Vakwendye — Lingei Ovalanduli va Kilisitu Vekula Motyili

1. Oityi ovakwendye mewaneno vena okulinga na vekule motyili?

OHAMBA Ndaviti yapopilile Salomau aiti: “Kola omutima, kala omulume.” (1 Oha. 2:1-3) Ovalanduli va Kilisitu aveho hono, vesukisa okulandula otyo tyapopile Ndaviti. Mahi opo vetyivile, movipuka aviho valinga vena okulilonga okutavela ovitumino vya Huku vili m’Ombimbiliya, nonondunge mbatyo mbuli-mo. (Luka 2:52) Omokonda yatyi tyesukisila unene ovakwendye okukula motyili?

2-3. Omokonda yatyi ovakwendye vesukisila okukula motyili?

² Ovakwendye ovalanduli va Kilisitu, vena otyilinga otyinene mombunga no mewaneno. Vakwendye, onthwe tutyii okuti muli nokusoka kovilinga haa mupondola okukakala navio komutwe. Tyipondola muna omphango yokulipaka movilinga viomuvo auho, nokukala ovakwatesiko vovakulu vewaneno, haa pahe amukala ovakulu vewaneno. Hamwe tupu mwahanda okunepa haa pahe amukala novana. (Efe. 6:4; 1 Tim. 3:1) Opo ovipuka ovio aviho muvivile, muna okukula motyili.b

³ Oityi una okulinga ukule motyili? Opo ukule motyili, una ovipuka vimwe wesukisa okulilonga. Oityi una okulilonga pahetyino, matyikekukwatesako movilinga mokakala navio komutwe?

EVI UNA OKULINGA UKULE MOTYILI

4. Opi movasi ovanthu valinga oviwa upondola okuhetekela? (Tala olutalatu.)

⁴ Hetekela ava valinga evi viaviuka. M’ombimbiliya mwapopiwa ovanthu ovanyingi ovakwendye, valingaile evi viaviuka ove upondola okuhetekela. Ovakwendye vatyo ovo, vali ovanthu vehole Huku, valingile ovilinga ovinyingi vakwateseko ovanthu vae. Tupu upondola okuvasa ovanthu valinga oviwa vekula motyili upondola okuhetekela, mombunga no mewaneno. (Hemb. 13:7) Omunthu omukwavo ukahi nawa upondola okuhetekela, o Sesusi Kilisitu. (1 Pet. 2:21) Pokulilongesa ovo vokwapopiwa m’Ombimbiliya, tala umwe nawa oviwa valingaile. (Hemb. 12:1, 2) Pahe osoko oñgeni movehetekela.

5. Oityi una okulinga ulilonge okukungunyika ovipuka? Omokonda yatyi tyesukisila? (Oviimbo 119:9)

⁵ Lilonga okukala ‘nekungunyiko,’ olipake nawa. (Omih. 3:21) Omulume wokukungunyika nawa ovipuka, utala nawa etyi malingi. Naina, likwatehila ulilonge okukungunyika ovipuka, ngatyo umwe ukala ngootyo. Omokonda yatyi? Omokonda mouye omu, mweyula vala ovakwendye vati etyi tyameya komutima, ngatyo valinga. (Omih. 7:7; 29:11) Motelevisau, no molaliu no mo Internete, mupopiwa ovipuka vipondola umwe okukunyona. Mahi pahe, oityi una okulinga utyivile okukungunyika ovipuka? Likwatehila unoñgonoke umwe nawa onondunge mbuli m’Ombimbiliya, otyo usoka kouwa utuka-ko. Ine ulandula onondunge mb’Ombimbiliya, molingi evi vihambukiswa Siovaa. (Tanga Oviimbo 119:9.) Okulilonga okukungunyika ovipuka, tyesukisa unene mokonda otyo matyikukalesa omulanduli wa Kilisitu wekula motyili. (Omih. 2:11, 12; Hemb. 5:14) Pahe matutale oñgeni okukungunyika ovipuka matyikukwatesako movipuka evi vivali: (1) evi ulinga ovafikwena, pokupopia navo, no pokunyana navo, (2) tyina usoka evi movale, neetyi mokululwa.

6. Oityi tutila okukungunyika nawa ovipuka matyikwatesako ovakwendye okulinga onthilo ovahikwena?

⁶ Okukungunyika ovipuka matyikutwala kokulinga onthilo ovafikwena. Hatyivi-ko omukwendye okulinga oupanga novafikwena veli mewaneno. Mahi omukwendye ukungunyika nawa ovipuka, kamapopi nomufikwena, hamwe okumuhonekela omesase, hamwe okulinga vali otyipuka matyilingi ngatyina uti umuhanda, ngwe kesukile-ale nae. (1 Tim. 5:1, 2) Omukwendye ukungunyika ovipuka, tyina pena omufikwena mavelinepe nae, kalingi evi vipondola okumupopisa omapita, nii kavakala vala vevali apehena ou uvelwete. — 1 Kol. 6:18.

