Julayi

Fyosa ifi Yesu ayobagha nukubomba ukongelelapo ifika ifi abombagha, ankongagha Tata wake. (Yoh. 14:9) Ngimba tubaghile ukumanyilako isyafiki ku fika fya Yesu. Yesu na Tata wake batughanile fiyo. Bo ali pakisu, Yesu anangisyagha ulughano lwake ku bandu mwakubombela amaka ghake mwakuswighisya ukuti abatule aba batamiwagha. Pakabalilo kamo, abandu babili aba bakaketagha balinsumile ukuti abatule. (Mat. 20:​30-34.) Mubaghile ukuketa ukuti “ikisa kilinkumwagha” Yesu ukufuma apo ababumbulwisye. Bo muno bayobile apa, amasyu gha mu Kigiriki aghakuti “ikisa kilinkumwagha” ghikuyoba isya kuya nikisa ikyakufuma pasi pandumbula. Ikisa bo iki, kyalimpangisye Yesu ukuti anangisye ulughano ku bandu, nukumpangisya ukuti abalyesye abandu aba bali ninjala nukubabumbulusya aba bali nimbungo ya bukoma. (Mat. 15:32; Mar. 1:41) Tuli nulusubilo losa ukuti Yehova, Kyala “umwene kibabilisi,” numwanake batughanile fiyo kangi sikubapalamasya linga tukutamiwa. (Luka 1:78; 1 Pet. 5:7) Abene bikughulila akabalilo aka bisakusosyapo indamyo syosa isi sikubapalamasya abandu. w23.04 3 ¶4-5

Tukulondiwa ukughelaghela ukuleka ukubelenga nukupilikisya ku findu ifibibi ifi fili nkisu kya Setano iki. Tukulondiwa ukuya naminong’ono amanunu mwakubelenga nukumanyila Ibaibolo. Kangi linga tukwaghiwapo pangomano nukufumusya tukuya pakufighilila aminong’ono ghitu. Yehova yope afingile ukuti atikuya pakwitikisya ukuti tugheliweghe ukukinda pamaka ghitu. (1 Kor. 10:​12, 13) Aliwesa ikulondiwa ukukindilila ukwiputa nukuya nsubiliwa kwa Yehova nkabalilo akapalapala aka. Yehova ikulonda ukuti ‘tuntaghileghe yuyo syosa isi sili mundumbula syitu’ ndwiputo. (Sal. 62:8) Tumpaleghe Yehova nukunndaghisya pa fyosa ifi ikutubombela. Tunsumeghe ukuti atutule ukuya bakifu mubufumusi. Tunsumeghe ukuti atutule ukulimbana nindamyo nukukana ingelo. Tungitikisyagha kilikyosa pamo umundu yumo ukututolesya ukwiputa kwa Yehova akabalilo kosa. w23.05 7 ¶17-18

Nongwa yafiki tukubuka kungomano syakipanga? Ikindu ikyakulondiwa fiyo, ko kumpala Yehova. (Sal. 26:12; 111:1) Tukubuka kangi kungomano ukuti tukakasanie anabalilo akapalapala aka. (1 Tes. 5:11) Linga twinwisye ikiboko nukwamulapo, ko kuti tukubomba fyosa fibili. Loli kubaghile ukuya kukafu ukwamulapo. Tubaghile ukutila ukuti twamulepo pamo tubaghile ukulonda ukuti twamulepo loli bakabaghila ukutusala bo muno tukulondela. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula? Untumiwa Pauli atile tukulondiwa ukwinong’onela fiyo isya “kukasaniaLinga tusyaghenie ukuti abangi babaghile ukukasiwa namuno tukunangisyila ulwitiko lwitu mwakwamulapo mbupimba, tutikuya pakutila ukwamulapo. Kangi linga batikutusala kabilikabili, tubaghile ukuya balusekelo ukuti abangi nkipanga bikuya pakuya nulusako ulwakwamulapo.—1 Pet. 3:8. w23.04 20 ¶1-3

Abayuda aba bali batumwa ku Babeloni kwa fyinja 70, bayagha pakwabuliwa nukughomokela ku Israeli. Yehova mwene yo abaghile ukufwanisya ukubomba isi. Abababeloni bakayagha pakubabula abatumwa. (Yes. 14:​4, 17) Loli pakabalilo kala Abababeloni akali namaka kangi umwalafyale umpya ababulile Abayuda ukuti basokemo. Umuyuda aliwesa, fiyofiyo imitu ya mbumba, balondiwagha ukusala ifyakubomba: balondiwagha ukusala ukusokako pamo ukusyala kulakula. Kwali kukafu naloli ukubomba isi. Abandu bingi babaghile ukuti bali bakangale kangi isi syayagha pakubika ubumi bwabo pangozi. Panongwa yakuti Abayuda bingi bapapiliwe ku Babeloni, ghali malo ghene agha baghamenye kanunu. Abene baketagha ukuti ikisu kya Israeli kyali kya bapapi babo. Abayuda bamo ifindu fyabendelagha kanunu fiyo ku Babeloni, yonongwa yake kwali kukafu ukusileka inyumba na mabizinesi ghabo ukuti bakikaleghe nkisu ikingi ikya kihesya. w23.05 14 ¶1-2

