dira bjalo ka go ikaga le go aga ba bangwe ka go diriša Lentšu la Modimo ka bokgoni, ka go ithuta mehlala ya Beibele ya tumelo le go e phediša, ka go lokišeletša le go tšea karolo dibokeng tša Bokriste le ka go kgomarela tokelong e bohlokwa ya bodiredi bja phatlalatša. Ge o le gare o dira dilo tše, kgonthišega gore ruri o yo mongwe wa ba “mohuta o nago le tumelo.” Gape gopola gore ba mohuta wo ba na le moputso o bohlokwa. Ke “mohuta o nago le tumelo bakeng sa go boloka moya o phela.”b Eka tumelo ya gago e ka tšwela pele e gola, gomme eka Jehofa Modimo a ka go boloka o phela ka mo go sa felego!

[Mengwalo ya tlase]

O be o tla Araba Bjang?

◻ Paulo o ile a bontšha bjang go holofela ga gagwe Bakriste ba ba-Hebere, gomme ke eng seo re ka ithutago sona go se?

◻ Ke ka baka la’ng tšhupetšo ya Paulo ka moporofeta Habakuku e be e le e swanetšego gakaakaa?

◻ Ke mehlala efe ya tumelo ya ka Mangwalong yeo Paulo a ilego a e phediša?

◻ Paulo o ile a kgothaletša tsela efe e šomago ya go aga tumelo?

[Mantšu ao a sepedišanago le seswantšho go letlakala 23]

Ka morago ga go swarwa ga gagwe ka sehlogo kua Filipi, Paulo o ile a rapa sebete sa gore a tšwele pele a bolela

[Mantšu ao a sepedišanago le seswantšho go letlakala

24]

Na o ka rapa sebete bakeng sa go leka dibopego tše di fapa-fapanego tša go nea bohlatse?