7. Oñgeni okukungunyika ovipuka matyikwatesako ovakwendye okuholovona nawa evi vavala, neetyi vakululwa?

⁷ Otyipuka otyikwavo omukwendye ena okulinga tyimoneke umwe okuti ukungunyika ovipuka, okukoya nawa evi avala, neetyi akululwa. Ovikutu viakaka unene mouye, vilingwa vala novanthu vehesukile-ale na Siovaa, vasoka vala kweevi viasila. Ovipuka vasoka viasila, vitalelwa umwe kovikutu valinga vitona vala, vimwe omulume okuvivala ulinga ngoti omukai. Omukwendye wekula motyili, pokukoya evi mavale, ululikwa nonondunge mbuli m’Ombimbiliya, utalela kwaava vavala nawa veli mewaneno. Upondola okulipula ñgaa: ‘Okuti evi ndyikoya vilekesa umwe okuti ndyina onondunge, ndyisuka na vakwetu? Vakwetu tyina vatala ovikutu ndyivala vati umwe tyili ndyifenda Huku?’ (1 Kol. 10:31-33; Titu 2:6) Omukwendye ukungunyika nawa ovipuka, mati umwe oe ulingwa onthilo na vakwavo mewaneno, oe ulingwa onthilo na Tate yetu keulu.

8. Oityi omukwendye ena okulinga alinge omunthu uyumbwa onthumbi?

⁸ Linga omunthu wokuyumbwa onthumbi. Omukwendye uyumbwa onthumbi, oyou uta ombili ovilinga aviho apewa. (Luka 16:10) Tala vala etyi tyalingile Sesusi. Sesusi kali omunthu wehesuku nokulinga ovipuka, omunthu wahayumbwa onthumbi. Mahi walingile nawa ovilinga Siovaa emupele, no putyina umwe tyalema. Sesusi wali omunthu uhole ovanthu, haunene umwe ovalongwa vae, ehiki umwe kokuvenkhila. (Swau 13:1) Noove hetekela Sesusi, likwatehila umwe, olingi nawa ovilinga wapewa. Ine utala ñgaa otyilinga tyimwe kwetyikolele nawa, likondola koututu opulu kwaava vekula-le motyili vekukwateseko. Wahalinge ovilinga nondende, olingi-ko vala etyi tyehehi. (Loma 12:11) Otyilinga wamapewa, tyivitula umwe, okutyilinga umwe ‘tyokuti ndyiundapela Siovaa, ha ngatyina uundapela ovanthu.’ (Kolo. 3:23) Otyili, ove nkhele umukwankhali, naina, noñgonoka umwe etyi uvila okulinga neetyi wehevili, tyina wapengesa oti umwe napengesa. — Omih. 11:2.

LILONGA EVI MAVIKUKWATESAKO PAHETYINO

9. Omokonda yatyi ovakwendye vesukisila okulilonga evi mavivekwatesako pahetyino?

⁹ Opo ukule motyili, tupu usukisa okulilonga ovipuka mavikukwatesako pahetyino. Ovipuka ovio mavikukwatesako utyivile okulinga ovilinga upewa mewaneno, nokuliuundapela, nokuundapela vo meumbo lienyi, nokukala noupanga omuwa na vakwenyi. Tala ovipuka vimwe viesukisa unene una okulilonga.

10-11. Oityi ovakwendye mavapolo-po ine velilongesa okutanga nawa nokuhoneka nawa? Ya oñgeni otyo matyikwatesako ewaneno? (Oviimbo 1:1-3) (Tala olutalatu.)

¹⁰ Lilongesa okutanga nawa nokuhoneka nawa. Ombimbiliya yati uhambukwa oyou utanga Ondaka ya Huku ononthiki ambuho, asoko kweetyi atanga. (Tanga Oviimbo 1:1-3.) Omunthu utanga Ombimbiliya ononthiki ambuho, unoñgonoka etyi Siovaa asoka, utyivila okusoka nawa, alingi evi viaviuka. (Omih. 1:3, 4) Ovakwendye valinga ngootyo, ovo vesukisa mewaneno. Omokonda yatyi?