Amasyu gha Kyala ghikutukasya ukuti tukindilileghe ukwifimbilisya, ukuya bakisa kangi balughano. Pa Luka 21:19 NWT, pikuti: “Nkwifimbilisya kwinu mo mwisakukabilagha ubumi bwinu.” Pa Bakolosi 3:12 pikuti: “Amufwaleghe indumbula ya kibabilisi.” Kangi pa 1 Batesalonike 4:​9, 10 pikuti: “Namanga umwe abamanyisye yu Kyala ukughanana. . . . Loli tukubapyelesya mwe bamyitu, ukuti mongelelengepo muli sisisi.” Amavesi ghosa agha ghabatulagha abafundiwa aba bali nutuyilo bo ukwifimbilisya, ikisa nulughano. Loli pope balondiwagha ukukindilila ukumanyila ukuti banangisyeghe utuyilo utu. Nanuswe syo tukulondiwa ukubomba. Ukuti mufwanisye ukubomba isi, inong’onela muno Abakristu bakunyuma banangisyilagha utuyilo utu. Ukufuma apo, mukuya pakuketa muno mubaghile ukubakongela abafundiwa aba nukunangisya ukuti mwitendekisye ubutolwe ubukulumba. Linga ubutolwe ubukulumba bwandile, mwisakukindilila ukwifimbilisya papo syo isi mukubomba. w23.07 3 ¶4, 8

Kali tuli bapakiwa pamo ba “ng’osi isingi,” tukulondiwa ukukindilila ukwenda pa “Nsebo wa Bwikemo” uwa paradaiso wamwambepo ughu ghukubuka nkisu ikipya. (Yoh. 10:16) Ukufuma mu 1919 C.E., abanyambala, abakikulu na bana bingi bikusoka mwa Babeloni Unkulumba, ubulaghili bwa pakisu kyosa ubwa tchalichi lyabutungulu nukwanda ukwenda mu nsebo ughu. Kisita kukayika muli yumo mwabandu aba. Bo Abayuda basokileko ku Babeloni, Yehova abatulile ukuti bangaghanagha nindamyo munjila. (Yes. 57:14) Bule pakuyoba isya “Nsebo wa Bwikemo”? Ifyinja fingi ifi fikindilepo bo kikali ukufika ikyinja kya 1919, Yehova ababombesyelagha abanyambala abasubiliwa ukubatula abandu ukuti basoke mwa Babeloni Unkulumba. (Fwanikisya na Yesaya 40:3.) Abene babombile imbombo yakulondiwa fiyo iyakubatula abandu aba bali nindumbula inunu ukuti basoke mwa Babeloni Unkulumba nukwanda ukumwiputa Yehova Kyala wabwanaloli. w23.05 15-16 ¶8-9

Yehova ikulonda ukuti tumbombeleghe mwalusekelo kangi mwakwiyipa. (2 Kor. 9:7) Loli ngimba tubaghile ukukindilila ukwiyipa ukuti tufwanisye ubwighane bwitu bwa mwambepo nalinga tutikuhoboka? Inong’onela ikifwanikisyo kya Pauli. Umwene atile: “Loli nikughufunda umbili wangu nukughupela ntumwa.” (1 Kor. 9:​25-27) Pauli iyipagha fiyo ukubomba isi syali nunu akabalilo kosa. Ngimba Yehova ahobokagha na isi Pauli abombagha? Ena. Kangi pabumalilo Yehova alinsayile panongwa ya kwiyipa kwake. (2 Tim. 4:​7, 8) Mwakufwana itolo, Yehova ikuhoboka fiyo linga ikuketa tukwiyipa ukuti tufwanisye ubwighane bwitu nalinga tutikukasiwa. Umwene ikuhoboka nalinga ukuti utubalilo tumo tutikuhoboka nifindu ifi tukubomba loli tukubomba panongwa yakuti tunganile fiyo umwene. Bo muno Yehova alinsayile Pauli, umwene ikuya pakutusaya nanuswe panongwa yakwiyipa kwitu. (Sal. 126:5) Kangi linga Yehova ikutusaya, tukuya pakukasiwa fiyo. w23.05 29 ¶9-10

Untumiwa Pauli abafwanikisye aba batisakupona pisiku lya Yehova na bandu aba bikughona utulo. Abene batikumanya ukuti akabalilo kamalike. Yonongwa yake batikumanya linga ifindu ifyakulondiwa fikubombiwa kangi bakabaghila ukupilikila. Amasiku agha, abandu bingi bikughona utulo mwambepo. (Rom. 11:8) Abene batikusubila ifimanyikilo ifyakuti tukwikala “mmasiku ghakubumalikisyo” kangi nukuti ubutolwe ubukulumba buli pipi. (2 Pet. 3:​3, 4) Loli uswe tukuketa ukuti kwakulondiwa fiyo ukukindilila ukuya maso. (1 Tes. 5:6) Tukulondiwa ukukindilila ukuya bololo nukuya maso? Ukuti tungingililangapo pa fyakubombiwa fya nkisu. Linga bikutufimbilisya ukuti tweghepo ikighaba pa fyakubombiwa fya nkisu, fikuya pakupangisya ukuti isiku lya Yehova liseghelele. Loli tutikulondiwa ukupasya ukuti tukuya pakwamula bulebule. Panongwa yakuti mbepo mwikemo wa Kyala ghukuya pakututula ukuti tuye bololo, tukindilile ukuya maso nu kusala kanunu ifyakubomba.—Luka 12:​11, 12. w23.06 10 ¶6-7