¹¹ Momawaneno musukisa ovakwendye vei nawa Ombimbiliya, vetyivila okulongesa vakwavo nokuvepakaila-mo. (Titu 1:9) Ine utanga nawa nokuhoneka nawa, motyivili okufwiika omalongomona, nomakumbululo alongesa vakwenyi, apameka onthumbi yavo mu Huku. Tupu motyivili okuhoneka evi haa mavikukwatesako tyina ulilongesa awike Ombimbiliya, na tyina utehelela omalongomona momaliongiyo no movionge. Ovipuka viatyo ovio mohoneka, mavipameka onthumbi yove, tupu mopameka navio vakwenyi.

12. Oityi matyikukwatesako utyivile okutomphola nawa na vakwenyi?

¹² Lilonga okutomphola nawa na vakwenyi. Omukwendye ufenda Huku, una okulilonga okutomphola nawa na vakwavo. Omunthu wokutyivila okutomphola nawa na vakwavo, oyou uvetehelela nawa tyina vapopia, unoñgonoka umwe etyi vasoka, etyi tyili komutima. (Omih. 20:5) Omunthu watyo ngoo, upondola umwe okulilonga okunoñgonokela omunthu kovipuka evi: omu ondaka iivalela, noomu mwakalela otyipala tyae, neetyi ekahi nokulinga-linga pokupopia. Mahi otyo, ove kumetyivili ine kukala pu vakwenyi. Ine ukalela vala okumanga-manga potelefone, okutompholela vala monomesase, kumakala nounongo wokutomphola nomunthu uli ponthele yove. Nanyo, taindya umwe omuvo wokukala na vakwenyi, otyo mutomphola. — 2 Swau 12.

13. Oityi vali ovakwendye vena okulilonga? (1 Timotiu 5:8) (Tala olutalatu.)

¹³ Lilonga okuliuundapela. Omukwendye wekula motyili, oyou utyivila okuliuundapela, nokuundapela vo meumbo. (Tanga 1 Timotiu 5:8.) Movilongo vimwe, ovakwendye valongeswa okulinga ovilinga noo tate yavo, pamwe o nomunthu omukwavo vali mombunga, mu vimwe, valongeswa okulinga ovilinga kosikola. Tyilinge walongeswa no wenyi, tyilinge o kosikola, otyiwa ulilonge etyi matyikukwatesako ovasi ovilinga. (Ovil. 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Linga omunthu wokwahanyane novilinga, omunthu wokuti, okukwata otyilinga ututumba umwe otyivitula. Ine otyo ulinga otyo, haa okusuka novilinga upondola umwe okuvivasa, avehekuyeke vali. Ovipuka twapopia, vikwatesako umwe novakulu-ale, vetyivile okukalinga ovilinga haa vapondola okupewa komutwe oku. Pahe matupopi-po vimwe povilinga viatyo ovio.

LINGA ETYI HAA MATYIKEKUKWATESAKO

14. Oityi ovakwendye vena okulinga matyivekwatesako okulipaka movilinga viomuvo auho?

¹⁴ Ovilinga viomuvo auho. Ovakwendye ovanyingi vekula motyili, vahimbika ovilinga viomuvo auho pweetyi nkhele ovatutu vala. Okulipaka movilinga vioukokoli-ndyila, tyikwatesako ovakwendye avetyivili okuundapa nawa novanthu aveho. Tupu tyivepa onondunge mbokwahanyane vala nonombongo. (Fili. 4:11-13) Otyipuka tyo tete tyipondola okukwatesako omunthu elipake movilinga viomuvo auho, okukala omukokoli-ndyila wapola pokati. Ovanyingi vakala umwe onohanyi movilinga vioukokoli-ndyila wapola pokati, pahe haa avalingi ovakokoli-ndyila vomuvo auho. Okulinga omukokoli-ndyila, tyitwiikulila ombundi yokuundapa movilinga ovikwavo viomuvo auho, ovilinga viokutunga, nokuundapa mo Mbetele, novikwavo vali.

15-16. Oityi omukwendye ena okulinga atiwe wata-mo mokuundapela ewaneno?

¹⁵ Okukala omukwatesiko wovakulu vewaneno, okuti hatyo, omukulu wewaneno. Ovakwendye mewaneno, vena umwe okulikwatehila valinge ovanthu vata-mo mokukala ovakulu vewaneno, vetyivile okuundapela vakwavo. Ombimbiliya yati omukwendye ulikwatehila avase otyilinga otyo, “otyilinga otyo ahanda otyiwa.” (1 Tim. 3:1) Tyina omunthu ehenelinge omukulu wewaneno, nkhele una okukala omunthu wata-mo mokulinga omukwatesiko wovakulu vewaneno. Ovakwatesiko vovakulu vewaneno, vayaka motyilinga ovakulu vewaneno vena-tyo tyokukwatesako vakwavo mewaneno. Aveho, tyilinge ovakulu vewaneno tyilinge ovakwatesiko vovakulu vewaneno, vaundapela vakwavo mewaneno nomutima weliola, vaundapa nombili movilinga viokwivisa. Novakwendye umwe nkhele vehenevetese-ale omanima 20, vata-mo mokukala ovakwatesiko vovakulu vewaneno, vapondola umwe okukala notyilinga otyo. Ovakwatesiko vovakulu vewaneno nkhele veli vala momanima 20, vata-mo mokukala ovakulu vewaneno, vapondola umwe okunakwa avakala notyilinga otyo.