Ngimba mukwinong’ona isyafiki linga mupilike ingamu iyakuti Samusoni? Lumo mukwinong’ona isya mundu uyu ali namaka aghakuswighisya. Isi syabwanaloli. Loli umwene abombile ifindu fimo ifibibi ifi fyalimpangisye ukuti aghane nindamyo. Nalinga syali bo ulu, Yehova akindilile ukunketa Samusoni ukuya mundu nsubiliwa kangi alitikisye ukuti inkhani yake yilembiwe mu Baibolo ukuti tumanyilengeko simo. Yehova alimbombisyile Samusoni ukuti abombe ifindu ifyakuswighisya ukuti abatule abandu bake, Abaisraeli. Bo pakindile ifyinja amahandiledi mingi ukufuma apa Samusoni afwile, Yehova alimbulile untumiwa Pauli ukuti alembe ingamu ya Samusoni pabandu aba bali nulwitiko ulwamaka. (Hib. 11:​32-34) Isi Samusoni abombile sikutukasya fiyo. Umwene ansubilagha Yehova napakabalilo aka ayagha mundamyo. Tukumanyilako kwa Samusoni kangi isi abombile sibaghile ukutukasya. w23.09 2 ¶1-2

Tubaghile ukwifimbilisya linga utubalilo tosa tukumbula Yehova isi tukwiyaya nasyo. (1 Tes. 5:17) Lumo pakabalilo kalino mutikwaghana nindamyo inywamu. Loli ngimba mukwiputa kwa Yehova nukumbula ukuti abatule pa syosa isi sibawisisye amaka? Linga akabalilo kosa mukwiputa kwa Kyala ukuti abatule pandamyo inandi, kwisakuya kupepe ukuti musansume mwanakalinga linga mwisilekwaghana nindamyo inywamu nkyeni. Mwisakuya nulusubilo losa ukuti umwene amenye akabalilo kakubapa ubutuli kangi na isi ikuya pakubomba ukuti abatule. (Sal. 27:​1, 3) Twisakufwanisya ukwifimbilisya kubutolwe ubukulumba ubu bukwisa nkyeni linga tukufwanisya ukwifimbilisya kundamyo isi tukwaghana nasyo lino. (Rom. 5:3) Nongwa yafiki tukuyoba bo ulu? Abakamu na balumbu bingi baketile ukuti akabalilo kalikosa aka bikwifimbilisya kundamyo, sikubatula ukuti bitendekesye ukwifimbilisya kundamyo iyingi. Linga bifimbilisye indamyo nubutuli bwa Yehova, bikuya nulwitiko ukuti umwene ikuya pakubatula. Kangi panongwa yakuti bali nulwitiko mwa Yehova, bikufwanisya ukwifimbilisya kundamyo isi baghene nasyo.—Yak. 1:​2-4. w23.07 3 ¶7-8

Ukwiyisya nikisa kya Yehova, fikumpangisya ukuti abombeghe ifindu mwamahala. Mwakifwanikisyo, Yehova anangisye ukwiyisya bo asyele panandi ukubapyuta abandu ababibi aba ku Sodomu. Ukwendela mubandumi bake, Yehova alimbulile Loti uyu ali ngolofu ukuti abopele ku fyamba. Loti atilagha ukubuka ku fyamba. Yonongwa yake asumile ukuti umwene nimbumba yake babitikisye ukubuka ku Zoara, itawuni inandi iyi Yehova alondagha ukuyipyuta. Yehova abaghile ukumbula Loti ukuti akonge ubulongosi ubu alimbulile. Mmalo mwake, Yehova alimwitikisye Loti ukubuka ku Zoara, kangi akayipyutile itawuni iyi. (Bwa. 19:​18-22) Bo ifyinja fingi fikindilepo, Yehova anangisye kangi ikisa ku bandu ba ku Ninive. Umwene alintumile unsololi Yona ukuti akafumusye isya kupyutiwa kwa kaya ka Ninive nabandu ababibi. Loli bo abandu ba ku Ninive balapile, Yehova abanangisye ikisa nukuleka ukukapyuta akaya aka.—Yona 3:​1, 10; 4:​10, 11. w23.07 21 ¶5

Ngimba tukumanyilako isyafiki kwa Yoashi? Umwene afwene itolo nu mpiki ughu ghuli ni misisi iyi yili pamwanya itolo kangi ghukukisubila ikipiki kyake. Bo Yehoyada afwile, Yoashi alyandile ukubapilikila abakususya kangi alekile ukuya nsubiliwa kwa Yehova. Ikifwanikisyo iki kikunangisya ukuti tutikulondiwa ukumpilikila Kyala panongwa yakuti aba mumbumba yitu pamo abangi nkipanga bikunangisya ikifwanikisyo ikinunu ukuti tukongeghe. Ukuti tukindilile ukuya pabumanyani na Yehova, tukulondiwa ukukasya ubumanyani bwitu nukungindika fiyo mwakumanyila Ibaibolo utubalilo tosa, ukwinong’onelapo nu kwiputa. (Yere. 17:​7, 8; Kolos. 2:​6, 7) Yehova atikulonda ukuti tubombeghe ifindu ifi tukabaghila ukufwanisya. Isi ikulonda sikuyobiwa pilemba lya Undumbilili 12:​13, apa pikuti: “Umwimikeghe Kyala, usikongeghe indaghilo syake, namanga yonongwa iyi Kyala alimpelile umundu.” Linga tukuntila Kyala, twisakufwanisya ukuya basubiliwa kumyake kisita kupasya isi sikwisa nkyeni. Nakimo ikindu iki kisakonanga ubumanyani bwitu na Yehova. w23.06 19 ¶17-19

Ivesi 5 likwanda namasyu aghakuti: “Umwene uyu itughesye pakikota, kya bunyafyale yo alinkuyoba alinkuti.” (Ubuset. 21:5a) Amasyu agha, ghapadela fiyo panongwa yakuti aka ko kamo mwatubalilo tutatu mu buku lya Ubusetuli apa Yehova ikuyoba. Yonongwa yake uyu ikutusimikisyila apa, akaya wandumi pamo Yesu loli yo Yehova. Ifundo iyi yikunangisya ukuti tubaghile ukughasubila amasyu aghakukongapo. Nongwa yafiki sili bo ulu? Panongwa yakuti Yehova “akabaghila ukutungulupa.” (Titi 1:2) Yonongwa yake tukusubila ukuti amasyu agha tukubelenga pa Ubusetuli 21:​5, 6 ghikuya pakufwanisiwa naloli. Inong’onela amasyu aghakuti “Keta!” Ilisyu lya Nkigiriki ili lisanusiwe ukuti “keta!” libombeliwe utubalilo twingi mubuku lya Ubusetuli. Ngimba Kyala ayobile isyafiki ukufuma apo? Umwene atile: “Fyosa nikufipela fipya.” Bwanaloli ukuti Yehova ikuyoba isya kuchenja kwa nkyeni loli kumwene ulufingo ulu lwisakufyanisiwa naloli yonongwa yake linga ikuyoba isya kuchenja uku sikufwana syandile kale ukubombiwa.—Yes. 46:10. w23.11 3-4 ¶7-8

Untumiwa Peteri atamiwe fiyo nubonywa bwake. Inong’onela ififwanikisyo finandi itolo. Pakabalilo aka Yesu alinganiagha isya muno ikuya pakutamiliwa nukufwa ukuti afwanisye ubusololi bwa mu Baibolo, Peteri alinsusisye. (Mar. 8:​31-33) Mwakwandisania, Peteri nabafundiwa abangi bakanikanagha isya uyu yo nkulumba kuli bosa. (Mar. 9:​33, 34) Ikilo ikyabumalilo bo Yesu akali ukufwa, Peteri alinsengile umundu imbulukutu. (Yoh. 18:10) Ikilo kilakila, panongwa yakubatila abandu, Peteri alinkanile Yesu katatu ukuti akammanya. (Mar. 14:​66-72) Isi syalimpangisye Peteri ukuti alile fiyo. Yesu akawile amaka panongwa yakusulumania kwa ntumiwa wake. Bo Yesu asyukile, alimpele Peteri ubudindo ukuti anangisye ukuti akali anganile. Yesu alinsumile Peteri ukuti atimeghe ing’osi syake mwakwiyisya. (Yoh. 21:​15-17) Peteri alitike ukubomba isi Yesu alinsumile. Kangi alyaghiweko ku Yerusalemu pisiku lya Pentekositi kangi ali yumo mwa bandu aba bapakiwe na mbepo mwikemo. w23.09 22 ¶6-7

Untumiwa Peteri abakasisye abakulumba abinake ukuti “Amughutimeghe untimo wa Kyala.” (1 Pet. 5:​1-4) Linga muli nkulumba, tusimenye ukuti mubaghanile abakamu na balumbu binu kangi mukulonda ukubatima. Loli utubalilo tumo mubaghile ukwanda ukuketa ukuti muli bize fiyo pamo mukatele fiyo mukabaghila nukufwanisya imbombo iyi. Ngimba mubaghile ukubomba isyafiki? Mumbuleghe Yehova isi mukwiyaya nasyo namuno mukulondela ukubatula abakamu na balumbu binu. Peteri alembile ukuti: “Uyu linga ikubabombela abandu, yo abombeleghe mmaka agha ikumpa Kyala.” (1 Pet. 4:11) Lumo abakamu na balumbu binu bikwaghana nindamyo isi sikabaghila ukumalika lino nkisu iki. Kumbuka ukuti “untimi unkulumba,” Yesu Kristu, abaghile ukubatula fiyo ukukinda umundu aliwesa. Yesu abaghile ukubatula lino na nkisu ikipya. Ikindu ikinywamu iki Yehova ikulonda kyo kyakuti abakulumba babaghaneghe abakamu babo, babatimeghe abakamu babo, nukuya “kandu ka kuketelamo untimo.” w23.09 29-30 ¶13-14

Tungakongagha aminong’ono gha bandu. Linga twandile ukwendela aminong’ono gha bandu aba batikukonga indaghilo sya Yehova nifundo syake, nanuswe tubaghile ukuleka ukusikonga. (1 Kor. 3:19) Utubalilo twingi “amahala gha nkisu kikiki” ghikubapangisya abandu ukuti bangampilikilagha Kyala. Abakristu ba ku Pergamo na ku Tiatira basofanisiwe na bandu bankabalilo kabo aba biputagha kufifwani nukubomba ifyabulowe. Yesu afipele ubulongosi ubwamaka ifipanga ifi panongwa yakukonga utuyilo twabulowe. (Ubuset. 2:​14, 20) Amasiku agha abandu babaghile ukutusofania ukuti tuyeghe naminong’ono amabibi. Aba mumbumba yitu na bamanyani babaghile ukutufimbilisya ukuti tungakongagha indaghilo sya Yehova. Mwakifwanikisyo, babaghile ukutubula ukuti ukubomba ubulowe kununu itolo nukuti ifundo sya mu Baibolo sya iyolo fiyo. Utubalilo tumo, tubaghile ukuketa ukuti ubulongosi ubu Yehova atupele bukaya bwakutula. Lumo tubaghile nukwanda ukubomba ifindu ukukinda “pali isi sisimbiwe.”—1 Kor. 4:6. w23.07 16 ¶10-11