¹⁶ Oityi una okulinga utiwe umwe wata-mo mokukala novilinga ovio? Hatyimwe-ale vali, okulandula vala etyi Ombimbiliya yapopia tyitisa omunthu wata-mo, nokuhumba Siovaa, no vomeumbo lienyi, novo mewaneno. (1 Tim. 3:1-13; Titu 1:6-9; 1 Pet. 5:2, 3) Aviho vitisa omunthu wata-mo, vinoñgonoka umwe nawa, wahatauluke natyike. Likwambela ku Siovaa ekukwateseko utyivile okulinga evi vitisa omunthu wata-mo.c

17. Oityi omukwendye ena okulinga haa etyivile okutekula nawa omukai wae, nokululika eumbo? (Tala olutalatu.)

¹⁷ Okunepa nokululika eumbo. Sesusi una onondaka apopile mbulekesa okuti ovakwendye vamwe mwene nkhele vakala umwe vala ngootyo tyahanepele. (Mat. 19:12) Mahi ine wasoka okunepa, opo pahe mokala vali notyilinga otyikwavo, okululika veumbo liove. (1 Kol. 11:3) Siovaa wahanda vokwanepa vahumbe ovakai vavo, nokuvepa okulia nomuvalo novikwavo vali, nokulinga evi vilekesa okuti vevehole, nokuvekwatesako vapameke oupanga wavo na Huku. (Efe. 5:28, 29) Ovipuka twapopia-le monthele ei, okulilonga okukungunyika ovipuka, nokulinga onthilo ovakai, nokulinga omunthu uyumbwa onthumbi, mavikukalesa omulume omuwa weumbo. Ine ulilonga-vio pahetyino, haa motyivili okutekula nawa omukai wove, nokululika nawa eumbo.

18. Oityi omukwendye ena okulinga haa etyivile okutekula nawa ovana vae?

¹⁸ Okukala novana. Tyina wamanepe, tyipondola haa mokala novana. Oityi ulilongehila ku Siovaa tyiyemba kokutekula nawa ovana? Kuna ovipuka ovinyingi upondola okulilongehila-ko. (Efe. 6:4) Siovaa wapopilile Omona wae Sesusi emuti, ndyikuhole, unthyambukiswa. (Mat. 3:17) Ine haa ukala novana, apeho linga evi vilekesa okuti uvehole. Vepandula tyina vamalingi etyi tyaviuka. Tyina vokuna ovana vahetekela Siovaa, vetyivila okukwatesako ovana vavo avekulu motyili. Lilonga pahetyino okutekula nolwembia vakwenyi mombunga yenyi, no mewaneno, nokulinga umwe evi vilekesa okuti uvehole, evi valinga vikuhambukiswa. (Swau 15:9) Ine otyo ulinga ngootyo, matyiti umwe Siovaa ukuhole, vo meumbo lienyi vekuhole, vomewaneno vekuhole. Tupu haa motyivili okutekula nawa omukai wove, novana vove.

OITYI PAHE MOLINGI?

19-20. Oityi matyikwatesako ovakwendye vekule motyili? (Tala olutalatu lwo kondye.)

¹⁹ Vakwendye, tyokukula motyili kamatyiya vala atyike. Talelei kwaava valinga oviwa amuvehetekela, lilongei okukungunyika nawa ovipuka, lingei ovanthu vayumbwa onthumbi, lilongei evi mavimukwatesako pahetyino, neevi mavikemukwatesako movilinga haa mamukakala navio.

²⁰ Pamwe upondola umwe okulitehela ñgaa, ngoti ovilinga ñgeno una okulinga, ovinyingi kumevivili. Mahi motyivili. Wahalimbweko okuti Siovaa wesuka umwe natyo tyokukukwatesako. (Isa. 41:10, 13) Na vakwenyi mewaneno mavekukwatesako. Ine ukula motyili, momono oviwa okala nehambu. Vakwendye, onthwe tumuhole unene! Siovaa emuyambe mweetyi muli nokulinga pahetyino na mukule motyili. — Omih. 22:4.