Maria mama wa Yesu alondiwagha ukukasiwa. Umwene ayagha pakuya nulwanda nalinga ukuti akalyeghiwe. Akamenye muno abaghile ukubalelela abanake, loli alondiwagha ukundela umwana uyu ayagha pakuya yo Mesiya. Akaghonilepo nunnyambala, loli alondiwagha ukumbula Yosefu ukuti ali nulwanda. Ukubomba isi kwali kukafu fiyo. (Luka 1:​26-33) Ngimba Maria akabile bulebule amaka? Umwene asumile ubutuli kubinake ukuti bankasye. Mwakifwanikisyo, alinsumile Gabrieli ukuti ambule nyingi isya bubombeli ubu. (Luka 1:34) Ukufuma apo, alyendile ubulendo ubutali mbibimbibi ukubuka “nkisu kya mfyamba” ku Yuda ukuti akaghanile nunkamu wake Elizabeti. Elizabeti alinndaghisye Maria kangi Yehova alimpangisye Elizabeti ukuti ambule Maria ubusololi ubwakukasya fiyo pakuyoba isya mwana uyu ayagha pakupapiwa. (Luka 1:​39-45.) Maria atile, Yehova “abombile isya maka nikiboko kyake.” (Luka 1:​46-51) Ukwendela mwa Gabrieli na Elizabeti, Yehova alinkasisye Maria. w23.10 14-15 ¶10-12

Abafundiwa banandi itolo ba Kristu aba bapakiwe na mbepo mwikemo, bali pabumanyani ubununu fiyo na Yehova. Aba 144,000 aba, bisakuya baputi kumwanya pampene na Yesu. (Ubuset. 14:1) Ubuyo Ubwikemo ubwa ihema bukunangisya ukuti abene bana bamwambepo ba Kyala pakabalilo aka bali pakisu. (Rom. 8:​15-17) Ubuyo Ubukinde Ubwikemo ubwa ihema bukwimila kumwanya, kuno Yehova ikwikala. “Umwenda” wakusighila ughu ghukupaghula ubuyo Ubwikemo ku buyo Ubukinde Ubwikemo, ghukwimila umbili wa nyama uwa Yesu ughu wansighagha ukuti angingilagha kumwanya pakuya Mputi Unkulumba wa tempile lya mwambepo. Mwakubika umbili wake uwa nyama ukuya kitabulilo ku bandu, Yesu abighulile Abakristu bosa abapakiwa injila iyakubuka kumwanya. Bope balondiwagha ukughuleka umbili wabo wa nyama ukuti bambilile ikyabupe kyabo kya kumwanya.—Hib. 10:​19, 20; 1 Kor. 15:50. w23.10 28 ¶13

Gidioni akindilile ukuya mololo pakabalilo aka Abaefraimu balinjobile amasyu amabibi. (Balo. 8:​1-3) Gidioni akalyamwile mwabukali. Umwene anangisye ukwiyisya mwakupilikisya aminong’ono ghabo kangi mwakuyoba nabo mbololo. Isi syabapangisye ukuti bikilisye indumbula syabo pasi. Abakulumba bakipanga abamahala bikunkonga Gidioni mwakupilikisya kanunu nu kwamula mbololo linga bamo babayobile amasyu amabibi. (Yak. 3:13) Isi sikutula ukuti nkipanga muye ulutengano. Bo abandu bikumpala Gidioni panongwa yakubatola Abamidiani, umwene alinkumpa amapalo Yehova. (Balo. 8:​22, 23) Ngimba abanyambala aba bapeliwe ubudindo babaghile ukunkonga bulebule Gidioni? Abene bikulondiwa ukumpa amapalo Yehova pa isi bafwanisye ukubomba. (1 Kor. 4:​6, 7) Mwakifwanikisyo, linga unkulumba wakipanga bikumpala panongwa yakuya namaluso aghakumanyisya, ikulondiwa ukuyoba ukuti ubulongosi bufumile Mmasyu gha Kyala kangi twesa tukumanyila ukufuma ku gulu lya Yehova. Abakulumba bikulondiwa ukwinong’onelapo linga isi bikumanyisya sikunangisya ukuti amapalo ghikubuka kwa Yehova pamo kumyabo. w23.06 4 ¶7-8

Linga tutikwambilila isi tukusuma ndwiputo, tubaghile ukwilalusya amalalusyo matatu. Ilyakwanda lyo lyakuti, ‘Ngimba ngusuma ikindu ikinunu?’ Utubalilo twingi, tukwinong’ona ukuti tukimenye ikindu ikinunu kumyitu. Loli ifi tukusuma lumo fikabaghila ukututula. Linga tukwiputa ukuti Kyala atutule pandamyo yimo, umwene abaghile ukututula munjila iyingi ukukinda iyi twansumagha. Kangi ifindu fimo ifi tukusuma lumo fitikukolelana nu bwighane bwa Yehova. (1 Yoh. 5:14) Mwakifwanikisyo, inong’onela isya bapapi aba biputile kwa kabalilo akatali kwa Yehova ukuti antule umwanabo ukuti akindilile ukumbombela Kyala. Isi basumagha sikufwana syali kanunu itolo. Loli Yehova atikumfimbilisyamo umundu aliwesa ukuti ambombeleghe. Kyala ikulonda ukuti aliwesa ukongelelapo abana, asaleghe mwene ukumbombela. (Kukumbu. 10:​12, 13; 30:​19, 20) Yonongwa yake abapapi aba balondiwagha ukunsuma Yehova ukuti abatule ukumfika pandumbula umwanabo linga bikummanyisya ukuti anganeghe Yehova nukuya mmanyani wake.—Mbu. 22:6; Ef. 6:4. w23.11 21 ¶5; 23 ¶12

Nongwa yafiki ukubasubisya abangi yo njila inunu iyakunangisya ukuti tubaghanile? Ukufwana ni buku limo ilya mu Baibolo, ilisyu ilyakuti “ukusubisya” ili Pauli alibombile, likusanusya “ukuya kulubafu lwa mundu ukuti tuntule ukwifimbilisya kundamyo isyakukindanakindana.” Yonongwa yake linga tukunkasya Unkristu umwinitu uyu ikwaghana nindamyo, tukuntula ukuti akindilile ukumbombela Yehova mbusubiliwa. Linga akabalilo kosa tukunkasya unkamu pamo umulumbu witu, tukunangisya ukuti tunganile. (2 Kor. 7:​6, 7, 13) Ukuya nikisa nukubasubisya abangi fikukolelana. Munjila yiliku? Umundu uwakisa ikubakasya abangi kangi ikughelaghela ukubatula ukuti balimbane nindamyo. Yonongwa yake linga tuli bakisa, sikututula ukuti tubasubisyeghe abangi. Keta muno Pauli afwanikisye ikisa kya Yehova nulusubisyo ulu ikutupa. Pauli ikundingania Yehova ukuya “Tata umwene kibabilisi kangi Kyala umwene lusubisyo losa.”—2 Kor. 1:3. w23.11 9-10 ¶8-10

Abafundiwa ba Kristu bosa bikuya pakwaghana ningelo. Inong’onela ikifwanikisyo kya ntumiwa Pauli. Umwene ababulile Abakristu ba ku Tesalonike ukuti: “Namanga apa twali nanumwe, twababulile ngani ukuti fikuti tukamandaniweghe, mo mumo syabonekile.” (1 Tes. 3:4) Kangi ababulile Abakristu ba ku Korinti ukuti: “Namanga mwe bamyitu, tukulonda ukuti musimanyeghe isya butolwe bwitu ubu bwatwaghile . . . Bunobuno tukasubilagha ukuti tukuyangako kubumi.” (2 Kor. 1:8; 11:​23-27) Amasiku agha Abakristu bope babaghile ukugheliwa munjila isingi. (2 Tim. 3:12) Linga mukunangisya ulwitiko mwa Yesu nukunkonga, abamanyani binu nabamumbumba babaghile ukwanda ukubanyoza. Ngimba bwana winu na aba mukubomba nabo imbombo bikubanyoza panongwa yakuti muli basubiliwa? (Hib. 13:18) Ngimba mukususiwa na baboma panongwa yakuti mukufumusya kubangi isyakufwana nulusubilo lwinu? Kisita kwinong’onela isya ngelo yiliyosa iyi tubaghile ukwaghana nayo, Pauli atile tukulondiwa ukuya balusekelo. w23.12 10-11 ¶9-10

Yakobu alifimbilisye ku ndamyo nyingi. Abana abanyambala babili aba Yakobu, Simeoni na Levi, bakabombile kanunu ifindu kangi bakayighindike ingamu ya Yehova. Mwakongelelapo, unkasi wa Yakobu, Rakeli afwile bo ikupapa umwana wabubili. Kangi panongwa ya njala inywamu iyi yawile, syalimpangisye Yakobu ukuti asamile ku Egiputi bo akangele. (Bwa. 35:​16-19; 37:28; 45:​9-11, 28) Kisita kwinong’onela indamyo syosa isi aghanagha nasyo, Yakobu akindilile ukunsubila Yehova na isi afingile. Kangi Yehova alinnangisye Yakobu ukuti ali kulubafu lwake. Mwakifwanikisyo Yehova alinsayile fiyo Yakobu. Yakobu alinndaghisye Yehova bo ambwene kangi umwanake Yosefu, uyu inong’onagha ukuti afwile. Ubumanyani bwa Yakobu na Yehova bwalintulile ukuti ifimbilisye kundamyo. (Bwa. 30:43; 32:​9, 10; 46:​28-30) Linga tuli pabumanyani ubununu na Yehova, nanuswe tubaghile ukwifimbilisya kundamyo. w23.04 15 ¶6-7

Salimo chaputala 23, lwimbo ulu lukunangisya ulusubilo ulwakuti Yehova atughanile kangi ali nikibabilisi kumyitu. Davidi uyu alembile salimo ili, alingenie ubumanyani ubu ali nabo na Yehova uyu alinjobile ukuti Ntimi wake. Davidi ipilikagha ukuti afighililiwe panongwa yakuti alimwitikisye Yehova ukuti andongosyeghe kangi ansubilagha fiyo. Davidi asimenye ukuti Yehova ayagha pakukindilila ukunnangisya ulughano pabumi bwake bosa. Nongwa yafiki Davidi asubilagha isi? Davidi ayobile amasyu agha panongwa yakuti akabalilo kosa, Yehova ampagha ifi alondagha. Davidi asimenye kangi ukuti ali mmanyani wake papo Yehova alinganile. Yonongwa yake asubilagha ukuti fyosa ifi fibaghile ukwisakumbonekela nkyeni, Yehova ikuya pakukindilila ukumpwelelela. Panongwa yakuti Davidi asubilagha ukuti Yehova anganile kangi ikuya pakumpwelelela, fyalintulile ukuti aleke ukutila. Mmalo mwake, ali walusekelo kangi ikutisiwagha na ifi ali nafyo.—Sal. 16:11. w24.01 29 ¶12-13

Ukwanda pakabalilo ka Bwite Bwabubili Ubwa Pakisu Kyosa, ababombi ba Yehova bikufumusya mbwabuke mfisu fingi. Kangi imbombo iyakufumusya yikubuka pankyeni. Amasiku agha, abakamu ba Nkabughatila Kakulongosya bikukindilila ukukonga ubulongosi ubwakufuma kwa Kristu. Bikulonda ukuti abakamu na balumbu baketeghe ukuti ubulongosi ubu bikwambilila bukufuma kumwanya. Kangi bikubabombesyela abakwendela idela nabakulumba bakipanga ukuti babapeghe ubulongosi abakamu na balumbu nkipanga. Abakamu abapakiwa bali na Kristu ku “kiboko ikililo.” (Ubuset 2:1) Bwanaloli ukuti abakamu bosa aba basitabugholofu kangi bikusoba. Mose na Yoswa utubalilo tumo basobagha, mwakufwana itolo nabatumiwa. (Kuba. 20:12; Yos. 9:​14, 15; Rom. 3:23) Loli tubaghile ukuketa ukuti Yesu ikundongosya untumwa unsubiliwa nuwamahala nabakulumba aba bimikiwe, kangi ikuya pakukindilila ukubomba bo ulu. Lino tuli nififukwa fingi ifyakusubila ubulongosi ubu Yesu ikutupa ukwendela mu aba abimike ukuti batulongosyeghe. w24.02 23-24 ¶13-14

Amasiku agha, nanuswe tubaghile ukunhobosya Yehova mwakunndaghisya nukungana. Linga tuli mubufumusi, tukukumbuka ukuti ikyakulondiwa fiyo ko kubatula abandu ukuti basegheleleghe kwa Yehova, nukuketa ukuti Tata witu walughano. (Yak. 4:8) Tukulondiwa ukubatula abandu ukumanya muno Ibaibolo likulingania isya Yehova, muno ikunangisyila ulughano, ubugholofu, amahala, amaka nutuyilo utungi utununu. Kangi tukumpala nukunhobosya Yehova linga tukughelaghela ukunkonga. Linga tukubomba bo ulu, abangi bikuya pakuketa ukuti tukindene fiyo na bandu ba nkisu ikibibi iki kangi babaghile ukuswigha fiyo. (Mat. 5:​14-16) Linga tukwangala nabo, tubaghile ukubalingania ikifukwa iki tutikubombela nabo pampene ifindu fimo. Isi sikupangisya ukuti abandu abandumbula inunu, basegheleleghe kwa Kyala witu. Linga tukumpala Yehova munjila bo isi, tukuyihobosya indumbula yake.—1 Tim. 2:​3, 4. w24.02 10 ¶7

Ukuti muye nnyambala nkusi mwambepo, mukulondiwa ukukusya amaluso aghakulondiwa fiyo. Isi sikuya pakubatula ukuti mufwanisyeghe ububombeli nkipanga, ukuyagha imbombo ukuti yibatuleghe ukufyagha ifindu ifi mukulonda nifya mbumba yinu, nukuya pabumanyani ubununu na bangi. Mwakifwanikisyo, mumanyileghe ukubelenga nukulemba kanunu. Ibaibolo likuti unnyambala walusekelo kangi uyu ifindu fikumwendela kanunu yo uyu ikumalila akabalilo akatali pakubelenga Amasyu gha Kyala isiku lililyosa nukwinong’onelapo. (Sal.1:​1-3.) Ukubelenga Ibaibolo isiku lililyosa, kukuntula ukuti amanye kanunu isi Yehova ikulonda kangi sikuntula ukuti aghakongeghe kanunu Amalemba. (Mbu. 1:​3, 4) Abakamu na balumbu bikulondiwa ubutuli ubwakufuma ku banyambala aba bikufwanisya ukumanyisya kanunu nukubika ubulongosi ubwa mu Baibolo. Linga mukubelenga nukumanyisya kanunu, mukuya pakufwanisya ukwitendekesya kanunu inkhani nukukasya ulwitiko lwabangi. Mukuya pakufwanisya kangi ukulemba ifundo isyakutula isi sikuya pakubatula ukukasya ulwitiko lwinu nukubakasya abangi. w23.12 26-27 ¶9-11

Linga tukutila, tukulondiwa ukwinong’onela pa isi Yehova isakutubombela nkyeni linga Setano apyutiwe. Ikifwanikisyo kya palukomano lwa kighaba ulwa mu 2014, kyanangisye tata ikuyobesania naba mumbumba yake muno ilemba lya 2 Timoti 3:​1-5 libaghile ukupilikiwa linga amasyu gha mmavesi agha ghabaghile ukubelengiwa munjila iyingi pakuyoba isya muno ubumi bwisakuyila mu Paladaiso. Tata abelengile amavesi agha munjila bo iyi: “Nkisu ikipya twisakuyangamo utubalilo twakusekela. Buno abandu bisakubaghanagha abinabo, bisakubughanagha ubwanaloli, bisakuya bakwiyisya, bisakumpalagha Kyala, bisakubapilikilagha abapapi, bisakundaghisyagha, basubiliwa, bisakusighanagha imbumba syabo, batisakuya bakususya, bisakubayobelagha inunu abinabo, bakwikola, batengamoyo, abaghana bununu, bakwiyipa pambombo, bisakunganagha Kyala mmalo mwakufighana ifyakumbili, bisakumbombelagha Kyala mwakwiyipa; kangi bababa bo ungabasindagha inyuma.” Ngimba mukubabula aba mumbumba yinu pamo Abakristu abininu muno ubumi bwisakuyila nkisu ikipya? w24.01 6 ¶13-14

Syakukasya fiyo ukumanya ukuti Yehova ikuhoboka na bandu bake pakuya gulu. Ibaibolo likuti: “Yehova Kyala ikwikyela mbandu bake.” (Sal. 149:4) Loli utubalilo tumo, bamo babaghile ukwilalusya ukuti, ‘Ngimba Yehova ikuhoboka nanine panimwene?’ Ababombi ba Yehova bingi abasubiliwa aba bikuyobiwa mu Baibolo, utubalilo tumo bakayikilagha linga Yehova ahobokagha nabo. (Samu. 1:​6-10; Jobu 29:​2, 4; Sal. 51:11) Ibaibolo likuyoba mwakupilikiwa kanunu ukuti abandu abasitabugholofu, babaghile ukunhobosya Yehova. Bulebule? Tukulondiwa ukuya nulwitiko mwa Yesu Kristu nukosiwa. (Yoh. 3:16) Linga tukubomba isi tukunangisya kubangi ukuti tulapile ubutulanongwa bwitu nukufinga kwa Kyala ukuti tukubombagha ubwighane bwake. (Imbo. 2:38; 3:19) Yehova ikuhoboka fiyo linga tubombile isi ukuti tuye nawe pabumanyani bwamaka. Linga tukughelaghela ukufwanisya isi twafingile ukuti tukumbombelagha Yehova, umwene ikuhoboka nanuswe kangi ikutuketa ukuya bamanyani bake.— Sal. 25:14. w24.03 26 ¶1-2

Tubaghile ukukonga ikifwanikisyo kya bafundiwa mwakukindilila ukufumusya nalinga abakulumba ba boma batukanisye. Nanuswe tubaghile ukuya nulusubilo losa ulwakuti Yehova ikuya pakututula ukuti tufwanisye ububombeli bwitu. Yonongwa yake tubaghile ukunsuma Yehova ukuti atupe ubukifu namahala. Tunsumeghe Yehova ukuti atutule ukwifimbilisya kundamyo. Twebingi tukutamiwa nindamyo ya bubine, inifwa ya nganiwa witu, indamyo sya mumbumba, ukufwimiwa nindamyo isingi. Kangi ifindu bo imbungo syakwambukila nubwite fikupangisya ukuti kuyeghe kukafu fiyo ukwifimbilisya ku ndamyo isi. Mumbuleghe Yehova muno mukwipilikila. Mumbuleghe isyakufwana nindamyo bo muno mubaghile ukumbulila ummanyani winu wapandumbula. Tusubileghe ukuti Yehova “isa kutubombelagha.” (Sal. 37:​3, 5) Linga tukukindilila ukwiputa sikuya pakututula ukuti “twifimbilisye mbutolwe.” (Rom. 12:12) Yehova ikumanya isi ababombi bake bikwaghana nasyo kangi “umwene ikupilika ninguto yabo nukubapoka.”—Sal. 145:​18, 19. w23.05 5-6 ¶12-15

Linga tukusala ifindu ifinywamu, tukulondiwa ukufufuza tasi ukuti tumanye muno “buyilile ubwighane bwa Yehova.” Ukufuma apo, po tubombeghe ukufwana nubwighane bwa Kyala. (Ef. 5:17) Linga tupilikisye kanunu ifundo isya mu Baibolo isi sikukolelana nindamyo yitu, tukumanya aminong’ono gha Kyala pankhani iyo. Ukufuma apo, tukusala kanunu ifyakubomba. Undughu witu Setano uyu ikuyobiwa ukuti “mbibi,” ikulonda ukuti twikolanieghe fiyo ukubomba ifindu fya nkisu nukutoliwa ukuya nakabalilo kakumbombela Kyala witu. (1 Yoh. 5:19) Unkristu abaghile ukwanda ukwiyipa fiyo ukukilonda ikyuma, ifimanyilo fya pamwanya pamo imbombo mmalo mwakumbombela Yehova. Linga Unkristu andile ukubomba isi, ko kuti ikunangisya ukuti andile ukwinong’ona ukufwana na bandu aba batikumbombela Yehova. Ukubomba ifindu ifi pakwene kununu itolo, loli tutikulondiwa ukufibika pamalo aghakwanda. w24.03 24 ¶16-17